Vẻ đẹp và nghệ sĩ

Nguời hỏi: Tôi không hiểu nghệ sĩ là gì? Trên bờ sông Hằng, kia kìa trong một căn phòng
nhỏ xíu tối tăm, một người ngồi dệt một miếng sari đẹp nhất bằng lụa và vàng, và ở Paris
trong xưởng vẽ của anh ấy một nguời khác đang vẽ một bức tranh mà anh ấy hy vọng sẽ
làm cho anh ấy nổi tiếng. Nơi nào đó có một người viết văn đang ranh mãnh gọt giũa
những câu chuyện nói về những vấn đề cũ kỹ, cũ kỹ của đàn ông và phụ nữ; rồi thì có
nguời khoa học trong phòng thí nghiệm của anh ấy và chuyên viên kỹ thuật đang sắp xếp
vào chung hàng triệu mảnh nhỏ để cho một hỏa tiễn có thể đi tới mặt trăng. Và ở Ấn độ,
một nhạc sĩ đang theo một cuộc đời khổ hạnh với mục đích chuyển tải một cách trung
thực về vẻ đẹp tinh khiết của bản nhạc được sáng tác bởi anh ấy. Có nguời nội trợ đang
chuẩn bị một bữa ăn, và người làm thơ đang dạo bộ một mình trong cánh rừng. Đây
không là tất cả những nghệ sĩ trong cách riêng của họ hay sao? Tôi cảm thấy rằng vẻ đẹp
trong bàn tay của mọi người, nhưng họ không biết nó. Nguời đàn ông may một bộ quần
áo đẹp hay đóng một đôi giày hoàn hảo, người phụ nữ cắm những bông hoa đó trên bàn
của bạn, tất cả họ dường như làm việc cùng vẻ đẹp. Tôi thường không hiểu lý do tại sao
chỉ người họa sĩ, nguời điêu khắc, người soạn nhạc, người viết văn – những nghệ sĩ tạm
gọi là sáng tạo – mới có sự quan trọng lạ thường như thế chứ không phải người đóng giày
hay người nấu nướng. Họ cũng không sáng tạo à? Khi bạn quan sát vô vàn sự diễn tả mà
con người nghĩ rằng đó là vẻ đẹp, vậy thì một nghệ sĩ thực sự có vị trí nào trong sống, và
ai là một nghệ sĩ thực sự? Người ta nói rằng vẻ đẹp là chính bản thể của tất cả sống. Liệu
cao ốc đó ở đằng kia, mà được nghĩ là rất đẹp, là sự diễn tả của bản thể? Tôi sẽ rất trân
trọng nếu ông muốn tìm hiểu toàn nghi vấn của vẻ đẹp và nghệ sĩ này.

Krishnamurti: Chắc chắn nghệ sĩ là người khéo léo trong hành động? Hành động này ở
trong sống và không phải ở bên ngoài của sống. Vì vậy, chính là đang sống một cách
khéo léo mới thực sự tạo thành một nghệ sĩ, sự khéo léo này có thể vận hành trong một
vài tiếng đồng hồ một ngày khi anh ấy đang chơi một nhạc cụ, đang sáng tác những bài
thơ, hay đang vẽ những bức tranh, hay nó có thể khéo léo hơn một chút nếu anh ấy khéo
léo trong nhiều mảnh như thế – giống như những người vĩ đại trong thời Phục hưng mà
đã làm việc trong nhiều phương tiện vật liệu khác nhau. Nhưng vài tiếng đồng hồ âm
nhạc hay viết lách có lẽ mâu thuẫn với phần còn lại thuộc sống của anh ấy, mà vô-trật tự
và hỗn loạn. Vì vậy, liệu một con người như thế là một nghệ sĩ? Con người mà chơi đàn
vĩ cầm đầy tài năng và lưu tâm đến sự nổi tiếng của anh ấy không quan tâm đến vĩ cầm,
anh ấy chỉ đang khai thác nó để được nổi tiếng, ‘cái tôi’ còn quan trọng hơn âm nhạc, và
cũng thế với người viết văn hay người họa sĩ nếu lưu tâm đến sự nổi tiếng. Người nhạc sĩ
đồng hóa ‘cái tôi’ của anh ấy cùng điều gì anh ấy nghĩ là âm nhạc của vẻ đẹp, và con
người tôn giáo đồng hóa ‘cái tôi’ của anh ấy cùng điều gì anh ấy nghĩ là cao cả. Tất cả
điều này là sự khéo léo trong những lãnh vực nhỏ xíu đặc biệt của họ, nhưng phần còn lại
thuộc lãnh vực rộng lớn của sống lại bị lơ là. Vì vậy, chúng ta phải tìm ra sự khéo léo
trong hành động là gì, trong đang sống, không chỉ trong vẽ vời hay trong viết lách hay
trong công nghệ, nhưng làm thế nào người ta có thể sống toàn sống bằng khéo léo và vẻ
đẹp. Liệu khéo léo và vẻ đẹp giống nhau? Liệu một con người – dù anh ấy là nghệ sĩ hay
không – có thể sống toàn sống của anh ấy bằng khéo léo và vẻ đẹp? Đang sống là hành
động và khi hành động đó nuôi dưỡng đau khổ, nó không còn là khéo léo. Vì vậy liệu con
người có thể sống mà không-đau khổ, không-xung đột, không-ghen tuông, không-tham
lam, không-mâu thuẫn thuộc bất kỳ loại nào? Nghi vấn không là, ai là một nghệ sĩ hay ai
không là một nghệ sĩ, nhưng liệu một con người, bạn hay một người khác, có thể sống mà
không bị hành hạ và biến dạng. Dĩ nhiên quả là thô lỗ hay xem thường những âm nhạc vĩ
đại, những điêu khắc vĩ đại, những thi phẩm hoặc điệu nhảy vĩ đại, hay cười khảy nó;
điều đó sẽ là không khéo léo trong sống riêng của người ta. Nhưng nghệ thuật và vẻ đẹp
mà là khéo léo trong hành động nên vận hành suốt ngày, không chỉ trong vài tiếng đồng
hồ của ngày. Đây là thách thức thực sự, không phải là đang đàn dương cầm thật hay. Bạn
phải chơi nó thật hay nếu bạn tiếp xúc nó, nhưng điều đó không đủ. Nó giống như vun
đắp một góc nhỏ xíu của một cánh đồng rộng lớn. Chúng ta quan tâm đến toàn cánh đồng
và cánh đồng đó là sự sống. Điều gì chúng ta luôn luôn làm là bỏ quên toàn cánh đồng và
tập trung vào những mảnh, mảnh riêng của chúng ta hay của những người khác. Nghệ
thuật là hoàn toàn tỉnh thức và vì vậy khéo léo trong hành động trong tổng thể của sống.
Và đây là vẻ đẹp.

Người hỏi: Còn công nhân nhà máy hay nhân viên văn phòng thì sao? Anh ấy là một
nghệ sĩ? Công việc của anh ấy không loại bỏ sự khéo léo trong hành động, và vì vậy làm
đờ đẫn anh ấy đến độ anh ấy cũng không còn khéo léo trong bất kỳ công việc nào khác?
Liệu anh ấy không bị quy định bởi công việc của anh ấy?

Krishnamurti: Dĩ nhiên anh ấy có. Nhưng nếu anh ấy thức dậy anh ấy sẽ hoặc lìa bỏ công
việc của anh ấy hoặc thay đổi nó để cho nó trở thành nghệ thuật. Điều gì quan trọng
không phải là nghệ thuật nhưng sự thức dậy đối với công việc. Điều gì quan trọng không
phải là tình trạng bị quy định của công việc nhưng thức dậy.

Người hỏi: Ông có ý gì, thức dậy?

Krishnamurti: Liệu bạn thức dậy chỉ do bởi những hoàn cảnh, do bởi những thách thức,
do bởi thảm họa hay hân hoan nào đó? Hay liệu có một trạng thái của đang thức dậy mà
không có bất kỳ nguyên nhân nào? Nếu bạn thức dậy bởi một biến cố, một nguyên nhân,
vậy thì bạn phụ thuộc vào nó, và khi bạn phụ thuộc vào cái gì đó – dù nó là một viên
thuốc, tình dục, vẽ vời, hay âm nhạc – bạn đang tự-cho phép mình mê muội. Vậy là bất
kỳ hình thức của nghệ thuật nào đều là sự kết thúc của khéo léo, sự kết thúc của nghệ
thuật.

Người hỏi: Trạng thái thức dậy khác mà không có nguyên nhân này là gì? Ông đang nói
về một trạng thái trong đó cũng không có một nguyên nhân lẫn một hậu quả. Liệu có thể
có một trạng thái của cái trí mà không là hậu quả của nguyên nhân nào đó? Tôi không
hiểu rõ điều đó, bởi vì chắc chắn mọi thứ chúng ta suy nghĩ và mọi thứ chúng ta làm đều
là hậu quả của nguyên nhân. Có chuỗi xích liên tục của nguyên nhân và hậu quả này.

Krishnamurti: Chuỗi xích của nguyên nhân và hậu quả này là liên tục bởi vì hậu quả trở
thành nguyên nhân và nguyên nhân sinh ra những hậu quả thêm nữa, và vân vân.

Người hỏi: Vậy thì có hành động nào phía bên ngoài mắt xích này?

Krishnamurti: Tất cả chúng ta biết là hành động với một nguyên nhân, một động cơ, hành
động mà là một kết quả. Tất cả hành động đều ở trong liên hệ. Nếu sự liên hệ được đặt
nền tảng trên nguyên nhân, nó là sự thích ứng gian xảo, và thế là chắc chắn dẫn đến một
hình thức khác của buồn chán. Tình yêu là sự việc duy nhất mà không có nguyên nhân,
đó là tự do; nó là vẻ đẹp, nó là khéo léo, nó là nghệ thuật. Nếu không có tình yêu, không
có nghệ thuật. Khi người nghệ sĩ đang chơi nhạc thật hay, không có ‘cái tôi’; có tình yêu
và vẻ đẹp, và đây là vẻ đẹp. Đây là sự khéo léo trong hành động. Khéo léo trong hành
động là sự vắng mặt của ‘cái tôi’. Nghệ thuật là sự vắng mặt của ‘cái tôi’. Nhưng khi bạn
bỏ qua toàn cánh đồng của sống và chỉ tập trung vào một phần nhỏ xíu – vậy thì dù ‘cái
tôi’ có lẽ vắng mặt nhiều bao nhiêu, bạn vẫn còn đang sống một cách không-khéo léo và
vì vậy bạn không là một nghệ sĩ của sự sống. Vắng mặt của ‘cái tôi’ trong sống là tình
yêu và vẻ đẹp, mà mang lại sự khéo léo riêng của nó. Đây là nghệ thuật vĩ đại nhất: sống
một cách khéo léo trong toàn cánh đồng của sự sống.

Người hỏi: Ồ, Chúa ơi! Tôi sẽ làm điều đó như thế nào? Tôi thấy nó và cảm thấy nó trong
tâm hồn của tôi, nhưng làm thế nào tôi có thể duy trì nó?

Krishnamurti: Không có cách nào để duy trì nó, không có cách nào để nuôi dưỡng nó,
không có luyện tập nó; chỉ có đang thấy nó. Đang thấy là nghệ thuật vĩ đại nhất trong tất
cả nghệ thuật.

Nguời hỏi: Tôi không hiểu nghệ sĩ là gì? Trên bờ sông Hằng, kia kìa trong một căn phòng
nhỏ xíu tối tăm, một người ngồi dệt một miếng sari đẹp nhất bằng lụa và vàng, và ở Paris
trong xưởng vẽ của anh ấy một nguời khác đang vẽ một bức tranh mà anh ấy hy vọng sẽ
làm cho anh ấy nổi tiếng. Nơi nào đó có một người viết văn đang ranh mãnh gọt giũa
những câu chuyện nói về những vấn đề cũ kỹ, cũ kỹ của đàn ông và phụ nữ; rồi thì có
nguời khoa học trong phòng thí nghiệm của anh ấy và chuyên viên kỹ thuật đang sắp xếp
vào chung hàng triệu mảnh nhỏ để cho một hỏa tiễn có thể đi tới mặt trăng. Và ở Ấn độ,
một nhạc sĩ đang theo một cuộc đời khổ hạnh với mục đích chuyển tải một cách trung
thực về vẻ đẹp tinh khiết của bản nhạc được sáng tác bởi anh ấy. Có nguời nội trợ đang
chuẩn bị một bữa ăn, và người làm thơ đang dạo bộ một mình trong cánh rừng. Đây
không là tất cả những nghệ sĩ trong cách riêng của họ hay sao? Tôi cảm thấy rằng vẻ đẹp
trong bàn tay của mọi người, nhưng họ không biết nó. Nguời đàn ông may một bộ quần
áo đẹp hay đóng một đôi giày hoàn hảo, người phụ nữ cắm những bông hoa đó trên bàn
của bạn, tất cả họ dường như làm việc cùng vẻ đẹp. Tôi thường không hiểu lý do tại sao
chỉ người họa sĩ, nguời điêu khắc, người soạn nhạc, người viết văn – những nghệ sĩ tạm
gọi là sáng tạo – mới có sự quan trọng lạ thường như thế chứ không phải người đóng giày
hay người nấu nướng. Họ cũng không sáng tạo à? Khi bạn quan sát vô vàn sự diễn tả mà
con người nghĩ rằng đó là vẻ đẹp, vậy thì một nghệ sĩ thực sự có vị trí nào trong sống, và
ai là một nghệ sĩ thực sự? Người ta nói rằng vẻ đẹp là chính bản thể của tất cả sống. Liệu
cao ốc đó ở đằng kia, mà được nghĩ là rất đẹp, là sự diễn tả của bản thể? Tôi sẽ rất trân
trọng nếu ông muốn tìm hiểu toàn nghi vấn của vẻ đẹp và nghệ sĩ này.

Krishnamurti: Chắc chắn nghệ sĩ là người khéo léo trong hành động? Hành động này ở
trong sống và không phải ở bên ngoài của sống. Vì vậy, chính là đang sống một cách
khéo léo mới thực sự tạo thành một nghệ sĩ, sự khéo léo này có thể vận hành trong một
vài tiếng đồng hồ một ngày khi anh ấy đang chơi một nhạc cụ, đang sáng tác những bài
thơ, hay đang vẽ những bức tranh, hay nó có thể khéo léo hơn một chút nếu anh ấy khéo
léo trong nhiều mảnh như thế – giống như những người vĩ đại trong thời Phục hưng mà
đã làm việc trong nhiều phương tiện vật liệu khác nhau. Nhưng vài tiếng đồng hồ âm
nhạc hay viết lách có lẽ mâu thuẫn với phần còn lại thuộc sống của anh ấy, mà vô-trật tự
và hỗn loạn. Vì vậy, liệu một con người như thế là một nghệ sĩ? Con người mà chơi đàn
vĩ cầm đầy tài năng và lưu tâm đến sự nổi tiếng của anh ấy không quan tâm đến vĩ cầm,
anh ấy chỉ đang khai thác nó để được nổi tiếng, ‘cái tôi’ còn quan trọng hơn âm nhạc, và
cũng thế với người viết văn hay người họa sĩ nếu lưu tâm đến sự nổi tiếng. Người nhạc sĩ
đồng hóa ‘cái tôi’ của anh ấy cùng điều gì anh ấy nghĩ là âm nhạc của vẻ đẹp, và con
người tôn giáo đồng hóa ‘cái tôi’ của anh ấy cùng điều gì anh ấy nghĩ là cao cả. Tất cả
điều này là sự khéo léo trong những lãnh vực nhỏ xíu đặc biệt của họ, nhưng phần còn lại
thuộc lãnh vực rộng lớn của sống lại bị lơ là. Vì vậy, chúng ta phải tìm ra sự khéo léo
trong hành động là gì, trong đang sống, không chỉ trong vẽ vời hay trong viết lách hay
trong công nghệ, nhưng làm thế nào người ta có thể sống toàn sống bằng khéo léo và vẻ
đẹp. Liệu khéo léo và vẻ đẹp giống nhau? Liệu một con người – dù anh ấy là nghệ sĩ hay
không – có thể sống toàn sống của anh ấy bằng khéo léo và vẻ đẹp? Đang sống là hành
động và khi hành động đó nuôi dưỡng đau khổ, nó không còn là khéo léo. Vì vậy liệu con
người có thể sống mà không-đau khổ, không-xung đột, không-ghen tuông, không-tham
lam, không-mâu thuẫn thuộc bất kỳ loại nào? Nghi vấn không là, ai là một nghệ sĩ hay ai
không là một nghệ sĩ, nhưng liệu một con người, bạn hay một người khác, có thể sống mà
không bị hành hạ và biến dạng. Dĩ nhiên quả là thô lỗ hay xem thường những âm nhạc vĩ
đại, những điêu khắc vĩ đại, những thi phẩm hoặc điệu nhảy vĩ đại, hay cười khảy nó;
điều đó sẽ là không khéo léo trong sống riêng của người ta. Nhưng nghệ thuật và vẻ đẹp
mà là khéo léo trong hành động nên vận hành suốt ngày, không chỉ trong vài tiếng đồng
hồ của ngày. Đây là thách thức thực sự, không phải là đang đàn dương cầm thật hay. Bạn
phải chơi nó thật hay nếu bạn tiếp xúc nó, nhưng điều đó không đủ. Nó giống như vun
đắp một góc nhỏ xíu của một cánh đồng rộng lớn. Chúng ta quan tâm đến toàn cánh đồng
và cánh đồng đó là sự sống. Điều gì chúng ta luôn luôn làm là bỏ quên toàn cánh đồng và
tập trung vào những mảnh, mảnh riêng của chúng ta hay của những người khác. Nghệ
thuật là hoàn toàn tỉnh thức và vì vậy khéo léo trong hành động trong tổng thể của sống.
Và đây là vẻ đẹp.

Người hỏi: Còn công nhân nhà máy hay nhân viên văn phòng thì sao? Anh ấy là một
nghệ sĩ? Công việc của anh ấy không loại bỏ sự khéo léo trong hành động, và vì vậy làm
đờ đẫn anh ấy đến độ anh ấy cũng không còn khéo léo trong bất kỳ công việc nào khác?
Liệu anh ấy không bị quy định bởi công việc của anh ấy?

Krishnamurti: Dĩ nhiên anh ấy có. Nhưng nếu anh ấy thức dậy anh ấy sẽ hoặc lìa bỏ công
việc của anh ấy hoặc thay đổi nó để cho nó trở thành nghệ thuật. Điều gì quan trọng
không phải là nghệ thuật nhưng sự thức dậy đối với công việc. Điều gì quan trọng không
phải là tình trạng bị quy định của công việc nhưng thức dậy.

Người hỏi: Ông có ý gì, thức dậy?

Krishnamurti: Liệu bạn thức dậy chỉ do bởi những hoàn cảnh, do bởi những thách thức,
do bởi thảm họa hay hân hoan nào đó? Hay liệu có một trạng thái của đang thức dậy mà
không có bất kỳ nguyên nhân nào? Nếu bạn thức dậy bởi một biến cố, một nguyên nhân,
vậy thì bạn phụ thuộc vào nó, và khi bạn phụ thuộc vào cái gì đó – dù nó là một viên
thuốc, tình dục, vẽ vời, hay âm nhạc – bạn đang tự-cho phép mình mê muội. Vậy là bất
kỳ hình thức của nghệ thuật nào đều là sự kết thúc của khéo léo, sự kết thúc của nghệ
thuật.

Người hỏi: Trạng thái thức dậy khác mà không có nguyên nhân này là gì? Ông đang nói
về một trạng thái trong đó cũng không có một nguyên nhân lẫn một hậu quả. Liệu có thể
có một trạng thái của cái trí mà không là hậu quả của nguyên nhân nào đó? Tôi không
hiểu rõ điều đó, bởi vì chắc chắn mọi thứ chúng ta suy nghĩ và mọi thứ chúng ta làm đều
là hậu quả của nguyên nhân. Có chuỗi xích liên tục của nguyên nhân và hậu quả này.

Krishnamurti: Chuỗi xích của nguyên nhân và hậu quả này là liên tục bởi vì hậu quả trở
thành nguyên nhân và nguyên nhân sinh ra những hậu quả thêm nữa, và vân vân.

Người hỏi: Vậy thì có hành động nào phía bên ngoài mắt xích này?

Krishnamurti: Tất cả chúng ta biết là hành động với một nguyên nhân, một động cơ, hành
động mà là một kết quả. Tất cả hành động đều ở trong liên hệ. Nếu sự liên hệ được đặt
nền tảng trên nguyên nhân, nó là sự thích ứng gian xảo, và thế là chắc chắn dẫn đến một
hình thức khác của buồn chán. Tình yêu là sự việc duy nhất mà không có nguyên nhân,
đó là tự do; nó là vẻ đẹp, nó là khéo léo, nó là nghệ thuật. Nếu không có tình yêu, không
có nghệ thuật. Khi người nghệ sĩ đang chơi nhạc thật hay, không có ‘cái tôi’; có tình yêu
và vẻ đẹp, và đây là vẻ đẹp. Đây là sự khéo léo trong hành động. Khéo léo trong hành
động là sự vắng mặt của ‘cái tôi’. Nghệ thuật là sự vắng mặt của ‘cái tôi’. Nhưng khi bạn
bỏ qua toàn cánh đồng của sống và chỉ tập trung vào một phần nhỏ xíu – vậy thì dù ‘cái
tôi’ có lẽ vắng mặt nhiều bao nhiêu, bạn vẫn còn đang sống một cách không-khéo léo và
vì vậy bạn không là một nghệ sĩ của sự sống. Vắng mặt của ‘cái tôi’ trong sống là tình
yêu và vẻ đẹp, mà mang lại sự khéo léo riêng của nó. Đây là nghệ thuật vĩ đại nhất: sống
một cách khéo léo trong toàn cánh đồng của sự sống.

Người hỏi: Ồ, Chúa ơi! Tôi sẽ làm điều đó như thế nào? Tôi thấy nó và cảm thấy nó trong
tâm hồn của tôi, nhưng làm thế nào tôi có thể duy trì nó?

Krishnamurti: Không có cách nào để duy trì nó, không có cách nào để nuôi dưỡng nó,
không có luyện tập nó; chỉ có đang thấy nó. Đang thấy là nghệ thuật vĩ đại nhất trong tất
cả nghệ thuật.