Cá thể và xã hội

Người hỏi: Tôi là một học sinh. Trước khi tôi nghe ông nói, tôi đã hăng say công việc học
hành của tôi và đang tạo lập một nghề nghiệp tốt cho tôi. Nhưng lúc này dường như tất cả
đều vô ích, và tôi đã hoàn toàn mất hứng thú cả trong công việc học hành lẫn trong nghề
nghiệp của tôi. Có vẻ điều gì ông trình bày rất cuốn hút, nhưng không thể đạt được, tất cả
điều này đã để lại cho tôi sự hoang mang. Tôi phải làm gì?

Krishnamurti: Thưa bạn, tôi đã làm cho bạn hoang mang à? Tôi đã khiến cho bạn thấy
rằng điều gì bạn đang làm là vô ích hay sao? Nếu tôi đã là nguyên nhân của sự hoang
mang của bạn, vậy thì bạn không-hoang mang; bởi vì khi tôi rời khỏi đây, bạn trở lại sự
hoang mang trước của bạn hoặc sự rõ ràng của bạn. Nhưng nếu câu hỏi này là nghiêm
túc, vậy thì điều gì thực sự xảy ra là do bởi đã lắng nghe điều gì đã được trình bày ở đây,
anh ấy sẽ tự-nhận thấy rõ ràng những hoạt động riêng của anh ấy; lúc này, anh ấy thấy
rằng điều gì anh ấy đang làm, đang học hành để xây dựng một nghề nghiệp cho tương lai,
là khá trống rỗng, không có ý nghĩa bao nhiêu. Thế là anh ấy hỏi, ‘Tôi phải làm gì?’ Anh
ấy bị hoang mang, không phải bởi vì tôi đã khiến cho anh ấy bị hoang mang, nhưng do
bởi lắng nghe anh ấy đã trở nên nhận biết được hoàn cảnh của thế giới và nhận biết được
sự quy định lẫn liên hệ riêng của anh ấy đối với thế giới. Anh ấy đã trở nên nhận biết
được sự vô ích, sự vô dụng của tất cả công việc buôn bán để xây dựng một nghề nghiệp
tương lai này. Anh ấy đã trở nên nhận biết được nó, ‘tôi’ đã không làm cho anh ấy nhận
biết.

Tôi nghĩ, đây là điều đầu tiên phải nhận ra: rằng do bởi lắng nghe, do bởi nhìn ngắm, do
bởi quan sát những hoạt động riêng của bạn, bạn đã tự-thực hiện khám phá này cho chính
bạn; vì vậy nó là sự khám phá của bạn, không phải của tôi. Nếu nó là của tôi, tôi sẽ mang
nó theo khi tôi rời khỏi đây. Nhưng đây là cái gì đó mà không thể được mang theo bởi
một người khác, bởi vì nó đã được nhận ra bởi bạn. Bạn đã nhìn ngắm về chính bạn trong
hành động, bạn đã quan sát sống riêng của bạn; và lúc này bạn thấy rằng để xây dựng một
nghề nghiệp cho tương lai là một việc vô ích. Thế là, bị hoang mang, bạn hỏi, ‘Tôi phải
làm gì?’

Thật ra, bạn phải làm gì? Bạn phải tiếp tục công việc học hành của bạn, đúng chứ? Điều
đó hiển nhiên, bởi vì bạn phải có một loại nghề nghiệp nào đó, một phương tiện kiếm
sống đúng đắn. Bạn hiểu chứ? Làm ơn, hãy lắng nghe điều này. Bạn phải kiếm sống qua
một phương tiện đúng đắn. Và luật pháp chắc chắn không là một phương tiện đúng đắn,
bởi vì nó duy trì xã hội như nó là hiện nay, một xã hội được đặt nền tảng trên thâu lợi,
trên tham lam, trên ganh tị, trên uy quyền và bóc lột, và vì vậy đó là sự khổ não trong
chính nó. Thế là luật pháp không là nghề nghiệp cho một người thật nghiêm túc trong
những vấn đề tôn giáo; anh ấy cũng không thể trở thành một người cảnh sát hay một
người lính. Chắc chắn, nghề lính là một nghề nghiệp của giết chóc, và chẳng có gì khác
biệt giữa phòng vệ và tấn công. Một người lính được chuẩn bị để giết chóc, và chức năng
của một vị tướng là chuẩn bị cho chiến tranh.
Thế là, nếu ba nghề nghiệp đó không là những nghề nghiệp đúng đắn, vậy thì, bạn sẽ làm
gì? Bạn phải suy nghĩ ra, đúng chứ? Bạn phải tìm được cho chính bạn thực sự bạn muốn
làm gì, và không phụ thuộc vào người cha của bạn, vào người bà của bạn, vào vị giáo sư
nào đó, hay vào bất kỳ người nào để chỉ bảo cho bạn phải làm công việc gì. Và nó có
nghĩa gì khi tìm được công việc gì bạn thực sự muốn làm? Nó có ý nghĩa khi tìm được
công việc gì bạn thương yêu, đúng chứ? Khi bạn thương yêu công việc gì bạn đang làm,
bạn không tham vọng, bạn không tham lam, bạn không đang tìm kiếm sự nổi tiếng; bởi vì
chính tình yêu đó về công việc gì bạn đang làm, hoàn toàn phong phú trong chính nó.
Trong tình yêu đó không có thất vọng, bởi vì bạn không còn đang tìm kiếm sự thành tựu.
Nhưng bạn thấy, tất cả điều này đòi hỏi nhiều suy nghĩ, nhiều tìm hiểu, suy ngẫm, và bất
hạnh thay áp lực của thế giới lại quá mãnh liệt – thế giới là cha mẹ của bạn, ông bà của
bạn, xã hội quanh quanh bạn. Tất cả họ đều muốn bạn là một người thành công, họ muốn
bạn phù hợp vào khuôn mẫu đã được thiết lập, thế là họ giáo dục bạn để tuân phục.
Nhưng toàn cấu trúc của xã hội được đặt nền tảng trên thâu lợi, trên ganh tị, trên tự-
khẳng định tàn nhẫn, trên hoạt động hung hăng của mỗi người chúng ta; và nếu bạn thấy
cho chính bạn, thực sự và không lý thuyết, rằng một xã hội như thế chắc chắn phải mục
nát từ phía bên trong, vậy thì bạn sẽ tìm được cách hành động riêng của bạn qua làm công
việc gì bạn thương yêu. Nó có lẽ sản sinh một xung đột với xã hội hiện nay – và tại sao
không? Một người tôn giáo, hay một người đang tìm kiếm sự thật, đang làm cách mạng
chống lại xã hội mà từ cơ bản được đặt nền tảng trên sự kính trọng, sự thâu lợi, và sự tìm
kiếm đầy tham vọng để có quyền hành. Anh ấy không xung đột với xã hội, nhưng xã hội
xung đột với anh ấy. Xã hội không bao giờ có thể chấp nhận anh ấy. Xã hội chỉ có thể
biến anh ấy thành một vị thánh và tôn thờ anh ấy – và thế là hủy diệt anh ấy.

Vì vậy người học sinh mà đang lắng nghe, lúc này bị hoang mang. Nhưng nếu anh ấy
không tẩu thoát khỏi sự hoang mang đó – bằng cách chun vào một rạp chiếu bóng, bằng
cách chạy đến một đền chùa, bằng cách đọc một quyển sách, hay bằng cách nhờ vả một
đạo sư – và nhận ra sự hoang mang của anh ấy đã phát sinh như thế nào, nếu anh ấy đối
diện sự hoang mang đó và trong sự tiến hành tìm hiểu của không tuân phục vào khuôn
mẫu của xã hội, vậy thì anh ấy sẽ là một nguời tôn giáo trung thực. Và những người tôn
giáo như thế lại rất cần thiết bởi vì chính họ sẽ sáng tạo một thế giới mới mẻ.

Người hỏi: Tôi là một học sinh. Trước khi tôi nghe ông nói, tôi đã hăng say công việc học
hành của tôi và đang tạo lập một nghề nghiệp tốt cho tôi. Nhưng lúc này dường như tất cả
đều vô ích, và tôi đã hoàn toàn mất hứng thú cả trong công việc học hành lẫn trong nghề
nghiệp của tôi. Có vẻ điều gì ông trình bày rất cuốn hút, nhưng không thể đạt được, tất cả
điều này đã để lại cho tôi sự hoang mang. Tôi phải làm gì?

Krishnamurti: Thưa bạn, tôi đã làm cho bạn hoang mang à? Tôi đã khiến cho bạn thấy
rằng điều gì bạn đang làm là vô ích hay sao? Nếu tôi đã là nguyên nhân của sự hoang
mang của bạn, vậy thì bạn không-hoang mang; bởi vì khi tôi rời khỏi đây, bạn trở lại sự
hoang mang trước của bạn hoặc sự rõ ràng của bạn. Nhưng nếu câu hỏi này là nghiêm
túc, vậy thì điều gì thực sự xảy ra là do bởi đã lắng nghe điều gì đã được trình bày ở đây,
anh ấy sẽ tự-nhận thấy rõ ràng những hoạt động riêng của anh ấy; lúc này, anh ấy thấy
rằng điều gì anh ấy đang làm, đang học hành để xây dựng một nghề nghiệp cho tương lai,
là khá trống rỗng, không có ý nghĩa bao nhiêu. Thế là anh ấy hỏi, ‘Tôi phải làm gì?’ Anh
ấy bị hoang mang, không phải bởi vì tôi đã khiến cho anh ấy bị hoang mang, nhưng do
bởi lắng nghe anh ấy đã trở nên nhận biết được hoàn cảnh của thế giới và nhận biết được
sự quy định lẫn liên hệ riêng của anh ấy đối với thế giới. Anh ấy đã trở nên nhận biết
được sự vô ích, sự vô dụng của tất cả công việc buôn bán để xây dựng một nghề nghiệp
tương lai này. Anh ấy đã trở nên nhận biết được nó, ‘tôi’ đã không làm cho anh ấy nhận
biết.

Tôi nghĩ, đây là điều đầu tiên phải nhận ra: rằng do bởi lắng nghe, do bởi nhìn ngắm, do
bởi quan sát những hoạt động riêng của bạn, bạn đã tự-thực hiện khám phá này cho chính
bạn; vì vậy nó là sự khám phá của bạn, không phải của tôi. Nếu nó là của tôi, tôi sẽ mang
nó theo khi tôi rời khỏi đây. Nhưng đây là cái gì đó mà không thể được mang theo bởi
một người khác, bởi vì nó đã được nhận ra bởi bạn. Bạn đã nhìn ngắm về chính bạn trong
hành động, bạn đã quan sát sống riêng của bạn; và lúc này bạn thấy rằng để xây dựng một
nghề nghiệp cho tương lai là một việc vô ích. Thế là, bị hoang mang, bạn hỏi, ‘Tôi phải
làm gì?’

Thật ra, bạn phải làm gì? Bạn phải tiếp tục công việc học hành của bạn, đúng chứ? Điều
đó hiển nhiên, bởi vì bạn phải có một loại nghề nghiệp nào đó, một phương tiện kiếm
sống đúng đắn. Bạn hiểu chứ? Làm ơn, hãy lắng nghe điều này. Bạn phải kiếm sống qua
một phương tiện đúng đắn. Và luật pháp chắc chắn không là một phương tiện đúng đắn,
bởi vì nó duy trì xã hội như nó là hiện nay, một xã hội được đặt nền tảng trên thâu lợi,
trên tham lam, trên ganh tị, trên uy quyền và bóc lột, và vì vậy đó là sự khổ não trong
chính nó. Thế là luật pháp không là nghề nghiệp cho một người thật nghiêm túc trong
những vấn đề tôn giáo; anh ấy cũng không thể trở thành một người cảnh sát hay một
người lính. Chắc chắn, nghề lính là một nghề nghiệp của giết chóc, và chẳng có gì khác
biệt giữa phòng vệ và tấn công. Một người lính được chuẩn bị để giết chóc, và chức năng
của một vị tướng là chuẩn bị cho chiến tranh.
Thế là, nếu ba nghề nghiệp đó không là những nghề nghiệp đúng đắn, vậy thì, bạn sẽ làm
gì? Bạn phải suy nghĩ ra, đúng chứ? Bạn phải tìm được cho chính bạn thực sự bạn muốn
làm gì, và không phụ thuộc vào người cha của bạn, vào người bà của bạn, vào vị giáo sư
nào đó, hay vào bất kỳ người nào để chỉ bảo cho bạn phải làm công việc gì. Và nó có
nghĩa gì khi tìm được công việc gì bạn thực sự muốn làm? Nó có ý nghĩa khi tìm được
công việc gì bạn thương yêu, đúng chứ? Khi bạn thương yêu công việc gì bạn đang làm,
bạn không tham vọng, bạn không tham lam, bạn không đang tìm kiếm sự nổi tiếng; bởi vì
chính tình yêu đó về công việc gì bạn đang làm, hoàn toàn phong phú trong chính nó.
Trong tình yêu đó không có thất vọng, bởi vì bạn không còn đang tìm kiếm sự thành tựu.
Nhưng bạn thấy, tất cả điều này đòi hỏi nhiều suy nghĩ, nhiều tìm hiểu, suy ngẫm, và bất
hạnh thay áp lực của thế giới lại quá mãnh liệt – thế giới là cha mẹ của bạn, ông bà của
bạn, xã hội quanh quanh bạn. Tất cả họ đều muốn bạn là một người thành công, họ muốn
bạn phù hợp vào khuôn mẫu đã được thiết lập, thế là họ giáo dục bạn để tuân phục.
Nhưng toàn cấu trúc của xã hội được đặt nền tảng trên thâu lợi, trên ganh tị, trên tự-
khẳng định tàn nhẫn, trên hoạt động hung hăng của mỗi người chúng ta; và nếu bạn thấy
cho chính bạn, thực sự và không lý thuyết, rằng một xã hội như thế chắc chắn phải mục
nát từ phía bên trong, vậy thì bạn sẽ tìm được cách hành động riêng của bạn qua làm công
việc gì bạn thương yêu. Nó có lẽ sản sinh một xung đột với xã hội hiện nay – và tại sao
không? Một người tôn giáo, hay một người đang tìm kiếm sự thật, đang làm cách mạng
chống lại xã hội mà từ cơ bản được đặt nền tảng trên sự kính trọng, sự thâu lợi, và sự tìm
kiếm đầy tham vọng để có quyền hành. Anh ấy không xung đột với xã hội, nhưng xã hội
xung đột với anh ấy. Xã hội không bao giờ có thể chấp nhận anh ấy. Xã hội chỉ có thể
biến anh ấy thành một vị thánh và tôn thờ anh ấy – và thế là hủy diệt anh ấy.

Vì vậy người học sinh mà đang lắng nghe, lúc này bị hoang mang. Nhưng nếu anh ấy
không tẩu thoát khỏi sự hoang mang đó – bằng cách chun vào một rạp chiếu bóng, bằng
cách chạy đến một đền chùa, bằng cách đọc một quyển sách, hay bằng cách nhờ vả một
đạo sư – và nhận ra sự hoang mang của anh ấy đã phát sinh như thế nào, nếu anh ấy đối
diện sự hoang mang đó và trong sự tiến hành tìm hiểu của không tuân phục vào khuôn
mẫu của xã hội, vậy thì anh ấy sẽ là một nguời tôn giáo trung thực. Và những người tôn
giáo như thế lại rất cần thiết bởi vì chính họ sẽ sáng tạo một thế giới mới mẻ.