Chúng ta tới với đôi bàn tay trống rỗng và chúng ta
sẽ đi với đôi bàn tay trống rỗng, cho nên phỏng có ích
gì mà đòi hỏi nhiều thế trong khi chờ đợi? Nhưng đây
là điều chúng ta biết, điều thế giới bảo chúng ta: sở
hữu, chi phối, có nhiều hơn người khác có. Nó có thể là
tiền bạc hay nó có thể là đức hạnh; không thành vấn đề
bạn buôn bán theo loại đồng tiền nào - chúng có thể của
thế giới này, chúng có thể của thế giới khác. Nhưng cứ
rất láu lỉnh đi, bằng không bạn sẽ bị khai thác. Khai
thác và đừng bị khai thác - đó là thông điệp tinh vi
được trao cho bạn qua sữa mẹ bạn. Và mọi trường phổ
thông, cao đẳng, đại học, đều được bắt rễ vào ý tưởng
này: ganh đua.
Nền giáo dục thực sự sẽ không dạy bạn ganh đua;
nó sẽ dạy bạn hợp tác. Nó sẽ không dạy bạn tranh đấu
và đối đầu. Nó sẽ dạy bạn sáng tạo, đáng yêu, phúc lạc,
không so sánh với người khác. Nó sẽ không dạy bạn
rằng bạn chỉ có thể hạnh phúc khi bạn là người thứ
nhất. Điều đó cực kì vô nghĩa. Bạn không thể hạnh
phúc chỉ bởi là người thứ nhất. Và trong cố gắng là
người thứ nhất bạn trải qua khổ tới mức đến lúc bạn trở
thành quen với khổ trước khi bạn là người thứ nhất.
Đến lúc bạn trở thành tổng thống hay thủ tướng của
một nước, bạn đã trải qua khổ nhiều tới mức bây giờ
khổ là bản tính thứ hai của bạn. Bây giờ bạn không biết
cách nào khác để tồn tại; bạn vẫn còn khổ. Căng thẳng
đã trở thành thâm căn cố đế; lo âu đã trở thành cách
sống của bạn. Bạn không biết cách nào khác; đây chính
là phong cách sống của bạn. Cho nên cho dù bạn đã trở
thành người thứ nhất, bạn vẫn còn thận trọng, lo âu, sợ
sệt. Nó không thay đổi phẩm chất bên trong của bạn
chút nào.
sẽ đi với đôi bàn tay trống rỗng, cho nên phỏng có ích
gì mà đòi hỏi nhiều thế trong khi chờ đợi? Nhưng đây
là điều chúng ta biết, điều thế giới bảo chúng ta: sở
hữu, chi phối, có nhiều hơn người khác có. Nó có thể là
tiền bạc hay nó có thể là đức hạnh; không thành vấn đề
bạn buôn bán theo loại đồng tiền nào - chúng có thể của
thế giới này, chúng có thể của thế giới khác. Nhưng cứ
rất láu lỉnh đi, bằng không bạn sẽ bị khai thác. Khai
thác và đừng bị khai thác - đó là thông điệp tinh vi
được trao cho bạn qua sữa mẹ bạn. Và mọi trường phổ
thông, cao đẳng, đại học, đều được bắt rễ vào ý tưởng
này: ganh đua.
Nền giáo dục thực sự sẽ không dạy bạn ganh đua;
nó sẽ dạy bạn hợp tác. Nó sẽ không dạy bạn tranh đấu
và đối đầu. Nó sẽ dạy bạn sáng tạo, đáng yêu, phúc lạc,
không so sánh với người khác. Nó sẽ không dạy bạn
rằng bạn chỉ có thể hạnh phúc khi bạn là người thứ
nhất. Điều đó cực kì vô nghĩa. Bạn không thể hạnh
phúc chỉ bởi là người thứ nhất. Và trong cố gắng là
người thứ nhất bạn trải qua khổ tới mức đến lúc bạn trở
thành quen với khổ trước khi bạn là người thứ nhất.
Đến lúc bạn trở thành tổng thống hay thủ tướng của
một nước, bạn đã trải qua khổ nhiều tới mức bây giờ
khổ là bản tính thứ hai của bạn. Bây giờ bạn không biết
cách nào khác để tồn tại; bạn vẫn còn khổ. Căng thẳng
đã trở thành thâm căn cố đế; lo âu đã trở thành cách
sống của bạn. Bạn không biết cách nào khác; đây chính
là phong cách sống của bạn. Cho nên cho dù bạn đã trở
thành người thứ nhất, bạn vẫn còn thận trọng, lo âu, sợ
sệt. Nó không thay đổi phẩm chất bên trong của bạn
chút nào.
Nền giáo dục thực sự sẽ không dạy bạn là người
thứ nhất. Nó sẽ bảo bạn hãy tận hưởng bất kì cái gì bạn
đang làm, không vì kết quả, mà vì bản thân hành động.
Cũng giống như hoạ sĩ hay vũ công hay nhạc sĩ...
Bạn có thể vẽ theo hai cách. Bạn có thể vẽ để ganh
đua với hoạ sĩ khác; bạn muốn là hoạ sĩ vĩ đại nhất trên
thế giới, bạn muốn là một Picasso hay một Van Gogh.
Thế thì tranh của bạn sẽ là loại hai, bởi vì tâm trí bạn
không quan tâm tới bản thân việc vẽ; nó quan tâm tới
việc là người thứ nhất, hoạ sĩ vĩ đại nhất trên thế giới.
Bạn sẽ không đi sâu vào nghệ thuật vẽ. Bạn không tận
hưởng nó.
Và vấn đề là ở chỗ để thực sự là hoạ sĩ, bản ngã
phải bị vứt bỏ hoàn toàn. Để thực sự là hoạ sĩ, bản ngã
phải bị gạt sang bên. Chỉ thế thì sự tồn tại mới có thể
tuôn chảy qua bạn. Chỉ thế thì ngài mới dùng bàn tay
của bạn và ngón tay của bạn và chổi vẽ của bạn. Chỉ thế
thì cái gì đó của cái đẹp siêu phàm mới có thể được
sinh ra.
Nó không bao giờ được tạo ra bởi bạn mà chỉ thông
qua bạn. Sự tồn tại tuôn chảy; bạn trở thành mỗi lối
chuyển. Bạn cho phép nó xảy ra, có vậy thôi; bạn
không cản trở nó, có vậy thôi.
Nhưng nếu bạn quá bận tâm tới kết quả, kết quả tối
thượng - rằng bạn phải trở nên nổi tiếng, rằng bạn phải
là hoạ sĩ giỏi nhất trên thế giới, rằng bạn phải đánh bại
mọi hoạ sĩ khác cho tới giờ - thế thì mối quan tâm của
bạn không ở trong việc vẽ; việc vẽ là phụ. Và tất nhiên,
với mối quan tâm phụ vào việc vẽ bạn không thể vẽ
được cái gì độc đáo; nó sẽ bình thường.
Bản ngã không thể đem
được cái gì phi thường vào thế
giới này; cái phi thường tới
chỉ qua vô ngã. Và đấy cũng
là trường hợp với nhạc sĩ và
nhà thơ và vũ công. Cho nên
đây là trường hợp xảy ra cho
mọi người.
Trong Bhagavad Gita,
Krishna nói: Đừng mảy may
nghĩ tới kết quả. Đó là thông điệp của cái đẹp và ý
nghĩa và chân lí vô cùng. Đừng mảy may nghĩ tới kết
quả. Làm điều bạn đang làm với tính toàn bộ của bạn.
Mất hút vào trong nó đi. Làm mất đi người làm trong
việc làm. Đừng có đấy - để năng lượng sáng tạo của
bạn tuôn chảy không bị cản trở. Đó là lí do tại sao ông
ấy nói với Arjuna: "Đừng trốn khỏi chiến tranh... bởi vì
ta có thể thấy việc này chỉ là trò bản ngã, việc trốn chạy
này. Cách ông đang nói đơn giản chỉ ra rằng ông đang
tính toán: rằng ông đang suy nghĩ là bằng cách trốn
chạy khỏi chiến tranh ông sẽ trở thành mahatma lớn.
Thay vì buông xuôi theo Thượng đế, theo cái toàn thể,
ông đang coi bản thân mình là quá nghiêm chỉnh: cứ
dường như sẽ không có chiến tranh nếu ông không có
đó."
Krishna nói với Arjuna, "Nghe ta đi. Ở trong trạng
thái buông bỏ. Nói với Thượng đế, 'Cứ dùng con theo
bất kì cách nào ngài muốn dùng con. Con sẵn có, sẵn có
vô điều kiện.' Thế thì bất kì điều gì xảy ra qua ông sẽ có
đích thực lớn lao về nó. Nó sẽ mãnh liệt, nó sẽ có chiều
sâu. Nó sẽ có tác động của cái vĩnh hằng lên nó."
thứ nhất. Nó sẽ bảo bạn hãy tận hưởng bất kì cái gì bạn
đang làm, không vì kết quả, mà vì bản thân hành động.
Cũng giống như hoạ sĩ hay vũ công hay nhạc sĩ...
Bạn có thể vẽ theo hai cách. Bạn có thể vẽ để ganh
đua với hoạ sĩ khác; bạn muốn là hoạ sĩ vĩ đại nhất trên
thế giới, bạn muốn là một Picasso hay một Van Gogh.
Thế thì tranh của bạn sẽ là loại hai, bởi vì tâm trí bạn
không quan tâm tới bản thân việc vẽ; nó quan tâm tới
việc là người thứ nhất, hoạ sĩ vĩ đại nhất trên thế giới.
Bạn sẽ không đi sâu vào nghệ thuật vẽ. Bạn không tận
hưởng nó.
Và vấn đề là ở chỗ để thực sự là hoạ sĩ, bản ngã
phải bị vứt bỏ hoàn toàn. Để thực sự là hoạ sĩ, bản ngã
phải bị gạt sang bên. Chỉ thế thì sự tồn tại mới có thể
tuôn chảy qua bạn. Chỉ thế thì ngài mới dùng bàn tay
của bạn và ngón tay của bạn và chổi vẽ của bạn. Chỉ thế
thì cái gì đó của cái đẹp siêu phàm mới có thể được
sinh ra.
Nó không bao giờ được tạo ra bởi bạn mà chỉ thông
qua bạn. Sự tồn tại tuôn chảy; bạn trở thành mỗi lối
chuyển. Bạn cho phép nó xảy ra, có vậy thôi; bạn
không cản trở nó, có vậy thôi.
Nhưng nếu bạn quá bận tâm tới kết quả, kết quả tối
thượng - rằng bạn phải trở nên nổi tiếng, rằng bạn phải
là hoạ sĩ giỏi nhất trên thế giới, rằng bạn phải đánh bại
mọi hoạ sĩ khác cho tới giờ - thế thì mối quan tâm của
bạn không ở trong việc vẽ; việc vẽ là phụ. Và tất nhiên,
với mối quan tâm phụ vào việc vẽ bạn không thể vẽ
được cái gì độc đáo; nó sẽ bình thường.
Bản ngã không thể đem
được cái gì phi thường vào thế
giới này; cái phi thường tới
chỉ qua vô ngã. Và đấy cũng
là trường hợp với nhạc sĩ và
nhà thơ và vũ công. Cho nên
đây là trường hợp xảy ra cho
mọi người.
Trong Bhagavad Gita,
Krishna nói: Đừng mảy may
nghĩ tới kết quả. Đó là thông điệp của cái đẹp và ý
nghĩa và chân lí vô cùng. Đừng mảy may nghĩ tới kết
quả. Làm điều bạn đang làm với tính toàn bộ của bạn.
Mất hút vào trong nó đi. Làm mất đi người làm trong
việc làm. Đừng có đấy - để năng lượng sáng tạo của
bạn tuôn chảy không bị cản trở. Đó là lí do tại sao ông
ấy nói với Arjuna: "Đừng trốn khỏi chiến tranh... bởi vì
ta có thể thấy việc này chỉ là trò bản ngã, việc trốn chạy
này. Cách ông đang nói đơn giản chỉ ra rằng ông đang
tính toán: rằng ông đang suy nghĩ là bằng cách trốn
chạy khỏi chiến tranh ông sẽ trở thành mahatma lớn.
Thay vì buông xuôi theo Thượng đế, theo cái toàn thể,
ông đang coi bản thân mình là quá nghiêm chỉnh: cứ
dường như sẽ không có chiến tranh nếu ông không có
đó."
Krishna nói với Arjuna, "Nghe ta đi. Ở trong trạng
thái buông bỏ. Nói với Thượng đế, 'Cứ dùng con theo
bất kì cách nào ngài muốn dùng con. Con sẵn có, sẵn có
vô điều kiện.' Thế thì bất kì điều gì xảy ra qua ông sẽ có
đích thực lớn lao về nó. Nó sẽ mãnh liệt, nó sẽ có chiều
sâu. Nó sẽ có tác động của cái vĩnh hằng lên nó."
Jesus nói: Nhớ lấy, những người là người đầu tiên
trong thế giới này sẽ là người cuối cùng trong vương
quốc của Thượng đế, và những người cuối cùng sẽ là
người đầu tiên. Ông ấy đã cho bạn luật nền tảng - ông
ấy đã cho bạn luật vĩnh hằng, vô tận: Đừng cố gắng là
người đầu tiên. Nhưng nhớ một điều, điều rất có thể,
bởi vì tâm trí tinh ranh thế, nó có thể bóp méo mọi chân
lí. Bạn có thể bắt đầu cố gắng là người cuối cùng -
nhưng thế thì bạn bỏ lỡ toàn thể vấn đề. Thế thì cạnh
tranh khác bắt đầu: rằng mình là người cuối cùng, và
nếu ai đó khác nói, "Tôi là người cuối cùng," thế thì lại
có vật lộn, thế thì lại có xung đột.
Tôi đã nghe một chuyện ngụ ngôn Sufi:
Một hoàng đế vĩ đại, Nadirshah, đang cầu
nguyện. Lúc đó là sáng sớm; mặt trời còn chưa lên,
trời vẫn còn tối. Nadirshah vừa mới bắt đầu ngày
hôm đó cuộc chinh phục mới với một nước mới.
Tất nhiên ông ấy cầu nguyện Thượng đế ban phước
lành cho ông ấy, để được thắng lợi. Ông ấy nói với
Thượng đế, "Con là không ai cả, con chỉ là người
hầu - người hầu của người hầu của ngài. Xin ban ân
huệ cho con. Con đang làm việc cho ngài, đây là
thắng lợi của ngài. Và con là không ai cả, xin ngài
nhớ cho. Con chỉ là người hầu của người hầu của
ngài."
Một tu sĩ cũng ở bên cạnh ông ấy, giúp ông ấy
trong lời cầu nguyện, hoạt động như một trung gian
giữa ông ấy và Thượng đế. Và thế rồi bỗng nhiên
họ nghe thấy một giọng nói khác trong bóng tối.
Một người ăn mày của thành phố cũng đang cầu
nguyện, và ông ta đang nói với Thượng đế, "Con là
không ai cả, người hầu của người hầu của ngài."
Nhà vua nói với tu sĩ, "Trông kẻ ăn mày này!
Ông ta là kẻ ăn mày và nói với Thượng đế rằng
'Con là không ai cả!' Chấm dứt điều vô nghĩa này
đi! Ông là ai mà nói ông là không ai cả trước ta? Ta
mới là không ai cả, và không ai khác có thể tranh
giành được điều này. Ta là người hầu của người
hầu của ngài - ông là ai mà nói rằng ông là người
hầu của người hầu của ngài?"
Bây giờ bạn thấy đấy, cạnh tranh vẫn có đó, cùng
việc cạnh tranh ấy, cùng cái ngu xuẩn ấy. Chẳng cái gì
đã thay đổi. Cùng tính toán ấy: "Ta phải là người cuối
cùng. Không ai khác có thể được phép là người cuối
cùng." Tâm trí có thể cứ chơi trò chơi như thế lên bạn
nếu bạn không rất hiểu biết, nếu bạn không rất thông
minh.
Đừng bao giờ cố gắng hạnh phúc với việc trả giá
bằng hạnh phúc của người khác. Điều đó là xấu, vô
nhân. Đó là bạo hành theo đúng nghĩa. Nếu bạn là
thánh nhân bằng việc kết án người khác là tội đồ, tính
thánh nhân của bạn chẳng là gì ngoài trò bản ngã mới.
Nếu bạn linh thiêng bởi vì bạn đang cố gắng chứng tỏ
người khác là không linh thiêng… Đó là điều những
người linh thiêng của bạn đang làm đấy. Họ cứ ba hoa
về tính linh thiêng của mình, tính thánh nhân của họ.
Tới các cái gọi là thánh nhân của bạn và nhìn vào mắt
họ mà xem. Họ kết án bạn thế! Họ đang nói rằng bạn
nhất định xuống địa ngục; họ kết án mọi người. Nghe
thuyết giảng của họ mà xem; tất cả các thuyết giảng của
họ đều mang tính kết án. Và tất nhiên bạn nghe một cách im lặng những lời kết án bạn, bởi vì bạn biết rằng
bạn đã phạm phải nhiều sai lầm trong cuộc sống của
mình, những lỗi lầm trong cuộc sống của mình. Và họ
đã kết án mọi thứ cho nên bạn không thể nào cảm thấy
rằng bạn có thể là người tốt - không thể nào. Bạn thích
thức ăn, bạn là tội đồ rồi. Bạn yêu con bạn, bạn là tội
đồ. Bạn yêu vợ bạn, bạn là tội đồ. Bạn không dậy sớm
buổi sáng, bạn là tội đồ rồi; bạn không đi ngủ sớm buổi
tối, bạn là tội đồ rồi. Họ đã thu xếp mọi thứ theo cách
mà rất khó để không là tội đồ.
Vâng, họ không là tội đồ đâu - họ đi ngủ sớm và họ
dậy sớm buổi sáng. Thực tế, họ chẳng có gì khác để
làm cả! Họ chưa bao giờ phạm phải sai lầm nào bởi vì
họ chưa bao giờ làm cái gì cả. Họ chỉ ngồi đó gần như
chết. Họ là những xác ướp, cái xác, đầy rác rưởi!
Nhưng bởi vì họ không làm gì cả, họ linh thiêng. Và
nếu bạn làm điều gì đó, tất nhiên, làm sao bạn có thể
linh thiêng được? Do đó trong hàng thế kỉ người linh
thiêng đã từng từ bỏ thế giới và trốn khỏi thế giới này,
bởi vì ở trong thế giới và linh thiêng dường như không
thể được.
Toàn thể cách tiếp cận của tôi là: chừng nào bạn
còn chưa ở trong thế giới này, tính linh thiêng của bạn
chẳng có giá trị chút nào. Ở trong thế giới và linh
thiêng! Thế thì chúng ta phải định nghĩa tính linh thiêng
theo cách khác toàn bộ. Không sống với cái giá sướng
của người khác - đó là tính linh thiêng. Không phá hoại
hạnh phúc của người khác - đó là tính linh thiêng. Giúp
người khác hạnh phúc. Tạo ra bầu không khí trong đó
mọi người có thể có chút ít vui vẻ.
trong thế giới này sẽ là người cuối cùng trong vương
quốc của Thượng đế, và những người cuối cùng sẽ là
người đầu tiên. Ông ấy đã cho bạn luật nền tảng - ông
ấy đã cho bạn luật vĩnh hằng, vô tận: Đừng cố gắng là
người đầu tiên. Nhưng nhớ một điều, điều rất có thể,
bởi vì tâm trí tinh ranh thế, nó có thể bóp méo mọi chân
lí. Bạn có thể bắt đầu cố gắng là người cuối cùng -
nhưng thế thì bạn bỏ lỡ toàn thể vấn đề. Thế thì cạnh
tranh khác bắt đầu: rằng mình là người cuối cùng, và
nếu ai đó khác nói, "Tôi là người cuối cùng," thế thì lại
có vật lộn, thế thì lại có xung đột.
Tôi đã nghe một chuyện ngụ ngôn Sufi:
Một hoàng đế vĩ đại, Nadirshah, đang cầu
nguyện. Lúc đó là sáng sớm; mặt trời còn chưa lên,
trời vẫn còn tối. Nadirshah vừa mới bắt đầu ngày
hôm đó cuộc chinh phục mới với một nước mới.
Tất nhiên ông ấy cầu nguyện Thượng đế ban phước
lành cho ông ấy, để được thắng lợi. Ông ấy nói với
Thượng đế, "Con là không ai cả, con chỉ là người
hầu - người hầu của người hầu của ngài. Xin ban ân
huệ cho con. Con đang làm việc cho ngài, đây là
thắng lợi của ngài. Và con là không ai cả, xin ngài
nhớ cho. Con chỉ là người hầu của người hầu của
ngài."
Một tu sĩ cũng ở bên cạnh ông ấy, giúp ông ấy
trong lời cầu nguyện, hoạt động như một trung gian
giữa ông ấy và Thượng đế. Và thế rồi bỗng nhiên
họ nghe thấy một giọng nói khác trong bóng tối.
Một người ăn mày của thành phố cũng đang cầu
nguyện, và ông ta đang nói với Thượng đế, "Con là
không ai cả, người hầu của người hầu của ngài."
Nhà vua nói với tu sĩ, "Trông kẻ ăn mày này!
Ông ta là kẻ ăn mày và nói với Thượng đế rằng
'Con là không ai cả!' Chấm dứt điều vô nghĩa này
đi! Ông là ai mà nói ông là không ai cả trước ta? Ta
mới là không ai cả, và không ai khác có thể tranh
giành được điều này. Ta là người hầu của người
hầu của ngài - ông là ai mà nói rằng ông là người
hầu của người hầu của ngài?"
Bây giờ bạn thấy đấy, cạnh tranh vẫn có đó, cùng
việc cạnh tranh ấy, cùng cái ngu xuẩn ấy. Chẳng cái gì
đã thay đổi. Cùng tính toán ấy: "Ta phải là người cuối
cùng. Không ai khác có thể được phép là người cuối
cùng." Tâm trí có thể cứ chơi trò chơi như thế lên bạn
nếu bạn không rất hiểu biết, nếu bạn không rất thông
minh.
Đừng bao giờ cố gắng hạnh phúc với việc trả giá
bằng hạnh phúc của người khác. Điều đó là xấu, vô
nhân. Đó là bạo hành theo đúng nghĩa. Nếu bạn là
thánh nhân bằng việc kết án người khác là tội đồ, tính
thánh nhân của bạn chẳng là gì ngoài trò bản ngã mới.
Nếu bạn linh thiêng bởi vì bạn đang cố gắng chứng tỏ
người khác là không linh thiêng… Đó là điều những
người linh thiêng của bạn đang làm đấy. Họ cứ ba hoa
về tính linh thiêng của mình, tính thánh nhân của họ.
Tới các cái gọi là thánh nhân của bạn và nhìn vào mắt
họ mà xem. Họ kết án bạn thế! Họ đang nói rằng bạn
nhất định xuống địa ngục; họ kết án mọi người. Nghe
thuyết giảng của họ mà xem; tất cả các thuyết giảng của
họ đều mang tính kết án. Và tất nhiên bạn nghe một cách im lặng những lời kết án bạn, bởi vì bạn biết rằng
bạn đã phạm phải nhiều sai lầm trong cuộc sống của
mình, những lỗi lầm trong cuộc sống của mình. Và họ
đã kết án mọi thứ cho nên bạn không thể nào cảm thấy
rằng bạn có thể là người tốt - không thể nào. Bạn thích
thức ăn, bạn là tội đồ rồi. Bạn yêu con bạn, bạn là tội
đồ. Bạn yêu vợ bạn, bạn là tội đồ. Bạn không dậy sớm
buổi sáng, bạn là tội đồ rồi; bạn không đi ngủ sớm buổi
tối, bạn là tội đồ rồi. Họ đã thu xếp mọi thứ theo cách
mà rất khó để không là tội đồ.
Vâng, họ không là tội đồ đâu - họ đi ngủ sớm và họ
dậy sớm buổi sáng. Thực tế, họ chẳng có gì khác để
làm cả! Họ chưa bao giờ phạm phải sai lầm nào bởi vì
họ chưa bao giờ làm cái gì cả. Họ chỉ ngồi đó gần như
chết. Họ là những xác ướp, cái xác, đầy rác rưởi!
Nhưng bởi vì họ không làm gì cả, họ linh thiêng. Và
nếu bạn làm điều gì đó, tất nhiên, làm sao bạn có thể
linh thiêng được? Do đó trong hàng thế kỉ người linh
thiêng đã từng từ bỏ thế giới và trốn khỏi thế giới này,
bởi vì ở trong thế giới và linh thiêng dường như không
thể được.
Toàn thể cách tiếp cận của tôi là: chừng nào bạn
còn chưa ở trong thế giới này, tính linh thiêng của bạn
chẳng có giá trị chút nào. Ở trong thế giới và linh
thiêng! Thế thì chúng ta phải định nghĩa tính linh thiêng
theo cách khác toàn bộ. Không sống với cái giá sướng
của người khác - đó là tính linh thiêng. Không phá hoại
hạnh phúc của người khác - đó là tính linh thiêng. Giúp
người khác hạnh phúc. Tạo ra bầu không khí trong đó
mọi người có thể có chút ít vui vẻ.
Chúng ta tới với đôi bàn tay trống rỗng và chúng ta
sẽ đi với đôi bàn tay trống rỗng, cho nên phỏng có ích
gì mà đòi hỏi nhiều thế trong khi chờ đợi? Nhưng đây
là điều chúng ta biết, điều thế giới bảo chúng ta: sở
hữu, chi phối, có nhiều hơn người khác có. Nó có thể là
tiền bạc hay nó có thể là đức hạnh; không thành vấn đề
bạn buôn bán theo loại đồng tiền nào - chúng có thể của
thế giới này, chúng có thể của thế giới khác. Nhưng cứ
rất láu lỉnh đi, bằng không bạn sẽ bị khai thác. Khai
thác và đừng bị khai thác - đó là thông điệp tinh vi
được trao cho bạn qua sữa mẹ bạn. Và mọi trường phổ
thông, cao đẳng, đại học, đều được bắt rễ vào ý tưởng
này: ganh đua.
Nền giáo dục thực sự sẽ không dạy bạn ganh đua;
nó sẽ dạy bạn hợp tác. Nó sẽ không dạy bạn tranh đấu
và đối đầu. Nó sẽ dạy bạn sáng tạo, đáng yêu, phúc lạc,
không so sánh với người khác. Nó sẽ không dạy bạn
rằng bạn chỉ có thể hạnh phúc khi bạn là người thứ
nhất. Điều đó cực kì vô nghĩa. Bạn không thể hạnh
phúc chỉ bởi là người thứ nhất. Và trong cố gắng là
người thứ nhất bạn trải qua khổ tới mức đến lúc bạn trở
thành quen với khổ trước khi bạn là người thứ nhất.
Đến lúc bạn trở thành tổng thống hay thủ tướng của
một nước, bạn đã trải qua khổ nhiều tới mức bây giờ
khổ là bản tính thứ hai của bạn. Bây giờ bạn không biết
cách nào khác để tồn tại; bạn vẫn còn khổ. Căng thẳng
đã trở thành thâm căn cố đế; lo âu đã trở thành cách
sống của bạn. Bạn không biết cách nào khác; đây chính
là phong cách sống của bạn. Cho nên cho dù bạn đã trở
thành người thứ nhất, bạn vẫn còn thận trọng, lo âu, sợ
sệt. Nó không thay đổi phẩm chất bên trong của bạn
chút nào.
sẽ đi với đôi bàn tay trống rỗng, cho nên phỏng có ích
gì mà đòi hỏi nhiều thế trong khi chờ đợi? Nhưng đây
là điều chúng ta biết, điều thế giới bảo chúng ta: sở
hữu, chi phối, có nhiều hơn người khác có. Nó có thể là
tiền bạc hay nó có thể là đức hạnh; không thành vấn đề
bạn buôn bán theo loại đồng tiền nào - chúng có thể của
thế giới này, chúng có thể của thế giới khác. Nhưng cứ
rất láu lỉnh đi, bằng không bạn sẽ bị khai thác. Khai
thác và đừng bị khai thác - đó là thông điệp tinh vi
được trao cho bạn qua sữa mẹ bạn. Và mọi trường phổ
thông, cao đẳng, đại học, đều được bắt rễ vào ý tưởng
này: ganh đua.
Nền giáo dục thực sự sẽ không dạy bạn ganh đua;
nó sẽ dạy bạn hợp tác. Nó sẽ không dạy bạn tranh đấu
và đối đầu. Nó sẽ dạy bạn sáng tạo, đáng yêu, phúc lạc,
không so sánh với người khác. Nó sẽ không dạy bạn
rằng bạn chỉ có thể hạnh phúc khi bạn là người thứ
nhất. Điều đó cực kì vô nghĩa. Bạn không thể hạnh
phúc chỉ bởi là người thứ nhất. Và trong cố gắng là
người thứ nhất bạn trải qua khổ tới mức đến lúc bạn trở
thành quen với khổ trước khi bạn là người thứ nhất.
Đến lúc bạn trở thành tổng thống hay thủ tướng của
một nước, bạn đã trải qua khổ nhiều tới mức bây giờ
khổ là bản tính thứ hai của bạn. Bây giờ bạn không biết
cách nào khác để tồn tại; bạn vẫn còn khổ. Căng thẳng
đã trở thành thâm căn cố đế; lo âu đã trở thành cách
sống của bạn. Bạn không biết cách nào khác; đây chính
là phong cách sống của bạn. Cho nên cho dù bạn đã trở
thành người thứ nhất, bạn vẫn còn thận trọng, lo âu, sợ
sệt. Nó không thay đổi phẩm chất bên trong của bạn
chút nào.
Nền giáo dục thực sự sẽ không dạy bạn là người
thứ nhất. Nó sẽ bảo bạn hãy tận hưởng bất kì cái gì bạn
đang làm, không vì kết quả, mà vì bản thân hành động.
Cũng giống như hoạ sĩ hay vũ công hay nhạc sĩ...
Bạn có thể vẽ theo hai cách. Bạn có thể vẽ để ganh
đua với hoạ sĩ khác; bạn muốn là hoạ sĩ vĩ đại nhất trên
thế giới, bạn muốn là một Picasso hay một Van Gogh.
Thế thì tranh của bạn sẽ là loại hai, bởi vì tâm trí bạn
không quan tâm tới bản thân việc vẽ; nó quan tâm tới
việc là người thứ nhất, hoạ sĩ vĩ đại nhất trên thế giới.
Bạn sẽ không đi sâu vào nghệ thuật vẽ. Bạn không tận
hưởng nó.
Và vấn đề là ở chỗ để thực sự là hoạ sĩ, bản ngã
phải bị vứt bỏ hoàn toàn. Để thực sự là hoạ sĩ, bản ngã
phải bị gạt sang bên. Chỉ thế thì sự tồn tại mới có thể
tuôn chảy qua bạn. Chỉ thế thì ngài mới dùng bàn tay
của bạn và ngón tay của bạn và chổi vẽ của bạn. Chỉ thế
thì cái gì đó của cái đẹp siêu phàm mới có thể được
sinh ra.
Nó không bao giờ được tạo ra bởi bạn mà chỉ thông
qua bạn. Sự tồn tại tuôn chảy; bạn trở thành mỗi lối
chuyển. Bạn cho phép nó xảy ra, có vậy thôi; bạn
không cản trở nó, có vậy thôi.
Nhưng nếu bạn quá bận tâm tới kết quả, kết quả tối
thượng - rằng bạn phải trở nên nổi tiếng, rằng bạn phải
là hoạ sĩ giỏi nhất trên thế giới, rằng bạn phải đánh bại
mọi hoạ sĩ khác cho tới giờ - thế thì mối quan tâm của
bạn không ở trong việc vẽ; việc vẽ là phụ. Và tất nhiên,
với mối quan tâm phụ vào việc vẽ bạn không thể vẽ
được cái gì độc đáo; nó sẽ bình thường.
Bản ngã không thể đem
được cái gì phi thường vào thế
giới này; cái phi thường tới
chỉ qua vô ngã. Và đấy cũng
là trường hợp với nhạc sĩ và
nhà thơ và vũ công. Cho nên
đây là trường hợp xảy ra cho
mọi người.
Trong Bhagavad Gita,
Krishna nói: Đừng mảy may
nghĩ tới kết quả. Đó là thông điệp của cái đẹp và ý
nghĩa và chân lí vô cùng. Đừng mảy may nghĩ tới kết
quả. Làm điều bạn đang làm với tính toàn bộ của bạn.
Mất hút vào trong nó đi. Làm mất đi người làm trong
việc làm. Đừng có đấy - để năng lượng sáng tạo của
bạn tuôn chảy không bị cản trở. Đó là lí do tại sao ông
ấy nói với Arjuna: "Đừng trốn khỏi chiến tranh... bởi vì
ta có thể thấy việc này chỉ là trò bản ngã, việc trốn chạy
này. Cách ông đang nói đơn giản chỉ ra rằng ông đang
tính toán: rằng ông đang suy nghĩ là bằng cách trốn
chạy khỏi chiến tranh ông sẽ trở thành mahatma lớn.
Thay vì buông xuôi theo Thượng đế, theo cái toàn thể,
ông đang coi bản thân mình là quá nghiêm chỉnh: cứ
dường như sẽ không có chiến tranh nếu ông không có
đó."
Krishna nói với Arjuna, "Nghe ta đi. Ở trong trạng
thái buông bỏ. Nói với Thượng đế, 'Cứ dùng con theo
bất kì cách nào ngài muốn dùng con. Con sẵn có, sẵn có
vô điều kiện.' Thế thì bất kì điều gì xảy ra qua ông sẽ có
đích thực lớn lao về nó. Nó sẽ mãnh liệt, nó sẽ có chiều
sâu. Nó sẽ có tác động của cái vĩnh hằng lên nó."
thứ nhất. Nó sẽ bảo bạn hãy tận hưởng bất kì cái gì bạn
đang làm, không vì kết quả, mà vì bản thân hành động.
Cũng giống như hoạ sĩ hay vũ công hay nhạc sĩ...
Bạn có thể vẽ theo hai cách. Bạn có thể vẽ để ganh
đua với hoạ sĩ khác; bạn muốn là hoạ sĩ vĩ đại nhất trên
thế giới, bạn muốn là một Picasso hay một Van Gogh.
Thế thì tranh của bạn sẽ là loại hai, bởi vì tâm trí bạn
không quan tâm tới bản thân việc vẽ; nó quan tâm tới
việc là người thứ nhất, hoạ sĩ vĩ đại nhất trên thế giới.
Bạn sẽ không đi sâu vào nghệ thuật vẽ. Bạn không tận
hưởng nó.
Và vấn đề là ở chỗ để thực sự là hoạ sĩ, bản ngã
phải bị vứt bỏ hoàn toàn. Để thực sự là hoạ sĩ, bản ngã
phải bị gạt sang bên. Chỉ thế thì sự tồn tại mới có thể
tuôn chảy qua bạn. Chỉ thế thì ngài mới dùng bàn tay
của bạn và ngón tay của bạn và chổi vẽ của bạn. Chỉ thế
thì cái gì đó của cái đẹp siêu phàm mới có thể được
sinh ra.
Nó không bao giờ được tạo ra bởi bạn mà chỉ thông
qua bạn. Sự tồn tại tuôn chảy; bạn trở thành mỗi lối
chuyển. Bạn cho phép nó xảy ra, có vậy thôi; bạn
không cản trở nó, có vậy thôi.
Nhưng nếu bạn quá bận tâm tới kết quả, kết quả tối
thượng - rằng bạn phải trở nên nổi tiếng, rằng bạn phải
là hoạ sĩ giỏi nhất trên thế giới, rằng bạn phải đánh bại
mọi hoạ sĩ khác cho tới giờ - thế thì mối quan tâm của
bạn không ở trong việc vẽ; việc vẽ là phụ. Và tất nhiên,
với mối quan tâm phụ vào việc vẽ bạn không thể vẽ
được cái gì độc đáo; nó sẽ bình thường.
Bản ngã không thể đem
được cái gì phi thường vào thế
giới này; cái phi thường tới
chỉ qua vô ngã. Và đấy cũng
là trường hợp với nhạc sĩ và
nhà thơ và vũ công. Cho nên
đây là trường hợp xảy ra cho
mọi người.
Trong Bhagavad Gita,
Krishna nói: Đừng mảy may
nghĩ tới kết quả. Đó là thông điệp của cái đẹp và ý
nghĩa và chân lí vô cùng. Đừng mảy may nghĩ tới kết
quả. Làm điều bạn đang làm với tính toàn bộ của bạn.
Mất hút vào trong nó đi. Làm mất đi người làm trong
việc làm. Đừng có đấy - để năng lượng sáng tạo của
bạn tuôn chảy không bị cản trở. Đó là lí do tại sao ông
ấy nói với Arjuna: "Đừng trốn khỏi chiến tranh... bởi vì
ta có thể thấy việc này chỉ là trò bản ngã, việc trốn chạy
này. Cách ông đang nói đơn giản chỉ ra rằng ông đang
tính toán: rằng ông đang suy nghĩ là bằng cách trốn
chạy khỏi chiến tranh ông sẽ trở thành mahatma lớn.
Thay vì buông xuôi theo Thượng đế, theo cái toàn thể,
ông đang coi bản thân mình là quá nghiêm chỉnh: cứ
dường như sẽ không có chiến tranh nếu ông không có
đó."
Krishna nói với Arjuna, "Nghe ta đi. Ở trong trạng
thái buông bỏ. Nói với Thượng đế, 'Cứ dùng con theo
bất kì cách nào ngài muốn dùng con. Con sẵn có, sẵn có
vô điều kiện.' Thế thì bất kì điều gì xảy ra qua ông sẽ có
đích thực lớn lao về nó. Nó sẽ mãnh liệt, nó sẽ có chiều
sâu. Nó sẽ có tác động của cái vĩnh hằng lên nó."
Jesus nói: Nhớ lấy, những người là người đầu tiên
trong thế giới này sẽ là người cuối cùng trong vương
quốc của Thượng đế, và những người cuối cùng sẽ là
người đầu tiên. Ông ấy đã cho bạn luật nền tảng - ông
ấy đã cho bạn luật vĩnh hằng, vô tận: Đừng cố gắng là
người đầu tiên. Nhưng nhớ một điều, điều rất có thể,
bởi vì tâm trí tinh ranh thế, nó có thể bóp méo mọi chân
lí. Bạn có thể bắt đầu cố gắng là người cuối cùng -
nhưng thế thì bạn bỏ lỡ toàn thể vấn đề. Thế thì cạnh
tranh khác bắt đầu: rằng mình là người cuối cùng, và
nếu ai đó khác nói, "Tôi là người cuối cùng," thế thì lại
có vật lộn, thế thì lại có xung đột.
Tôi đã nghe một chuyện ngụ ngôn Sufi:
Một hoàng đế vĩ đại, Nadirshah, đang cầu
nguyện. Lúc đó là sáng sớm; mặt trời còn chưa lên,
trời vẫn còn tối. Nadirshah vừa mới bắt đầu ngày
hôm đó cuộc chinh phục mới với một nước mới.
Tất nhiên ông ấy cầu nguyện Thượng đế ban phước
lành cho ông ấy, để được thắng lợi. Ông ấy nói với
Thượng đế, "Con là không ai cả, con chỉ là người
hầu - người hầu của người hầu của ngài. Xin ban ân
huệ cho con. Con đang làm việc cho ngài, đây là
thắng lợi của ngài. Và con là không ai cả, xin ngài
nhớ cho. Con chỉ là người hầu của người hầu của
ngài."
Một tu sĩ cũng ở bên cạnh ông ấy, giúp ông ấy
trong lời cầu nguyện, hoạt động như một trung gian
giữa ông ấy và Thượng đế. Và thế rồi bỗng nhiên
họ nghe thấy một giọng nói khác trong bóng tối.
Một người ăn mày của thành phố cũng đang cầu
nguyện, và ông ta đang nói với Thượng đế, "Con là
không ai cả, người hầu của người hầu của ngài."
Nhà vua nói với tu sĩ, "Trông kẻ ăn mày này!
Ông ta là kẻ ăn mày và nói với Thượng đế rằng
'Con là không ai cả!' Chấm dứt điều vô nghĩa này
đi! Ông là ai mà nói ông là không ai cả trước ta? Ta
mới là không ai cả, và không ai khác có thể tranh
giành được điều này. Ta là người hầu của người
hầu của ngài - ông là ai mà nói rằng ông là người
hầu của người hầu của ngài?"
Bây giờ bạn thấy đấy, cạnh tranh vẫn có đó, cùng
việc cạnh tranh ấy, cùng cái ngu xuẩn ấy. Chẳng cái gì
đã thay đổi. Cùng tính toán ấy: "Ta phải là người cuối
cùng. Không ai khác có thể được phép là người cuối
cùng." Tâm trí có thể cứ chơi trò chơi như thế lên bạn
nếu bạn không rất hiểu biết, nếu bạn không rất thông
minh.
Đừng bao giờ cố gắng hạnh phúc với việc trả giá
bằng hạnh phúc của người khác. Điều đó là xấu, vô
nhân. Đó là bạo hành theo đúng nghĩa. Nếu bạn là
thánh nhân bằng việc kết án người khác là tội đồ, tính
thánh nhân của bạn chẳng là gì ngoài trò bản ngã mới.
Nếu bạn linh thiêng bởi vì bạn đang cố gắng chứng tỏ
người khác là không linh thiêng… Đó là điều những
người linh thiêng của bạn đang làm đấy. Họ cứ ba hoa
về tính linh thiêng của mình, tính thánh nhân của họ.
Tới các cái gọi là thánh nhân của bạn và nhìn vào mắt
họ mà xem. Họ kết án bạn thế! Họ đang nói rằng bạn
nhất định xuống địa ngục; họ kết án mọi người. Nghe
thuyết giảng của họ mà xem; tất cả các thuyết giảng của
họ đều mang tính kết án. Và tất nhiên bạn nghe một cách im lặng những lời kết án bạn, bởi vì bạn biết rằng
bạn đã phạm phải nhiều sai lầm trong cuộc sống của
mình, những lỗi lầm trong cuộc sống của mình. Và họ
đã kết án mọi thứ cho nên bạn không thể nào cảm thấy
rằng bạn có thể là người tốt - không thể nào. Bạn thích
thức ăn, bạn là tội đồ rồi. Bạn yêu con bạn, bạn là tội
đồ. Bạn yêu vợ bạn, bạn là tội đồ. Bạn không dậy sớm
buổi sáng, bạn là tội đồ rồi; bạn không đi ngủ sớm buổi
tối, bạn là tội đồ rồi. Họ đã thu xếp mọi thứ theo cách
mà rất khó để không là tội đồ.
Vâng, họ không là tội đồ đâu - họ đi ngủ sớm và họ
dậy sớm buổi sáng. Thực tế, họ chẳng có gì khác để
làm cả! Họ chưa bao giờ phạm phải sai lầm nào bởi vì
họ chưa bao giờ làm cái gì cả. Họ chỉ ngồi đó gần như
chết. Họ là những xác ướp, cái xác, đầy rác rưởi!
Nhưng bởi vì họ không làm gì cả, họ linh thiêng. Và
nếu bạn làm điều gì đó, tất nhiên, làm sao bạn có thể
linh thiêng được? Do đó trong hàng thế kỉ người linh
thiêng đã từng từ bỏ thế giới và trốn khỏi thế giới này,
bởi vì ở trong thế giới và linh thiêng dường như không
thể được.
Toàn thể cách tiếp cận của tôi là: chừng nào bạn
còn chưa ở trong thế giới này, tính linh thiêng của bạn
chẳng có giá trị chút nào. Ở trong thế giới và linh
thiêng! Thế thì chúng ta phải định nghĩa tính linh thiêng
theo cách khác toàn bộ. Không sống với cái giá sướng
của người khác - đó là tính linh thiêng. Không phá hoại
hạnh phúc của người khác - đó là tính linh thiêng. Giúp
người khác hạnh phúc. Tạo ra bầu không khí trong đó
mọi người có thể có chút ít vui vẻ.
trong thế giới này sẽ là người cuối cùng trong vương
quốc của Thượng đế, và những người cuối cùng sẽ là
người đầu tiên. Ông ấy đã cho bạn luật nền tảng - ông
ấy đã cho bạn luật vĩnh hằng, vô tận: Đừng cố gắng là
người đầu tiên. Nhưng nhớ một điều, điều rất có thể,
bởi vì tâm trí tinh ranh thế, nó có thể bóp méo mọi chân
lí. Bạn có thể bắt đầu cố gắng là người cuối cùng -
nhưng thế thì bạn bỏ lỡ toàn thể vấn đề. Thế thì cạnh
tranh khác bắt đầu: rằng mình là người cuối cùng, và
nếu ai đó khác nói, "Tôi là người cuối cùng," thế thì lại
có vật lộn, thế thì lại có xung đột.
Tôi đã nghe một chuyện ngụ ngôn Sufi:
Một hoàng đế vĩ đại, Nadirshah, đang cầu
nguyện. Lúc đó là sáng sớm; mặt trời còn chưa lên,
trời vẫn còn tối. Nadirshah vừa mới bắt đầu ngày
hôm đó cuộc chinh phục mới với một nước mới.
Tất nhiên ông ấy cầu nguyện Thượng đế ban phước
lành cho ông ấy, để được thắng lợi. Ông ấy nói với
Thượng đế, "Con là không ai cả, con chỉ là người
hầu - người hầu của người hầu của ngài. Xin ban ân
huệ cho con. Con đang làm việc cho ngài, đây là
thắng lợi của ngài. Và con là không ai cả, xin ngài
nhớ cho. Con chỉ là người hầu của người hầu của
ngài."
Một tu sĩ cũng ở bên cạnh ông ấy, giúp ông ấy
trong lời cầu nguyện, hoạt động như một trung gian
giữa ông ấy và Thượng đế. Và thế rồi bỗng nhiên
họ nghe thấy một giọng nói khác trong bóng tối.
Một người ăn mày của thành phố cũng đang cầu
nguyện, và ông ta đang nói với Thượng đế, "Con là
không ai cả, người hầu của người hầu của ngài."
Nhà vua nói với tu sĩ, "Trông kẻ ăn mày này!
Ông ta là kẻ ăn mày và nói với Thượng đế rằng
'Con là không ai cả!' Chấm dứt điều vô nghĩa này
đi! Ông là ai mà nói ông là không ai cả trước ta? Ta
mới là không ai cả, và không ai khác có thể tranh
giành được điều này. Ta là người hầu của người
hầu của ngài - ông là ai mà nói rằng ông là người
hầu của người hầu của ngài?"
Bây giờ bạn thấy đấy, cạnh tranh vẫn có đó, cùng
việc cạnh tranh ấy, cùng cái ngu xuẩn ấy. Chẳng cái gì
đã thay đổi. Cùng tính toán ấy: "Ta phải là người cuối
cùng. Không ai khác có thể được phép là người cuối
cùng." Tâm trí có thể cứ chơi trò chơi như thế lên bạn
nếu bạn không rất hiểu biết, nếu bạn không rất thông
minh.
Đừng bao giờ cố gắng hạnh phúc với việc trả giá
bằng hạnh phúc của người khác. Điều đó là xấu, vô
nhân. Đó là bạo hành theo đúng nghĩa. Nếu bạn là
thánh nhân bằng việc kết án người khác là tội đồ, tính
thánh nhân của bạn chẳng là gì ngoài trò bản ngã mới.
Nếu bạn linh thiêng bởi vì bạn đang cố gắng chứng tỏ
người khác là không linh thiêng… Đó là điều những
người linh thiêng của bạn đang làm đấy. Họ cứ ba hoa
về tính linh thiêng của mình, tính thánh nhân của họ.
Tới các cái gọi là thánh nhân của bạn và nhìn vào mắt
họ mà xem. Họ kết án bạn thế! Họ đang nói rằng bạn
nhất định xuống địa ngục; họ kết án mọi người. Nghe
thuyết giảng của họ mà xem; tất cả các thuyết giảng của
họ đều mang tính kết án. Và tất nhiên bạn nghe một cách im lặng những lời kết án bạn, bởi vì bạn biết rằng
bạn đã phạm phải nhiều sai lầm trong cuộc sống của
mình, những lỗi lầm trong cuộc sống của mình. Và họ
đã kết án mọi thứ cho nên bạn không thể nào cảm thấy
rằng bạn có thể là người tốt - không thể nào. Bạn thích
thức ăn, bạn là tội đồ rồi. Bạn yêu con bạn, bạn là tội
đồ. Bạn yêu vợ bạn, bạn là tội đồ. Bạn không dậy sớm
buổi sáng, bạn là tội đồ rồi; bạn không đi ngủ sớm buổi
tối, bạn là tội đồ rồi. Họ đã thu xếp mọi thứ theo cách
mà rất khó để không là tội đồ.
Vâng, họ không là tội đồ đâu - họ đi ngủ sớm và họ
dậy sớm buổi sáng. Thực tế, họ chẳng có gì khác để
làm cả! Họ chưa bao giờ phạm phải sai lầm nào bởi vì
họ chưa bao giờ làm cái gì cả. Họ chỉ ngồi đó gần như
chết. Họ là những xác ướp, cái xác, đầy rác rưởi!
Nhưng bởi vì họ không làm gì cả, họ linh thiêng. Và
nếu bạn làm điều gì đó, tất nhiên, làm sao bạn có thể
linh thiêng được? Do đó trong hàng thế kỉ người linh
thiêng đã từng từ bỏ thế giới và trốn khỏi thế giới này,
bởi vì ở trong thế giới và linh thiêng dường như không
thể được.
Toàn thể cách tiếp cận của tôi là: chừng nào bạn
còn chưa ở trong thế giới này, tính linh thiêng của bạn
chẳng có giá trị chút nào. Ở trong thế giới và linh
thiêng! Thế thì chúng ta phải định nghĩa tính linh thiêng
theo cách khác toàn bộ. Không sống với cái giá sướng
của người khác - đó là tính linh thiêng. Không phá hoại
hạnh phúc của người khác - đó là tính linh thiêng. Giúp
người khác hạnh phúc. Tạo ra bầu không khí trong đó
mọi người có thể có chút ít vui vẻ.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét