TRÍ NĂNG SẼ KHÔNG TÌM ĐƯỢC ĐÁP ÁN

Người ta thấy rằng suy nghĩ là thời gian, rằng suy nghĩ nuôi dưỡng sợ hãi và vui thú.
Và liệu suy nghĩ, sự vận hành hàng ngày của suy nghĩ, có thể giải quyết vấn đề của con
người? Chắc chắn nó không thể. Vậy thì có cái gì ở đó mà có thể giải quyết điều này?

Dờng như chúng ta nghĩ rằng khoảnh khắc chúng ta đã thâu lượm hiểu biết công nghệ
nào đó tại một trường đại học hay một học viện giống như thế này chúng ta đã hoàn tất
mọi trách nhiệm của chúng ta. Nhưng lơ là lãnh vực rộng lớn của sống cùng tất cả những
phức tạp của nó và chỉ đang vun đắp một hiểu biết riêng biệt chắc chắn đã không giải
quyết bất kỳ những vấn đề nào của con nguời chúng ta. Người ta có thể đi đến mặt trăng,xây dựng những kiến trúc thượng tầng, sống dưới đại dương, và vân vân, nhưng vấn đề
của sự liên hệ con người đã không được giải quyết. Người ta đã hy vọng rằng giáo dục sẽ
không những xây dựng một thế giới công nghệ nơi con người sẽ được tự do nhờ vào máy
móc để làm những công việc khác nhưng còn cả giúp đỡ anh ấy theo một loại sống khác
hẳn và tạo ra một xã hội khác hẳn, một văn hóa khác hẳn, một tôn giáo hoàn toàn khác
hẳn. Nhưng giáo dục đã không thực hiện được việc đó, cũng như khoa học hay chủ nghĩa
cộng sản hay bất kỳ loại triết thuyết không tưởng thuộc học thuyết, thuộc lý thuyết nào.
Vậy là chúng ta đối diện với vấn đề của sự liên hệ con người: làm thế nào trong sự liên hệ
tạo ra một thay đổi cơ bản, lạ thường. Bởi vì sự liên hệ của con người là xã hội; nó là cấu
trúc và bản chất của xã hội. Nếu người ta có nghiêm túc – và người ta phải nghiêm túc
trong một thế giới quá hỗn loạn, điên khùng, tàn nhẫn, vô nghĩa – người ta phải thay đổi
không chỉ cấu trúc phía bên ngoài mà còn cả những trạng thái tâm lý, phía bên trong của
cái trí mà tạo ra ý thức của chúng ta.

Bởi vì, chúng ta là bộ phận của thế giới; chúng ta không tách khỏi thế giới. Chúng ta là
thế giới. Chúng ta đã tạo ra, thế hệ quá khứ đã tạo ra thế giới điên khùng, dốt nát này. Và
thế hệ trẻ hơn, nếu nó không cẩn thận, cảnh giác, canh chừng, sẽ nhập vào thế hệ cũ hơn
trong một vài năm nữa và cũng tạo ra một xã hội điên khùng, dốt nát. Vì vậy đó là một
trách nhiệm nghiêm túc cho người giáo dục cũng như em học sinh phải suy nghĩ về loại
thế giới nào chúng ta sẽ sống trong nó – không phải một thế giới học thuyết, không phải
một thế giới không tưởng hay một thế giới công nghệ hoàn hảo, nhưng một thế giới của
sự liên hệ con người nơi chúng ta có thể sống và vận hành trong hòa bình cùng nhau. Tôi
nghĩ đó là một vấn đề quan trọng cực kỳ khi đang đối diện thế giới tại thời điểm hiện nay.
Người ta thấy điều gì đang thực sự xảy ra: chống đối, phá hoại, tàn ác, chiến tranh, hỗn
loạn. Bạn biết tất cả điều đó, nếu bạn có quan sát, nhận biết tất cả mọi điều đang xảy ra,
sự hỗn loạn hoàn toàn.

Và vì vậy, như những con nguời chúng ta phải có trách nhiệm để thấy chúng ta có thể
làm gì cho sự thay đổi này của cái trí con người. Những người triết lý đã không làm nó.
Những người triết lý đã quay cuồng quanh vô số những lý thuyết, những lý thuyết tôn
giáo hay xã hội tuyệt vời, nhưng họ đã không thực sự thay đổi xã hội. Không triết lý nào
đã từng thay đổi thế giới. Triết lý có nghĩa tình yêu sự thật, không phải sự thật của bạn
hay sự thật của người nói, nhưng tình yêu của ‘cái gì là’ thực sự và cũng tìm ra liệu ‘cái
gì là’, cái thực sự, có thể hoàn toàn được thay đổi. Đó là điều gì chúng ta quan tâm hay
nên quan tâm và không nói về những lý thuyết của sự đốt cháy khi ngôi nhà đang cháy.
Chúng ta đối diện với một thế giới rực lửa, hỗn loạn, tàn ác, giống như những con người.
Vì vậy mỗi người chúng ta phải có trách nhiệm để tìm ra: người ta, như một con người có
thể làm gì trong sự hỗn loạn này. Và không còn nghi ngờ gì cả về sự hỗn loạn này: những
phân chia chính trị, những phân chia quốc gia, những phân chia vùng đất, và cũng cả
những phân chia khác nhau mà những tôn giáo có tổ chức khắp thế giới đã tạo ra – Thiên
chúa giáo, Tin lành giáo, Ấn giáo, Hồi giáo, Phật giáo.

Nếu bạn đã quan sát tất cả điều này, không phải từ một tờ báo, không phải khi đang ngả
người thoải mái trong một chiếc ghế bành, không quan sát như một giáo sư đang lý
thuyết về nó, nhưng thực sự đối diện vấn đề, vậy là bạn đối diện với trách nhiệm của con
người liên quan đến vấn đề này. Mà là: Làm thế nào cái trí con người, mà đã sắp xếp vào
chung qua một thiên niên kỷ của tạm gọi là tiến hóa, cái trí mà bị quy định quá nặng nề
như một người Ấn giáo, một người Phật giáo, một người cộng sản, và vân vân, có khi nào
tạo ra một cách mạng cơ bản? Cái trí, mà là mảnh trí năng, có thể tạo ra một cách mạng
vật chất; trước kia mảnh trí năng đã thực hiện việc đó: cách mạng cộng sản, cách mạng
Pháp và những hình thức khác của cách mạng. Mảnh trí năng có thể lý thuyết và ép buộc
con người phải tuân phục vào một khuôn mẫu đặc biệt của xã hội, mà là điều gì đang xảy
ra trong những vùng đất nào đó của thế giới.

Vì vậy, khi bạn quan sát tất cả điều này, bạn, một con người đang sống trong vùng đất
này của thế giới, sẽ làm gì? Chúng ta không thể tẩu thoát khỏi nó hay rút lui vào phía bên
trong. Chúng ta không thể tẩu thoát khỏi sự hỗn loạn này bởi vì chúng ta liên quan đến
nó, chúng ta đã nuôi dưỡng sự hỗn loạn này, chúng ta đã khiến cho nó hiện diện bằng
sống hàng ngày của chúng ta. Vì vậy, khi thấy điều này, người ta có thể làm gì? Không
phải như một cá thể. Bởi vì từ ngữ ‘cá thể’ có nghĩa không thể phân chia, đó là, một con
người mà trọn vẹn, tổng thể, không bị vỡ vụn. Đó là điều gì từ ngữ ‘cá thể’ có nghĩa. Như
một con người, anh ấy đối diện vấn đề to tát này, liên quan đến vấn đề đó, không phải
như người quan sát nhưng như một con người đang tham gia trong nó, đang đóng góp
vào nó. Vì vậy, làm thế nào anh ấy có thể tạo ra một thay đổi cả phía bên ngoài lẫn phía
bên trong, cả xã hội lẫn tâm lý? Anh ấy có thể làm gì?

Tôi không hiểu liệu bạn hứng thú nghi vấn này. Hầu hết chúng ta đều không hứng thú,
bởi vì chúng ta có những công thức nào đó, những lý tưởng và những khái niệm nào đó
mà qua đó chúng ta hy vọng giải quyết được những vấn đề này. Và chúng ta hy vọng
rằng qua một hệ thống đặc biệt, dù nó là cộng sản hay bất kỳ hệ thống nào khác, chúng ta
sẽ thay đổi thế giới. Những hệ thống được tạo ra bởi những con người, bởi bạn. Và chúng
ta hy vọng rằng qua một hệ thống một thay đổi đặc biệt có thể được tạo ra. Nhưng để vận
hành một hệ thống, bạn và tôi, là cần thiết. Và bởi vì chúng ta như những con người vẫn
còn y nguyên như chúng ta là, khi chúng ta cố gắng vận hành hệ thống, chúng ta không
chỉ là những người nô lệ cho hệ thống nhưng còn tìm kiếm quyền hành qua hệ thống đó.
Việc này, lại nữa, chắc chắn là điều gì đang xảy ra trong thế giới.

Vì vậy, người ta sẽ làm gì? Bạn hiểu rõ câu hỏi của tôi? Bạn mà đã được giáo dục trong
nơi này hay nơi nào khác, bạn mà đã nhận được những bằng cấp nào đó và có một việc
làm và đã ổn định một cách thoải mái trong một ngôi nhà nhỏ cùng một người vợ, con
cái, và tất cả mọi chuyện của nó; bạn cùng những cá tánh đặc biệt, những tín điều tôn
giáo, và những niềm tin của bạn, bị trói buộc trong một góc nhỏ xíu, đang vun đắp một
phần rất nhỏ trong lãnh vực rộng lớn của sự tồn tại – bạn có thể làm gì? Bạn biết, câu hỏi
này không phải là một câu hỏi hoa mỹ; nó được đặt ra bởi vì chúng ta phải chia sẻ vấn đề
cùng nhau, bởi vì nó là vấn đề của bạn. Nó là vấn đề hàng ngày của bạn, dù bạn có một
nghề nghiệp hay thất nghiệp, dù bạn là một người cộng sản hay bạn là người nào, nó là
vấn đề của bạn.

Và để bàn luận, để nói chuyện cùng nhau về một vấn đề chung là để tìm được một đáp
án, không phải một đáp án khoa trương, không phải một đáp án lý thuyết, nhưng một đáp
án thiết thực, thực dụng, thực sự. Để bàn luận, nói chuyện cùng nhau, như chúng ta đang
thực hiện lúc này, về một vấn đề chung, là chuyển tải lẫn nhau. Từ ngữ ‘chuyển tải’ có
gốc rễ từ từ ngữ ‘chung’. Chúng ta đang chia sẻ một vấn đề chung đối với tất cả chúng ta,
đang hiểu rõ vấn đề đó để thấy liệu nó có thể được giải quyết. Đó là trách nhệm của
chúng ta. Và đó là điều gì chúng ta sắp sửa thực hiện: chia sẻ, không phải bằng trí năng
hay từ ngữ nhưng thực sự, vấn đề và thấy liệu nó có thể tạo ra một thay đổi, một cách
mạng thuộc tâm lý. Nếu bạn tạo ra một cách mạng thuộc tâm lý qua bạo lực, chắc chắn
bạn sẽ kết thúc, như lịch sử đã chứng minh, bằng cách có một chế độ độc tài – hay độc tài
của một hệ thống quan liêu. Vì vậy, cách mạng vật chất là cách mạng vô nghĩa, sơ khai
nhất bởi vì trong nó có cùng khuôn mẫu, có lẽ được bổ sung, được lặp lại và lặp lại. Vì
vậy, điều gì cần thiết là một cách mạng thuộc tâm lý, một cách mạng phía bên trong. Bởi
vì chúng ta là thế giới. Văn hóa, luân lý xã hội – mà là vô-luân lý – khuôn mẫu xã hội
trong đó chúng ta sống, tất cả điều đó được tạo ra bởi mỗi người chúng ta, và muốn thay
đổi cấu trúc đó chúng ta phải thay đổi. Tôi nghĩ điều này là hợp lý.

Tiếp theo, nghi vấn là: Làm thế nào điều này xảy ra được? Làm thế nào cái trí, cùng
những tế bào não của nó mà đã bị quy định như một người Ấn giáo, một người Tin lành,
và vân vân, sẽ trải qua một thay đổi cơ bản – không phải lặp lại cùng khuôn mẫu tại một
mức độ khác nhưng tạo ra một cách mạng thuộc tâm lý trong chính chúng ta và vì vậy tạo
ra một loại thế giới hoàn toàn khác hẳn? Bởi vì, nếu chúng ta không thể thực hiện điều
đó, tất cả giáo dục của chúng ta chẳng có ý nghĩa gì cả. Nó có lẽ cho bạn một việc làm
trong thế giới ganh đua, nhưng bạn đã không giải quyết được bất kỳ vấn đề nào cả. Vấn
đề quá to tát đến độ nguời ta phải vận dụng không chỉ khả năng của mảnh trí năng nhưng
cũng còn cả tất cả những khả năng khác mà người ta có. Khả năng của mảnh trí năng là
thâu lượm những dữ kiện như máy tính làm, lý luận một cách khách quan, và tìm hiểu
một cách thông minh. Và một mảnh trí năng tốt lành không đến một kết luận; nó tìm
hiểu, thâm nhập. Nhưng nếu mảnh trí năng bị quy định bởi những đòi hỏi cá nhân, bởi
những thành kiến cá nhân, bởi văn hóa trong đó người ta sống, nó không thể thâm nhập,
hiểu rõ. Và hầu hết chúng ta, những con người có giáo dục, uyên bác, đều bị quy định.
Mảnh trí năng sẽ không tìm được đáp án. Điều đó rõ ràng, đúng chứ? Mảnh trí năng dư
thừa hiệu quả để làm những việc tuyệt vời như đi đến mặt trăng. Nhưng mảnh trí năng
phân chia con người. Nếu bạn quan sát, bạn sẽ thấy làm thế nào thế giới bị phân chia theo
địa dư và làm thế nào sự phân chia này bị tạo ra bởi trí năng, mà là khả năng của suy
nghĩ. Những hình thức khác nhau của phân chia – sự phân chia của những quốc tịch,
những phân chia ngôn ngữ, sự phân chia giữa sống riêng tư và sống công chúng – tất cả
đều bị tạo ra bởi mảnh trí năng. Một trong những chức năng của mảnh trí năng, có thể
chức năng chính của nó, là suy nghĩ. Và khắp thế giới, suy nghĩ, cả suy nghĩ trần tục lẫn
suy nghĩ tôn giáo, đã tạo ra sự phân chia này, và sau đó suy nghĩ lại cố gắng giải quyết
vấn đề của con người này, vấn đề của sự liên hệ.

Bạn thấy suy nghĩ đã làm gì khắp thế giới. Tuy nhiên, suy nghĩ cố gắng giải quyết vấn đề
của con người này mà nó đã tạo ra. Vì vậy, bạn phải hiểu rõ toàn cấu trúc và bản chất của
suy nghĩ, không phụ thuộc vào bất kỳ người triết lý hay người tâm lý nào nhưng bằng
cách thực sự đang quan sát suy nghĩ riêng của bạn. Có lẽ điều gì tôi đang trình bày nghe
có vẻ là dị giáo. Bởi vì bạn đã đọc quá nhiều sách, bạn nhét đầy hiểu biết – về điều gì
những người khác đã nói, về kinh Gita, kinh Upanishads và mọi chuyện của nó. Nhưng
bạn không biết bạn suy nghĩ cái gì, suy nghĩ khởi nguồn riêng của bạn là gì – nếu bạn có
bất kỳ suy nghĩ nào. Bởi vì bạn là những con người phiên bản thứ hai, bị nhét đầy hiểu
biết của những người khác, bạn không biết một sự việc nào cho riêng chính bạn.
Vì vậy, đây là một vấn đề mà cả hai chúng ta đều phải cùng nhau chia sẻ để tìm ra sự thật
của nó. Người ta thấy điều gì đang thực sự xảy ra trong thế giới: sự phân chia, sự xung
đột, sự mâu thuẫn, sự thoái hóa chính trị; bạn biết tất cả điều đó đang xảy ra, chúng ta
không phải thâm nhập tất cả điều đó. Suy nghĩ đã tạo ra việc này, suy nghĩ mà là sự phản
hồi của ký ức, trải nghiệm, hiểu biết, mà là quá khứ. Suy nghĩ là sự phản hồi của ký ức,
ký ức mà bạn, chủng tộc của bạn, tổ tiên của bạn đã tích lũy qua hàng thiên niên kỷ. Nó
được lưu trữ ở đó một cách có ý thức hay không-ý thức, và kho lưu trữ đó là bộ não. Nếu
bạn quan sát về chính bạn, cách bạn nói chuyện, những từ ngữ bạn sử dụng, thái độ của
bạn, vậy thì bạn sẽ thấy rằng cái trí của bạn – mà cũng là những tế bào não – là một kho
chứa của tất cả những trải nghiệm, không chỉ là những trải nghiệm lập tức, cá nhân riêng
của bạn, nhưng còn cả tất cả những trải nghiệm thuộc chủng tộc, quá khứ. Những tế bào
não đó chứa đựng tất cả ký ức, giấu giếm hay lộ liễu. Và bất kỳ phản ứng nào từ ký ức đó
là suy nghĩ. Nếu bạn không có ký ức, bạn sẽ không phải suy nghĩ gì cả. (Có lẽ đó lại là
điều may mắn.) Vì vậy, suy nghĩ là sự phản hồi của quá khứ, mà là hiểu biết, và vì vậy
suy nghĩ không bao giờ có thể tự do; suy nghĩ luôn luôn cũ kỹ. Lại nữa đây là một sự
kiện tuyệt đối.

Và chúng ta cố gắng giải quyết tất cả những vấn đề con người của chúng ta qua dụng cụ
duy nhất mà chúng ta nghĩ rằng chúng ta có, mà là mảnh trí năng, mà là suy nghĩ. Chúng
ta cũng thấy rằng suy nghĩ đã phân chia con người. Và suy nghĩ, bởi vì đã không thể giải
quyết vấn đề của con người này, đã sáng chế một siêu ngã hay đại ngã, mà nó hy vọng sẽ
giải quyết những vấn đề của chúng ta. Nhưng ý tưởng của siêu ngã đó là bộ phận của suy
nghĩ. Suy nghĩ là thời gian, kết quả của thời gian, và thế là siêu ngã, Brahman, linh hồn
hay bất kỳ cái tên nào bạn thích gọi nó đều là bộ phận của thời gian và thế là không thực
sự. Nó chỉ thực sự trong ý nghĩa rằng suy nghĩ đã sáng chế ra nó. Vì vậy, thế giới này, xã
hội, văn hóa, những liên hệ con người, những phân chia, tất cả đều đã được tạo ra bởi suy
nghĩ, bởi suy nghĩ của bạn. Tôi nghĩ điều này rõ ràng; nó không chỉ là một kết luận. Khi
người ta quan sát, thâm nhập vấn đề này sâu thẳm, người ta có thể thấy rằng suy nghĩ đã
tạo ra sự phân chia, xung đột, và đau khổ này.

Vậy là suy nghĩ như trí năng, dù có khả năng lý luận như thế nào, không thể giải quyết
được vấn đề này. Suy nghĩ của bạn, dù tinh tế hay nông cạn, là kết quả của quá khứ. Quá
khứ đã được sắp xếp vào chung, và cái gì đã được sắp xếp vào chung, ngang hay dọc, là
thời gian. Bất kỳ thứ gì đã được sắp xếp vào chung, đòi hỏi thời gian; những tế bào não,
tất cả bộ sưu tập của những kỷ niệm là kết quả của thời gian. Và chúng ta hy vọng rằng
thời gian, mà là suy nghĩ, sẽ giải quyết được những vấn đề con người của chúng ta.
Nhưng người ta có thể thấy rằng chúng không bao giờ có thể giải quyết được qua suy
nghĩ. Đúng chứ? Người ta thấy rằng suy nghĩ là thời gian, rằng suy nghĩ nuôi dưỡng sợ
hãi và vui thú. Và liệu suy nghĩ, sự vận hành hàng ngày của suy nghĩ, có thể giải quyết
được vấn đề con người? Chắc chắn, nó không thể. Vậy thì có cái gì mà có thể giải quyết
được vấn đề này?

Muốn trả lời nghi vấn này, người ta phải thâm nhập vào vấn đề của nhận biết, đang thấy.
Một cái trí không thể thấy rõ ràng khi nó có bất kỳ hình thức nào của kết luận hay thành
kiến. Khi bạn quan sát thế giới như một người Ấn giáo hay một người Hồi giáo, quan sát
qua một cái lỗ tí ti đặc biệt được gọi là Hồi giáo, cộng sản, hay bất kỳ thứ gì, làm thế nào
bạn có thể thấy tổng thể của mọi thứ? Vì vậy người ta phải được tự do khỏi tình trạng bị
quy định này để hiểu rõ sự liên hệ phức tạp của con người.

Và người ta cũng phải hiểu rõ nguyên tắc của vui thú bởi vì hầu hết luân lý và hoạt động
của chúng ta, sự tìm kiếm và nỗ lực của chúng ta đều được đặt nền tảng trên nguyên tắc
của vui thú. Hãy quan sát nó, bạn có thể thấy nó cho chính bạn. Những tham vọng của
chúng ta, sự ham muốn cho thành công, sự theo đuổi ganh đua, sự hung hăng, sự bạo lực,
sự liên hệ giữa con người đều được đặt nền tảng trên nguyên tắc của vui thú. Và nếu
không hiểu rõ vui thú và sợ hãi, chúng ta sẽ không bao giờ biết tình yêu là gì. Vì vậy
người ta phải hiểu rõ vui thú là gì, sợ hãi là gì, tình yêu là gì, và cũng hiểu rõ vấn đề tinh
tế của chết, và liệu có một sự thật không bị sáng chế bởi suy nghĩ. Muốn hiểu rõ tất cả
điều đó chúng ta phải có thể nhận biết, nhìn ngắm, không qua hai mắt của một người
khác, nhìn ngắm không phải điều gì những người phân tích, những người tâm lý, những
người giảng viên, hay những người triết lý nói, nhưng nhìn ngắm bằng hai mắt riêng của
chúng ta. Vì vậy chúng ta phải tìm hiểu vui thú là gì, và đó là một nghi vấn rất quan trọng
bởi vì, trong hiểu rõ điều đó, bạn sẽ hiểu rõ tình yêu là gì. Vậy thì bạn cũng sẽ hiểu rõ
liệu có hay không có cái gì đó vượt khỏi những sự việc mà suy nghĩ đã sắp xếp vào
chung. Vì vậy chúng ta hãy vắn tắt tìm hiểu cùng nhau vui thú là gì. Vui thú là tình yêu?
Vui thú là ham muốn?

Làm ơn, bạn không chỉ đang lắng nghe người nói, nhưng thực sự đang nhìn ngắm về
chính bạn, những vui thú riêng của bạn, những đòi hỏi riêng của bạn, những theo đuổi
riêng của bạn. Hãy nhìn ngắm chúng và tìm ra. Mặc dù người nói sẽ trình bày, hãy nhận
ra rằng điều diễn tả không bao giờ là vật được diễn tả. Vì vậy vui thú là gì, mà mỗi con
người đều theo đuổi một cách tinh tế nhất hay một cách thô thiển nhất, tình dục, và trong
quá nhiều cách? Cái việc mà con người theo đuổi vô tận đó là gì? Khi bạn thấy một
hoàng hôn diễm ảo, khi nguyên bầu trời phủ kín bởi những tia sáng màu sắc hồng sẫm,
như lúc này ở phương tây cùng mặt trời hoàng hôn, bạn trải nghiệm một hài lòng vô bờ
bến. Đó là một trải nghiệm. Trải nghiệm đó trao tặng bạn sự hài lòng vô bờ bến, và bạn
chuyển sang những vấn đề khác. Nhưng cái trí, những tế bào não đã ghi lại sự hài lòng
đó, và có sự khao khát được lặp lại trải nghiệm đó. Làm ơn hãy nhìn ngắm nó trong chính
bạn: bạn ao ước lặp lại sự hài lòng mà bạn đã trải nghiệm khi bạn thấy mặt trời hoàng
hôn. Đó là, ký ức của mặt trời hoàng hôn đã được ghi lại, và suy nghĩ về sự kiện đó, trải
nghiệm đó, xảy ra đó, tạo cho nó một tiếp tục như vui thú. Bạn đã có một trải nghiệm tình
dục hay những loại trải nghiệm khác. Bạn suy nghĩ về nó, bạn nghiền ngẫm nó – hình ảnh
sang hình ảnh – đó là, suy nghĩ đang suy nghĩ về một sự kiện quá khứ, nuôi dưỡng và tạo
ra sự tiếp tục cho vui thú.

Vì vậy suy nghĩ tạo ra và thúc đẩy sự tiếp tục, sự nuôi dưỡng cho cả vui thú lẫn sợ hãi.
Đó là, bạn đã có một đau đớn, một khó chịu thuộc thân thể, phải chịu đựng, cả thân thể
lẫn tâm lý. Điều này xảy ra cách đây vài ngày, tuần qua hay tháng qua, và bạn suy nghĩ
về nó, hy vọng rằng nó không xảy ra lại. Vì vậy suy nghĩ về điều gì đó mà bạn không
muốn xảy ra nhưng có lẽ xảy ra là bắt đầu của sợ hãi. Vì vậy suy nghĩ duy trì vui thú và
sợ hãi.

Nhưng hân hoan, ngây ngất, hay một ý thức của hài lòng, không liên quan gì đến suy
nghĩ. Nó xảy ra. Nó xảy ra khi bạn không bị bận tâm, khi cái trí của bạn không đang
huyên thuyên. Bỗng nhiên bạn bắt gặp một ý thức lạ thường của hài lòng, vẻ đẹp, và hân
hoan. Sau đó suy nghĩ xuất hiện và nói, ‘Tôi thích hân hoan đó được lặp lại.’ Tiếp theo
hân hoan đó, mà quá tự nhiên, không mong đợi, trở thành vui thú. Vì vậy suy nghĩ là sự
phản hồi của ký ức quá khứ, mà có nghĩa suy nghĩ là sự phản hồi của hiểu biết. Và có sự
phản ứng, sự thách thức của chết. Và bạn phản ứng tùy theo ký ức của cái đã được biết.
Cái đã được biết là của ngày hôm qua: bạn biết cái gì, những trải nghiệm của bạn, những
hình ảnh của gia đình bạn, hiểu biết mà bạn đã tích lũy, tất cả điều đó bạn đã thâu lượm.
Đó là quá khứ, và cái trí, bộ não là một nô lệ của điều đó. Vì vậy nó bị sợ hãi về điều gì
có lẽ xảy ra vào ngày mai, về cái không biết được, về chết.

Người ta thấy làm thế nào suy nghĩ đã phân chia thế giới theo địa dư vì những lý do kinh
tế, đã phân chia con người theo ngôn ngữ, quốc gia, và chủng tộc, và cũng vậy làm thế
nào suy nghĩ luôn luôn theo đuổi vui thú và luôn luôn lẩn tránh sợ hãi. Sợ hãi là kết quả
của suy nghĩ về điều gì có lẽ xảy ra – rằng bạn có lẽ mất việc làm – và vì vậy sợ hãi có
bạo lực. Tất cả điều này là cả thông minh có lý trí lẫn thông minh không-lý trí. Mảnh trí
năng, mà có lý trí, có khả năng, hiệu quả và cũng không-lý trí, loạn thần kinh, bị quy
định, và vô lý, đã tạo ra không những cấu trúc xã hội cùng tất cả luân lý của nó, những
phân chia kinh tế cùng sự bất công của nó, nhưng còn cả sự xung đột, trận chiến liên tục
bên trong chúng ta. Vì vậy, khi thấy tất cả điều này, không phải trừu tượng, không phải
bằng từ ngữ, bởi vì nếu bạn thấy nó bằng từ ngữ, qua một tờ báo, qua một quyển sách,
qua điều gì một người khác nói, vậy thì bạn sẽ sống một sống máy móc; vậy thì bạn sẽ
không thể hiệp thông cùng sự sống một cách trực tiếp. Khi thấy điều này và nhận ra việc
gì suy nghĩ đã làm, bạn sẽ làm gì? Bạn hiểu rõ câu hỏi? Bạn là gì? Bạn được giáo dục –
dù từ ngữ đó có nghĩa như thế nào – mà chỉ là đang vun đắp một góc nhỏ xíu của cánh
đồng rộng lớn của sự tồn tại. Và từ góc nhỏ xíu đó, bạn nghĩ rằng bạn sẽ giải đáp được tất
cả những vấn đề, và thế là bạn bỏ quên toàn bộ phận còn lại của cánh đồng. Tôi không
hiểu liệu bạn đã quan sát điều này trong chính bạn. Nếu bạn không, làm ơn hãy quan sát
nó lúc này. Nếu bạn sống và vận hành từ một góc nhỏ xíu và hy vọng hiểu rõ toàn cánh
đồng, chắc chắn bạn phải sống một sống của xung đột, một sống của nỗ lực, hành hạ, đau
khổ.

Vì vậy, người ta phải nhìn sống bằng hai mắt không bị quy định. Và có vấn đề liệu cái trí
cùng những tế bào não của nó có thể tự làm tự do chính nó khỏi quá khứ và nhìn mới mẻ
lại. Hiểu biết là cần thiết. Ngược lại bạn không thể đi từ đây đến đó, bạn không thể vận
hành, bạn không thể là một người kỹ thuật giỏi, bạn sẽ không thể nói tiếng Anh hay
Tamil, bạn sẽ không thể nhận ra người vợ của bạn hay những người bạn của bạn. Vì vậy
hiểu biết là cần thiết, nhưng nó trở thành một cản trở hoàn toàn khi suy nghĩ, đang hoạt
động từ quá khứ mà là hiểu biết, vận hành. Bạn không thể gạt đi hiểu biết và trở thành
một người sơ khai, quay lại thời bộ lạc. Hiểu biết là cần thiết, nhưng tuy nhiên bạn thấy
rằng hiểu biết trong sự liên hệ của con người tạo ra sự xung đột.

Hãy quan sát, thưa bạn, nó rất đơn giản. Nếu bạn lập gia đình hay nếu bạn có một người
bạn mà bạn đã sống trong nhiều năm hay một vài ngày hay một vài tuần lễ, bạn sẽ dựng
lên một hình ảnh về lẫn nhau. Bạn đã sắp xếp một hình ảnh về anh ấy hay cô ấy. Hình
ảnh đó đã được sắp xếp vào chung qua vô số lăng mạ, càu nhàu, thống trị, bỏ bê – bạn
biết sự liên hệ là gì, đặc biệt giữa một người chồng và một người vợ. Hình ảnh đó là quá
khứ, và sự qua lại giữa hai hình ảnh đó bạn gọi là sự liên hệ. Bạn đang theo sống riêng tư
của bạn và cô ấy đang theo sống riêng tư của cô ấy, bạn cùng những tham vọng của bạn
và cô ấy cùng những tham vọng của cô ấy – những điều này ngăn cản sự liên hệ thực sự.
Tôi không hiểu liệu bạn nhận ra tất cả điều này. Đó là, quá khứ, mà là thời gian, hủy diệt
tất cả liên hệ. Lúc này, câu hỏi là: Khi biết rằng suy nghĩ có chức năng bị giới hạn riêng
của nó, làm thế nào có thể có một thay đổi cơ bản thuộc tâm lý mà không bị tiếp xúc bởi
suy nghĩ? Bạn đã hiểu rõ câu hỏi của tôi? Chắc chắn suy nghĩ không thể thay đổi khuôn
mẫu mà nó đã dựng lên hay sẽ dựng lên, bởi vì suy nghĩ là quá khứ. Vì vậy, liệu có một
chuyển động, một chuyển động thuộc tâm lý, mà không thuộc về quá khứ?

Bạn thấy, thưa bạn, muốn tìm ra liệu có Thượng đế hay không có Thượng đế – không
phải liệu bạn tin tưởng Thượng đế hay không-tin tưởng – bạn phải gạt đi tất cả niềm tin,
gạt đi tất cả, gạt đi hoàn toàn mọi hình thức của sợ hãi, mọi hình thức của xung đột. Bạn
phải hoàn toàn hiểu rõ vui thú là gì bởi vì, nếu bạn không, bạn không có nền tảng cho trật
tự. Trật tự là đạo đức, không phải cái gì đó mà bạn vun đắp, không phải cái gì đó mà bạn
rèn luyện. Trật tự hiện diện chỉ khi nào có một hiểu rõ về vô trật tự, vô trật tự thực sự mà
trong đó bạn sống: đạo đức giả, xung đột, phiền muộn, thất vọng, hoang mang. Khi bạn
bắt đầu hiểu rõ vô trật tự đó, không đang sửa đổi nó, không đang nói, ‘Nó không được’
hay ‘Nó bắt buộc’, nhưng thực sự đang quan sát nó trong sống hàng ngày của bạn, vậy thì
từ đó trật tự hiện diện mà là đang sống. Nếu bạn có trật tự tuyệt đối này, mà là đúng đắn,
mà là hành động trong đó có ý thức của không-phân chia, vậy là bạn có nền tảng cho
thiền định. Và sau đó có khả năng tìm được liệu có hay không có cái gì đó vượt khỏi thời
gian.

Người ta thấy rằng suy nghĩ là thời gian, rằng suy nghĩ nuôi dưỡng sợ hãi và vui thú.
Và liệu suy nghĩ, sự vận hành hàng ngày của suy nghĩ, có thể giải quyết vấn đề của con
người? Chắc chắn nó không thể. Vậy thì có cái gì ở đó mà có thể giải quyết điều này?

Dờng như chúng ta nghĩ rằng khoảnh khắc chúng ta đã thâu lượm hiểu biết công nghệ
nào đó tại một trường đại học hay một học viện giống như thế này chúng ta đã hoàn tất
mọi trách nhiệm của chúng ta. Nhưng lơ là lãnh vực rộng lớn của sống cùng tất cả những
phức tạp của nó và chỉ đang vun đắp một hiểu biết riêng biệt chắc chắn đã không giải
quyết bất kỳ những vấn đề nào của con nguời chúng ta. Người ta có thể đi đến mặt trăng,xây dựng những kiến trúc thượng tầng, sống dưới đại dương, và vân vân, nhưng vấn đề
của sự liên hệ con người đã không được giải quyết. Người ta đã hy vọng rằng giáo dục sẽ
không những xây dựng một thế giới công nghệ nơi con người sẽ được tự do nhờ vào máy
móc để làm những công việc khác nhưng còn cả giúp đỡ anh ấy theo một loại sống khác
hẳn và tạo ra một xã hội khác hẳn, một văn hóa khác hẳn, một tôn giáo hoàn toàn khác
hẳn. Nhưng giáo dục đã không thực hiện được việc đó, cũng như khoa học hay chủ nghĩa
cộng sản hay bất kỳ loại triết thuyết không tưởng thuộc học thuyết, thuộc lý thuyết nào.
Vậy là chúng ta đối diện với vấn đề của sự liên hệ con người: làm thế nào trong sự liên hệ
tạo ra một thay đổi cơ bản, lạ thường. Bởi vì sự liên hệ của con người là xã hội; nó là cấu
trúc và bản chất của xã hội. Nếu người ta có nghiêm túc – và người ta phải nghiêm túc
trong một thế giới quá hỗn loạn, điên khùng, tàn nhẫn, vô nghĩa – người ta phải thay đổi
không chỉ cấu trúc phía bên ngoài mà còn cả những trạng thái tâm lý, phía bên trong của
cái trí mà tạo ra ý thức của chúng ta.

Bởi vì, chúng ta là bộ phận của thế giới; chúng ta không tách khỏi thế giới. Chúng ta là
thế giới. Chúng ta đã tạo ra, thế hệ quá khứ đã tạo ra thế giới điên khùng, dốt nát này. Và
thế hệ trẻ hơn, nếu nó không cẩn thận, cảnh giác, canh chừng, sẽ nhập vào thế hệ cũ hơn
trong một vài năm nữa và cũng tạo ra một xã hội điên khùng, dốt nát. Vì vậy đó là một
trách nhiệm nghiêm túc cho người giáo dục cũng như em học sinh phải suy nghĩ về loại
thế giới nào chúng ta sẽ sống trong nó – không phải một thế giới học thuyết, không phải
một thế giới không tưởng hay một thế giới công nghệ hoàn hảo, nhưng một thế giới của
sự liên hệ con người nơi chúng ta có thể sống và vận hành trong hòa bình cùng nhau. Tôi
nghĩ đó là một vấn đề quan trọng cực kỳ khi đang đối diện thế giới tại thời điểm hiện nay.
Người ta thấy điều gì đang thực sự xảy ra: chống đối, phá hoại, tàn ác, chiến tranh, hỗn
loạn. Bạn biết tất cả điều đó, nếu bạn có quan sát, nhận biết tất cả mọi điều đang xảy ra,
sự hỗn loạn hoàn toàn.

Và vì vậy, như những con nguời chúng ta phải có trách nhiệm để thấy chúng ta có thể
làm gì cho sự thay đổi này của cái trí con người. Những người triết lý đã không làm nó.
Những người triết lý đã quay cuồng quanh vô số những lý thuyết, những lý thuyết tôn
giáo hay xã hội tuyệt vời, nhưng họ đã không thực sự thay đổi xã hội. Không triết lý nào
đã từng thay đổi thế giới. Triết lý có nghĩa tình yêu sự thật, không phải sự thật của bạn
hay sự thật của người nói, nhưng tình yêu của ‘cái gì là’ thực sự và cũng tìm ra liệu ‘cái
gì là’, cái thực sự, có thể hoàn toàn được thay đổi. Đó là điều gì chúng ta quan tâm hay
nên quan tâm và không nói về những lý thuyết của sự đốt cháy khi ngôi nhà đang cháy.
Chúng ta đối diện với một thế giới rực lửa, hỗn loạn, tàn ác, giống như những con người.
Vì vậy mỗi người chúng ta phải có trách nhiệm để tìm ra: người ta, như một con người có
thể làm gì trong sự hỗn loạn này. Và không còn nghi ngờ gì cả về sự hỗn loạn này: những
phân chia chính trị, những phân chia quốc gia, những phân chia vùng đất, và cũng cả
những phân chia khác nhau mà những tôn giáo có tổ chức khắp thế giới đã tạo ra – Thiên
chúa giáo, Tin lành giáo, Ấn giáo, Hồi giáo, Phật giáo.

Nếu bạn đã quan sát tất cả điều này, không phải từ một tờ báo, không phải khi đang ngả
người thoải mái trong một chiếc ghế bành, không quan sát như một giáo sư đang lý
thuyết về nó, nhưng thực sự đối diện vấn đề, vậy là bạn đối diện với trách nhiệm của con
người liên quan đến vấn đề này. Mà là: Làm thế nào cái trí con người, mà đã sắp xếp vào
chung qua một thiên niên kỷ của tạm gọi là tiến hóa, cái trí mà bị quy định quá nặng nề
như một người Ấn giáo, một người Phật giáo, một người cộng sản, và vân vân, có khi nào
tạo ra một cách mạng cơ bản? Cái trí, mà là mảnh trí năng, có thể tạo ra một cách mạng
vật chất; trước kia mảnh trí năng đã thực hiện việc đó: cách mạng cộng sản, cách mạng
Pháp và những hình thức khác của cách mạng. Mảnh trí năng có thể lý thuyết và ép buộc
con người phải tuân phục vào một khuôn mẫu đặc biệt của xã hội, mà là điều gì đang xảy
ra trong những vùng đất nào đó của thế giới.

Vì vậy, khi bạn quan sát tất cả điều này, bạn, một con người đang sống trong vùng đất
này của thế giới, sẽ làm gì? Chúng ta không thể tẩu thoát khỏi nó hay rút lui vào phía bên
trong. Chúng ta không thể tẩu thoát khỏi sự hỗn loạn này bởi vì chúng ta liên quan đến
nó, chúng ta đã nuôi dưỡng sự hỗn loạn này, chúng ta đã khiến cho nó hiện diện bằng
sống hàng ngày của chúng ta. Vì vậy, khi thấy điều này, người ta có thể làm gì? Không
phải như một cá thể. Bởi vì từ ngữ ‘cá thể’ có nghĩa không thể phân chia, đó là, một con
người mà trọn vẹn, tổng thể, không bị vỡ vụn. Đó là điều gì từ ngữ ‘cá thể’ có nghĩa. Như
một con người, anh ấy đối diện vấn đề to tát này, liên quan đến vấn đề đó, không phải
như người quan sát nhưng như một con người đang tham gia trong nó, đang đóng góp
vào nó. Vì vậy, làm thế nào anh ấy có thể tạo ra một thay đổi cả phía bên ngoài lẫn phía
bên trong, cả xã hội lẫn tâm lý? Anh ấy có thể làm gì?

Tôi không hiểu liệu bạn hứng thú nghi vấn này. Hầu hết chúng ta đều không hứng thú,
bởi vì chúng ta có những công thức nào đó, những lý tưởng và những khái niệm nào đó
mà qua đó chúng ta hy vọng giải quyết được những vấn đề này. Và chúng ta hy vọng
rằng qua một hệ thống đặc biệt, dù nó là cộng sản hay bất kỳ hệ thống nào khác, chúng ta
sẽ thay đổi thế giới. Những hệ thống được tạo ra bởi những con người, bởi bạn. Và chúng
ta hy vọng rằng qua một hệ thống một thay đổi đặc biệt có thể được tạo ra. Nhưng để vận
hành một hệ thống, bạn và tôi, là cần thiết. Và bởi vì chúng ta như những con người vẫn
còn y nguyên như chúng ta là, khi chúng ta cố gắng vận hành hệ thống, chúng ta không
chỉ là những người nô lệ cho hệ thống nhưng còn tìm kiếm quyền hành qua hệ thống đó.
Việc này, lại nữa, chắc chắn là điều gì đang xảy ra trong thế giới.

Vì vậy, người ta sẽ làm gì? Bạn hiểu rõ câu hỏi của tôi? Bạn mà đã được giáo dục trong
nơi này hay nơi nào khác, bạn mà đã nhận được những bằng cấp nào đó và có một việc
làm và đã ổn định một cách thoải mái trong một ngôi nhà nhỏ cùng một người vợ, con
cái, và tất cả mọi chuyện của nó; bạn cùng những cá tánh đặc biệt, những tín điều tôn
giáo, và những niềm tin của bạn, bị trói buộc trong một góc nhỏ xíu, đang vun đắp một
phần rất nhỏ trong lãnh vực rộng lớn của sự tồn tại – bạn có thể làm gì? Bạn biết, câu hỏi
này không phải là một câu hỏi hoa mỹ; nó được đặt ra bởi vì chúng ta phải chia sẻ vấn đề
cùng nhau, bởi vì nó là vấn đề của bạn. Nó là vấn đề hàng ngày của bạn, dù bạn có một
nghề nghiệp hay thất nghiệp, dù bạn là một người cộng sản hay bạn là người nào, nó là
vấn đề của bạn.

Và để bàn luận, để nói chuyện cùng nhau về một vấn đề chung là để tìm được một đáp
án, không phải một đáp án khoa trương, không phải một đáp án lý thuyết, nhưng một đáp
án thiết thực, thực dụng, thực sự. Để bàn luận, nói chuyện cùng nhau, như chúng ta đang
thực hiện lúc này, về một vấn đề chung, là chuyển tải lẫn nhau. Từ ngữ ‘chuyển tải’ có
gốc rễ từ từ ngữ ‘chung’. Chúng ta đang chia sẻ một vấn đề chung đối với tất cả chúng ta,
đang hiểu rõ vấn đề đó để thấy liệu nó có thể được giải quyết. Đó là trách nhệm của
chúng ta. Và đó là điều gì chúng ta sắp sửa thực hiện: chia sẻ, không phải bằng trí năng
hay từ ngữ nhưng thực sự, vấn đề và thấy liệu nó có thể tạo ra một thay đổi, một cách
mạng thuộc tâm lý. Nếu bạn tạo ra một cách mạng thuộc tâm lý qua bạo lực, chắc chắn
bạn sẽ kết thúc, như lịch sử đã chứng minh, bằng cách có một chế độ độc tài – hay độc tài
của một hệ thống quan liêu. Vì vậy, cách mạng vật chất là cách mạng vô nghĩa, sơ khai
nhất bởi vì trong nó có cùng khuôn mẫu, có lẽ được bổ sung, được lặp lại và lặp lại. Vì
vậy, điều gì cần thiết là một cách mạng thuộc tâm lý, một cách mạng phía bên trong. Bởi
vì chúng ta là thế giới. Văn hóa, luân lý xã hội – mà là vô-luân lý – khuôn mẫu xã hội
trong đó chúng ta sống, tất cả điều đó được tạo ra bởi mỗi người chúng ta, và muốn thay
đổi cấu trúc đó chúng ta phải thay đổi. Tôi nghĩ điều này là hợp lý.

Tiếp theo, nghi vấn là: Làm thế nào điều này xảy ra được? Làm thế nào cái trí, cùng
những tế bào não của nó mà đã bị quy định như một người Ấn giáo, một người Tin lành,
và vân vân, sẽ trải qua một thay đổi cơ bản – không phải lặp lại cùng khuôn mẫu tại một
mức độ khác nhưng tạo ra một cách mạng thuộc tâm lý trong chính chúng ta và vì vậy tạo
ra một loại thế giới hoàn toàn khác hẳn? Bởi vì, nếu chúng ta không thể thực hiện điều
đó, tất cả giáo dục của chúng ta chẳng có ý nghĩa gì cả. Nó có lẽ cho bạn một việc làm
trong thế giới ganh đua, nhưng bạn đã không giải quyết được bất kỳ vấn đề nào cả. Vấn
đề quá to tát đến độ nguời ta phải vận dụng không chỉ khả năng của mảnh trí năng nhưng
cũng còn cả tất cả những khả năng khác mà người ta có. Khả năng của mảnh trí năng là
thâu lượm những dữ kiện như máy tính làm, lý luận một cách khách quan, và tìm hiểu
một cách thông minh. Và một mảnh trí năng tốt lành không đến một kết luận; nó tìm
hiểu, thâm nhập. Nhưng nếu mảnh trí năng bị quy định bởi những đòi hỏi cá nhân, bởi
những thành kiến cá nhân, bởi văn hóa trong đó người ta sống, nó không thể thâm nhập,
hiểu rõ. Và hầu hết chúng ta, những con người có giáo dục, uyên bác, đều bị quy định.
Mảnh trí năng sẽ không tìm được đáp án. Điều đó rõ ràng, đúng chứ? Mảnh trí năng dư
thừa hiệu quả để làm những việc tuyệt vời như đi đến mặt trăng. Nhưng mảnh trí năng
phân chia con người. Nếu bạn quan sát, bạn sẽ thấy làm thế nào thế giới bị phân chia theo
địa dư và làm thế nào sự phân chia này bị tạo ra bởi trí năng, mà là khả năng của suy
nghĩ. Những hình thức khác nhau của phân chia – sự phân chia của những quốc tịch,
những phân chia ngôn ngữ, sự phân chia giữa sống riêng tư và sống công chúng – tất cả
đều bị tạo ra bởi mảnh trí năng. Một trong những chức năng của mảnh trí năng, có thể
chức năng chính của nó, là suy nghĩ. Và khắp thế giới, suy nghĩ, cả suy nghĩ trần tục lẫn
suy nghĩ tôn giáo, đã tạo ra sự phân chia này, và sau đó suy nghĩ lại cố gắng giải quyết
vấn đề của con người này, vấn đề của sự liên hệ.

Bạn thấy suy nghĩ đã làm gì khắp thế giới. Tuy nhiên, suy nghĩ cố gắng giải quyết vấn đề
của con người này mà nó đã tạo ra. Vì vậy, bạn phải hiểu rõ toàn cấu trúc và bản chất của
suy nghĩ, không phụ thuộc vào bất kỳ người triết lý hay người tâm lý nào nhưng bằng
cách thực sự đang quan sát suy nghĩ riêng của bạn. Có lẽ điều gì tôi đang trình bày nghe
có vẻ là dị giáo. Bởi vì bạn đã đọc quá nhiều sách, bạn nhét đầy hiểu biết – về điều gì
những người khác đã nói, về kinh Gita, kinh Upanishads và mọi chuyện của nó. Nhưng
bạn không biết bạn suy nghĩ cái gì, suy nghĩ khởi nguồn riêng của bạn là gì – nếu bạn có
bất kỳ suy nghĩ nào. Bởi vì bạn là những con người phiên bản thứ hai, bị nhét đầy hiểu
biết của những người khác, bạn không biết một sự việc nào cho riêng chính bạn.
Vì vậy, đây là một vấn đề mà cả hai chúng ta đều phải cùng nhau chia sẻ để tìm ra sự thật
của nó. Người ta thấy điều gì đang thực sự xảy ra trong thế giới: sự phân chia, sự xung
đột, sự mâu thuẫn, sự thoái hóa chính trị; bạn biết tất cả điều đó đang xảy ra, chúng ta
không phải thâm nhập tất cả điều đó. Suy nghĩ đã tạo ra việc này, suy nghĩ mà là sự phản
hồi của ký ức, trải nghiệm, hiểu biết, mà là quá khứ. Suy nghĩ là sự phản hồi của ký ức,
ký ức mà bạn, chủng tộc của bạn, tổ tiên của bạn đã tích lũy qua hàng thiên niên kỷ. Nó
được lưu trữ ở đó một cách có ý thức hay không-ý thức, và kho lưu trữ đó là bộ não. Nếu
bạn quan sát về chính bạn, cách bạn nói chuyện, những từ ngữ bạn sử dụng, thái độ của
bạn, vậy thì bạn sẽ thấy rằng cái trí của bạn – mà cũng là những tế bào não – là một kho
chứa của tất cả những trải nghiệm, không chỉ là những trải nghiệm lập tức, cá nhân riêng
của bạn, nhưng còn cả tất cả những trải nghiệm thuộc chủng tộc, quá khứ. Những tế bào
não đó chứa đựng tất cả ký ức, giấu giếm hay lộ liễu. Và bất kỳ phản ứng nào từ ký ức đó
là suy nghĩ. Nếu bạn không có ký ức, bạn sẽ không phải suy nghĩ gì cả. (Có lẽ đó lại là
điều may mắn.) Vì vậy, suy nghĩ là sự phản hồi của quá khứ, mà là hiểu biết, và vì vậy
suy nghĩ không bao giờ có thể tự do; suy nghĩ luôn luôn cũ kỹ. Lại nữa đây là một sự
kiện tuyệt đối.

Và chúng ta cố gắng giải quyết tất cả những vấn đề con người của chúng ta qua dụng cụ
duy nhất mà chúng ta nghĩ rằng chúng ta có, mà là mảnh trí năng, mà là suy nghĩ. Chúng
ta cũng thấy rằng suy nghĩ đã phân chia con người. Và suy nghĩ, bởi vì đã không thể giải
quyết vấn đề của con người này, đã sáng chế một siêu ngã hay đại ngã, mà nó hy vọng sẽ
giải quyết những vấn đề của chúng ta. Nhưng ý tưởng của siêu ngã đó là bộ phận của suy
nghĩ. Suy nghĩ là thời gian, kết quả của thời gian, và thế là siêu ngã, Brahman, linh hồn
hay bất kỳ cái tên nào bạn thích gọi nó đều là bộ phận của thời gian và thế là không thực
sự. Nó chỉ thực sự trong ý nghĩa rằng suy nghĩ đã sáng chế ra nó. Vì vậy, thế giới này, xã
hội, văn hóa, những liên hệ con người, những phân chia, tất cả đều đã được tạo ra bởi suy
nghĩ, bởi suy nghĩ của bạn. Tôi nghĩ điều này rõ ràng; nó không chỉ là một kết luận. Khi
người ta quan sát, thâm nhập vấn đề này sâu thẳm, người ta có thể thấy rằng suy nghĩ đã
tạo ra sự phân chia, xung đột, và đau khổ này.

Vậy là suy nghĩ như trí năng, dù có khả năng lý luận như thế nào, không thể giải quyết
được vấn đề này. Suy nghĩ của bạn, dù tinh tế hay nông cạn, là kết quả của quá khứ. Quá
khứ đã được sắp xếp vào chung, và cái gì đã được sắp xếp vào chung, ngang hay dọc, là
thời gian. Bất kỳ thứ gì đã được sắp xếp vào chung, đòi hỏi thời gian; những tế bào não,
tất cả bộ sưu tập của những kỷ niệm là kết quả của thời gian. Và chúng ta hy vọng rằng
thời gian, mà là suy nghĩ, sẽ giải quyết được những vấn đề con người của chúng ta.
Nhưng người ta có thể thấy rằng chúng không bao giờ có thể giải quyết được qua suy
nghĩ. Đúng chứ? Người ta thấy rằng suy nghĩ là thời gian, rằng suy nghĩ nuôi dưỡng sợ
hãi và vui thú. Và liệu suy nghĩ, sự vận hành hàng ngày của suy nghĩ, có thể giải quyết
được vấn đề con người? Chắc chắn, nó không thể. Vậy thì có cái gì mà có thể giải quyết
được vấn đề này?

Muốn trả lời nghi vấn này, người ta phải thâm nhập vào vấn đề của nhận biết, đang thấy.
Một cái trí không thể thấy rõ ràng khi nó có bất kỳ hình thức nào của kết luận hay thành
kiến. Khi bạn quan sát thế giới như một người Ấn giáo hay một người Hồi giáo, quan sát
qua một cái lỗ tí ti đặc biệt được gọi là Hồi giáo, cộng sản, hay bất kỳ thứ gì, làm thế nào
bạn có thể thấy tổng thể của mọi thứ? Vì vậy người ta phải được tự do khỏi tình trạng bị
quy định này để hiểu rõ sự liên hệ phức tạp của con người.

Và người ta cũng phải hiểu rõ nguyên tắc của vui thú bởi vì hầu hết luân lý và hoạt động
của chúng ta, sự tìm kiếm và nỗ lực của chúng ta đều được đặt nền tảng trên nguyên tắc
của vui thú. Hãy quan sát nó, bạn có thể thấy nó cho chính bạn. Những tham vọng của
chúng ta, sự ham muốn cho thành công, sự theo đuổi ganh đua, sự hung hăng, sự bạo lực,
sự liên hệ giữa con người đều được đặt nền tảng trên nguyên tắc của vui thú. Và nếu
không hiểu rõ vui thú và sợ hãi, chúng ta sẽ không bao giờ biết tình yêu là gì. Vì vậy
người ta phải hiểu rõ vui thú là gì, sợ hãi là gì, tình yêu là gì, và cũng hiểu rõ vấn đề tinh
tế của chết, và liệu có một sự thật không bị sáng chế bởi suy nghĩ. Muốn hiểu rõ tất cả
điều đó chúng ta phải có thể nhận biết, nhìn ngắm, không qua hai mắt của một người
khác, nhìn ngắm không phải điều gì những người phân tích, những người tâm lý, những
người giảng viên, hay những người triết lý nói, nhưng nhìn ngắm bằng hai mắt riêng của
chúng ta. Vì vậy chúng ta phải tìm hiểu vui thú là gì, và đó là một nghi vấn rất quan trọng
bởi vì, trong hiểu rõ điều đó, bạn sẽ hiểu rõ tình yêu là gì. Vậy thì bạn cũng sẽ hiểu rõ
liệu có hay không có cái gì đó vượt khỏi những sự việc mà suy nghĩ đã sắp xếp vào
chung. Vì vậy chúng ta hãy vắn tắt tìm hiểu cùng nhau vui thú là gì. Vui thú là tình yêu?
Vui thú là ham muốn?

Làm ơn, bạn không chỉ đang lắng nghe người nói, nhưng thực sự đang nhìn ngắm về
chính bạn, những vui thú riêng của bạn, những đòi hỏi riêng của bạn, những theo đuổi
riêng của bạn. Hãy nhìn ngắm chúng và tìm ra. Mặc dù người nói sẽ trình bày, hãy nhận
ra rằng điều diễn tả không bao giờ là vật được diễn tả. Vì vậy vui thú là gì, mà mỗi con
người đều theo đuổi một cách tinh tế nhất hay một cách thô thiển nhất, tình dục, và trong
quá nhiều cách? Cái việc mà con người theo đuổi vô tận đó là gì? Khi bạn thấy một
hoàng hôn diễm ảo, khi nguyên bầu trời phủ kín bởi những tia sáng màu sắc hồng sẫm,
như lúc này ở phương tây cùng mặt trời hoàng hôn, bạn trải nghiệm một hài lòng vô bờ
bến. Đó là một trải nghiệm. Trải nghiệm đó trao tặng bạn sự hài lòng vô bờ bến, và bạn
chuyển sang những vấn đề khác. Nhưng cái trí, những tế bào não đã ghi lại sự hài lòng
đó, và có sự khao khát được lặp lại trải nghiệm đó. Làm ơn hãy nhìn ngắm nó trong chính
bạn: bạn ao ước lặp lại sự hài lòng mà bạn đã trải nghiệm khi bạn thấy mặt trời hoàng
hôn. Đó là, ký ức của mặt trời hoàng hôn đã được ghi lại, và suy nghĩ về sự kiện đó, trải
nghiệm đó, xảy ra đó, tạo cho nó một tiếp tục như vui thú. Bạn đã có một trải nghiệm tình
dục hay những loại trải nghiệm khác. Bạn suy nghĩ về nó, bạn nghiền ngẫm nó – hình ảnh
sang hình ảnh – đó là, suy nghĩ đang suy nghĩ về một sự kiện quá khứ, nuôi dưỡng và tạo
ra sự tiếp tục cho vui thú.

Vì vậy suy nghĩ tạo ra và thúc đẩy sự tiếp tục, sự nuôi dưỡng cho cả vui thú lẫn sợ hãi.
Đó là, bạn đã có một đau đớn, một khó chịu thuộc thân thể, phải chịu đựng, cả thân thể
lẫn tâm lý. Điều này xảy ra cách đây vài ngày, tuần qua hay tháng qua, và bạn suy nghĩ
về nó, hy vọng rằng nó không xảy ra lại. Vì vậy suy nghĩ về điều gì đó mà bạn không
muốn xảy ra nhưng có lẽ xảy ra là bắt đầu của sợ hãi. Vì vậy suy nghĩ duy trì vui thú và
sợ hãi.

Nhưng hân hoan, ngây ngất, hay một ý thức của hài lòng, không liên quan gì đến suy
nghĩ. Nó xảy ra. Nó xảy ra khi bạn không bị bận tâm, khi cái trí của bạn không đang
huyên thuyên. Bỗng nhiên bạn bắt gặp một ý thức lạ thường của hài lòng, vẻ đẹp, và hân
hoan. Sau đó suy nghĩ xuất hiện và nói, ‘Tôi thích hân hoan đó được lặp lại.’ Tiếp theo
hân hoan đó, mà quá tự nhiên, không mong đợi, trở thành vui thú. Vì vậy suy nghĩ là sự
phản hồi của ký ức quá khứ, mà có nghĩa suy nghĩ là sự phản hồi của hiểu biết. Và có sự
phản ứng, sự thách thức của chết. Và bạn phản ứng tùy theo ký ức của cái đã được biết.
Cái đã được biết là của ngày hôm qua: bạn biết cái gì, những trải nghiệm của bạn, những
hình ảnh của gia đình bạn, hiểu biết mà bạn đã tích lũy, tất cả điều đó bạn đã thâu lượm.
Đó là quá khứ, và cái trí, bộ não là một nô lệ của điều đó. Vì vậy nó bị sợ hãi về điều gì
có lẽ xảy ra vào ngày mai, về cái không biết được, về chết.

Người ta thấy làm thế nào suy nghĩ đã phân chia thế giới theo địa dư vì những lý do kinh
tế, đã phân chia con người theo ngôn ngữ, quốc gia, và chủng tộc, và cũng vậy làm thế
nào suy nghĩ luôn luôn theo đuổi vui thú và luôn luôn lẩn tránh sợ hãi. Sợ hãi là kết quả
của suy nghĩ về điều gì có lẽ xảy ra – rằng bạn có lẽ mất việc làm – và vì vậy sợ hãi có
bạo lực. Tất cả điều này là cả thông minh có lý trí lẫn thông minh không-lý trí. Mảnh trí
năng, mà có lý trí, có khả năng, hiệu quả và cũng không-lý trí, loạn thần kinh, bị quy
định, và vô lý, đã tạo ra không những cấu trúc xã hội cùng tất cả luân lý của nó, những
phân chia kinh tế cùng sự bất công của nó, nhưng còn cả sự xung đột, trận chiến liên tục
bên trong chúng ta. Vì vậy, khi thấy tất cả điều này, không phải trừu tượng, không phải
bằng từ ngữ, bởi vì nếu bạn thấy nó bằng từ ngữ, qua một tờ báo, qua một quyển sách,
qua điều gì một người khác nói, vậy thì bạn sẽ sống một sống máy móc; vậy thì bạn sẽ
không thể hiệp thông cùng sự sống một cách trực tiếp. Khi thấy điều này và nhận ra việc
gì suy nghĩ đã làm, bạn sẽ làm gì? Bạn hiểu rõ câu hỏi? Bạn là gì? Bạn được giáo dục –
dù từ ngữ đó có nghĩa như thế nào – mà chỉ là đang vun đắp một góc nhỏ xíu của cánh
đồng rộng lớn của sự tồn tại. Và từ góc nhỏ xíu đó, bạn nghĩ rằng bạn sẽ giải đáp được tất
cả những vấn đề, và thế là bạn bỏ quên toàn bộ phận còn lại của cánh đồng. Tôi không
hiểu liệu bạn đã quan sát điều này trong chính bạn. Nếu bạn không, làm ơn hãy quan sát
nó lúc này. Nếu bạn sống và vận hành từ một góc nhỏ xíu và hy vọng hiểu rõ toàn cánh
đồng, chắc chắn bạn phải sống một sống của xung đột, một sống của nỗ lực, hành hạ, đau
khổ.

Vì vậy, người ta phải nhìn sống bằng hai mắt không bị quy định. Và có vấn đề liệu cái trí
cùng những tế bào não của nó có thể tự làm tự do chính nó khỏi quá khứ và nhìn mới mẻ
lại. Hiểu biết là cần thiết. Ngược lại bạn không thể đi từ đây đến đó, bạn không thể vận
hành, bạn không thể là một người kỹ thuật giỏi, bạn sẽ không thể nói tiếng Anh hay
Tamil, bạn sẽ không thể nhận ra người vợ của bạn hay những người bạn của bạn. Vì vậy
hiểu biết là cần thiết, nhưng nó trở thành một cản trở hoàn toàn khi suy nghĩ, đang hoạt
động từ quá khứ mà là hiểu biết, vận hành. Bạn không thể gạt đi hiểu biết và trở thành
một người sơ khai, quay lại thời bộ lạc. Hiểu biết là cần thiết, nhưng tuy nhiên bạn thấy
rằng hiểu biết trong sự liên hệ của con người tạo ra sự xung đột.

Hãy quan sát, thưa bạn, nó rất đơn giản. Nếu bạn lập gia đình hay nếu bạn có một người
bạn mà bạn đã sống trong nhiều năm hay một vài ngày hay một vài tuần lễ, bạn sẽ dựng
lên một hình ảnh về lẫn nhau. Bạn đã sắp xếp một hình ảnh về anh ấy hay cô ấy. Hình
ảnh đó đã được sắp xếp vào chung qua vô số lăng mạ, càu nhàu, thống trị, bỏ bê – bạn
biết sự liên hệ là gì, đặc biệt giữa một người chồng và một người vợ. Hình ảnh đó là quá
khứ, và sự qua lại giữa hai hình ảnh đó bạn gọi là sự liên hệ. Bạn đang theo sống riêng tư
của bạn và cô ấy đang theo sống riêng tư của cô ấy, bạn cùng những tham vọng của bạn
và cô ấy cùng những tham vọng của cô ấy – những điều này ngăn cản sự liên hệ thực sự.
Tôi không hiểu liệu bạn nhận ra tất cả điều này. Đó là, quá khứ, mà là thời gian, hủy diệt
tất cả liên hệ. Lúc này, câu hỏi là: Khi biết rằng suy nghĩ có chức năng bị giới hạn riêng
của nó, làm thế nào có thể có một thay đổi cơ bản thuộc tâm lý mà không bị tiếp xúc bởi
suy nghĩ? Bạn đã hiểu rõ câu hỏi của tôi? Chắc chắn suy nghĩ không thể thay đổi khuôn
mẫu mà nó đã dựng lên hay sẽ dựng lên, bởi vì suy nghĩ là quá khứ. Vì vậy, liệu có một
chuyển động, một chuyển động thuộc tâm lý, mà không thuộc về quá khứ?

Bạn thấy, thưa bạn, muốn tìm ra liệu có Thượng đế hay không có Thượng đế – không
phải liệu bạn tin tưởng Thượng đế hay không-tin tưởng – bạn phải gạt đi tất cả niềm tin,
gạt đi tất cả, gạt đi hoàn toàn mọi hình thức của sợ hãi, mọi hình thức của xung đột. Bạn
phải hoàn toàn hiểu rõ vui thú là gì bởi vì, nếu bạn không, bạn không có nền tảng cho trật
tự. Trật tự là đạo đức, không phải cái gì đó mà bạn vun đắp, không phải cái gì đó mà bạn
rèn luyện. Trật tự hiện diện chỉ khi nào có một hiểu rõ về vô trật tự, vô trật tự thực sự mà
trong đó bạn sống: đạo đức giả, xung đột, phiền muộn, thất vọng, hoang mang. Khi bạn
bắt đầu hiểu rõ vô trật tự đó, không đang sửa đổi nó, không đang nói, ‘Nó không được’
hay ‘Nó bắt buộc’, nhưng thực sự đang quan sát nó trong sống hàng ngày của bạn, vậy thì
từ đó trật tự hiện diện mà là đang sống. Nếu bạn có trật tự tuyệt đối này, mà là đúng đắn,
mà là hành động trong đó có ý thức của không-phân chia, vậy là bạn có nền tảng cho
thiền định. Và sau đó có khả năng tìm được liệu có hay không có cái gì đó vượt khỏi thời
gian.