Phật nói:
Shramana vô gia cư cắt đứt các đam mê, tự giải
phóng mình khỏi gắn bó, hiểu cội nguồn của tâm
trí mình, thấm vào học thuyết sâu sắc nhất của
Phật, và hiểu thấu pháp, cái phi vật chất.
Shramana vô gia cư cắt đứt các đam mê, tự giải
phóng mình khỏi gắn bó, hiểu cội nguồn của tâm
trí mình, thấm vào học thuyết sâu sắc nhất của
Phật, và hiểu thấu pháp, cái phi vật chất.
Người đó không có định kiến trong lòng. Người
đó không có gì để khao khát. Người đó không bị
ngăn trở bởi ý nghĩ về đạo và người đó không
vướng vào nghiệp. Không định kiến, không cưỡng
bách, không kỉ luật, không chứng ngộ và không đi
lên qua các cấp bậc vậy mà lại có tất cả vinh
quang trong nó. Điều này được gọi là đạo.
Phật nói:
Những người cạo đầu và mặt trở thành shramana
và người nhận chỉ dẫn trong đạo phải buông bỏ
tất cả những sở hữu trần gian và hài lòng với bất
kì cái gì họ có được bằng việc ăn xin. Một bữa
một ngày và một chỗ trú ngụ dưới gốc cây và
không cái gì được lặp lại, vì điều làm cho người
ta ngu xuẩn và phi lí là gắn bó và đam mê.
Phật nói:
Có mười điều được mọi người coi là thiện, và
mười điều là ác. Ba trong số đó thuộc vào thân,
bốn điều thuộc vào khẩu, và ba điều thuộc vào ý.
Ba điều hại thuộc vào thân là: giết người, trộm
cướp và tà dâm.
Bốn điều thuộc vào khẩu là: phỉ báng, nguyền
rủa, dối trá và nịnh bợ. Ba điều thuộc vào ý là:
ghen tị, giận dữ và si mê. Tất cả những điều này
đều chống lại đạo thiêng liêng, và do đó chúng là
ác. Khi những điều hại này không được thực hiện,
có mười điều thiện.
Điều đầu tiên: Phật nhấn mạnh rất nhiều tới ý
tưởng về người lang thang vô gia cư - ý tưởng về
không gia đình. Điều đó không nhất thiết cứ phải hiểu
theo đúng từng từ một, nhưng ý tưởng này là cực kì
có ý nghĩa. Nếu bạn làm nhà, nếu bạn xây nhà quanh
mình, bạn đang làm điều gì đó không thể được trong
bản chất của mọi vật. Bởi vì cuộc sống này là luồng
chảy, cuộc sống này không nhiều hơn việc thoảng
qua. Cuộc sống này không ổn định, vô thường - chúng
ta chỉ ở đây có vài khoảnh khắc thôi. Cái chết đang tới liên tục; chúng ta đang chết đi mọi khoảnh khắc khi
chúng ta đang sống.
Làm chỗ này, không gian này thành nhà là ngớ
ngẩn. Nhà không thể có ở đây được. Nhà là có thể chỉ
trong vĩnh hằng. Thời gian không thể được làm thành
nhà, và nếu bạn cố làm nhà ở đây, bạn sẽ thường
xuyên trong khổ, bởi vì bạn sẽ tranh đấu chống lại tự
nhiên; bạn sẽ đi ngược lại điều Phật gọi là pháp.
Pháp đơn giản nghĩa là Đạo, cách thức mọi sự
hiện hữu. Nếu bạn muốn làm cho mơ thành thường
hằng, bạn sẽ khổ thôi, bởi vì mơ không thể thường
hằng được. Chính bản chất của nó là vô thường. Thực
tế, ngay cả lặp lại cùng một giấc mơ cũng đã khó rồi.
Mơ là ảo tưởng, bạn không thể sống trong nó mãi mãi
được.
Nghĩ về cuộc sống thường hằng ở đây trên bờ bên
này, bờ của thời gian, là ngu xuẩn. Nếu bạn có chút ít
thông minh, nếu bạn có chút ít nhận biết và nếu bạn
có thể thấy tất cả xung quanh mình điều đang xảy ra...
Bạn đã không ở đây một ngày nào đó, và bạn sẽ lại
không ở đây một ngày nào đó. Làm sao bạn có thể
làm nhà ở đây được? Bạn có thể ở tạm tại đây cũng
như người ta ở trọ qua đêm trong một nhà trọ - khi
sáng tới bạn phải đi.
Vâng, bạn có thể dựng lều ở đây, nhưng bạn
không thể làm nhà được. Bạn có thể có chỗ trú ngụ,
nhưng bạn không nên bị gắn bó với nó. Bạn không
nên gọi nó là 'của tôi'. Khoảnh khắc bạn gọi bất kì cái
gì là 'của tôi', bạn rơi vào trong ngu xuẩn. Chẳng cái
gì thuộc về bạn cả, chẳng cái gì có thể thuộc về bạn
được.
Người ta là kẻ lang thang vô gia cư trong chính
bản chất của mọi sự. Thời gian là vô thường. Thời
gian nghĩa là cái tạm thời. Thời gian không thể có nhà
vĩnh hằng nào trong nó. Làm nhà trong thời gian là
làm nhà trên cát, hay kí vào trong nước - bạn vẫn cứ
làm điều đó đấy; nó cứ biến mất.
Phật nói hiểu sự vô gia cư này là trở thành
sannyasin. Không cần bạn phải rời khỏi nhà đâu. Bạn
có thể bỏ nhà nếu bạn cảm thấy thích cách đó. Nếu
điều đó khớp với bản tính của mình thì bạn có thể rời
bỏ nhà, bạn có thể cố ý trở thành kẻ lang thang, nhưng
đó không phải là điều bắt buộc phải làm. Bạn có thể
vẫn ở nhà, nhưng không còn nhà cho bạn nữa. Bạn
biết bạn không sở hữu nó. Bạn có thể dùng nó một
chốc, nhưng ngày mai bạn phải đi.
Cho nên đừng làm nhà ở đâu cả, thậm chí không
ở trong thân thể - bởi vì thân thể đó cũng đang liên tục
biến mất. Nếu bạn không làm nhà ở đâu cả thế thì bạn
là một sannyasin về tinh thần - và sannyasin không
bao giờ khổ cả. Bởi vì khổ tới từ gắn bó. Khi gắn bó
của bạn không được hoàn thành như bạn muốn chúng
phải vậy, khi mong đợi của bạn không được đáp ứng
thất vọng nảy sinh. Thất vọng là sản phẩm phụ.
Nếu bạn không mong đợi, không ai có thể làm
bạn thất vọng được. Nếu bạn không muốn làm nhà ở
đây, ngay cả cái chết cũng không thể làm bạn hoảng
sợ được. Chẳng cái gì có thể làm bạn hoảng sợ cả.
Nếu bạn không níu bám lấy cái gì, làm sao bạn có thể
bị làm thành khổ được? Việc níu bám của bạn mới tạo
ra khổ, bởi vì bạn muốn níu bám và trong chính bản
chất của mọi sự, mọi sự đều thay đổi; bạn không thể níu bám được. Chúng thường xuyên tuột ra khỏi bàn
tay bạn. Không có cách nào để bám vào chúng.
Bạn bám vào vợ, bạn bám vào chồng, vào con cái,
vào cha mẹ, vào bạn bè. Bạm bám vào mọi người,
mọi vật, và mọi thứ lại là luồng thường xuyên. Bạn
đang cố gắng nắm giữ dòng sông trong tay mình còn
dòng sông lại đang chảy xiết; nó đang xô tới mục đích
không biết nào đó - bạn thất vọng.
Vợ yêu ai đó khác - bạn thất vọng. Chồng trốn đi
- bạn thất vọng. Con chết - bạn thất vọng. Ngân hàng
phá sản, vỡ nợ - bạn thất vọng. Thân thể trở nên ốm
yếu, cái chết bắt đầu gõ cửa - bạn thất vọng. Nhưng
những thất vọng này có bởi vì mong đợi của bạn. Bạn
chịu trách nhiệm về chúng.
Nếu bạn hiểu rằng chỗ này không phải là nhà và
bạn là người lang thang vô gia cư ở đây, người xa lạ
trên mảnh đất không quen biết; bạn phải ra đi, bạn
phải đi... nếu bạn đã thấm nhuần điều đó, nếu bạn đã
hiểu nó, thế thì bạn không làm nhà ở đâu cả. Bạn trở
thành người lang thang vô gia cư, một parivrajaka.
Bạn thậm chí trở thành như vậy theo nghĩa đen; điều
đó tuỳ thuộc vào bạn. Bạn thực sự có thể trở thành
người lang thang, hay về mặt tinh thần bạn có thể trở
thành người lang thang.
Nhấn mạnh riêng của tôi là đừng trở thành người
lang thang theo nghĩa đen, bởi vì phỏng có ích gì?
Nhấn mạnh của Phật không phải như vậy; để điều đó
được rõ ràng cho bạn. Phật đã không nói phải làm gì,
liệu có phải theo ông ấy đúng từng lời hay không.
Hàng triệu người đã theo ông ấy theo đúng từng lời -
họ đã vứt bỏ nhà mình, gia đình mình; họ thực sự trở
thành khất sĩ đi lang thang trên khắp nước, đi ăn xin.
Tôi không nhấn mạnh vào điều đó.
Nếu bạn thực sự hiểu thì không có nhu cầu làm
điều đó theo cách trần trụi như vậy. Bởi vì với tôi
dường như là khi người ta không hiểu ý tưởng này
một cách đầy đủ, chỉ thế thì người đó mới hiểu đúng
nguyên văn từng từ trở thành người lang thang; bằng
không thì không có nhu cầu. Bạn có thể ở trong nhà,
bạn có thể ở cùng vợ con mình, vậy mà vẫn còn tỉnh
táo rằng chẳng cái gì thuộc vào bạn cả; vẫn còn tỉnh
táo rằng bạn không rơi vào gắn bó; vẫn còn tỉnh táo
rằng nếu mọi sự thay đổi bạn sẵn sàng chấp nhận thay
đổi đó, rằng bạn sẽ không khóc vì cái bình sữa bị vỡ,
rằng bạn không kêu than, rằng bạn sẽ không phát rồ
phát dại.
Với tôi điều này dường như còn có ý nghĩa nhiều
hơn là thực sự trở thành người lang thang, bởi vì điều
đó dễ dàng hơn. Và nếu không có nhà và nếu bạn
không có gì cả, thế thì làm sao bạn có thể từ bỏ được?
Chính ý tưởng về từ bỏ làm rõ ràng rằng ở đâu đó sâu
bên trong vô thức bạn vẫn coi rằng mình sở hữu nó,
bởi vì bạn chỉ có thể từ bỏ cái gì đó bạn có.
Làm sao bạn có thể từ bỏ được? Vợ bạn đâu có
phải là của bạn - làm sao bạn có thể từ bỏ được? Con
bạn đâu có phải là của bạn - làm sao bạn có thể từ bỏ
được? Họ không thuộc vào bạn, cho nên phỏng có ích
gì mà từ bỏ họ? Bạn có thể đơn giản hiểu rằng họ
không thuộc vào bạn; rằng chúng ta là những người lạ
- chúng ta đã gặp nhau trên đường, hay chúng ta đã ở
dưới cùng một gốc cây trong vài ngày, nhưng chúng
ta là người lạ.
Hiểu điều đó sâu trong nhận thức của bạn là đủ.
Nhấn mạnh của tôi là trở thành người lang thang tinh
thần. Không có nhu cầu kéo lê thân thể như kẻ ăn xin;
để cho linh hồn của bạn là linh hồn của người lang
thang, và thế là đủ. Đừng tạo ra tù túng cho tâm linh
của bạn.
Phật nói:
Shramana (sa môn) vô gia cư cắt đứt các đam
mê...
Đam mê là mơ của chúng ta. Đam mê là mơ của
chúng ta về tương lai, ham muốn về cách mọi sự phải
thế. Sâu bên dưới chúng ta bao giờ cũng không bằng
lòng; bất kì cái gì đang có đấy, đều không thoả mãn.
Chúng ta liên tục thêu dệt ra mơ để thay đổi mọi thứ -
làm ngôi nhà tốt hơn, có vợ tốt hơn, có giáo dục hơn,
có nhiều tiền hơn, có cái này, có cái nọ. Chúng ta liên
tục nghĩ dưới dạng làm sao làm cho cuộc sống tốt
hơn. Chúng ta cứ sống trong tương lai mà không có.
Sống trong tương lai là mơ bởi vì nó không tồn
tại. Sống trong tương lai là dựa trên sự không bằng
lòng sâu sắc với hiện tại.
Cho nên hai điều phải được hiểu về đam mê. Một,
bất kì cái gì chúng ta có, chúng ta đều bám vào nó.
Nhìn vào ngược đời này: bất kì cái gì chúng ta có
chúng ta đều bám vào nó mặc dầu chúng ta không
được thoả mãn với nó. Chúng ta khổ với nó, cho nên
chúng ta ham muốn thay đổi nó, tô điểm nó, làm cho
nó tốt hơn. Chúng ta liên tục níu bám lấy cái chúng ta
có và chúng ta liên tục ham muốn cái chúng ta không
có. Và giữa hai điều này chúng ta bị nghiền nát. Và
điều này bao giờ cũng sẽ là như vậy. Nó đã thế ngày
hôm qua, nó đang thế ngày hôm nay, nó sẽ thế ngày
mai... cả đời bạn.
Bất kì cái gì bạn có, bạn níu bám lấy nó để cho
không ai có thể lấy được nó đi, và dầu vậy bạn vẫn
khổ với nó và bạn hi vọng rằng một ngày nào đó mọi
sự sẽ tốt hơn. Người sống trong đam mê, trong ham
muốn, là sống cuộc sống vô tích sự - bao giờ cũng
khổ, bao giờ cũng mơ. Khổ với thực tại và mơ với cái
không thực.
Tôi đã nghe:
'Ông câu được bao nhiêu cá rồi?' một người qua
đường hỏi ông già Mulla Nasruddin đang câu cá ở
cuối bến tầu.
'Thế này,' ông già Mulla nói một cách trầm ngâm,
'nếu mà tôi bắt được con cá đang nhay mồi này và hai
con nữa, thì tôi sẽ được ba con.'
Ông ấy chẳng có gì cả...
Đây là cách tâm trí con người cứ mơ mãi. Cuộc
sống của chúng ta thì ngắn ngủi, rất ngắn, mà mơ của
chúng ta lại bao la.
Seamus và Bridget gặp nhau trên bãi biển Đá xa.
Khi họ nằm sóng xoài cùng nhau trên chiếc chăn dưới lối đi dọc bãi biển, Seamus khàn khàn thì thào,
'Bridget, anh yêu em.'
'Nhưng,' Bridget phản đối, 'chúng ta chỉ vừa mới
gặp nhau!'
'Anh biết,' Seamus đáp, 'nhưng anh chỉ ở đây cuối
tuần thôi.'
Nhưng mọi người đều ở đây chỉ lúc cuối tuần.
Cuộc sống thực sự rất ngắn ngủi. Làm sao có thể có
tình yêu được? Làm sao bạn có thể làm nhà ở đây
được? Làm sao bạn có thể sở hữu cái gì được? Mọi
thứ đều liên tục biến mất. Bạn đang săn cái bóng.
Phật nói:
Shramana vô gia cư cắt đứt các đam mê, tự giải
phóng mình khỏi gắn bó...
Với gắn bó ông ấy ngụ ý mối quan hệ thực sự
không tồn tại, chỉ bạn tin rằng chúng tồn tại thôi. Bạn
là chồng - bạn tin rằng mối quan hệ nào đó tồn tại
giữa bạn và vợ bạn, nhưng đấy chỉ là tin. Bạn đã
không quan sát sự kiện rằng ngay cả sống cùng người
đàn bà trong bốn mươi năm, năm mươi năm, cô ấy
vẫn còn là người lạ, và bạn vẫn còn là người lạ với cô
ấy đó sao?
Trong nhiều thế kỉ, đàn ông đã từng cố gắng hiểu
đàn bà, hiểu tâm trí, tâm trí nữ tính - nhưng đàn ông
đã không thể nào hiểu được nó. Đàn bà đã từng cố
gắng hiểu tâm trí đàn ông, vậy mà nó vẫn còn là bí ẩn.
Và đàn ông và đàn bà đã sống với nhau hàng thế kỉ.
Quan sát điều đó đi. Làm sao bạn có thể có quan
hệ với bất kì ai được? Người khác vẫn còn ở ngoài sự
hiểu thấu của bạn. Người khác vẫn còn là người
khác... không thể nào đạt tới được. Bạn có thể chạm
tới ngoại vi và người khác thậm chí có thể giả vờ rằng
có, các bạn có quan hệ, nhưng chúng ta vẫn còn một
mình. Mối quan hệ chỉ là việc làm cho tin. Nó giúp
đỡ, nó giúp đỡ theo cách nào đó. Nó cho phép chúng
ta cảm thấy rằng chúng ta không một mình. Nó làm
cho cuộc sống thoải mái hơn chút ít, nhưng thoải mái
đó là ảo tưởng. Người khác vẫn còn là người khác, và
không có cách nào thấm vào bí ẩn của người khác.
Chúng ta vẫn một mình.
Khi Phật nói, shramana vô gia cư cắt đứt các đam
mê, tự giải phóng mình khỏi gắn bó, ông ấy ngụ ý
người đó đi tới thấy rằng gắn bó là không thể được ở
đây.
Gắn bó là không thể được, mối quan hệ là không
thể được. Tất cả các mối quan hệ đều chỉ là nỗ lực
ngớ ngẩn, bởi vì bạn không thể đạt tới người khác
được, bạn không thể chạm tới trung tâm của bản thể
người khác được. Và chừng nào bạn còn chưa chạm
được tới trung tâm, làm sao bạn có thể quan hệ được?
Bạn không biết linh hồn của người khác, bạn chỉ biết
thân thể, hành động, thái độ - chúng ở ngay trên ngoại
vi. Chúng ta gặp gỡ ở ngoại vi.
Đó là nỗi khổ của mối quan hệ. Chúng ta vẫn còn
ở ngoại vi và chúng ta liên tục tin vào hi vọng của
mình, vào ham muốn của mình, rằng ngày nào đó mối quan hệ sẽ thực sự xảy ra và trung tâm sẽ gặp với
trung tâm, trái tim sẽ gặp trái tim... rằng chúng ta sẽ
tan biến - nhưng điều đó chẳng bao giờ xảy ra cả. Nó
không thể xảy ra được.
Trở nên nhận biết về thực tại rất xáo động này là
khó bởi vì nó lấy đi chính nền tảng dưới chân bạn.
Bạn bị bỏ lại đơn độc tới mức bạn lại bắt đầu tin vào
mơ, mối quan hệ cũ, thế này thế nọ. Bạn lại bắt đầu
tạo ra những chiếc cầu, nhưng bạn chẳng bao giờ
thành công, chưa bao giờ thành công cả. Không phải
là nỗ lực của bạn là không đủ, không phải là kĩ năng
của bạn là không đủ, mà bởi vì trong chính bản chất
của mọi sự, gắn bó là điều không thể được. Bạn đang
cố gắng làm điều gì đó mà thực tại thực sự không cho
phép.
Sự một mình của bạn là vĩnh hằng. Phật nói hiểu
sự một mình này và vẫn còn thực với điều đó là ý
nghĩa của việc vứt bỏ gắn bó. Không phải là bạn trốn
khỏi thế giới, đơn giản tất cả những gắn bó rơi rụng
đi, cây cầu rơi rụng đi. Và đây là cái đẹp - rằng khi tất
cả mọi gắn bó đều rơi rụng đi, bạn trở nên hiểu biết
hơn, và cuộc sống của bạn với người khác trở nên an
bình hơn... bởi vì bạn không hi vọng, bạn không hi
vọng vào điều không thể được, bạn không mong đợi.
Bất kì cái gì xảy ra bạn cũng đều cảm thấy biết ơn và
bất kì cái gì không xảy ra bạn đều biết nó không thể
xảy ra được. Theo một cách rất sâu sắc bạn trở thành
rất chấp nhận. Bạn không buộc thực tại phải tuân theo
ham muốn của mình. Bạn bắt đầu học cách buông bỏ,
cách là một và hài hoà với bản thân thực tại.
…hiểu cội nguồn của tâm trí mình, thấm vào học
thuyết sâu sắc nhất của Phật, và hiểu thấu pháp...
Học thuyết sâu sắc nhất của phật là gì? Thông
điệp vĩ đại nhất của Phật là thông điệp về vô ngã,
anatta - đó là học thuyết sâu sắc nhất của ông ấy.
Điều đó bạn phải hiểu. Thứ nhất ông ấy nói đừng làm
nhà ở đây, thế rồi ông ấy nói đừng bị gắn bó, thế rồi
ông ấy nói nhìn vào bản thân mình; bạn không có đâu.
Trước hết ông ấy nói thế giới này là ảo tưởng,
đừng làm nhà ở đây. Thế rồi ông ấy nói gắn bó cũng
chỉ là mơ thôi, vứt mọi gắn bó khỏi tâm trí bạn. Và rồi
ông ấy đi tới học thuyết sâu sắc nhất của mình. Học
thuyết này là: bây giờ nhìn vào bên trong, bạn không
có đâu.
Bạn có thể tồn tại chỉ với nhà, với vật sở hữu, với
các mối quan hệ. Cái 'tôi' chẳng là gì ngoài tổ hợp của
tất cả những mơ này, một kết quả tích luỹ. Mơ về sở
hữu đồ vật, mơ về sở hữu con người - các mối quan
hệ, gắn bó, tình yêu, đam mê, mơ về tương lai - tất cả
những điều này tích luỹ và trở thành bản ngã. Khi bạn
vứt bỏ tất cả những điều này, bỗng nhiên bạn biến
mất, và trong sự biến mất của bạn thì luật bắt đầu vận
hành theo cách đúng đắn nhất của nó. Đó là điều Phật
gọi là pháp, là Đạo, luật tối thượng.
Cho nên có ba tầng của bản ngã. Tầng thứ nhất,
thế giới - nhà của bạn, xe của bạn, số dư ngân hàng
của bạn. Tầng thứ hai, gắn bó - mối quan hệ của bạn,
công việc của bạn, con bạn, vợ, chồng, bạn bè, kẻ thù.
Và tầng sâu sắc nhất, bạn. Và tất cả những điều này
đều nối với nhau. Nếu bạn thực sự muốn gạt bỏ bản ngã của mình, bạn sẽ phải đi vào theo cách rất khoa
học. Đó là điều Phật đang làm.
Thứ nhất, không nhà; thứ hai, không quan hệ; thứ
ba, không cái ta. Nếu bạn làm hai điều đầu tiên,
những điều mở đầu, thì điều thứ ba tự động xảy ra -
bạn nhìn vào bên trong và bạn không có đó. Và khi
bạn thấy rằng mình không có đó - không có thực thể
nào bên trong, không thực thể bản chất nào, thì bạn
không thể gọi bản thân mình là 'tôi' - bạn được tự do.
Đây chính là giải thoát theo đường Phật giáo. Đây là
niết bàn nghĩa là gì.
Từ niết bàn nghĩa là chấm dứt của cái ta, nảy sinh
của vô ngã, cái trống rỗng... kinh nghiệm số không.
Không có gì, chỉ cái không hiện hữu.
Thế thì làm sao bạn có thể bị xáo động được? bởi
vì bây giờ không có ai bị xáo động cả. Thế thì làm sao
bạn có thể chết được? bởi vì bây giờ không có ai để
chết cả. Làm sao bạn có thể được sinh ra? bởi vì
không có ai để được sinh cả. Sự không có người này
cực kì đẹp. Nó cứ mở ra mãi, không gian tiếp không
gian, không biên giới.
Đây là khái niệm của Phật về thực tại. Nó rất khó
hiểu. Chúng ta có thể hiểu rằng bản ngã có thể bị vứt
bỏ - nhưng linh hồn thì sao? Thế rồi chúng ta cứ tiếp
tục theo cách tinh vi vẫn còn là người bản ngã. Thế
rồi chúng ta gọi nó là linh hồn, là atman. Phật rất nhất
quán. Ông ấy nói bất kì ý tưởng nào về bản thân bạn,
rằng bạn có thể hiện hữu theo cách nào đó, đều là
mang tính bản ngã.
Để tôi cố giải thích điều đó cho bạn qua vật lí
hiện đại, bởi vì vật lí hiện đại cũng đã đi tới cùng một
điểm. Hỏi nhà khoa học hiện đại xem. Ông ta nói rằng
vật chất chỉ có vẻ vậy thôi, nó không có thật. Nếu bạn
đi sâu hơn vào trong vật chất, chỉ có cái trống rỗng.
Nó không là gì cả ngoài cái trống rỗng. Nếu bạn phân
tích vật chất, nếu bạn phân chia nguyên tử, nó biến
mất. Tại cốt lõi tối thượng chỉ trống rỗng còn lại... chỉ
toàn không gian, không gian thuần khiết.
Cùng phân tích đó Phật đã làm với cái ta. Điều
nhà khoa học đã làm với vật chất, Phật đã làm với tâm
trí. Và cả hai đều đồng ý rằng nếu phân tích đi đủ sâu,
thế thì không chất liệu nào còn lại, mọi chất liệu đều
biến mất. Cái không tồn tại còn lại.
Phật không thể tồn tại được ở Ấn Độ. Ấn Độ là
nước cổ nhất trên thế giới đã tin vào cái ta, vào
atman. Upanishads, Vedas, từ Patanjali cho tới
Mahavira, mọi người đều đã tin vào cái ta. Họ tất cả
đều chống bản ngã, nhưng họ chưa bao giờ dám nói
rằng cái ta cũng chẳng là gì ngoài thủ đoạn của bản
ngã. Phật đã dám khẳng định chân lí tối thượng.
Khi ông ấy còn sống, mọi người có thể dung thứ.
Sự hiện diện của ông ấy là hiện diện mạnh mẽ thế, sự
hiện diện của ông ấy mang tính thuyết phục tới mức
họ không thể phủ nhận được, họ không thể nói rằng
điều ông ấy đang nói là ngược với tâm trí con người,
tuyệt đối ngược với tâm trí con người. Họ có thể đã
thảo luận đây đó; đôi khi vài người tới thảo luận với
ông ấy - 'Thầy đang nói gì vậy? Thế thì được giải
thoát phỏng có ích gì nếu không ai còn lại? Chúng tôi hi vọng vào giải thoát để cho chúng tôi sẽ được giải
thoát chứ.'
Nhấn mạnh của Phật là ở chỗ bạn sẽ không bao
giờ được giải thoát cả, bởi vì cho tới khi và chừng nào
bạn còn chưa chết thì không có giải thoát. Giải thoát
là thoát khỏi cái ta, cái ta không được giải thoát. Giải
thoát là thoát khỏi bản thân cái ta.
Nhưng sự hiện diện của ông ấy lại rất thuyết
phục; bất kì điều gì ông ấy nói cũng đều phải đúng.
Sự tồn tại của ông ấy là bằng chứng. Duyên dáng đã
xảy ra cho ông ấy, hài hoà đã bao quanh ông ấy, chói
sáng đã theo ông ấy mọi nơi ông ấy đi, di chuyển...
rực rỡ. Mọi người đều phân vân - bởi vì con người
này đang nói rằng không có cái ta, chỉ có cái trống
rỗng mênh mông bên trong. Họ không thể phủ nhận
được.
Nhưng vào lúc Phật đã qua đời, họ bắt đầu phê
bình, tranh cãi; họ bắt đầu phủ nhận. Chỉ năm trăm
năm sau khi Phật rời khỏi thân thể, Phật giáo bị nhổ
bật rễ khỏi Ấn Độ. Mọi người không thể tin được vào
thái độ quyết liệt như vậy. Cái không có đấy, thế giới
là ảo tưởng, gắn bó là ngu xuẩn, và trong phân tích
cuối cùng bạn cũng lại không có nốt. Thế thì phỏng
có ích gì?
Nếu mọi thứ chỉ là mơ và ngay cả cái ta cũng là
mơ, thế thì sao chúng ta phải đi vào trong nó? Thì cứ
để nó là mơ đi - ít nhất thì cái gì đó cũng còn có đấy.
Sao chúng ta lại phải làm nhiều nỗ lực thế, nhiều nỗ
lực vất vả thế để đạt tới chỉ cái không thôi à?
Nhưng bạn phải hiểu. Điều Phật gọi là cái không
thì là cái không từ phía bạn. Ông ấy nói cái không còn
lại - cái không về thế giới của bạn, cái không về quan
hệ của bạn, cái không về bạn, nhưng ông ấy không
nói rằng cái không còn lại. Ông ấy đang nói rằng cái
không còn lại từ phía của bạn, và cái còn lại đó không
thể được diễn đạt. Cái còn lại đó không có cách nào
để diễn đạt nó cho bạn, không có cách nào để truyền
trao nó. Bởi vì theo bất kì cách nào mà nó được trao
đổi, nó sẽ bị hiểu lầm.
Nếu Phật nói, 'Vâng, atman, cái ta tồn tại, nhưng
cái ta là trạng thái vô ngã,' bạn có thể gật đầu rằng có,
chúng tôi hiểu. Nhưng bạn không hiểu, bởi vì chính ý
tưởng về cái ta lại mang cái gì đó của bản ngã trong
nó: 'Tôi đây'. Dù thuần khiết tới đâu, nhưng cái 'tôi'
vẫn còn lại. Ý tưởng của bạn về atman, cái ta, cái siêu
ngã, cái Ta với chữ T hoa, không là gì ngoài bản ngã
đã được tôn lên.
Chuyện xảy ra:
Mulla Nasruddin và linh mục địa phương bao giờ
cũng gây gổ và tranh cãi và cuối cùng họ kết thúc
bằng việc lôi nhau ra toà. Sau khi nghe bằng chứng từ
cả hai phía, quan toà nói, 'Tôi cảm thấy chắc chắn
rằng điều này có thể được giải quyết một cách thân
tình. Bắt tay nhau và nói điều gì đó vì thiện chí đi.'
Linh mục bắt tay Nasruddin và nói, 'Tôi ước cho
ông điều ông ước cho tôi.'
Nhấn mạnh của tôi là trở thành người lang thang tinh
thần. Không có nhu cầu kéo lê thân thể như kẻ ăn xin;
để cho linh hồn của bạn là linh hồn của người lang
thang, và thế là đủ. Đừng tạo ra tù túng cho tâm linh
của bạn.
Phật nói:
Shramana (sa môn) vô gia cư cắt đứt các đam
mê...
Đam mê là mơ của chúng ta. Đam mê là mơ của
chúng ta về tương lai, ham muốn về cách mọi sự phải
thế. Sâu bên dưới chúng ta bao giờ cũng không bằng
lòng; bất kì cái gì đang có đấy, đều không thoả mãn.
Chúng ta liên tục thêu dệt ra mơ để thay đổi mọi thứ -
làm ngôi nhà tốt hơn, có vợ tốt hơn, có giáo dục hơn,
có nhiều tiền hơn, có cái này, có cái nọ. Chúng ta liên
tục nghĩ dưới dạng làm sao làm cho cuộc sống tốt
hơn. Chúng ta cứ sống trong tương lai mà không có.
Sống trong tương lai là mơ bởi vì nó không tồn
tại. Sống trong tương lai là dựa trên sự không bằng
lòng sâu sắc với hiện tại.
Cho nên hai điều phải được hiểu về đam mê. Một,
bất kì cái gì chúng ta có, chúng ta đều bám vào nó.
Nhìn vào ngược đời này: bất kì cái gì chúng ta có
chúng ta đều bám vào nó mặc dầu chúng ta không
được thoả mãn với nó. Chúng ta khổ với nó, cho nên
chúng ta ham muốn thay đổi nó, tô điểm nó, làm cho
nó tốt hơn. Chúng ta liên tục níu bám lấy cái chúng ta
có và chúng ta liên tục ham muốn cái chúng ta không
có. Và giữa hai điều này chúng ta bị nghiền nát. Và
điều này bao giờ cũng sẽ là như vậy. Nó đã thế ngày
hôm qua, nó đang thế ngày hôm nay, nó sẽ thế ngày
mai... cả đời bạn.
Bất kì cái gì bạn có, bạn níu bám lấy nó để cho
không ai có thể lấy được nó đi, và dầu vậy bạn vẫn
khổ với nó và bạn hi vọng rằng một ngày nào đó mọi
sự sẽ tốt hơn. Người sống trong đam mê, trong ham
muốn, là sống cuộc sống vô tích sự - bao giờ cũng
khổ, bao giờ cũng mơ. Khổ với thực tại và mơ với cái
không thực.
Tôi đã nghe:
'Ông câu được bao nhiêu cá rồi?' một người qua
đường hỏi ông già Mulla Nasruddin đang câu cá ở
cuối bến tầu.
'Thế này,' ông già Mulla nói một cách trầm ngâm,
'nếu mà tôi bắt được con cá đang nhay mồi này và hai
con nữa, thì tôi sẽ được ba con.'
Ông ấy chẳng có gì cả...
Đây là cách tâm trí con người cứ mơ mãi. Cuộc
sống của chúng ta thì ngắn ngủi, rất ngắn, mà mơ của
chúng ta lại bao la.
Seamus và Bridget gặp nhau trên bãi biển Đá xa.
Khi họ nằm sóng xoài cùng nhau trên chiếc chăn dưới lối đi dọc bãi biển, Seamus khàn khàn thì thào,
'Bridget, anh yêu em.'
'Nhưng,' Bridget phản đối, 'chúng ta chỉ vừa mới
gặp nhau!'
'Anh biết,' Seamus đáp, 'nhưng anh chỉ ở đây cuối
tuần thôi.'
Nhưng mọi người đều ở đây chỉ lúc cuối tuần.
Cuộc sống thực sự rất ngắn ngủi. Làm sao có thể có
tình yêu được? Làm sao bạn có thể làm nhà ở đây
được? Làm sao bạn có thể sở hữu cái gì được? Mọi
thứ đều liên tục biến mất. Bạn đang săn cái bóng.
Phật nói:
Shramana vô gia cư cắt đứt các đam mê, tự giải
phóng mình khỏi gắn bó...
Với gắn bó ông ấy ngụ ý mối quan hệ thực sự
không tồn tại, chỉ bạn tin rằng chúng tồn tại thôi. Bạn
là chồng - bạn tin rằng mối quan hệ nào đó tồn tại
giữa bạn và vợ bạn, nhưng đấy chỉ là tin. Bạn đã
không quan sát sự kiện rằng ngay cả sống cùng người
đàn bà trong bốn mươi năm, năm mươi năm, cô ấy
vẫn còn là người lạ, và bạn vẫn còn là người lạ với cô
ấy đó sao?
Trong nhiều thế kỉ, đàn ông đã từng cố gắng hiểu
đàn bà, hiểu tâm trí, tâm trí nữ tính - nhưng đàn ông
đã không thể nào hiểu được nó. Đàn bà đã từng cố
gắng hiểu tâm trí đàn ông, vậy mà nó vẫn còn là bí ẩn.
Và đàn ông và đàn bà đã sống với nhau hàng thế kỉ.
Quan sát điều đó đi. Làm sao bạn có thể có quan
hệ với bất kì ai được? Người khác vẫn còn ở ngoài sự
hiểu thấu của bạn. Người khác vẫn còn là người
khác... không thể nào đạt tới được. Bạn có thể chạm
tới ngoại vi và người khác thậm chí có thể giả vờ rằng
có, các bạn có quan hệ, nhưng chúng ta vẫn còn một
mình. Mối quan hệ chỉ là việc làm cho tin. Nó giúp
đỡ, nó giúp đỡ theo cách nào đó. Nó cho phép chúng
ta cảm thấy rằng chúng ta không một mình. Nó làm
cho cuộc sống thoải mái hơn chút ít, nhưng thoải mái
đó là ảo tưởng. Người khác vẫn còn là người khác, và
không có cách nào thấm vào bí ẩn của người khác.
Chúng ta vẫn một mình.
Khi Phật nói, shramana vô gia cư cắt đứt các đam
mê, tự giải phóng mình khỏi gắn bó, ông ấy ngụ ý
người đó đi tới thấy rằng gắn bó là không thể được ở
đây.
Gắn bó là không thể được, mối quan hệ là không
thể được. Tất cả các mối quan hệ đều chỉ là nỗ lực
ngớ ngẩn, bởi vì bạn không thể đạt tới người khác
được, bạn không thể chạm tới trung tâm của bản thể
người khác được. Và chừng nào bạn còn chưa chạm
được tới trung tâm, làm sao bạn có thể quan hệ được?
Bạn không biết linh hồn của người khác, bạn chỉ biết
thân thể, hành động, thái độ - chúng ở ngay trên ngoại
vi. Chúng ta gặp gỡ ở ngoại vi.
Đó là nỗi khổ của mối quan hệ. Chúng ta vẫn còn
ở ngoại vi và chúng ta liên tục tin vào hi vọng của
mình, vào ham muốn của mình, rằng ngày nào đó mối quan hệ sẽ thực sự xảy ra và trung tâm sẽ gặp với
trung tâm, trái tim sẽ gặp trái tim... rằng chúng ta sẽ
tan biến - nhưng điều đó chẳng bao giờ xảy ra cả. Nó
không thể xảy ra được.
Trở nên nhận biết về thực tại rất xáo động này là
khó bởi vì nó lấy đi chính nền tảng dưới chân bạn.
Bạn bị bỏ lại đơn độc tới mức bạn lại bắt đầu tin vào
mơ, mối quan hệ cũ, thế này thế nọ. Bạn lại bắt đầu
tạo ra những chiếc cầu, nhưng bạn chẳng bao giờ
thành công, chưa bao giờ thành công cả. Không phải
là nỗ lực của bạn là không đủ, không phải là kĩ năng
của bạn là không đủ, mà bởi vì trong chính bản chất
của mọi sự, gắn bó là điều không thể được. Bạn đang
cố gắng làm điều gì đó mà thực tại thực sự không cho
phép.
Sự một mình của bạn là vĩnh hằng. Phật nói hiểu
sự một mình này và vẫn còn thực với điều đó là ý
nghĩa của việc vứt bỏ gắn bó. Không phải là bạn trốn
khỏi thế giới, đơn giản tất cả những gắn bó rơi rụng
đi, cây cầu rơi rụng đi. Và đây là cái đẹp - rằng khi tất
cả mọi gắn bó đều rơi rụng đi, bạn trở nên hiểu biết
hơn, và cuộc sống của bạn với người khác trở nên an
bình hơn... bởi vì bạn không hi vọng, bạn không hi
vọng vào điều không thể được, bạn không mong đợi.
Bất kì cái gì xảy ra bạn cũng đều cảm thấy biết ơn và
bất kì cái gì không xảy ra bạn đều biết nó không thể
xảy ra được. Theo một cách rất sâu sắc bạn trở thành
rất chấp nhận. Bạn không buộc thực tại phải tuân theo
ham muốn của mình. Bạn bắt đầu học cách buông bỏ,
cách là một và hài hoà với bản thân thực tại.
…hiểu cội nguồn của tâm trí mình, thấm vào học
thuyết sâu sắc nhất của Phật, và hiểu thấu pháp...
Học thuyết sâu sắc nhất của phật là gì? Thông
điệp vĩ đại nhất của Phật là thông điệp về vô ngã,
anatta - đó là học thuyết sâu sắc nhất của ông ấy.
Điều đó bạn phải hiểu. Thứ nhất ông ấy nói đừng làm
nhà ở đây, thế rồi ông ấy nói đừng bị gắn bó, thế rồi
ông ấy nói nhìn vào bản thân mình; bạn không có đâu.
Trước hết ông ấy nói thế giới này là ảo tưởng,
đừng làm nhà ở đây. Thế rồi ông ấy nói gắn bó cũng
chỉ là mơ thôi, vứt mọi gắn bó khỏi tâm trí bạn. Và rồi
ông ấy đi tới học thuyết sâu sắc nhất của mình. Học
thuyết này là: bây giờ nhìn vào bên trong, bạn không
có đâu.
Bạn có thể tồn tại chỉ với nhà, với vật sở hữu, với
các mối quan hệ. Cái 'tôi' chẳng là gì ngoài tổ hợp của
tất cả những mơ này, một kết quả tích luỹ. Mơ về sở
hữu đồ vật, mơ về sở hữu con người - các mối quan
hệ, gắn bó, tình yêu, đam mê, mơ về tương lai - tất cả
những điều này tích luỹ và trở thành bản ngã. Khi bạn
vứt bỏ tất cả những điều này, bỗng nhiên bạn biến
mất, và trong sự biến mất của bạn thì luật bắt đầu vận
hành theo cách đúng đắn nhất của nó. Đó là điều Phật
gọi là pháp, là Đạo, luật tối thượng.
Cho nên có ba tầng của bản ngã. Tầng thứ nhất,
thế giới - nhà của bạn, xe của bạn, số dư ngân hàng
của bạn. Tầng thứ hai, gắn bó - mối quan hệ của bạn,
công việc của bạn, con bạn, vợ, chồng, bạn bè, kẻ thù.
Và tầng sâu sắc nhất, bạn. Và tất cả những điều này
đều nối với nhau. Nếu bạn thực sự muốn gạt bỏ bản ngã của mình, bạn sẽ phải đi vào theo cách rất khoa
học. Đó là điều Phật đang làm.
Thứ nhất, không nhà; thứ hai, không quan hệ; thứ
ba, không cái ta. Nếu bạn làm hai điều đầu tiên,
những điều mở đầu, thì điều thứ ba tự động xảy ra -
bạn nhìn vào bên trong và bạn không có đó. Và khi
bạn thấy rằng mình không có đó - không có thực thể
nào bên trong, không thực thể bản chất nào, thì bạn
không thể gọi bản thân mình là 'tôi' - bạn được tự do.
Đây chính là giải thoát theo đường Phật giáo. Đây là
niết bàn nghĩa là gì.
Từ niết bàn nghĩa là chấm dứt của cái ta, nảy sinh
của vô ngã, cái trống rỗng... kinh nghiệm số không.
Không có gì, chỉ cái không hiện hữu.
Thế thì làm sao bạn có thể bị xáo động được? bởi
vì bây giờ không có ai bị xáo động cả. Thế thì làm sao
bạn có thể chết được? bởi vì bây giờ không có ai để
chết cả. Làm sao bạn có thể được sinh ra? bởi vì
không có ai để được sinh cả. Sự không có người này
cực kì đẹp. Nó cứ mở ra mãi, không gian tiếp không
gian, không biên giới.
Đây là khái niệm của Phật về thực tại. Nó rất khó
hiểu. Chúng ta có thể hiểu rằng bản ngã có thể bị vứt
bỏ - nhưng linh hồn thì sao? Thế rồi chúng ta cứ tiếp
tục theo cách tinh vi vẫn còn là người bản ngã. Thế
rồi chúng ta gọi nó là linh hồn, là atman. Phật rất nhất
quán. Ông ấy nói bất kì ý tưởng nào về bản thân bạn,
rằng bạn có thể hiện hữu theo cách nào đó, đều là
mang tính bản ngã.
Để tôi cố giải thích điều đó cho bạn qua vật lí
hiện đại, bởi vì vật lí hiện đại cũng đã đi tới cùng một
điểm. Hỏi nhà khoa học hiện đại xem. Ông ta nói rằng
vật chất chỉ có vẻ vậy thôi, nó không có thật. Nếu bạn
đi sâu hơn vào trong vật chất, chỉ có cái trống rỗng.
Nó không là gì cả ngoài cái trống rỗng. Nếu bạn phân
tích vật chất, nếu bạn phân chia nguyên tử, nó biến
mất. Tại cốt lõi tối thượng chỉ trống rỗng còn lại... chỉ
toàn không gian, không gian thuần khiết.
Cùng phân tích đó Phật đã làm với cái ta. Điều
nhà khoa học đã làm với vật chất, Phật đã làm với tâm
trí. Và cả hai đều đồng ý rằng nếu phân tích đi đủ sâu,
thế thì không chất liệu nào còn lại, mọi chất liệu đều
biến mất. Cái không tồn tại còn lại.
Phật không thể tồn tại được ở Ấn Độ. Ấn Độ là
nước cổ nhất trên thế giới đã tin vào cái ta, vào
atman. Upanishads, Vedas, từ Patanjali cho tới
Mahavira, mọi người đều đã tin vào cái ta. Họ tất cả
đều chống bản ngã, nhưng họ chưa bao giờ dám nói
rằng cái ta cũng chẳng là gì ngoài thủ đoạn của bản
ngã. Phật đã dám khẳng định chân lí tối thượng.
Khi ông ấy còn sống, mọi người có thể dung thứ.
Sự hiện diện của ông ấy là hiện diện mạnh mẽ thế, sự
hiện diện của ông ấy mang tính thuyết phục tới mức
họ không thể phủ nhận được, họ không thể nói rằng
điều ông ấy đang nói là ngược với tâm trí con người,
tuyệt đối ngược với tâm trí con người. Họ có thể đã
thảo luận đây đó; đôi khi vài người tới thảo luận với
ông ấy - 'Thầy đang nói gì vậy? Thế thì được giải
thoát phỏng có ích gì nếu không ai còn lại? Chúng tôi hi vọng vào giải thoát để cho chúng tôi sẽ được giải
thoát chứ.'
Nhấn mạnh của Phật là ở chỗ bạn sẽ không bao
giờ được giải thoát cả, bởi vì cho tới khi và chừng nào
bạn còn chưa chết thì không có giải thoát. Giải thoát
là thoát khỏi cái ta, cái ta không được giải thoát. Giải
thoát là thoát khỏi bản thân cái ta.
Nhưng sự hiện diện của ông ấy lại rất thuyết
phục; bất kì điều gì ông ấy nói cũng đều phải đúng.
Sự tồn tại của ông ấy là bằng chứng. Duyên dáng đã
xảy ra cho ông ấy, hài hoà đã bao quanh ông ấy, chói
sáng đã theo ông ấy mọi nơi ông ấy đi, di chuyển...
rực rỡ. Mọi người đều phân vân - bởi vì con người
này đang nói rằng không có cái ta, chỉ có cái trống
rỗng mênh mông bên trong. Họ không thể phủ nhận
được.
Nhưng vào lúc Phật đã qua đời, họ bắt đầu phê
bình, tranh cãi; họ bắt đầu phủ nhận. Chỉ năm trăm
năm sau khi Phật rời khỏi thân thể, Phật giáo bị nhổ
bật rễ khỏi Ấn Độ. Mọi người không thể tin được vào
thái độ quyết liệt như vậy. Cái không có đấy, thế giới
là ảo tưởng, gắn bó là ngu xuẩn, và trong phân tích
cuối cùng bạn cũng lại không có nốt. Thế thì phỏng
có ích gì?
Nếu mọi thứ chỉ là mơ và ngay cả cái ta cũng là
mơ, thế thì sao chúng ta phải đi vào trong nó? Thì cứ
để nó là mơ đi - ít nhất thì cái gì đó cũng còn có đấy.
Sao chúng ta lại phải làm nhiều nỗ lực thế, nhiều nỗ
lực vất vả thế để đạt tới chỉ cái không thôi à?
Nhưng bạn phải hiểu. Điều Phật gọi là cái không
thì là cái không từ phía bạn. Ông ấy nói cái không còn
lại - cái không về thế giới của bạn, cái không về quan
hệ của bạn, cái không về bạn, nhưng ông ấy không
nói rằng cái không còn lại. Ông ấy đang nói rằng cái
không còn lại từ phía của bạn, và cái còn lại đó không
thể được diễn đạt. Cái còn lại đó không có cách nào
để diễn đạt nó cho bạn, không có cách nào để truyền
trao nó. Bởi vì theo bất kì cách nào mà nó được trao
đổi, nó sẽ bị hiểu lầm.
Nếu Phật nói, 'Vâng, atman, cái ta tồn tại, nhưng
cái ta là trạng thái vô ngã,' bạn có thể gật đầu rằng có,
chúng tôi hiểu. Nhưng bạn không hiểu, bởi vì chính ý
tưởng về cái ta lại mang cái gì đó của bản ngã trong
nó: 'Tôi đây'. Dù thuần khiết tới đâu, nhưng cái 'tôi'
vẫn còn lại. Ý tưởng của bạn về atman, cái ta, cái siêu
ngã, cái Ta với chữ T hoa, không là gì ngoài bản ngã
đã được tôn lên.
Chuyện xảy ra:
Mulla Nasruddin và linh mục địa phương bao giờ
cũng gây gổ và tranh cãi và cuối cùng họ kết thúc
bằng việc lôi nhau ra toà. Sau khi nghe bằng chứng từ
cả hai phía, quan toà nói, 'Tôi cảm thấy chắc chắn
rằng điều này có thể được giải quyết một cách thân
tình. Bắt tay nhau và nói điều gì đó vì thiện chí đi.'
Linh mục bắt tay Nasruddin và nói, 'Tôi ước cho
ông điều ông ước cho tôi.'
'Thấy chưa, thưa quan toà,' Mulla nói, 'ông ta lại
bắt đầu điều đó rồi.'
Ông ấy có nói gì đâu, ông ấy đơn giản nói, 'Tôi
ước cho ông điều ông ước cho tôi.' Nhưng Mulla biết
tỏng điều ông ấy ước cho anh ta. Anh ta nói, 'Thấy
chưa, thưa quan toà, ông ta lại bắt đầu điều đó rồi.'
Bất kì điều gì được nói cho bạn đều sẽ được bạn cho
thêm mầu sắc vào.
Phật vẫn còn rất thuần khiết; ông ấy sẽ không cho
phép bạn sai lạc đâu. Ông ấy sẽ không cho bạn ngay
cả một hướng dẫn. Ông ấy đơn giản phủ nhận toàn bộ,
tuyệt đối. Ông ấy nói bất kì cái gì bạn biết cũng đều
biến mất - thế giới của bạn, tình yêu của bạn, gắn bó
của bạn, mọi thứ của bạn, các mối quan hệ của bạn,
bạn. Bạn là trung tâm, thế giới của bạn là ngoại vi của
bạn. Chúng tất cả biến mất cùng nhau. Không thể có
chuyện bạn có thể được cứu khi thế giới của bạn bị
mất. Khi ngoại vi, chu vi bị mất, thì trung tâm cũng
mất. Chúng đi cùng nhau. Khi con voi đi, đuôi cũng
phải đi cùng nó. Khi toàn thể thế giới của bạn rơi rụng
đi, bạn cũng rơi rụng cùng nó chứ; bạn là một phần
của nó, một phần hữu cơ của giấc mơ đó.
Nhưng để tôi nhắc bạn - chớ hiểu lầm Phật. Ông
ấy rất logic không nói gì về cái còn lại cả. Ông ấy nói,
'Tới và kinh nghiệm nó.' Ông ấy nói, 'Đừng buộc ta
phải nói về nó cho ông về mặt ngôn ngữ. Để nó là
kinh nghiệm tồn tại.'
Bạn biến mất nhưng theo một cách nào đó lần đầu
tiên bạn xuất hiện. Nhưng xuất hiện này là cái gì đó
hoàn toàn khác với tất cả mọi kinh nghiệm của bạn tới
mức không có cách nào kể lại nó được. Bất kì cái gì
được nói ra đều sẽ sai, bởi vì bạn sẽ diễn giải nó theo
cách riêng của mình.
Shramana vô gia cư cắt đứt các đam mê, tự giải
phóng mình khỏi gắn bó, hiểu cội nguồn của tâm
trí mình, thấm vào học thuyết sâu nhất của Phật,
và hiểu thấu pháp, cái phi vật chất.
Đến thế này thì Phật cho phép - rằng có pháp, luật
tự nhiên, cái phi vật chất. Ông ấy sẽ không nói tâm
linh đâu; ông ấy đơn giản nói cái phi vật chất. Pháp
này là gì? Luật này là gì?
Sẽ dễ dàng nếu bạn hiểu khái niệm của Lão Tử về
Đạo, hay nếu bạn hiểu khái niệm Veda về vaidya.
Phải có cái gì đó giống như luật ôm giữ mọi thứ lại
với nhau. Mùa vụ thay đổi, sao chuyển dời... toàn thể
vũ trụ cứ êm ả như thế; phải có luật nào đó.
Sự khác biệt cần được hiểu. Người Do Thái giáo,
người Ki tô giáo, người Mô ha mét giáo, người Hindu
giáo, gọi luật đó là 'thượng đế'; họ nhân cách hoá nó.
Phật không sẵn sàng làm điều đó. Ông ấy nói nhân
cách hoá thành thượng đế là phá huỷ đi toàn thể cái
đẹp của nó, bởi vì đó là thái độ coi người là trung tâm,
nhân vị. Con người tưởng thượng đế cũng giống
người - được khuếch đại lên, hàng triệu lần to hơn về
mặt lượng, nhưng dầu vậy, vẫn cứ giống người.
Phật nói thượng đế không phải là người. Đó là lí
do tại sao ông ấy không bao giờ dùng từ 'thượng đế'.
Ông ấy nói pháp, luật. Thượng đế không phải là người mà chỉ là lực, lực phi vật chất. Bản chất của nó
giống nhiều với luật hơn là giống người. Đó là lí do
tại sao trong Phật giáo, lời cầu nguyện không tồn tại.
Bạn không thể cầu nguyện với luật được; điều đó
sẽ là vu vơ. Bạn không thể cầu nguyện với luật hấp
dẫn, được không? Điều đó sẽ là vô nghĩa. Luật không
thể nghe lời cầu nguyện của bạn được. Bạn có thể
tuân theo luật, và bạn có thể trong hài hoà với luật.
Hay, bạn có thể không tuân theo luật và bạn có thể
khổ sở. Nhưng không ích gì mà đi cầu nguyện với
luật.
Nếu bạn đi ngược lại luật hấp dẫn bạn có thể làm
gẫy vài cái xương của mình, bạn có thể bị gẫy xương.
Nếu bạn theo luật hấp dẫn, bạn có thể tránh được gẫy
xương - nhưng phỏng có ích gì mà cầu nguyện? Ngồi
trước một hình tượng và cầu nguyện với Trời - 'Con
sắp đi xa, xin hãy giúp con' - điều đó là ngớ ngẩn.
Phật nói vũ trụ vận hành theo luật, không theo
người. Thái độ của ông ấy là khoa học. Bởi vì, ông ấy
nói, người có thể bất thường. Bạn có thể cầu nguyện
thượng đế và bạn có thể thuyết phục ông ấy, nhưng
điều đó là nguy hiểm. Ai đó, người không cầu nguyện
thượng đế, có thể không thuyết phục được ông ấy và
thượng đế có thể trở nên mang định kiến - con người
bao giờ cũng có khả năng mang định kiến.
Và đó là điều tất cả các tôn giáo đều nói - rằng
nếu bạn cầu nguyện, ông ấy sẽ cứu bạn, nếu bạn cầu
nguyện bạn sẽ không bị khổ, nếu bạn không cầu
nguyện bạn sẽ bị tống vào địa ngục.
Nghĩ theo những từ ngữ này về thượng đế là rất
con người, nhưng rất không khoa học. Điều đó nghĩa
là thượng đế thích lời nịnh hót của bạn, lời cầu
nguyện của bạn. Cho nên nếu bạn là người cầu
nguyện và bạn cứ đều đặn tới nhà thờ, tới đền chùa,
và bạn đọc Gita và Kinh Thánh, bạn thuộc lòng
Koran, thế thì ngài sẽ giúp bạn; bằng không thì ngài
sẽ rất bực tức bởi bạn. Nếu bạn nói, 'Tôi không tin
vào thượng đế,' ngài sẽ rất giận bạn.
Phật nói điều này là ngu xuẩn. Thượng đế không
phải là người. Bạn không thể gây khó chịu cho ngài
và bạn không thể dựa vào ngài, bạn không thể nịnh
hót ngài. Bạn không thể thuyết phục ngài theo cách
riêng của bạn. Dù bạn tin vào ngài hay không, điều đó
chẳng thành vấn đề. Luật tồn tại bên ngoài niềm tin
của bạn. Nếu bạn tuân theo nó, bạn hạnh phúc. Nếu
bạn không tuân theo nó, bạn trở nên bất hạnh.
Nhìn cái đẹp mộc mạc của khái niệm luật đi. Thế
thì toàn thể vấn đề là về kỉ luật, không phải là lời cầu
nguyện. Hiểu luật và hài hoài với nó, đừng trong xung
đột với nó, có vậy thôi. Không cần đền chùa, không
cần nhà thờ, không cần cầu nguyện. Chỉ theo hiểu biết
của bạn.
Phật nói rằng bất kì khi nào bạn khổ thì đấy cũng
là chỉ báo rằng bạn đã đi ngược lại với luật, bạn đã
không vâng theo luật. Bất kì khi nào bạn trong khổ,
hiểu một điều thôi; theo dõi, quan sát, phân tích tình
huống của mình, chẩn đoán nó - bạn phải đi đâu đó
ngược lại luật rồi, bạn phải đang trong xung đột với
luật. Phật nói đấy không phải là luật đang trừng phạt
bạn đâu; không, điều đó là ngu xuẩn - làm sao luật có thể trừng phạt bạn được? Bạn đang tự trừng phạt mình
bởi việc đi ngược lại luật. Nếu bạn đi cùng luật,
không phải là luật thưởng cho bạn đâu - làm sao luật
có thể thưởng cho bạn được? Nếu bạn đi cùng nó, bạn
đang tự thưởng cho mình. Toàn thể trách nhiệm là của
bạn - tuân theo hay không tuân theo.
Nếu bạn tuân theo, bạn sống trên cõi trời. Nếu bạn
không tuân theo, bạn sống trong địa ngục. Địa ngục là
trạng thái của tâm trí riêng của bạn khi bạn đối kháng
với luật, và cõi trời cũng là trạng thái của tâm trí riêng
của bạn khi bạn trong hài hoà.
Người đó không có định kiến trong lòng.
Phật nói về người hiểu luật,
Người đó không có định kiến trong lòng. Người
đó không có gì để khao khát. Người đó không bị
ngăn trở bởi ý nghĩ về con đường và người đó
không vướng vào nghiệp. Không định kiến, không
cưỡng bách, không kỉ luật, không chứng ngộ và
không đi lên qua các cấp bậc vậy mà lại có tất cả
vinh quang trong nó. Điều này được gọi là đạo.
Đây là phát biểu rất cách mạng. Bạn không thể
bắt gặp một phát biểu như vậy ở khẳng định của
Krishna, hay khẳng định của Jesus, hay của
Mohammed. Điều này mang tính cách mạng vô cùng.
Phật nói con người thực của hiểu biết thậm chí
không khao khát về chứng ngộ. Bởi vì ngay cả ham
muốn chứng ngộ cũng là ham muốn, và ham muốn là
khổ. Dù bạn ham muốn tiền hay bạn ham muốn tỏ
ngộ, dù bạn ham muốn người nào đó hay bạn ham
muốn chứng ngộ, dù bạn ham muốn danh tiếng,
quyền lực, kính trọng, hay bạn ham muốn dhyana,
samadhi, thiền, chứng ngộ, thì ham muốn vẫn là một
mà thôi; bản chất của ham muốn là một. Ham muốn
nghĩa là ham muốn, và ham muốn đem tới khổ. Bạn
ham muốn cái gì không liên quan - bạn ham muốn,
thế là đủ để làm cho bạn khổ.
Ham muốn nghĩa là bạn đã đi xa khỏi thực tại,
bạn đã đi xa khỏi cái đang hiện hữu.
Ham muốn nghĩa là bạn đã rơi vào trong cái bẫy
của mơ.
Ham muốn nghĩa là bạn không ở đây bây giờ, bạn
đã đi đâu đó trong tương lai.
Vô ham muốn là chứng ngộ, cho nên làm sao bạn
có thể ham muốn chứng ngộ được? Nếu bạn ham
muốn chứng ngộ thì chính ham muốn của bạn ngăn
cản việc xảy ra của nó. Bạn không thể ham muốn
chứng ngộ được. Bạn chỉ có thể hiểu bản chất của
ham muốn, và trong ánh sáng của hiểu biết, ham
muốn biến mất - như bạn đem chiếc đèn vào trong
phòng tối, bóng tối biến mất.
Ham muốn là bóng tối. Khi bạn thắp sáng ngọn
nến của hiểu biết, ham muốn biến mất. Và khi không
có ham muốn, thì có chứng ngộ. Đó chính là chứng
ngộ là gì.
Cố hiểu điều này; đây là một trong những điều
bạn sẽ cần tới rất nhiều. Rất dễ dàng thay đổi đối
tượng ham muốn của bạn từ các thứ trần tục sang các
thứ của thế giới khác.
bắt đầu điều đó rồi.'
Ông ấy có nói gì đâu, ông ấy đơn giản nói, 'Tôi
ước cho ông điều ông ước cho tôi.' Nhưng Mulla biết
tỏng điều ông ấy ước cho anh ta. Anh ta nói, 'Thấy
chưa, thưa quan toà, ông ta lại bắt đầu điều đó rồi.'
Bất kì điều gì được nói cho bạn đều sẽ được bạn cho
thêm mầu sắc vào.
Phật vẫn còn rất thuần khiết; ông ấy sẽ không cho
phép bạn sai lạc đâu. Ông ấy sẽ không cho bạn ngay
cả một hướng dẫn. Ông ấy đơn giản phủ nhận toàn bộ,
tuyệt đối. Ông ấy nói bất kì cái gì bạn biết cũng đều
biến mất - thế giới của bạn, tình yêu của bạn, gắn bó
của bạn, mọi thứ của bạn, các mối quan hệ của bạn,
bạn. Bạn là trung tâm, thế giới của bạn là ngoại vi của
bạn. Chúng tất cả biến mất cùng nhau. Không thể có
chuyện bạn có thể được cứu khi thế giới của bạn bị
mất. Khi ngoại vi, chu vi bị mất, thì trung tâm cũng
mất. Chúng đi cùng nhau. Khi con voi đi, đuôi cũng
phải đi cùng nó. Khi toàn thể thế giới của bạn rơi rụng
đi, bạn cũng rơi rụng cùng nó chứ; bạn là một phần
của nó, một phần hữu cơ của giấc mơ đó.
Nhưng để tôi nhắc bạn - chớ hiểu lầm Phật. Ông
ấy rất logic không nói gì về cái còn lại cả. Ông ấy nói,
'Tới và kinh nghiệm nó.' Ông ấy nói, 'Đừng buộc ta
phải nói về nó cho ông về mặt ngôn ngữ. Để nó là
kinh nghiệm tồn tại.'
Bạn biến mất nhưng theo một cách nào đó lần đầu
tiên bạn xuất hiện. Nhưng xuất hiện này là cái gì đó
hoàn toàn khác với tất cả mọi kinh nghiệm của bạn tới
mức không có cách nào kể lại nó được. Bất kì cái gì
được nói ra đều sẽ sai, bởi vì bạn sẽ diễn giải nó theo
cách riêng của mình.
Shramana vô gia cư cắt đứt các đam mê, tự giải
phóng mình khỏi gắn bó, hiểu cội nguồn của tâm
trí mình, thấm vào học thuyết sâu nhất của Phật,
và hiểu thấu pháp, cái phi vật chất.
Đến thế này thì Phật cho phép - rằng có pháp, luật
tự nhiên, cái phi vật chất. Ông ấy sẽ không nói tâm
linh đâu; ông ấy đơn giản nói cái phi vật chất. Pháp
này là gì? Luật này là gì?
Sẽ dễ dàng nếu bạn hiểu khái niệm của Lão Tử về
Đạo, hay nếu bạn hiểu khái niệm Veda về vaidya.
Phải có cái gì đó giống như luật ôm giữ mọi thứ lại
với nhau. Mùa vụ thay đổi, sao chuyển dời... toàn thể
vũ trụ cứ êm ả như thế; phải có luật nào đó.
Sự khác biệt cần được hiểu. Người Do Thái giáo,
người Ki tô giáo, người Mô ha mét giáo, người Hindu
giáo, gọi luật đó là 'thượng đế'; họ nhân cách hoá nó.
Phật không sẵn sàng làm điều đó. Ông ấy nói nhân
cách hoá thành thượng đế là phá huỷ đi toàn thể cái
đẹp của nó, bởi vì đó là thái độ coi người là trung tâm,
nhân vị. Con người tưởng thượng đế cũng giống
người - được khuếch đại lên, hàng triệu lần to hơn về
mặt lượng, nhưng dầu vậy, vẫn cứ giống người.
Phật nói thượng đế không phải là người. Đó là lí
do tại sao ông ấy không bao giờ dùng từ 'thượng đế'.
Ông ấy nói pháp, luật. Thượng đế không phải là người mà chỉ là lực, lực phi vật chất. Bản chất của nó
giống nhiều với luật hơn là giống người. Đó là lí do
tại sao trong Phật giáo, lời cầu nguyện không tồn tại.
Bạn không thể cầu nguyện với luật được; điều đó
sẽ là vu vơ. Bạn không thể cầu nguyện với luật hấp
dẫn, được không? Điều đó sẽ là vô nghĩa. Luật không
thể nghe lời cầu nguyện của bạn được. Bạn có thể
tuân theo luật, và bạn có thể trong hài hoà với luật.
Hay, bạn có thể không tuân theo luật và bạn có thể
khổ sở. Nhưng không ích gì mà đi cầu nguyện với
luật.
Nếu bạn đi ngược lại luật hấp dẫn bạn có thể làm
gẫy vài cái xương của mình, bạn có thể bị gẫy xương.
Nếu bạn theo luật hấp dẫn, bạn có thể tránh được gẫy
xương - nhưng phỏng có ích gì mà cầu nguyện? Ngồi
trước một hình tượng và cầu nguyện với Trời - 'Con
sắp đi xa, xin hãy giúp con' - điều đó là ngớ ngẩn.
Phật nói vũ trụ vận hành theo luật, không theo
người. Thái độ của ông ấy là khoa học. Bởi vì, ông ấy
nói, người có thể bất thường. Bạn có thể cầu nguyện
thượng đế và bạn có thể thuyết phục ông ấy, nhưng
điều đó là nguy hiểm. Ai đó, người không cầu nguyện
thượng đế, có thể không thuyết phục được ông ấy và
thượng đế có thể trở nên mang định kiến - con người
bao giờ cũng có khả năng mang định kiến.
Và đó là điều tất cả các tôn giáo đều nói - rằng
nếu bạn cầu nguyện, ông ấy sẽ cứu bạn, nếu bạn cầu
nguyện bạn sẽ không bị khổ, nếu bạn không cầu
nguyện bạn sẽ bị tống vào địa ngục.
Nghĩ theo những từ ngữ này về thượng đế là rất
con người, nhưng rất không khoa học. Điều đó nghĩa
là thượng đế thích lời nịnh hót của bạn, lời cầu
nguyện của bạn. Cho nên nếu bạn là người cầu
nguyện và bạn cứ đều đặn tới nhà thờ, tới đền chùa,
và bạn đọc Gita và Kinh Thánh, bạn thuộc lòng
Koran, thế thì ngài sẽ giúp bạn; bằng không thì ngài
sẽ rất bực tức bởi bạn. Nếu bạn nói, 'Tôi không tin
vào thượng đế,' ngài sẽ rất giận bạn.
Phật nói điều này là ngu xuẩn. Thượng đế không
phải là người. Bạn không thể gây khó chịu cho ngài
và bạn không thể dựa vào ngài, bạn không thể nịnh
hót ngài. Bạn không thể thuyết phục ngài theo cách
riêng của bạn. Dù bạn tin vào ngài hay không, điều đó
chẳng thành vấn đề. Luật tồn tại bên ngoài niềm tin
của bạn. Nếu bạn tuân theo nó, bạn hạnh phúc. Nếu
bạn không tuân theo nó, bạn trở nên bất hạnh.
Nhìn cái đẹp mộc mạc của khái niệm luật đi. Thế
thì toàn thể vấn đề là về kỉ luật, không phải là lời cầu
nguyện. Hiểu luật và hài hoài với nó, đừng trong xung
đột với nó, có vậy thôi. Không cần đền chùa, không
cần nhà thờ, không cần cầu nguyện. Chỉ theo hiểu biết
của bạn.
Phật nói rằng bất kì khi nào bạn khổ thì đấy cũng
là chỉ báo rằng bạn đã đi ngược lại với luật, bạn đã
không vâng theo luật. Bất kì khi nào bạn trong khổ,
hiểu một điều thôi; theo dõi, quan sát, phân tích tình
huống của mình, chẩn đoán nó - bạn phải đi đâu đó
ngược lại luật rồi, bạn phải đang trong xung đột với
luật. Phật nói đấy không phải là luật đang trừng phạt
bạn đâu; không, điều đó là ngu xuẩn - làm sao luật có thể trừng phạt bạn được? Bạn đang tự trừng phạt mình
bởi việc đi ngược lại luật. Nếu bạn đi cùng luật,
không phải là luật thưởng cho bạn đâu - làm sao luật
có thể thưởng cho bạn được? Nếu bạn đi cùng nó, bạn
đang tự thưởng cho mình. Toàn thể trách nhiệm là của
bạn - tuân theo hay không tuân theo.
Nếu bạn tuân theo, bạn sống trên cõi trời. Nếu bạn
không tuân theo, bạn sống trong địa ngục. Địa ngục là
trạng thái của tâm trí riêng của bạn khi bạn đối kháng
với luật, và cõi trời cũng là trạng thái của tâm trí riêng
của bạn khi bạn trong hài hoà.
Người đó không có định kiến trong lòng.
Phật nói về người hiểu luật,
Người đó không có định kiến trong lòng. Người
đó không có gì để khao khát. Người đó không bị
ngăn trở bởi ý nghĩ về con đường và người đó
không vướng vào nghiệp. Không định kiến, không
cưỡng bách, không kỉ luật, không chứng ngộ và
không đi lên qua các cấp bậc vậy mà lại có tất cả
vinh quang trong nó. Điều này được gọi là đạo.
Đây là phát biểu rất cách mạng. Bạn không thể
bắt gặp một phát biểu như vậy ở khẳng định của
Krishna, hay khẳng định của Jesus, hay của
Mohammed. Điều này mang tính cách mạng vô cùng.
Phật nói con người thực của hiểu biết thậm chí
không khao khát về chứng ngộ. Bởi vì ngay cả ham
muốn chứng ngộ cũng là ham muốn, và ham muốn là
khổ. Dù bạn ham muốn tiền hay bạn ham muốn tỏ
ngộ, dù bạn ham muốn người nào đó hay bạn ham
muốn chứng ngộ, dù bạn ham muốn danh tiếng,
quyền lực, kính trọng, hay bạn ham muốn dhyana,
samadhi, thiền, chứng ngộ, thì ham muốn vẫn là một
mà thôi; bản chất của ham muốn là một. Ham muốn
nghĩa là ham muốn, và ham muốn đem tới khổ. Bạn
ham muốn cái gì không liên quan - bạn ham muốn,
thế là đủ để làm cho bạn khổ.
Ham muốn nghĩa là bạn đã đi xa khỏi thực tại,
bạn đã đi xa khỏi cái đang hiện hữu.
Ham muốn nghĩa là bạn đã rơi vào trong cái bẫy
của mơ.
Ham muốn nghĩa là bạn không ở đây bây giờ, bạn
đã đi đâu đó trong tương lai.
Vô ham muốn là chứng ngộ, cho nên làm sao bạn
có thể ham muốn chứng ngộ được? Nếu bạn ham
muốn chứng ngộ thì chính ham muốn của bạn ngăn
cản việc xảy ra của nó. Bạn không thể ham muốn
chứng ngộ được. Bạn chỉ có thể hiểu bản chất của
ham muốn, và trong ánh sáng của hiểu biết, ham
muốn biến mất - như bạn đem chiếc đèn vào trong
phòng tối, bóng tối biến mất.
Ham muốn là bóng tối. Khi bạn thắp sáng ngọn
nến của hiểu biết, ham muốn biến mất. Và khi không
có ham muốn, thì có chứng ngộ. Đó chính là chứng
ngộ là gì.
Cố hiểu điều này; đây là một trong những điều
bạn sẽ cần tới rất nhiều. Rất dễ dàng thay đổi đối
tượng ham muốn của bạn từ các thứ trần tục sang các
thứ của thế giới khác.
Tôi đã ở trong một thị trấn. Một tối tôi đi dạo.
Ngay khi tôi tới gần khu vườn thì một người đàn bà
tới tôi và đưa cho tôi một cuốn sách nhỏ. Trên cuốn
sách nhỏ đó có một khu vườn đẹp in trên trang bìa và
một toà nhà đẹp bên cạnh một dòng suối. Cây vươn
cao và xa trong các đỉnh núi phủ tuyết làm nền. Tôi
nhìn vào bên trong. Bên trong, tôi ngạc nhiên thấy nó
là tờ rơi của cộng đồng Ki tô giáo nào đó. Trong tờ
rơi đó nói, 'Nếu bạn muốn có ngôi nhà đẹp trong khu
vườn của thượng đế, hãy theo Jesus. Nếu trong thế
giới bên kia bạn muốn ngôi nhà đẹp như vậy, hãy theo
Jesus.'
Bây giờ kiểu thái độ này dường như rất trần tục,
nhưng điều này đã là như vậy rồi. Ngoại trừ thái độ
của Phật, tất cả các tôn giáo khác đều theo cách này
cách khác đều không đòi hỏi bạn vứt bỏ ham muốn,
mà đòi hỏi bạn thay đổi đối tượng của ham muốn. Đó
là khác biệt. Họ nói, 'Đừng ham muốn những thứ trần
tục, ham muốn những thứ thiên đường. Đừng ham
muốn tiền bạc, ham muốn thượng đế.'
Bây giờ bạn có thể thấy khác biệt, thay đổi cách
mạng. Phật nói đơn giản đừng ham muốn nữa. Bạn
ham muốn cái gì không thành vấn đề. Nếu bạn ham
muốn, bạn sẽ vẫn còn trong khổ. Đừng ham muốn, có
vậy thôi. Vô ham muốn, có vậy thôi. Và khi bạn vô
ham muốn thì bạn bình thản và tĩnh lặng và thanh
thảnh. Khi bạn vô ham muốn, bản ngã biến mất, khi
bạn vô ham muốn, khổ biến mất, và khi bạn vô ham
muốn, bạn rơi vào hài hoà với luật.
Ham muốn của bạn bao giờ cũng xung đột với
luật. Ham muốn của bạn đơn giản nói rằng bạn không
được thoả mãn với cái được trao cho bạn. Bạn đòi hỏi
nhiều hơn hay bạn đang đòi hỏi cái gì đó khác. Người
vô ham muốn đơn giản nói, 'Bất kì cái gì có đó, thì
đang có đó rồi. Bất kì cái gì đang xảy ra thì đang xảy
ra rồi. Tôi chấp nhận nó và tôi đi cùng với nó. Tôi
không có tâm trí nào khác. Nếu đây là điều đang xảy
ra, tôi đơn giản sẽ vui sướng trong nó. Tôi sẽ tận
hưởng nó. Tôi sẽ sống cùng nó.'
Đây là điều tôi gọi là buông xuôi đấy. Buông xuôi
nghĩa là vô ham muốn.
Người đó không bị ngăn trở bởi ý nghĩ về con
đường.
Nếu bạn ham muốn thượng đế, thiên đường...
thực tế chính từ 'thiên đường' nghĩa là một khu vườn
có tường bao... nếu bạn ham muốn cung điện đẹp nào
đó trong thế giới khác, thế thì thậm chí đạo, con
đường, tôn giáo, Kinh Thánh, Koran, Gita, chúng sẽ
ngăn trở bạn, chúng sẽ đè nặng bạn - bởi vì tâm trí
ham muốn bao giờ cũng bị xáo động, bao giờ cũng
vẩn vơ, bao giờ cũng nghĩ liệu điều đó sẽ xảy ra hay
không, bao giờ cũng hoài nghi liệu điều đó đã từng
xảy ra cho bất kì ai chưa.
'Mình ngu mà đi ham muốn nó sao? Nó có thực
tồn tại không? Nó có tồn tại không, thế giới bên kia
ấy? thượng đế ấy? hạnh phúc? thiên đường? hay nó
chỉ là huyền thoại, là câu chuyện cho trẻ con, cho
những người cần đồ chơi?' Và thế rồi ngay cả con
đường cũng trở thành căng thẳng, bởi vì người đó
dùng mọi thứ làm phương tiện để đạt tới mục đích
nào đó.
Ngay khi tôi tới gần khu vườn thì một người đàn bà
tới tôi và đưa cho tôi một cuốn sách nhỏ. Trên cuốn
sách nhỏ đó có một khu vườn đẹp in trên trang bìa và
một toà nhà đẹp bên cạnh một dòng suối. Cây vươn
cao và xa trong các đỉnh núi phủ tuyết làm nền. Tôi
nhìn vào bên trong. Bên trong, tôi ngạc nhiên thấy nó
là tờ rơi của cộng đồng Ki tô giáo nào đó. Trong tờ
rơi đó nói, 'Nếu bạn muốn có ngôi nhà đẹp trong khu
vườn của thượng đế, hãy theo Jesus. Nếu trong thế
giới bên kia bạn muốn ngôi nhà đẹp như vậy, hãy theo
Jesus.'
Bây giờ kiểu thái độ này dường như rất trần tục,
nhưng điều này đã là như vậy rồi. Ngoại trừ thái độ
của Phật, tất cả các tôn giáo khác đều theo cách này
cách khác đều không đòi hỏi bạn vứt bỏ ham muốn,
mà đòi hỏi bạn thay đổi đối tượng của ham muốn. Đó
là khác biệt. Họ nói, 'Đừng ham muốn những thứ trần
tục, ham muốn những thứ thiên đường. Đừng ham
muốn tiền bạc, ham muốn thượng đế.'
Bây giờ bạn có thể thấy khác biệt, thay đổi cách
mạng. Phật nói đơn giản đừng ham muốn nữa. Bạn
ham muốn cái gì không thành vấn đề. Nếu bạn ham
muốn, bạn sẽ vẫn còn trong khổ. Đừng ham muốn, có
vậy thôi. Vô ham muốn, có vậy thôi. Và khi bạn vô
ham muốn thì bạn bình thản và tĩnh lặng và thanh
thảnh. Khi bạn vô ham muốn, bản ngã biến mất, khi
bạn vô ham muốn, khổ biến mất, và khi bạn vô ham
muốn, bạn rơi vào hài hoà với luật.
Ham muốn của bạn bao giờ cũng xung đột với
luật. Ham muốn của bạn đơn giản nói rằng bạn không
được thoả mãn với cái được trao cho bạn. Bạn đòi hỏi
nhiều hơn hay bạn đang đòi hỏi cái gì đó khác. Người
vô ham muốn đơn giản nói, 'Bất kì cái gì có đó, thì
đang có đó rồi. Bất kì cái gì đang xảy ra thì đang xảy
ra rồi. Tôi chấp nhận nó và tôi đi cùng với nó. Tôi
không có tâm trí nào khác. Nếu đây là điều đang xảy
ra, tôi đơn giản sẽ vui sướng trong nó. Tôi sẽ tận
hưởng nó. Tôi sẽ sống cùng nó.'
Đây là điều tôi gọi là buông xuôi đấy. Buông xuôi
nghĩa là vô ham muốn.
Người đó không bị ngăn trở bởi ý nghĩ về con
đường.
Nếu bạn ham muốn thượng đế, thiên đường...
thực tế chính từ 'thiên đường' nghĩa là một khu vườn
có tường bao... nếu bạn ham muốn cung điện đẹp nào
đó trong thế giới khác, thế thì thậm chí đạo, con
đường, tôn giáo, Kinh Thánh, Koran, Gita, chúng sẽ
ngăn trở bạn, chúng sẽ đè nặng bạn - bởi vì tâm trí
ham muốn bao giờ cũng bị xáo động, bao giờ cũng
vẩn vơ, bao giờ cũng nghĩ liệu điều đó sẽ xảy ra hay
không, bao giờ cũng hoài nghi liệu điều đó đã từng
xảy ra cho bất kì ai chưa.
'Mình ngu mà đi ham muốn nó sao? Nó có thực
tồn tại không? Nó có tồn tại không, thế giới bên kia
ấy? thượng đế ấy? hạnh phúc? thiên đường? hay nó
chỉ là huyền thoại, là câu chuyện cho trẻ con, cho
những người cần đồ chơi?' Và thế rồi ngay cả con
đường cũng trở thành căng thẳng, bởi vì người đó
dùng mọi thứ làm phương tiện để đạt tới mục đích
nào đó.
Phật nói con người của hiểu biết thậm chí không
bị ngăn trở bởi ý nghĩ về con đường, bởi vì người đó
không đi đâu cả, cho nên chẳng có vấn đề gì về con
đường nào. Người đó đơn giản ở đây. Khi bạn đi đâu
đó bạn cần con đường. Khi bạn hiểu, bạn đơn giản tận
hưởng việc ở đây. Khoảnh khắc này là đủ. Không có
chỗ nào mà đi, cho nên con đường, đường đi ngụ ý
gì? Không có mục đích, không có đích, không đâu mà
đi cả.
Đó cũng là nhấn mạnh của tôi. Không có đâu mà
đi cả. Chỉ ở đây thôi. Chỉ ở đây toàn bộ nhất có thể
được. Đừng cho phép tâm trí bạn đi đâu cả. Và trong
khoảnh khắc đó khi bạn không đi đâu cả, mọi thứ rơi
vào trong im lặng. Kinh nghiệm nó đi. Bạn có thể
kinh nghiệm nó ngay bây giờ, khi đang nghe tôi - nếu
bạn không đi đâu cả.
Bạn có thể lắng nghe tôi theo hai cách. Một cách
là của tâm trí, của ham muốn. Bạn có thể nghe tôi để
tìm ra manh mối nào đó để cho bạn có thể trở nên
chứng ngộ; để tìm ra manh mối nào đó để cho bạn có
thể đi vào lâu đài của thượng đế; để tìm ra chìa khoá
nào đó. Thế thì bạn sẽ không thoải mái, bất ổn.
Và bạn có thể nghe tôi mà không có ý tưởng nào
về đi đâu cả. Bạn có thể đơn giản nghe tôi, bạn có thể
chỉ ở đây cùng tôi. Trong cái im lặng đó khi bạn chỉ ở
đây thôi, vui sướng cùng tôi, nghe tôi như người ta
nghe thác đổ, như người ta nghe chim chóc líu lo trên
cây, như người ta nghe gió thổi qua rặng thông - chỉ
nghe mà chẳng có nguyên nhân nào - thế thì trong
khoảnh khắc đó bạn đang trong hài hoà với Đạo, bạn
đang trong hài hoà với pháp, bạn đang trong hài hoà
với vũ trụ.
Vũ trụ đang đi đâu đó; bạn rơi vào hài hoà với nó,
bạn đi cùng dòng sông. Thế thì bạn không xô đẩy
dòng sông. Thế thì bạn không có mục đích nào khác
hơn mục đích của cái toàn thể.
...người đó không vướng vào nghiệp.
Người đã hiểu thì chẳng có gì để làm cả, người đó
chỉ phải hiện hữu. Bản thể của người đó là tất cả hành
động của người đó. Hành động của người đó là niềm
vui sướng của người đó, người đó tận hưởng nó. Hỏi
hoạ sĩ xem. Nếu hoạ sĩ là hoạ sĩ thực thụ, thế thì
người đó tận hưởng việc vẽ, không phải là có kết quả
nào cho điều đó đâu. Có thể không có, có thể có; điều
đó không liên quan.
Ai đó hỏi Van Gogh, 'Bức tranh đẹp nhất của ông
là gì?' Ông ấy đang vẽ cái gì đó. Ông ấy nói, 'Cái này
đây - cái mà tôi đang vẽ ngay bây giờ.' Mọi người đều
lo âu sao Van Gogh lại cứ vẽ mãi bởi vì tranh của ông
ấy không bán được. Không một bức tranh nào được
bán khi ông ấy còn sống. Và ông ấy chết, bỏ đói bản
thân mình, bởi vì ông ấy chỉ có đủ tiền để sống. Mỗi
tuần anh ông ấy lại cho ông ấy một số tiền nào đó, đủ
để tồn tại. Cho nên mọi tuần trong ba ngày ông ấy ăn,
và trong bốn ngày ông ấy sẽ nhịn để tiết kiệm tiền
mua mầu, bút vẽ, vải vẽ - và tranh thì chẳng bán được
cái nào. Mọi người cho rằng ông ấy điên, nhưng ông
ấy cực kì hạnh phúc... đói và hạnh phúc. Hạnh phúc
của ông ấy là gì? Chính hành động vẽ đấy.
bị ngăn trở bởi ý nghĩ về con đường, bởi vì người đó
không đi đâu cả, cho nên chẳng có vấn đề gì về con
đường nào. Người đó đơn giản ở đây. Khi bạn đi đâu
đó bạn cần con đường. Khi bạn hiểu, bạn đơn giản tận
hưởng việc ở đây. Khoảnh khắc này là đủ. Không có
chỗ nào mà đi, cho nên con đường, đường đi ngụ ý
gì? Không có mục đích, không có đích, không đâu mà
đi cả.
Đó cũng là nhấn mạnh của tôi. Không có đâu mà
đi cả. Chỉ ở đây thôi. Chỉ ở đây toàn bộ nhất có thể
được. Đừng cho phép tâm trí bạn đi đâu cả. Và trong
khoảnh khắc đó khi bạn không đi đâu cả, mọi thứ rơi
vào trong im lặng. Kinh nghiệm nó đi. Bạn có thể
kinh nghiệm nó ngay bây giờ, khi đang nghe tôi - nếu
bạn không đi đâu cả.
Bạn có thể lắng nghe tôi theo hai cách. Một cách
là của tâm trí, của ham muốn. Bạn có thể nghe tôi để
tìm ra manh mối nào đó để cho bạn có thể trở nên
chứng ngộ; để tìm ra manh mối nào đó để cho bạn có
thể đi vào lâu đài của thượng đế; để tìm ra chìa khoá
nào đó. Thế thì bạn sẽ không thoải mái, bất ổn.
Và bạn có thể nghe tôi mà không có ý tưởng nào
về đi đâu cả. Bạn có thể đơn giản nghe tôi, bạn có thể
chỉ ở đây cùng tôi. Trong cái im lặng đó khi bạn chỉ ở
đây thôi, vui sướng cùng tôi, nghe tôi như người ta
nghe thác đổ, như người ta nghe chim chóc líu lo trên
cây, như người ta nghe gió thổi qua rặng thông - chỉ
nghe mà chẳng có nguyên nhân nào - thế thì trong
khoảnh khắc đó bạn đang trong hài hoà với Đạo, bạn
đang trong hài hoà với pháp, bạn đang trong hài hoà
với vũ trụ.
Vũ trụ đang đi đâu đó; bạn rơi vào hài hoà với nó,
bạn đi cùng dòng sông. Thế thì bạn không xô đẩy
dòng sông. Thế thì bạn không có mục đích nào khác
hơn mục đích của cái toàn thể.
...người đó không vướng vào nghiệp.
Người đã hiểu thì chẳng có gì để làm cả, người đó
chỉ phải hiện hữu. Bản thể của người đó là tất cả hành
động của người đó. Hành động của người đó là niềm
vui sướng của người đó, người đó tận hưởng nó. Hỏi
hoạ sĩ xem. Nếu hoạ sĩ là hoạ sĩ thực thụ, thế thì
người đó tận hưởng việc vẽ, không phải là có kết quả
nào cho điều đó đâu. Có thể không có, có thể có; điều
đó không liên quan.
Ai đó hỏi Van Gogh, 'Bức tranh đẹp nhất của ông
là gì?' Ông ấy đang vẽ cái gì đó. Ông ấy nói, 'Cái này
đây - cái mà tôi đang vẽ ngay bây giờ.' Mọi người đều
lo âu sao Van Gogh lại cứ vẽ mãi bởi vì tranh của ông
ấy không bán được. Không một bức tranh nào được
bán khi ông ấy còn sống. Và ông ấy chết, bỏ đói bản
thân mình, bởi vì ông ấy chỉ có đủ tiền để sống. Mỗi
tuần anh ông ấy lại cho ông ấy một số tiền nào đó, đủ
để tồn tại. Cho nên mọi tuần trong ba ngày ông ấy ăn,
và trong bốn ngày ông ấy sẽ nhịn để tiết kiệm tiền
mua mầu, bút vẽ, vải vẽ - và tranh thì chẳng bán được
cái nào. Mọi người cho rằng ông ấy điên, nhưng ông
ấy cực kì hạnh phúc... đói và hạnh phúc. Hạnh phúc
của ông ấy là gì? Chính hành động vẽ đấy.
Nhớ lấy, hành động trở thành nghiệp, tù túng, nếu
bạn có mục đích nào đó, nếu bạn đang đi đâu đó qua
nó. Nếu hành động của bạn chỉ là niềm vui sướng của
mình - giống như trẻ con chơi, làm lâu đài cát, tận
hưởng, không mục đích cho hoạt động của chúng, chỉ
chơi đùa, chơi bản chất trong chính hoạt động này -
thế thì không có nghiệp, thế thì không có tù túng. Thế
thì từng hành động đều đem tới ngày một nhiều tự do
hơn.
...Không định kiến, không cưỡng bách, không kỉ
luật.
Con người của hiểu biết không cần áp kỉ luật lên
mình. Hiểu biết của người đó là kỉ luật của người đó.
Bạn cần kỉ luật bởi vì hiểu biết của bạn là không đủ.
Mọi người tới tôi... mới đêm hôm nọ ai đó đã ở
đó. Anh ta đã viết một bức thư cho tôi rằng anh ta biết
cái đúng nhưng anh ta cứ làm cái sai. Anh ta biết cái
sai, dầu vậy anh ta vẫn cứ làm nó. 'Vậy làm sao thay
đổi điều đó, thưa Osho?' anh ta viết. Bây giờ nếu bạn
thực sự biết cái gì là đúng, làm sao bạn có thể làm sai
được? Ở đâu đó tri thức của bạn phải được vay mượn,
nó không thể là của bạn. Nếu bạn thực sự biết cái gì là
sai, làm sao bạn có thể làm nó được? Điều đó là
không thể được. Nếu bạn làm, điều đó đơn giản chỉ ra
bạn không biết.
Socrates hay nói, 'Tri thức là đức hạnh.' Nếu bạn
biết cái gì đó, điều đó bắt đầu xảy ra. Nhưng tri thức
phải là thực, và với thực tôi ngụ ý nó phải là của bạn,
nó phải tới qua cuộc sống riêng của bạn, nó phải là
hương thơm của kinh nghiệm riêng của bạn. Nó phải
không được vay mượn, nó phải không hàn lâm, nó
phải không mang tính kinh sách, nó phải không chỉ là
thông tin. Nó phải là kinh nghiệm riêng của bạn, được
sống đích thực. Thế thì bạn không thể đi ngược lại nó
được, không có cách nào.
Làm sao bạn có thể đi qua bức tường mà vẫn biết
rằng nó là bức tường? Bạn đi qua cửa. Bạn chưa bao
giờ tới tôi và nói, 'Tôi biết, thưa Osho, chỗ có cửa,
nhưng dầu vậy trước hết tôi vẫn cố đi qua tường. Nó
bao giờ cũng cộc đầu tôi. Phải làm gì bây giờ?' Nếu
bạn biết chỗ cửa thì bạn đi qua nó. Nếu bạn nói bạn
biết và dầu vậy bạn vẫn cố đi qua tường, điều đó đơn
giản chỉ ra bạn không biết. Bạn có thể đã nghe, ai đó
khác có thể đã bảo bạn, nhưng bạn không tin cậy.
Hành động của bạn chỉ ra điều bạn biết. Hành động
của bạn là bằng chứng duy nhất về tri thức của bạn,
không gì khác.
Phật nói không cần kỉ luật nào cả nếu hiểu biết có
đó. Hiểu biết đem tới kỉ luật riêng của nó - thực chất,
bên trong.
Có hai loại kỉ luật, cũng như có hai loại tri thức.
Nếu tri thức tới từ bên ngoài, thế thì bạn phải áp đặt kỉ
luật lên bản thân mình. Nếu tri thức trào ra, phun ra từ
bên trong, thế thì không cần áp đặt kỉ luật nào. Kỉ luật
tới như cái bóng của nó; kỉ luật đi theo.
...Không định kiến, không cưỡng bách, không kỉ
luật, không chứng ngộ và không đi lên qua các
cấp bậc.
bạn có mục đích nào đó, nếu bạn đang đi đâu đó qua
nó. Nếu hành động của bạn chỉ là niềm vui sướng của
mình - giống như trẻ con chơi, làm lâu đài cát, tận
hưởng, không mục đích cho hoạt động của chúng, chỉ
chơi đùa, chơi bản chất trong chính hoạt động này -
thế thì không có nghiệp, thế thì không có tù túng. Thế
thì từng hành động đều đem tới ngày một nhiều tự do
hơn.
...Không định kiến, không cưỡng bách, không kỉ
luật.
Con người của hiểu biết không cần áp kỉ luật lên
mình. Hiểu biết của người đó là kỉ luật của người đó.
Bạn cần kỉ luật bởi vì hiểu biết của bạn là không đủ.
Mọi người tới tôi... mới đêm hôm nọ ai đó đã ở
đó. Anh ta đã viết một bức thư cho tôi rằng anh ta biết
cái đúng nhưng anh ta cứ làm cái sai. Anh ta biết cái
sai, dầu vậy anh ta vẫn cứ làm nó. 'Vậy làm sao thay
đổi điều đó, thưa Osho?' anh ta viết. Bây giờ nếu bạn
thực sự biết cái gì là đúng, làm sao bạn có thể làm sai
được? Ở đâu đó tri thức của bạn phải được vay mượn,
nó không thể là của bạn. Nếu bạn thực sự biết cái gì là
sai, làm sao bạn có thể làm nó được? Điều đó là
không thể được. Nếu bạn làm, điều đó đơn giản chỉ ra
bạn không biết.
Socrates hay nói, 'Tri thức là đức hạnh.' Nếu bạn
biết cái gì đó, điều đó bắt đầu xảy ra. Nhưng tri thức
phải là thực, và với thực tôi ngụ ý nó phải là của bạn,
nó phải tới qua cuộc sống riêng của bạn, nó phải là
hương thơm của kinh nghiệm riêng của bạn. Nó phải
không được vay mượn, nó phải không hàn lâm, nó
phải không mang tính kinh sách, nó phải không chỉ là
thông tin. Nó phải là kinh nghiệm riêng của bạn, được
sống đích thực. Thế thì bạn không thể đi ngược lại nó
được, không có cách nào.
Làm sao bạn có thể đi qua bức tường mà vẫn biết
rằng nó là bức tường? Bạn đi qua cửa. Bạn chưa bao
giờ tới tôi và nói, 'Tôi biết, thưa Osho, chỗ có cửa,
nhưng dầu vậy trước hết tôi vẫn cố đi qua tường. Nó
bao giờ cũng cộc đầu tôi. Phải làm gì bây giờ?' Nếu
bạn biết chỗ cửa thì bạn đi qua nó. Nếu bạn nói bạn
biết và dầu vậy bạn vẫn cố đi qua tường, điều đó đơn
giản chỉ ra bạn không biết. Bạn có thể đã nghe, ai đó
khác có thể đã bảo bạn, nhưng bạn không tin cậy.
Hành động của bạn chỉ ra điều bạn biết. Hành động
của bạn là bằng chứng duy nhất về tri thức của bạn,
không gì khác.
Phật nói không cần kỉ luật nào cả nếu hiểu biết có
đó. Hiểu biết đem tới kỉ luật riêng của nó - thực chất,
bên trong.
Có hai loại kỉ luật, cũng như có hai loại tri thức.
Nếu tri thức tới từ bên ngoài, thế thì bạn phải áp đặt kỉ
luật lên bản thân mình. Nếu tri thức trào ra, phun ra từ
bên trong, thế thì không cần áp đặt kỉ luật nào. Kỉ luật
tới như cái bóng của nó; kỉ luật đi theo.
...Không định kiến, không cưỡng bách, không kỉ
luật, không chứng ngộ và không đi lên qua các
cấp bậc.
Và Phật nói không có cấp bậc. Mọi người có đó
những người tới và nói với tôi, 'Tôi đã tiến bộ những
vẫn chưa đạt tới.' Họ muốn có sự xác nhận nào đó từ
tôi nữa, để tôi có thể cho họ chỉ dẫn họ đã tiến bộ
được bao xa, họ đang ở cấp bậc nào.
Phật nói thực tế không có phân cấp bậc. Chỉ có
hai kiểu người - người đã chứng ngộ và chưa chứng
ngộ. Không có gì ở giữa. Không phải là vài người có
đó những người ở lưng chừng. Hoặc bạn sống hoặc
bạn chết, không có gì ở giữa. Hoặc bạn biết hoặc bạn
không biết; không có gì ở giữa. Cấp bậc không tồn
tại.
Tất cả các cấp bậc đều là thủ đoạn của bản ngã.
Bản ngã nói, 'Vâng, tôi còn chưa chứng ngộ, nhưng
tôi đã tiến bộ xa rồi. Đến chín mươi chín độ rồi. Thêm
một độ nữa và tôi sẽ được chứng ngộ. Tôi đâu có ở xa
đằng sau - ở xa đằng trước chứ.' Vứt mọi thứ vô nghĩa
đó đi. Nếu bạn không chứng ngộ, bạn đơn giản không
chứng ngộ.
Tất cả những người chưa chứng ngộ đều như
nhau và tất cả những người chứng ngộ cũng như
nhau. Sự khác biệt cũng giống như bạn đang ngủ và ai
đó ngồi bên cạnh bạn hoàn toàn tỉnh táo và nhận biết.
Đây là khác biệt duy nhất. Nếu bạn thức tỉnh, thì bạn
thức tỉnh. Bạn không thể nói, 'Tôi đang ở giữa.'
Không có trạng thái như thế. Nếu bạn ngủ, thì bạn
ngủ; nếu bạn thức, thì bạn thức.
Và khác biệt là nhỏ vậy mà lại vô cùng. Một
người tỉnh táo đầy đủ ngồi đó thức tỉnh còn một người
ngáy ngay bên cạnh - cả hai đều cùng là con người,
cùng tâm thức, nhưng một người đang trong bóng tối
sâu sắc, bị mất hút, quên mất bản thân mình; người
kia chói sáng, sống động, đạt tới ngọn lửa bên trong
riêng của mình.
Nếu cái gì đó xảy ra thế thì cả hai sẽ phản ứng
theo những cách khác nhau. Người tỉnh táo nhất định
phản ứng theo cách khác. Phản ứng của người đó sẽ là
đáp ứng; người đó sẽ đáp ứng, vẫn biết rõ điều mình
làm. Nếu người ngủ phản ứng, phản ứng của người đó
sẽ là phản ứng máy móc, không biết mình đang làm
gì.
Phật nói:
... không kỉ luật, không chứng ngộ và không đi lên
qua các cấp bậc vậy mà lại có tất cả vinh quang
trong nó. Điều này được gọi là đạo.
Phật nói nếu bạn buông xuôi bản ngã, nếu bạn
buông xuôi bản thân mình, bạn đi vào hài hoà với luật
và mọi thứ bắt đầu xảy ra theo cách riêng của nó. Bạn
chỉ phải buông xuôi. Nếu bạn sẵn sàng để biến mất,
bạn sẽ tràn đầy luật và luật sẽ chăm nom.
Bạn đã quan sát điều đó chưa? Nếu bạn tin cậy
vào dòng sông, bạn có thể nổi. Khoảnh khắc bạn mất
tin cậy bạn bắt đầu chìm. Nếu bạn tin cậy, dòng sông
nâng bạn trong tay nó. Nếu bạn trở nên sợ hãi bạn bắt
đầu chìm. Đó là lí do xác người chết bắt đầu nổi lên
mặt sông, bởi vì xác chết không thể hoài nghi được.
Xác chết không thể sợ hãi được.
Còn sống, cùng người đó đã đi vào trong dòng
sông và chìm. Khi chết rồi, họ trồi lên, họ bắt đầu nổi lên mặt nước. Bây giờ rất khó để dòng sông làm chìm
họ - không dòng sông nào có khả năng làm được cho
tới giờ. Không dòng sông nào có thể nhấn chìm được
xác chết. Còn sống, điều gì xảy ra? Điều gì xảy ra?
Người chết phải biết bí mật nào đó. Bí mật đó là,
người đó không thể hoài nghi được.
Bạn phải đã nghe câu chuyện ngụ ngôn hay trong
cuộc đời của Jesus - rằng đệ tử của ông ấy đang đi
qua chiếc hồ vùng Galilee và ông ấy bị tụt lại sau và
ông ấy nói, 'Ta sẽ tới ngay đây. Ta còn phải nói lời
cầu nguyện đã.' Và thế rồi các đệ tử rất phân vân -
ông ấy đang tới bằng việc đi trên hồ. Họ sợ hãi, hoảng
hồn, kinh khiếp. Họ nghĩ điều này phải là do lực quỉ
nào đó. Làm sao ông ấy có thể bước đi được?
Và thế rồi một đệ tử nói, 'Thưa thầy, có thực là
thầy đấy không?' Jesus nói, 'Đúng.' Thế rồi đệ tử nói,
'Thế nếu thầy có thể bước đi được, sao tôi lại không
thể đi được, một đệ tử của thầy?' Jesus nói, 'Ông cũng
có thể bước đi được - lại đây!' Và đệ tử này tới và anh
ta bước đi vài bước, và anh ta ngạc nhiên rằng mình
đang bước đi - nhưng thế rồi hoài nghi nảy sinh. Anh
ta nói, 'Cái gì xảy ra thế nhỉ? Điều này không thể nào
tin được.'
Khoảnh khắc anh ta nghĩ, 'Điều này không thể
nào tin được. Mình đang trong mơ, hay thủ đoạn nào
của quỉ, hay cái gì đang xảy ra vậy?' anh ta bắt đầu
chìm. Và Jesus nói, 'Ông, ông ít tin thế! Sao ông lại
hoài nghi? Và ông đã bước đi vài bước rồi và ông biết
rằng điều đó đã xảy ra; thế nữa mà ông vẫn hoài nghi
điều đó sao?'
Việc câu chuyện này có xảy ra theo cách này hay
không, không phải là vấn đề. Nhưng tôi cũng biết;
bạn có thể thử. Nếu bạn tin cậy vào dòng sông; chỉ
thảnh thơi trong dòng sông và bạn sẽ nổi. Thế rồi hoài
nghi sẽ nổi lên, cùng hoài nghi đã xảy ra cho đệ tử
của Jesus: 'Cái gì xảy ra thế nhỉ? làm sao mà nó có thể
được? Mình không bị chìm' - và lập tức bạn sẽ bắt đầu
chìm.
Khác biệt giữa người biết bơi và người không biết
bơi là không nhiều. Người biết bơi đã học được cách
tin cậy; người không biết bơi còn chưa học được cách
tin cậy. Cả hai là một. Khi người không biết bơi ngã
xuống sông, hoài nghi nảy sinh. Người đó bắt đầu
cảm thấy sợ - dòng sông đang nhấn chìm người đó.
Và tất nhiên thế thì dòng sông làm chìm người đó.
Nhưng người đó đang tự nhấn chìm mình vào trong
hoài nghi riêng của mình. Dòng sông không làm gì cả.
Người biết bơi biết dòng sông, cách thức của dòng
sông, và người đó đã sống cùng dòng sông nhiều lần
và người đó tin cậy; người đó đơn giản nổi, người đó
không sợ.
Cuộc sống đích xác là như vậy.
Phật nói:
và vậy mà lại có tất cả vinh quang trong nó. Điều
này được gọi là đạo.
Con người của hiểu biết ở trong buông bỏ toàn
bộ. Người đó cho phép luật vận hành. Nếu bạn muốn dùng ngôn ngữ tôn giáo cổ, ngôn ngữ phi Phật giáo,
bạn có thể gọi nó là buông xuôi cho thượng đế. Thế
thì người thành tâm nói, 'Bây giờ con không còn nữa,
chỉ có ngài thôi. Con chỉ là chiếc sáo trên môi ngài,
cây trúc hổng. Ngài hát; bài hát sẽ là của ngài, con sẽ
chỉ là bước chuyển.' Đây là ngôn ngữ tôn giáo cổ.
Phật không vui lắm với ngôn ngữ cổ. Phật không
vui lắm với ngôn ngữ thơ ca. Phật thích ngôn ngữ
khoa học hơn. Ông ấy nói theo cùng cách như Albert
Einstein, hay Newton, hay Edison. Ông ấy nói về luật.
Bây giờ điều đó là tuỳ bạn quyết định. Khác biệt chỉ ở
ngôn ngữ, nhưng điều cơ bản là buông bỏ, buông xuôi
toàn bộ.
Phật nói:
Những người cạo đầu và mặt trở thành shramana
và người nhận chỉ dẫn trong đạo phải buông bỏ
tất cả những sở hữu trần gian và hài lòng với bất
kì cái gì họ có được bằng việc ăn xin.
Một bữa một ngày và một chỗ trú ngụ dưới gốc
cây và không cái gì được lặp lại, vì điều làm cho
người ta ngu xuẩn và phi lí là gắn bó và đam mê.
Những người cạo đầu và mặt trở thành
shramana...
Như tôi nhấn mạnh vào áo choàng da cam, vòng
đeo quanh cổ bạn, Phật nhấn mạnh cho các
sannyasins của ông ấy phải cạo đầu, cạo mặt. Đây chỉ
là những điệu bộ, đừng hiểu từng chữ một. Chúng chỉ
là điệu bộ thôi, là chỉ dẫn rằng bạn đã sẵn sàng buông
xuôi. Chúng không có nghĩa gì hết cả. Nghĩa duy nhất
là ở chỗ bạn sẵn sàng đi cùng Phật.
Khi bạn nhận tính chất sannyas, khi bạn được
điểm đạo vào tính chất sannyas, bạn đơn giản nói có
với tôi. Bạn đang nói, 'Vâng, Osho, tôi đang tới với
thầy. Cho dù thầy nói làm điều gì đó điên khùng, tôi
cũng sẵn sàng làm điều đó.'
Bây giờ đây là cái gì đó điên khùng - mặc áo
choàng da cam. Vấn đề của nó là gì? Nhưng đây
chính là điệu bộ rằng bạn thậm chí đã sẵn sàng trở
thành trò hề; cho dù mọi người nghĩ điều đó là kì
quái, bạn vẫn sẵn sàng làm. Bạn sẵn sàng kì quái,
nhưng bạn được chuẩn bị để đi cùng tôi, với bất kì giá
nào. Nó chỉ là một cử chỉ tỏ ra buông xuôi.
Phật hay nói rằng một shramana nên sống trong
bất an. Đó là lí do tại sao ông ấy lại nói trở thành kẻ
ăn xin. Lần nữa, đừng hiểu nguyên si từng từ. Cố hiểu
tinh thần của nó. Ông ấy nói bạn không thể sở hữu cái
gì cả, không thể sở hữu một cái gì cả. Cuộc sống là
bất an và không có cách nào để trở nên an ninh. Cái
chết đang tới và sẽ phá huỷ tất cả mọi an ninh của
bạn. Cho nên đừng bị bận tâm. Cho dù bạn là kẻ ăn
xin, cứ hạnh phúc, cứ là kẻ ăn xin hạnh phúc đi.
Không có gì để mà lo lắng quá nhiều về an ninh của
bạn. Hiểu cái bất an của cuộc sống, chấp nhận nó -
trong chính chấp nhận đó bạn trở nên an ninh.
Và Phật hay nói:...
những người tới và nói với tôi, 'Tôi đã tiến bộ những
vẫn chưa đạt tới.' Họ muốn có sự xác nhận nào đó từ
tôi nữa, để tôi có thể cho họ chỉ dẫn họ đã tiến bộ
được bao xa, họ đang ở cấp bậc nào.
Phật nói thực tế không có phân cấp bậc. Chỉ có
hai kiểu người - người đã chứng ngộ và chưa chứng
ngộ. Không có gì ở giữa. Không phải là vài người có
đó những người ở lưng chừng. Hoặc bạn sống hoặc
bạn chết, không có gì ở giữa. Hoặc bạn biết hoặc bạn
không biết; không có gì ở giữa. Cấp bậc không tồn
tại.
Tất cả các cấp bậc đều là thủ đoạn của bản ngã.
Bản ngã nói, 'Vâng, tôi còn chưa chứng ngộ, nhưng
tôi đã tiến bộ xa rồi. Đến chín mươi chín độ rồi. Thêm
một độ nữa và tôi sẽ được chứng ngộ. Tôi đâu có ở xa
đằng sau - ở xa đằng trước chứ.' Vứt mọi thứ vô nghĩa
đó đi. Nếu bạn không chứng ngộ, bạn đơn giản không
chứng ngộ.
Tất cả những người chưa chứng ngộ đều như
nhau và tất cả những người chứng ngộ cũng như
nhau. Sự khác biệt cũng giống như bạn đang ngủ và ai
đó ngồi bên cạnh bạn hoàn toàn tỉnh táo và nhận biết.
Đây là khác biệt duy nhất. Nếu bạn thức tỉnh, thì bạn
thức tỉnh. Bạn không thể nói, 'Tôi đang ở giữa.'
Không có trạng thái như thế. Nếu bạn ngủ, thì bạn
ngủ; nếu bạn thức, thì bạn thức.
Và khác biệt là nhỏ vậy mà lại vô cùng. Một
người tỉnh táo đầy đủ ngồi đó thức tỉnh còn một người
ngáy ngay bên cạnh - cả hai đều cùng là con người,
cùng tâm thức, nhưng một người đang trong bóng tối
sâu sắc, bị mất hút, quên mất bản thân mình; người
kia chói sáng, sống động, đạt tới ngọn lửa bên trong
riêng của mình.
Nếu cái gì đó xảy ra thế thì cả hai sẽ phản ứng
theo những cách khác nhau. Người tỉnh táo nhất định
phản ứng theo cách khác. Phản ứng của người đó sẽ là
đáp ứng; người đó sẽ đáp ứng, vẫn biết rõ điều mình
làm. Nếu người ngủ phản ứng, phản ứng của người đó
sẽ là phản ứng máy móc, không biết mình đang làm
gì.
Phật nói:
... không kỉ luật, không chứng ngộ và không đi lên
qua các cấp bậc vậy mà lại có tất cả vinh quang
trong nó. Điều này được gọi là đạo.
Phật nói nếu bạn buông xuôi bản ngã, nếu bạn
buông xuôi bản thân mình, bạn đi vào hài hoà với luật
và mọi thứ bắt đầu xảy ra theo cách riêng của nó. Bạn
chỉ phải buông xuôi. Nếu bạn sẵn sàng để biến mất,
bạn sẽ tràn đầy luật và luật sẽ chăm nom.
Bạn đã quan sát điều đó chưa? Nếu bạn tin cậy
vào dòng sông, bạn có thể nổi. Khoảnh khắc bạn mất
tin cậy bạn bắt đầu chìm. Nếu bạn tin cậy, dòng sông
nâng bạn trong tay nó. Nếu bạn trở nên sợ hãi bạn bắt
đầu chìm. Đó là lí do xác người chết bắt đầu nổi lên
mặt sông, bởi vì xác chết không thể hoài nghi được.
Xác chết không thể sợ hãi được.
Còn sống, cùng người đó đã đi vào trong dòng
sông và chìm. Khi chết rồi, họ trồi lên, họ bắt đầu nổi lên mặt nước. Bây giờ rất khó để dòng sông làm chìm
họ - không dòng sông nào có khả năng làm được cho
tới giờ. Không dòng sông nào có thể nhấn chìm được
xác chết. Còn sống, điều gì xảy ra? Điều gì xảy ra?
Người chết phải biết bí mật nào đó. Bí mật đó là,
người đó không thể hoài nghi được.
Bạn phải đã nghe câu chuyện ngụ ngôn hay trong
cuộc đời của Jesus - rằng đệ tử của ông ấy đang đi
qua chiếc hồ vùng Galilee và ông ấy bị tụt lại sau và
ông ấy nói, 'Ta sẽ tới ngay đây. Ta còn phải nói lời
cầu nguyện đã.' Và thế rồi các đệ tử rất phân vân -
ông ấy đang tới bằng việc đi trên hồ. Họ sợ hãi, hoảng
hồn, kinh khiếp. Họ nghĩ điều này phải là do lực quỉ
nào đó. Làm sao ông ấy có thể bước đi được?
Và thế rồi một đệ tử nói, 'Thưa thầy, có thực là
thầy đấy không?' Jesus nói, 'Đúng.' Thế rồi đệ tử nói,
'Thế nếu thầy có thể bước đi được, sao tôi lại không
thể đi được, một đệ tử của thầy?' Jesus nói, 'Ông cũng
có thể bước đi được - lại đây!' Và đệ tử này tới và anh
ta bước đi vài bước, và anh ta ngạc nhiên rằng mình
đang bước đi - nhưng thế rồi hoài nghi nảy sinh. Anh
ta nói, 'Cái gì xảy ra thế nhỉ? Điều này không thể nào
tin được.'
Khoảnh khắc anh ta nghĩ, 'Điều này không thể
nào tin được. Mình đang trong mơ, hay thủ đoạn nào
của quỉ, hay cái gì đang xảy ra vậy?' anh ta bắt đầu
chìm. Và Jesus nói, 'Ông, ông ít tin thế! Sao ông lại
hoài nghi? Và ông đã bước đi vài bước rồi và ông biết
rằng điều đó đã xảy ra; thế nữa mà ông vẫn hoài nghi
điều đó sao?'
Việc câu chuyện này có xảy ra theo cách này hay
không, không phải là vấn đề. Nhưng tôi cũng biết;
bạn có thể thử. Nếu bạn tin cậy vào dòng sông; chỉ
thảnh thơi trong dòng sông và bạn sẽ nổi. Thế rồi hoài
nghi sẽ nổi lên, cùng hoài nghi đã xảy ra cho đệ tử
của Jesus: 'Cái gì xảy ra thế nhỉ? làm sao mà nó có thể
được? Mình không bị chìm' - và lập tức bạn sẽ bắt đầu
chìm.
Khác biệt giữa người biết bơi và người không biết
bơi là không nhiều. Người biết bơi đã học được cách
tin cậy; người không biết bơi còn chưa học được cách
tin cậy. Cả hai là một. Khi người không biết bơi ngã
xuống sông, hoài nghi nảy sinh. Người đó bắt đầu
cảm thấy sợ - dòng sông đang nhấn chìm người đó.
Và tất nhiên thế thì dòng sông làm chìm người đó.
Nhưng người đó đang tự nhấn chìm mình vào trong
hoài nghi riêng của mình. Dòng sông không làm gì cả.
Người biết bơi biết dòng sông, cách thức của dòng
sông, và người đó đã sống cùng dòng sông nhiều lần
và người đó tin cậy; người đó đơn giản nổi, người đó
không sợ.
Cuộc sống đích xác là như vậy.
Phật nói:
và vậy mà lại có tất cả vinh quang trong nó. Điều
này được gọi là đạo.
Con người của hiểu biết ở trong buông bỏ toàn
bộ. Người đó cho phép luật vận hành. Nếu bạn muốn dùng ngôn ngữ tôn giáo cổ, ngôn ngữ phi Phật giáo,
bạn có thể gọi nó là buông xuôi cho thượng đế. Thế
thì người thành tâm nói, 'Bây giờ con không còn nữa,
chỉ có ngài thôi. Con chỉ là chiếc sáo trên môi ngài,
cây trúc hổng. Ngài hát; bài hát sẽ là của ngài, con sẽ
chỉ là bước chuyển.' Đây là ngôn ngữ tôn giáo cổ.
Phật không vui lắm với ngôn ngữ cổ. Phật không
vui lắm với ngôn ngữ thơ ca. Phật thích ngôn ngữ
khoa học hơn. Ông ấy nói theo cùng cách như Albert
Einstein, hay Newton, hay Edison. Ông ấy nói về luật.
Bây giờ điều đó là tuỳ bạn quyết định. Khác biệt chỉ ở
ngôn ngữ, nhưng điều cơ bản là buông bỏ, buông xuôi
toàn bộ.
Phật nói:
Những người cạo đầu và mặt trở thành shramana
và người nhận chỉ dẫn trong đạo phải buông bỏ
tất cả những sở hữu trần gian và hài lòng với bất
kì cái gì họ có được bằng việc ăn xin.
Một bữa một ngày và một chỗ trú ngụ dưới gốc
cây và không cái gì được lặp lại, vì điều làm cho
người ta ngu xuẩn và phi lí là gắn bó và đam mê.
Những người cạo đầu và mặt trở thành
shramana...
Như tôi nhấn mạnh vào áo choàng da cam, vòng
đeo quanh cổ bạn, Phật nhấn mạnh cho các
sannyasins của ông ấy phải cạo đầu, cạo mặt. Đây chỉ
là những điệu bộ, đừng hiểu từng chữ một. Chúng chỉ
là điệu bộ thôi, là chỉ dẫn rằng bạn đã sẵn sàng buông
xuôi. Chúng không có nghĩa gì hết cả. Nghĩa duy nhất
là ở chỗ bạn sẵn sàng đi cùng Phật.
Khi bạn nhận tính chất sannyas, khi bạn được
điểm đạo vào tính chất sannyas, bạn đơn giản nói có
với tôi. Bạn đang nói, 'Vâng, Osho, tôi đang tới với
thầy. Cho dù thầy nói làm điều gì đó điên khùng, tôi
cũng sẵn sàng làm điều đó.'
Bây giờ đây là cái gì đó điên khùng - mặc áo
choàng da cam. Vấn đề của nó là gì? Nhưng đây
chính là điệu bộ rằng bạn thậm chí đã sẵn sàng trở
thành trò hề; cho dù mọi người nghĩ điều đó là kì
quái, bạn vẫn sẵn sàng làm. Bạn sẵn sàng kì quái,
nhưng bạn được chuẩn bị để đi cùng tôi, với bất kì giá
nào. Nó chỉ là một cử chỉ tỏ ra buông xuôi.
Phật hay nói rằng một shramana nên sống trong
bất an. Đó là lí do tại sao ông ấy lại nói trở thành kẻ
ăn xin. Lần nữa, đừng hiểu nguyên si từng từ. Cố hiểu
tinh thần của nó. Ông ấy nói bạn không thể sở hữu cái
gì cả, không thể sở hữu một cái gì cả. Cuộc sống là
bất an và không có cách nào để trở nên an ninh. Cái
chết đang tới và sẽ phá huỷ tất cả mọi an ninh của
bạn. Cho nên đừng bị bận tâm. Cho dù bạn là kẻ ăn
xin, cứ hạnh phúc, cứ là kẻ ăn xin hạnh phúc đi.
Không có gì để mà lo lắng quá nhiều về an ninh của
bạn. Hiểu cái bất an của cuộc sống, chấp nhận nó -
trong chính chấp nhận đó bạn trở nên an ninh.
Và Phật hay nói:...
Một bữa một ngày và một chỗ trú ngụ dưới gốc
cây và không cái gì được lặp lại.
Bởi vì Phật nói rằng nếu bạn lặp lại điều gì đó, nó
trở thành thói quen, thành thói quen máy móc. Và khi
bạn trở thành máy móc thì bạn mất nhận biết. Cho nên
đừng lặp lại. Cứ thay đổi tình huống, để cho trong
mọi tình huống bạn đều phải tỉnh táo. Cứ thay đổi thị
trấn. Đừng xin từ một cửa nhà nào lặp đi lặp lại và
đừng ngủ dưới cùng gốc cây lặp đi lặp lại. Đây chỉ là
phương tiện để cho bạn phải vẫn còn tỉnh táo.
Bạn đã quan sát điều đó chưa? Nếu bạn dọn vào
nhà mới, trong vài ngày bạn cảm thấy rất không thoải
mái. Dần dần bạn trở nên quen với ngôi nhà mới và
thế rồi bạn trở nên như ở nhà. Phải mất chút thời gian:
chừng từ ba ngày tới ba tuần thì người ta mới trở nên
như ở nhà trong ngôi nhà mới. Thế rồi ngôi nhà đã trở
thành thói quen. Phật nói trước khi điều đó xảy ra,
chuyển đi. Thậm chí đừng ngủ dưới một gốc cây hai
lần, bằng không có khuynh hướng trong tâm trí để đòi
hỏi.
Người ăn xin cũng đòi hỏi. Người ăn xin ngồi
dưới gốc cây và xin. Thế rồi người đó sẽ không cho
phép người ăn xin nào khác được ngồi đó. Người đó
sẽ nói, 'Đi chỗ khác đi. Đây là cây của tôi!' Người ăn
xin có lãnh thổ của họ đấy. Một người ăn xin tới ăn
xin ở vùng lân cận; người đó sẽ không cho phép
người ăn xin khác được tới đấy đâu, người đó sẽ đánh
đấy - lãnh thổ này là của người đó. Bạn có thể không
biết, nhưng bạn thuộc vào lãnh thổ của người đó.
Người đó sẽ không cho phép người ăn xin khác được
vào đây.
Phật nói đừng cho phép tâm trí trở nên lười biếng,
đừng cho phép tâm trí trở thành máy móc. Vẫn còn
tỉnh táo, chuyển động. Đừng trở nên tù đọng, cứ
chuyển động. Bởi vì người ta trở nên ngu xuẩn và bất
hợp lí nếu gắn bó và đam mê là được phép. Nếu bạn
trở nên bị gắn bó, bạn trở nên ngu xuẩn, bạn mất
thông minh.
Bạn càng an toàn, bạn càng trở nên ngu xuẩn. Đó
là lí do tại sao hiếm khi xảy ra chuyện người thông
minh lại xuất thân từ gia đình giầu có... rất hãn hữu.
Bởi vì họ an toàn thế, họ không có thách thức nào
trong cuộc sống, họ có tất cả những thứ họ cần - sao
phải bận tâm? Bạn không thể tìm thấy người giầu rất
sắc sảo. Họ gần như bao giờ cũng có chút ít đờ đẫn -
một loại ngẩn ngơ, lê lết. Lê lết một cách thoải mái, lê
lết một cách thuận tiện, kéo lê trong những chiếc
Rolls Royces - nhưng mà kéo lê, đờ đẫn. Cuộc sống
dường như không có thách thức nào bởi vì không có
bất an.
Phật dùng điều đó như một phương cách: trở nên
bất an để cho bạn trở nên sắc bén đi. Người ăn xin
phải rất sắc bén và thông minh - người đó không có gì
cả. Người đó phải sống khoảnh khắc sang khoảnh
khắc. Đó là lí do tại sao Phật cứ nhấn mạnh cho các
sannyasin của mình phải trở thành người ăn xin. Ông
ấy gọi họ là khất sĩ. Khất sĩ nghĩa là người ăn xin.
Đấy chỉ là hoán vị. Ở Ấn Độ sannyasin bao giờ cũng
được biết tới là swami - swami nghĩa là thầy. Đích
xác, từ 'swami' nghĩa là 'chúa tể'. Phật đã đổi toàn bộ
vấn đề. Ông ấy đã gọi các sannyasin của mình là khất
sĩ, người ăn xin. Nhưng ông ấy đã mang một chiều
hướng mới, một ý nghĩa mới, một thách thức mới vào.
cây và không cái gì được lặp lại.
Bởi vì Phật nói rằng nếu bạn lặp lại điều gì đó, nó
trở thành thói quen, thành thói quen máy móc. Và khi
bạn trở thành máy móc thì bạn mất nhận biết. Cho nên
đừng lặp lại. Cứ thay đổi tình huống, để cho trong
mọi tình huống bạn đều phải tỉnh táo. Cứ thay đổi thị
trấn. Đừng xin từ một cửa nhà nào lặp đi lặp lại và
đừng ngủ dưới cùng gốc cây lặp đi lặp lại. Đây chỉ là
phương tiện để cho bạn phải vẫn còn tỉnh táo.
Bạn đã quan sát điều đó chưa? Nếu bạn dọn vào
nhà mới, trong vài ngày bạn cảm thấy rất không thoải
mái. Dần dần bạn trở nên quen với ngôi nhà mới và
thế rồi bạn trở nên như ở nhà. Phải mất chút thời gian:
chừng từ ba ngày tới ba tuần thì người ta mới trở nên
như ở nhà trong ngôi nhà mới. Thế rồi ngôi nhà đã trở
thành thói quen. Phật nói trước khi điều đó xảy ra,
chuyển đi. Thậm chí đừng ngủ dưới một gốc cây hai
lần, bằng không có khuynh hướng trong tâm trí để đòi
hỏi.
Người ăn xin cũng đòi hỏi. Người ăn xin ngồi
dưới gốc cây và xin. Thế rồi người đó sẽ không cho
phép người ăn xin nào khác được ngồi đó. Người đó
sẽ nói, 'Đi chỗ khác đi. Đây là cây của tôi!' Người ăn
xin có lãnh thổ của họ đấy. Một người ăn xin tới ăn
xin ở vùng lân cận; người đó sẽ không cho phép
người ăn xin khác được tới đấy đâu, người đó sẽ đánh
đấy - lãnh thổ này là của người đó. Bạn có thể không
biết, nhưng bạn thuộc vào lãnh thổ của người đó.
Người đó sẽ không cho phép người ăn xin khác được
vào đây.
Phật nói đừng cho phép tâm trí trở nên lười biếng,
đừng cho phép tâm trí trở thành máy móc. Vẫn còn
tỉnh táo, chuyển động. Đừng trở nên tù đọng, cứ
chuyển động. Bởi vì người ta trở nên ngu xuẩn và bất
hợp lí nếu gắn bó và đam mê là được phép. Nếu bạn
trở nên bị gắn bó, bạn trở nên ngu xuẩn, bạn mất
thông minh.
Bạn càng an toàn, bạn càng trở nên ngu xuẩn. Đó
là lí do tại sao hiếm khi xảy ra chuyện người thông
minh lại xuất thân từ gia đình giầu có... rất hãn hữu.
Bởi vì họ an toàn thế, họ không có thách thức nào
trong cuộc sống, họ có tất cả những thứ họ cần - sao
phải bận tâm? Bạn không thể tìm thấy người giầu rất
sắc sảo. Họ gần như bao giờ cũng có chút ít đờ đẫn -
một loại ngẩn ngơ, lê lết. Lê lết một cách thoải mái, lê
lết một cách thuận tiện, kéo lê trong những chiếc
Rolls Royces - nhưng mà kéo lê, đờ đẫn. Cuộc sống
dường như không có thách thức nào bởi vì không có
bất an.
Phật dùng điều đó như một phương cách: trở nên
bất an để cho bạn trở nên sắc bén đi. Người ăn xin
phải rất sắc bén và thông minh - người đó không có gì
cả. Người đó phải sống khoảnh khắc sang khoảnh
khắc. Đó là lí do tại sao Phật cứ nhấn mạnh cho các
sannyasin của mình phải trở thành người ăn xin. Ông
ấy gọi họ là khất sĩ. Khất sĩ nghĩa là người ăn xin.
Đấy chỉ là hoán vị. Ở Ấn Độ sannyasin bao giờ cũng
được biết tới là swami - swami nghĩa là thầy. Đích
xác, từ 'swami' nghĩa là 'chúa tể'. Phật đã đổi toàn bộ
vấn đề. Ông ấy đã gọi các sannyasin của mình là khất
sĩ, người ăn xin. Nhưng ông ấy đã mang một chiều
hướng mới, một ý nghĩa mới, một thách thức mới vào.
Ông ấy nói sống từ khoảnh khắc sang khoảnh
khắc. Không có gì, bạn sẽ không bao giờ được an
ninh cả - và bạn sẽ không bao giờ ngu xuẩn. Bạn có
quan sát không? Khi bạn có tiền, bạn trở thành lờ phờ.
Khi bạn không có tiền bạn trở nên tỉnh táo. Nếu bỗng
nhiên tất cả đều mất, bạn sẽ trở nên rất tỉnh táo. Nếu
bạn phải giữ cho bản thân mình sống bằng việc xin
ăn, bạn không thể chắc chắn được về ngày mai.
Không ai biết điều gì sẽ xảy ra, liệu bạn có khả năng
được cái gì đó hay không, liệu bạn có khả năng tìm
được ai đó cho bạn cái gì đó hay không; bạn không
biết. Ngày mai là không chắc chắn... đầy bất trắc.
Trong không chắc chắn, trong bất an, thông minh của
bạn trở thành ngày một sắc bén hơn. Bạn trở thành lỗi
lạc hơn.
Phật nói:
Có mười điều được mọi người coi là thiện, và
mười điều là ác.
Chúng là gì?
Ba trong số đó thuộc vào thân, bốn điều thuộc
vào khẩu, và ba điều thuộc vào ý.
Ba điều hại thuộc vào thân là: giết người, trộm
cướp và tà dâm.
Bốn điều thuộc vào khẩu là: phỉ báng, nguyền
rủa, dối trá và nịnh bợ. Ba điều thuộc vào ý là:
ghen tị, giận dữ và si mê. Tất cả những điều này
đều chống lại đạo thiêng liêng, và do đó chúng là
ác.
Nhìn vào khác biệt đi. Phật nói chúng chống lại
đạo thiêng liêng. Nếu bạn làm mười điều này bạn sẽ
khổ, bạn sẽ liên tục trong đau đớn, lo âu, phiền não.
Khó có người bạo hành mà lại không khổ. Nếu bạn
giết ai đó bạn sẽ còn trong khổ. Trước khi bạn giết
bạn sẽ trong khổ, khi bạn giết bạn sẽ trong khổ, và sau
khi bạn đã giết bạn sẽ trong khổ. Huỷ diệt không thể
đem lại hạnh phúc được; huỷ diệt là ngược lại với luật
sáng tạo.
Luật sáng tạo là mang tính sáng tạo. Cho nên Phật
nói nếu bạn mang tính huỷ diệt thì bạn sẽ khổ. Nếu
bạn ghen tị, si mê, cạnh tranh, tham vọng, ghen tuông,
sở hữu thì bạn sẽ trong khổ. Tiêu chí duy nhất để biết
cái gì sai là: bất kì cái gì làm cho bạn khổ.
Bây giờ điều này là thái độ rất khác. Không phải
thượng đế nói, 'Đừng làm điều này'; không phải là có
mười lời răn.... Phật cũng nói có mười điều cần tránh,
nhưng không phải là có bạo chúa, ai đó độc tài, ai đó
như Adolf Hitler hay Joseph Stalin ngồi đó trên ngai
vàng và ra lệnh, 'Làm cái này và không làm cái kia.'
Không có ai cả. Chính bạn quyết định.
Phật cho bạn một tiêu chí: bất kì cái gì đem tới
khổ đều sai. Ông ấy không nói nó là tội lỗi. Tìm ra sự
nhấn mạnh đi. Ông ấy nói nó đơn giản sai - cũng như
hai cộng với hai không phải là năm. Nếu bạn cộng hai
với hai thành năm, không ai sẽ nói rằng bạn đã phạm
phải tội lỗi. Nó đơn giản là sai, sai lầm.
Theo thuật ngữ Phật giáo không có gì giống như
tội lỗi cả; chỉ có sai lầm, lầm lỗi. Không có kết án.
khắc. Không có gì, bạn sẽ không bao giờ được an
ninh cả - và bạn sẽ không bao giờ ngu xuẩn. Bạn có
quan sát không? Khi bạn có tiền, bạn trở thành lờ phờ.
Khi bạn không có tiền bạn trở nên tỉnh táo. Nếu bỗng
nhiên tất cả đều mất, bạn sẽ trở nên rất tỉnh táo. Nếu
bạn phải giữ cho bản thân mình sống bằng việc xin
ăn, bạn không thể chắc chắn được về ngày mai.
Không ai biết điều gì sẽ xảy ra, liệu bạn có khả năng
được cái gì đó hay không, liệu bạn có khả năng tìm
được ai đó cho bạn cái gì đó hay không; bạn không
biết. Ngày mai là không chắc chắn... đầy bất trắc.
Trong không chắc chắn, trong bất an, thông minh của
bạn trở thành ngày một sắc bén hơn. Bạn trở thành lỗi
lạc hơn.
Phật nói:
Có mười điều được mọi người coi là thiện, và
mười điều là ác.
Chúng là gì?
Ba trong số đó thuộc vào thân, bốn điều thuộc
vào khẩu, và ba điều thuộc vào ý.
Ba điều hại thuộc vào thân là: giết người, trộm
cướp và tà dâm.
Bốn điều thuộc vào khẩu là: phỉ báng, nguyền
rủa, dối trá và nịnh bợ. Ba điều thuộc vào ý là:
ghen tị, giận dữ và si mê. Tất cả những điều này
đều chống lại đạo thiêng liêng, và do đó chúng là
ác.
Nhìn vào khác biệt đi. Phật nói chúng chống lại
đạo thiêng liêng. Nếu bạn làm mười điều này bạn sẽ
khổ, bạn sẽ liên tục trong đau đớn, lo âu, phiền não.
Khó có người bạo hành mà lại không khổ. Nếu bạn
giết ai đó bạn sẽ còn trong khổ. Trước khi bạn giết
bạn sẽ trong khổ, khi bạn giết bạn sẽ trong khổ, và sau
khi bạn đã giết bạn sẽ trong khổ. Huỷ diệt không thể
đem lại hạnh phúc được; huỷ diệt là ngược lại với luật
sáng tạo.
Luật sáng tạo là mang tính sáng tạo. Cho nên Phật
nói nếu bạn mang tính huỷ diệt thì bạn sẽ khổ. Nếu
bạn ghen tị, si mê, cạnh tranh, tham vọng, ghen tuông,
sở hữu thì bạn sẽ trong khổ. Tiêu chí duy nhất để biết
cái gì sai là: bất kì cái gì làm cho bạn khổ.
Bây giờ điều này là thái độ rất khác. Không phải
thượng đế nói, 'Đừng làm điều này'; không phải là có
mười lời răn.... Phật cũng nói có mười điều cần tránh,
nhưng không phải là có bạo chúa, ai đó độc tài, ai đó
như Adolf Hitler hay Joseph Stalin ngồi đó trên ngai
vàng và ra lệnh, 'Làm cái này và không làm cái kia.'
Không có ai cả. Chính bạn quyết định.
Phật cho bạn một tiêu chí: bất kì cái gì đem tới
khổ đều sai. Ông ấy không nói nó là tội lỗi. Tìm ra sự
nhấn mạnh đi. Ông ấy nói nó đơn giản sai - cũng như
hai cộng với hai không phải là năm. Nếu bạn cộng hai
với hai thành năm, không ai sẽ nói rằng bạn đã phạm
phải tội lỗi. Nó đơn giản là sai, sai lầm.
Theo thuật ngữ Phật giáo không có gì giống như
tội lỗi cả; chỉ có sai lầm, lầm lỗi. Không có kết án.
Bạn có thể sửa lỗi, bạn có thể sửa sai lầm. Nó là đơn
giản. Bạn có thể để hai cộng với hai thành bốn,
khoảnh khắc bạn hiểu ra.
Tất cả những điều này đều chống lại đạo thiêng
liêng, và do đó chúng là ác.
Không có lí do khác cho chúng là ác: đơn giản bởi
vì chúng tạo ra khổ cho bạn. Thực tế, bạn tạo ra nó
bằng việc theo nó. Nếu bạn không muốn bị khổ, thế
thì tránh những điều này.
Khi những điều hại này không được thực hiện, có
mười hành vi thiện.
Và điều này là rất có ý nghĩa. Lắng nghe câu này
lần nữa:
Khi những điều hại này không được thực hiện, có
mười hành vi thiện.
Phật không nói về hành vi thiện. Ông ấy nói nếu
bạn không làm mười điều này, bạn sẽ trong hài hoà
với cái toàn thể, với luật, và bất kì cái gì sẽ xảy ra thì
cũng đều thiện.
Thiện không phải là điều người ta cần làm. Thiện
là khi bạn không là người làm; khi bạn đang trong
buông bỏ với cái toàn thể, đi cùng luật, cùng dòng
sông, thế thì thiện xảy ra. Thiện không phải là hành
động. Bây giờ không có tội, chỉ có lỗi. Và không có
đức hạnh, không yếu đuối, chỉ hành vi tốt xảy ra khi
bạn đã buông xuôi bản thân mình.
Cho nên Phật nói tránh hành vi xấu, những điều
hại. Ông ấy không nói thực hành điều thiện, ông ấy
đơn giản nói tránh cái sai và bạn sẽ đi tới hài hoà với
cái toàn thể, bạn sẽ trở thành hài hoà với luật, và thế
rồi bất kì cái gì xảy ra cũng đều tốt.
Thiện giống như mạnh khoẻ. Không ốm, thế thì
bạn mạnh khoẻ. Tránh ốm yếu, có vậy thôi, và bạn sẽ
mạnh khoẻ. Nếu bạn đi tới bác sĩ và bạn hỏi ông ấy
định nghĩa về mạnh khoẻ là gì, ông ấy sẽ không thể
nào định nghĩa nổi nó. Ông ấy sẽ nói, 'Tôi không biết.
Tôi chỉ có thể chẩn đoán bệnh tật của ông. Tôi có thể
cho thuốc chữa bệnh. Khi bệnh đã biến mất thì ông sẽ
mạnh khoẻ và thế thì ông có thể biết mạnh khoẻ là gì.'
Cùng điều đó cũng là thái độ của Phật. Phật hay
tự gọi mình là thầy chữa, một vaidya, lương y. Ông ấy
hay nói về bản thân mình, 'Ta chỉ là thầy chữa, lương
y. Các ông tới ta, ta chẩn đoán bệnh cho các ông, ta kê
thuốc. Khi bệnh biến mất, bất kì cái gì còn lại, cái đó
là hiện diện của mạnh khoẻ.'
Khi những điều hại này không được thực hiện, có
mười hành vi thiện.
Cho nên ông ấy không cho bạn kỉ luật tích cực để
mà theo, chỉ là một hiểu biết phủ định. Cố hiểu đi, để
cho lỗi này không bị phạm phải, để cho bạn trở nên
hài hoà với cái toàn thể.
Hài hoà là hạnh phúc, và hài hoà là cõi trời. Và
hài hoà xảy ra chỉ khi bạn trong hoà hợp với cái toàn
thể. Hiện hữu cùng cái toàn thể là hiện hữu linh
thiêng.
giản. Bạn có thể để hai cộng với hai thành bốn,
khoảnh khắc bạn hiểu ra.
Tất cả những điều này đều chống lại đạo thiêng
liêng, và do đó chúng là ác.
Không có lí do khác cho chúng là ác: đơn giản bởi
vì chúng tạo ra khổ cho bạn. Thực tế, bạn tạo ra nó
bằng việc theo nó. Nếu bạn không muốn bị khổ, thế
thì tránh những điều này.
Khi những điều hại này không được thực hiện, có
mười hành vi thiện.
Và điều này là rất có ý nghĩa. Lắng nghe câu này
lần nữa:
Khi những điều hại này không được thực hiện, có
mười hành vi thiện.
Phật không nói về hành vi thiện. Ông ấy nói nếu
bạn không làm mười điều này, bạn sẽ trong hài hoà
với cái toàn thể, với luật, và bất kì cái gì sẽ xảy ra thì
cũng đều thiện.
Thiện không phải là điều người ta cần làm. Thiện
là khi bạn không là người làm; khi bạn đang trong
buông bỏ với cái toàn thể, đi cùng luật, cùng dòng
sông, thế thì thiện xảy ra. Thiện không phải là hành
động. Bây giờ không có tội, chỉ có lỗi. Và không có
đức hạnh, không yếu đuối, chỉ hành vi tốt xảy ra khi
bạn đã buông xuôi bản thân mình.
Cho nên Phật nói tránh hành vi xấu, những điều
hại. Ông ấy không nói thực hành điều thiện, ông ấy
đơn giản nói tránh cái sai và bạn sẽ đi tới hài hoà với
cái toàn thể, bạn sẽ trở thành hài hoà với luật, và thế
rồi bất kì cái gì xảy ra cũng đều tốt.
Thiện giống như mạnh khoẻ. Không ốm, thế thì
bạn mạnh khoẻ. Tránh ốm yếu, có vậy thôi, và bạn sẽ
mạnh khoẻ. Nếu bạn đi tới bác sĩ và bạn hỏi ông ấy
định nghĩa về mạnh khoẻ là gì, ông ấy sẽ không thể
nào định nghĩa nổi nó. Ông ấy sẽ nói, 'Tôi không biết.
Tôi chỉ có thể chẩn đoán bệnh tật của ông. Tôi có thể
cho thuốc chữa bệnh. Khi bệnh đã biến mất thì ông sẽ
mạnh khoẻ và thế thì ông có thể biết mạnh khoẻ là gì.'
Cùng điều đó cũng là thái độ của Phật. Phật hay
tự gọi mình là thầy chữa, một vaidya, lương y. Ông ấy
hay nói về bản thân mình, 'Ta chỉ là thầy chữa, lương
y. Các ông tới ta, ta chẩn đoán bệnh cho các ông, ta kê
thuốc. Khi bệnh biến mất, bất kì cái gì còn lại, cái đó
là hiện diện của mạnh khoẻ.'
Khi những điều hại này không được thực hiện, có
mười hành vi thiện.
Cho nên ông ấy không cho bạn kỉ luật tích cực để
mà theo, chỉ là một hiểu biết phủ định. Cố hiểu đi, để
cho lỗi này không bị phạm phải, để cho bạn trở nên
hài hoà với cái toàn thể.
Hài hoà là hạnh phúc, và hài hoà là cõi trời. Và
hài hoà xảy ra chỉ khi bạn trong hoà hợp với cái toàn
thể. Hiện hữu cùng cái toàn thể là hiện hữu linh
thiêng.
Phật nói:
Shramana vô gia cư cắt đứt các đam mê, tự giải
phóng mình khỏi gắn bó, hiểu cội nguồn của tâm
trí mình, thấm vào học thuyết sâu sắc nhất của
Phật, và hiểu thấu pháp, cái phi vật chất.
Shramana vô gia cư cắt đứt các đam mê, tự giải
phóng mình khỏi gắn bó, hiểu cội nguồn của tâm
trí mình, thấm vào học thuyết sâu sắc nhất của
Phật, và hiểu thấu pháp, cái phi vật chất.
Người đó không có định kiến trong lòng. Người
đó không có gì để khao khát. Người đó không bị
ngăn trở bởi ý nghĩ về đạo và người đó không
vướng vào nghiệp. Không định kiến, không cưỡng
bách, không kỉ luật, không chứng ngộ và không đi
lên qua các cấp bậc vậy mà lại có tất cả vinh
quang trong nó. Điều này được gọi là đạo.
Phật nói:
Những người cạo đầu và mặt trở thành shramana
và người nhận chỉ dẫn trong đạo phải buông bỏ
tất cả những sở hữu trần gian và hài lòng với bất
kì cái gì họ có được bằng việc ăn xin. Một bữa
một ngày và một chỗ trú ngụ dưới gốc cây và
không cái gì được lặp lại, vì điều làm cho người
ta ngu xuẩn và phi lí là gắn bó và đam mê.
Phật nói:
Có mười điều được mọi người coi là thiện, và
mười điều là ác. Ba trong số đó thuộc vào thân,
bốn điều thuộc vào khẩu, và ba điều thuộc vào ý.
Ba điều hại thuộc vào thân là: giết người, trộm
cướp và tà dâm.
Bốn điều thuộc vào khẩu là: phỉ báng, nguyền
rủa, dối trá và nịnh bợ. Ba điều thuộc vào ý là:
ghen tị, giận dữ và si mê. Tất cả những điều này
đều chống lại đạo thiêng liêng, và do đó chúng là
ác. Khi những điều hại này không được thực hiện,
có mười điều thiện.
Điều đầu tiên: Phật nhấn mạnh rất nhiều tới ý
tưởng về người lang thang vô gia cư - ý tưởng về
không gia đình. Điều đó không nhất thiết cứ phải hiểu
theo đúng từng từ một, nhưng ý tưởng này là cực kì
có ý nghĩa. Nếu bạn làm nhà, nếu bạn xây nhà quanh
mình, bạn đang làm điều gì đó không thể được trong
bản chất của mọi vật. Bởi vì cuộc sống này là luồng
chảy, cuộc sống này không nhiều hơn việc thoảng
qua. Cuộc sống này không ổn định, vô thường - chúng
ta chỉ ở đây có vài khoảnh khắc thôi. Cái chết đang tới liên tục; chúng ta đang chết đi mọi khoảnh khắc khi
chúng ta đang sống.
Làm chỗ này, không gian này thành nhà là ngớ
ngẩn. Nhà không thể có ở đây được. Nhà là có thể chỉ
trong vĩnh hằng. Thời gian không thể được làm thành
nhà, và nếu bạn cố làm nhà ở đây, bạn sẽ thường
xuyên trong khổ, bởi vì bạn sẽ tranh đấu chống lại tự
nhiên; bạn sẽ đi ngược lại điều Phật gọi là pháp.
Pháp đơn giản nghĩa là Đạo, cách thức mọi sự
hiện hữu. Nếu bạn muốn làm cho mơ thành thường
hằng, bạn sẽ khổ thôi, bởi vì mơ không thể thường
hằng được. Chính bản chất của nó là vô thường. Thực
tế, ngay cả lặp lại cùng một giấc mơ cũng đã khó rồi.
Mơ là ảo tưởng, bạn không thể sống trong nó mãi mãi
được.
Nghĩ về cuộc sống thường hằng ở đây trên bờ bên
này, bờ của thời gian, là ngu xuẩn. Nếu bạn có chút ít
thông minh, nếu bạn có chút ít nhận biết và nếu bạn
có thể thấy tất cả xung quanh mình điều đang xảy ra...
Bạn đã không ở đây một ngày nào đó, và bạn sẽ lại
không ở đây một ngày nào đó. Làm sao bạn có thể
làm nhà ở đây được? Bạn có thể ở tạm tại đây cũng
như người ta ở trọ qua đêm trong một nhà trọ - khi
sáng tới bạn phải đi.
Vâng, bạn có thể dựng lều ở đây, nhưng bạn
không thể làm nhà được. Bạn có thể có chỗ trú ngụ,
nhưng bạn không nên bị gắn bó với nó. Bạn không
nên gọi nó là 'của tôi'. Khoảnh khắc bạn gọi bất kì cái
gì là 'của tôi', bạn rơi vào trong ngu xuẩn. Chẳng cái
gì thuộc về bạn cả, chẳng cái gì có thể thuộc về bạn
được.
Người ta là kẻ lang thang vô gia cư trong chính
bản chất của mọi sự. Thời gian là vô thường. Thời
gian nghĩa là cái tạm thời. Thời gian không thể có nhà
vĩnh hằng nào trong nó. Làm nhà trong thời gian là
làm nhà trên cát, hay kí vào trong nước - bạn vẫn cứ
làm điều đó đấy; nó cứ biến mất.
Phật nói hiểu sự vô gia cư này là trở thành
sannyasin. Không cần bạn phải rời khỏi nhà đâu. Bạn
có thể bỏ nhà nếu bạn cảm thấy thích cách đó. Nếu
điều đó khớp với bản tính của mình thì bạn có thể rời
bỏ nhà, bạn có thể cố ý trở thành kẻ lang thang, nhưng
đó không phải là điều bắt buộc phải làm. Bạn có thể
vẫn ở nhà, nhưng không còn nhà cho bạn nữa. Bạn
biết bạn không sở hữu nó. Bạn có thể dùng nó một
chốc, nhưng ngày mai bạn phải đi.
Cho nên đừng làm nhà ở đâu cả, thậm chí không
ở trong thân thể - bởi vì thân thể đó cũng đang liên tục
biến mất. Nếu bạn không làm nhà ở đâu cả thế thì bạn
là một sannyasin về tinh thần - và sannyasin không
bao giờ khổ cả. Bởi vì khổ tới từ gắn bó. Khi gắn bó
của bạn không được hoàn thành như bạn muốn chúng
phải vậy, khi mong đợi của bạn không được đáp ứng
thất vọng nảy sinh. Thất vọng là sản phẩm phụ.
Nếu bạn không mong đợi, không ai có thể làm
bạn thất vọng được. Nếu bạn không muốn làm nhà ở
đây, ngay cả cái chết cũng không thể làm bạn hoảng
sợ được. Chẳng cái gì có thể làm bạn hoảng sợ cả.
Nếu bạn không níu bám lấy cái gì, làm sao bạn có thể
bị làm thành khổ được? Việc níu bám của bạn mới tạo
ra khổ, bởi vì bạn muốn níu bám và trong chính bản
chất của mọi sự, mọi sự đều thay đổi; bạn không thể níu bám được. Chúng thường xuyên tuột ra khỏi bàn
tay bạn. Không có cách nào để bám vào chúng.
Bạn bám vào vợ, bạn bám vào chồng, vào con cái,
vào cha mẹ, vào bạn bè. Bạm bám vào mọi người,
mọi vật, và mọi thứ lại là luồng thường xuyên. Bạn
đang cố gắng nắm giữ dòng sông trong tay mình còn
dòng sông lại đang chảy xiết; nó đang xô tới mục đích
không biết nào đó - bạn thất vọng.
Vợ yêu ai đó khác - bạn thất vọng. Chồng trốn đi
- bạn thất vọng. Con chết - bạn thất vọng. Ngân hàng
phá sản, vỡ nợ - bạn thất vọng. Thân thể trở nên ốm
yếu, cái chết bắt đầu gõ cửa - bạn thất vọng. Nhưng
những thất vọng này có bởi vì mong đợi của bạn. Bạn
chịu trách nhiệm về chúng.
Nếu bạn hiểu rằng chỗ này không phải là nhà và
bạn là người lang thang vô gia cư ở đây, người xa lạ
trên mảnh đất không quen biết; bạn phải ra đi, bạn
phải đi... nếu bạn đã thấm nhuần điều đó, nếu bạn đã
hiểu nó, thế thì bạn không làm nhà ở đâu cả. Bạn trở
thành người lang thang vô gia cư, một parivrajaka.
Bạn thậm chí trở thành như vậy theo nghĩa đen; điều
đó tuỳ thuộc vào bạn. Bạn thực sự có thể trở thành
người lang thang, hay về mặt tinh thần bạn có thể trở
thành người lang thang.
Nhấn mạnh riêng của tôi là đừng trở thành người
lang thang theo nghĩa đen, bởi vì phỏng có ích gì?
Nhấn mạnh của Phật không phải như vậy; để điều đó
được rõ ràng cho bạn. Phật đã không nói phải làm gì,
liệu có phải theo ông ấy đúng từng lời hay không.
Hàng triệu người đã theo ông ấy theo đúng từng lời -
họ đã vứt bỏ nhà mình, gia đình mình; họ thực sự trở
thành khất sĩ đi lang thang trên khắp nước, đi ăn xin.
Tôi không nhấn mạnh vào điều đó.
Nếu bạn thực sự hiểu thì không có nhu cầu làm
điều đó theo cách trần trụi như vậy. Bởi vì với tôi
dường như là khi người ta không hiểu ý tưởng này
một cách đầy đủ, chỉ thế thì người đó mới hiểu đúng
nguyên văn từng từ trở thành người lang thang; bằng
không thì không có nhu cầu. Bạn có thể ở trong nhà,
bạn có thể ở cùng vợ con mình, vậy mà vẫn còn tỉnh
táo rằng chẳng cái gì thuộc vào bạn cả; vẫn còn tỉnh
táo rằng bạn không rơi vào gắn bó; vẫn còn tỉnh táo
rằng nếu mọi sự thay đổi bạn sẵn sàng chấp nhận thay
đổi đó, rằng bạn sẽ không khóc vì cái bình sữa bị vỡ,
rằng bạn không kêu than, rằng bạn sẽ không phát rồ
phát dại.
Với tôi điều này dường như còn có ý nghĩa nhiều
hơn là thực sự trở thành người lang thang, bởi vì điều
đó dễ dàng hơn. Và nếu không có nhà và nếu bạn
không có gì cả, thế thì làm sao bạn có thể từ bỏ được?
Chính ý tưởng về từ bỏ làm rõ ràng rằng ở đâu đó sâu
bên trong vô thức bạn vẫn coi rằng mình sở hữu nó,
bởi vì bạn chỉ có thể từ bỏ cái gì đó bạn có.
Làm sao bạn có thể từ bỏ được? Vợ bạn đâu có
phải là của bạn - làm sao bạn có thể từ bỏ được? Con
bạn đâu có phải là của bạn - làm sao bạn có thể từ bỏ
được? Họ không thuộc vào bạn, cho nên phỏng có ích
gì mà từ bỏ họ? Bạn có thể đơn giản hiểu rằng họ
không thuộc vào bạn; rằng chúng ta là những người lạ
- chúng ta đã gặp nhau trên đường, hay chúng ta đã ở
dưới cùng một gốc cây trong vài ngày, nhưng chúng
ta là người lạ.
Hiểu điều đó sâu trong nhận thức của bạn là đủ.
Nhấn mạnh của tôi là trở thành người lang thang tinh
thần. Không có nhu cầu kéo lê thân thể như kẻ ăn xin;
để cho linh hồn của bạn là linh hồn của người lang
thang, và thế là đủ. Đừng tạo ra tù túng cho tâm linh
của bạn.
Phật nói:
Shramana (sa môn) vô gia cư cắt đứt các đam
mê...
Đam mê là mơ của chúng ta. Đam mê là mơ của
chúng ta về tương lai, ham muốn về cách mọi sự phải
thế. Sâu bên dưới chúng ta bao giờ cũng không bằng
lòng; bất kì cái gì đang có đấy, đều không thoả mãn.
Chúng ta liên tục thêu dệt ra mơ để thay đổi mọi thứ -
làm ngôi nhà tốt hơn, có vợ tốt hơn, có giáo dục hơn,
có nhiều tiền hơn, có cái này, có cái nọ. Chúng ta liên
tục nghĩ dưới dạng làm sao làm cho cuộc sống tốt
hơn. Chúng ta cứ sống trong tương lai mà không có.
Sống trong tương lai là mơ bởi vì nó không tồn
tại. Sống trong tương lai là dựa trên sự không bằng
lòng sâu sắc với hiện tại.
Cho nên hai điều phải được hiểu về đam mê. Một,
bất kì cái gì chúng ta có, chúng ta đều bám vào nó.
Nhìn vào ngược đời này: bất kì cái gì chúng ta có
chúng ta đều bám vào nó mặc dầu chúng ta không
được thoả mãn với nó. Chúng ta khổ với nó, cho nên
chúng ta ham muốn thay đổi nó, tô điểm nó, làm cho
nó tốt hơn. Chúng ta liên tục níu bám lấy cái chúng ta
có và chúng ta liên tục ham muốn cái chúng ta không
có. Và giữa hai điều này chúng ta bị nghiền nát. Và
điều này bao giờ cũng sẽ là như vậy. Nó đã thế ngày
hôm qua, nó đang thế ngày hôm nay, nó sẽ thế ngày
mai... cả đời bạn.
Bất kì cái gì bạn có, bạn níu bám lấy nó để cho
không ai có thể lấy được nó đi, và dầu vậy bạn vẫn
khổ với nó và bạn hi vọng rằng một ngày nào đó mọi
sự sẽ tốt hơn. Người sống trong đam mê, trong ham
muốn, là sống cuộc sống vô tích sự - bao giờ cũng
khổ, bao giờ cũng mơ. Khổ với thực tại và mơ với cái
không thực.
Tôi đã nghe:
'Ông câu được bao nhiêu cá rồi?' một người qua
đường hỏi ông già Mulla Nasruddin đang câu cá ở
cuối bến tầu.
'Thế này,' ông già Mulla nói một cách trầm ngâm,
'nếu mà tôi bắt được con cá đang nhay mồi này và hai
con nữa, thì tôi sẽ được ba con.'
Ông ấy chẳng có gì cả...
Đây là cách tâm trí con người cứ mơ mãi. Cuộc
sống của chúng ta thì ngắn ngủi, rất ngắn, mà mơ của
chúng ta lại bao la.
Seamus và Bridget gặp nhau trên bãi biển Đá xa.
Khi họ nằm sóng xoài cùng nhau trên chiếc chăn dưới lối đi dọc bãi biển, Seamus khàn khàn thì thào,
'Bridget, anh yêu em.'
'Nhưng,' Bridget phản đối, 'chúng ta chỉ vừa mới
gặp nhau!'
'Anh biết,' Seamus đáp, 'nhưng anh chỉ ở đây cuối
tuần thôi.'
Nhưng mọi người đều ở đây chỉ lúc cuối tuần.
Cuộc sống thực sự rất ngắn ngủi. Làm sao có thể có
tình yêu được? Làm sao bạn có thể làm nhà ở đây
được? Làm sao bạn có thể sở hữu cái gì được? Mọi
thứ đều liên tục biến mất. Bạn đang săn cái bóng.
Phật nói:
Shramana vô gia cư cắt đứt các đam mê, tự giải
phóng mình khỏi gắn bó...
Với gắn bó ông ấy ngụ ý mối quan hệ thực sự
không tồn tại, chỉ bạn tin rằng chúng tồn tại thôi. Bạn
là chồng - bạn tin rằng mối quan hệ nào đó tồn tại
giữa bạn và vợ bạn, nhưng đấy chỉ là tin. Bạn đã
không quan sát sự kiện rằng ngay cả sống cùng người
đàn bà trong bốn mươi năm, năm mươi năm, cô ấy
vẫn còn là người lạ, và bạn vẫn còn là người lạ với cô
ấy đó sao?
Trong nhiều thế kỉ, đàn ông đã từng cố gắng hiểu
đàn bà, hiểu tâm trí, tâm trí nữ tính - nhưng đàn ông
đã không thể nào hiểu được nó. Đàn bà đã từng cố
gắng hiểu tâm trí đàn ông, vậy mà nó vẫn còn là bí ẩn.
Và đàn ông và đàn bà đã sống với nhau hàng thế kỉ.
Quan sát điều đó đi. Làm sao bạn có thể có quan
hệ với bất kì ai được? Người khác vẫn còn ở ngoài sự
hiểu thấu của bạn. Người khác vẫn còn là người
khác... không thể nào đạt tới được. Bạn có thể chạm
tới ngoại vi và người khác thậm chí có thể giả vờ rằng
có, các bạn có quan hệ, nhưng chúng ta vẫn còn một
mình. Mối quan hệ chỉ là việc làm cho tin. Nó giúp
đỡ, nó giúp đỡ theo cách nào đó. Nó cho phép chúng
ta cảm thấy rằng chúng ta không một mình. Nó làm
cho cuộc sống thoải mái hơn chút ít, nhưng thoải mái
đó là ảo tưởng. Người khác vẫn còn là người khác, và
không có cách nào thấm vào bí ẩn của người khác.
Chúng ta vẫn một mình.
Khi Phật nói, shramana vô gia cư cắt đứt các đam
mê, tự giải phóng mình khỏi gắn bó, ông ấy ngụ ý
người đó đi tới thấy rằng gắn bó là không thể được ở
đây.
Gắn bó là không thể được, mối quan hệ là không
thể được. Tất cả các mối quan hệ đều chỉ là nỗ lực
ngớ ngẩn, bởi vì bạn không thể đạt tới người khác
được, bạn không thể chạm tới trung tâm của bản thể
người khác được. Và chừng nào bạn còn chưa chạm
được tới trung tâm, làm sao bạn có thể quan hệ được?
Bạn không biết linh hồn của người khác, bạn chỉ biết
thân thể, hành động, thái độ - chúng ở ngay trên ngoại
vi. Chúng ta gặp gỡ ở ngoại vi.
Đó là nỗi khổ của mối quan hệ. Chúng ta vẫn còn
ở ngoại vi và chúng ta liên tục tin vào hi vọng của
mình, vào ham muốn của mình, rằng ngày nào đó mối quan hệ sẽ thực sự xảy ra và trung tâm sẽ gặp với
trung tâm, trái tim sẽ gặp trái tim... rằng chúng ta sẽ
tan biến - nhưng điều đó chẳng bao giờ xảy ra cả. Nó
không thể xảy ra được.
Trở nên nhận biết về thực tại rất xáo động này là
khó bởi vì nó lấy đi chính nền tảng dưới chân bạn.
Bạn bị bỏ lại đơn độc tới mức bạn lại bắt đầu tin vào
mơ, mối quan hệ cũ, thế này thế nọ. Bạn lại bắt đầu
tạo ra những chiếc cầu, nhưng bạn chẳng bao giờ
thành công, chưa bao giờ thành công cả. Không phải
là nỗ lực của bạn là không đủ, không phải là kĩ năng
của bạn là không đủ, mà bởi vì trong chính bản chất
của mọi sự, gắn bó là điều không thể được. Bạn đang
cố gắng làm điều gì đó mà thực tại thực sự không cho
phép.
Sự một mình của bạn là vĩnh hằng. Phật nói hiểu
sự một mình này và vẫn còn thực với điều đó là ý
nghĩa của việc vứt bỏ gắn bó. Không phải là bạn trốn
khỏi thế giới, đơn giản tất cả những gắn bó rơi rụng
đi, cây cầu rơi rụng đi. Và đây là cái đẹp - rằng khi tất
cả mọi gắn bó đều rơi rụng đi, bạn trở nên hiểu biết
hơn, và cuộc sống của bạn với người khác trở nên an
bình hơn... bởi vì bạn không hi vọng, bạn không hi
vọng vào điều không thể được, bạn không mong đợi.
Bất kì cái gì xảy ra bạn cũng đều cảm thấy biết ơn và
bất kì cái gì không xảy ra bạn đều biết nó không thể
xảy ra được. Theo một cách rất sâu sắc bạn trở thành
rất chấp nhận. Bạn không buộc thực tại phải tuân theo
ham muốn của mình. Bạn bắt đầu học cách buông bỏ,
cách là một và hài hoà với bản thân thực tại.
…hiểu cội nguồn của tâm trí mình, thấm vào học
thuyết sâu sắc nhất của Phật, và hiểu thấu pháp...
Học thuyết sâu sắc nhất của phật là gì? Thông
điệp vĩ đại nhất của Phật là thông điệp về vô ngã,
anatta - đó là học thuyết sâu sắc nhất của ông ấy.
Điều đó bạn phải hiểu. Thứ nhất ông ấy nói đừng làm
nhà ở đây, thế rồi ông ấy nói đừng bị gắn bó, thế rồi
ông ấy nói nhìn vào bản thân mình; bạn không có đâu.
Trước hết ông ấy nói thế giới này là ảo tưởng,
đừng làm nhà ở đây. Thế rồi ông ấy nói gắn bó cũng
chỉ là mơ thôi, vứt mọi gắn bó khỏi tâm trí bạn. Và rồi
ông ấy đi tới học thuyết sâu sắc nhất của mình. Học
thuyết này là: bây giờ nhìn vào bên trong, bạn không
có đâu.
Bạn có thể tồn tại chỉ với nhà, với vật sở hữu, với
các mối quan hệ. Cái 'tôi' chẳng là gì ngoài tổ hợp của
tất cả những mơ này, một kết quả tích luỹ. Mơ về sở
hữu đồ vật, mơ về sở hữu con người - các mối quan
hệ, gắn bó, tình yêu, đam mê, mơ về tương lai - tất cả
những điều này tích luỹ và trở thành bản ngã. Khi bạn
vứt bỏ tất cả những điều này, bỗng nhiên bạn biến
mất, và trong sự biến mất của bạn thì luật bắt đầu vận
hành theo cách đúng đắn nhất của nó. Đó là điều Phật
gọi là pháp, là Đạo, luật tối thượng.
Cho nên có ba tầng của bản ngã. Tầng thứ nhất,
thế giới - nhà của bạn, xe của bạn, số dư ngân hàng
của bạn. Tầng thứ hai, gắn bó - mối quan hệ của bạn,
công việc của bạn, con bạn, vợ, chồng, bạn bè, kẻ thù.
Và tầng sâu sắc nhất, bạn. Và tất cả những điều này
đều nối với nhau. Nếu bạn thực sự muốn gạt bỏ bản ngã của mình, bạn sẽ phải đi vào theo cách rất khoa
học. Đó là điều Phật đang làm.
Thứ nhất, không nhà; thứ hai, không quan hệ; thứ
ba, không cái ta. Nếu bạn làm hai điều đầu tiên,
những điều mở đầu, thì điều thứ ba tự động xảy ra -
bạn nhìn vào bên trong và bạn không có đó. Và khi
bạn thấy rằng mình không có đó - không có thực thể
nào bên trong, không thực thể bản chất nào, thì bạn
không thể gọi bản thân mình là 'tôi' - bạn được tự do.
Đây chính là giải thoát theo đường Phật giáo. Đây là
niết bàn nghĩa là gì.
Từ niết bàn nghĩa là chấm dứt của cái ta, nảy sinh
của vô ngã, cái trống rỗng... kinh nghiệm số không.
Không có gì, chỉ cái không hiện hữu.
Thế thì làm sao bạn có thể bị xáo động được? bởi
vì bây giờ không có ai bị xáo động cả. Thế thì làm sao
bạn có thể chết được? bởi vì bây giờ không có ai để
chết cả. Làm sao bạn có thể được sinh ra? bởi vì
không có ai để được sinh cả. Sự không có người này
cực kì đẹp. Nó cứ mở ra mãi, không gian tiếp không
gian, không biên giới.
Đây là khái niệm của Phật về thực tại. Nó rất khó
hiểu. Chúng ta có thể hiểu rằng bản ngã có thể bị vứt
bỏ - nhưng linh hồn thì sao? Thế rồi chúng ta cứ tiếp
tục theo cách tinh vi vẫn còn là người bản ngã. Thế
rồi chúng ta gọi nó là linh hồn, là atman. Phật rất nhất
quán. Ông ấy nói bất kì ý tưởng nào về bản thân bạn,
rằng bạn có thể hiện hữu theo cách nào đó, đều là
mang tính bản ngã.
Để tôi cố giải thích điều đó cho bạn qua vật lí
hiện đại, bởi vì vật lí hiện đại cũng đã đi tới cùng một
điểm. Hỏi nhà khoa học hiện đại xem. Ông ta nói rằng
vật chất chỉ có vẻ vậy thôi, nó không có thật. Nếu bạn
đi sâu hơn vào trong vật chất, chỉ có cái trống rỗng.
Nó không là gì cả ngoài cái trống rỗng. Nếu bạn phân
tích vật chất, nếu bạn phân chia nguyên tử, nó biến
mất. Tại cốt lõi tối thượng chỉ trống rỗng còn lại... chỉ
toàn không gian, không gian thuần khiết.
Cùng phân tích đó Phật đã làm với cái ta. Điều
nhà khoa học đã làm với vật chất, Phật đã làm với tâm
trí. Và cả hai đều đồng ý rằng nếu phân tích đi đủ sâu,
thế thì không chất liệu nào còn lại, mọi chất liệu đều
biến mất. Cái không tồn tại còn lại.
Phật không thể tồn tại được ở Ấn Độ. Ấn Độ là
nước cổ nhất trên thế giới đã tin vào cái ta, vào
atman. Upanishads, Vedas, từ Patanjali cho tới
Mahavira, mọi người đều đã tin vào cái ta. Họ tất cả
đều chống bản ngã, nhưng họ chưa bao giờ dám nói
rằng cái ta cũng chẳng là gì ngoài thủ đoạn của bản
ngã. Phật đã dám khẳng định chân lí tối thượng.
Khi ông ấy còn sống, mọi người có thể dung thứ.
Sự hiện diện của ông ấy là hiện diện mạnh mẽ thế, sự
hiện diện của ông ấy mang tính thuyết phục tới mức
họ không thể phủ nhận được, họ không thể nói rằng
điều ông ấy đang nói là ngược với tâm trí con người,
tuyệt đối ngược với tâm trí con người. Họ có thể đã
thảo luận đây đó; đôi khi vài người tới thảo luận với
ông ấy - 'Thầy đang nói gì vậy? Thế thì được giải
thoát phỏng có ích gì nếu không ai còn lại? Chúng tôi hi vọng vào giải thoát để cho chúng tôi sẽ được giải
thoát chứ.'
Nhấn mạnh của Phật là ở chỗ bạn sẽ không bao
giờ được giải thoát cả, bởi vì cho tới khi và chừng nào
bạn còn chưa chết thì không có giải thoát. Giải thoát
là thoát khỏi cái ta, cái ta không được giải thoát. Giải
thoát là thoát khỏi bản thân cái ta.
Nhưng sự hiện diện của ông ấy lại rất thuyết
phục; bất kì điều gì ông ấy nói cũng đều phải đúng.
Sự tồn tại của ông ấy là bằng chứng. Duyên dáng đã
xảy ra cho ông ấy, hài hoà đã bao quanh ông ấy, chói
sáng đã theo ông ấy mọi nơi ông ấy đi, di chuyển...
rực rỡ. Mọi người đều phân vân - bởi vì con người
này đang nói rằng không có cái ta, chỉ có cái trống
rỗng mênh mông bên trong. Họ không thể phủ nhận
được.
Nhưng vào lúc Phật đã qua đời, họ bắt đầu phê
bình, tranh cãi; họ bắt đầu phủ nhận. Chỉ năm trăm
năm sau khi Phật rời khỏi thân thể, Phật giáo bị nhổ
bật rễ khỏi Ấn Độ. Mọi người không thể tin được vào
thái độ quyết liệt như vậy. Cái không có đấy, thế giới
là ảo tưởng, gắn bó là ngu xuẩn, và trong phân tích
cuối cùng bạn cũng lại không có nốt. Thế thì phỏng
có ích gì?
Nếu mọi thứ chỉ là mơ và ngay cả cái ta cũng là
mơ, thế thì sao chúng ta phải đi vào trong nó? Thì cứ
để nó là mơ đi - ít nhất thì cái gì đó cũng còn có đấy.
Sao chúng ta lại phải làm nhiều nỗ lực thế, nhiều nỗ
lực vất vả thế để đạt tới chỉ cái không thôi à?
Nhưng bạn phải hiểu. Điều Phật gọi là cái không
thì là cái không từ phía bạn. Ông ấy nói cái không còn
lại - cái không về thế giới của bạn, cái không về quan
hệ của bạn, cái không về bạn, nhưng ông ấy không
nói rằng cái không còn lại. Ông ấy đang nói rằng cái
không còn lại từ phía của bạn, và cái còn lại đó không
thể được diễn đạt. Cái còn lại đó không có cách nào
để diễn đạt nó cho bạn, không có cách nào để truyền
trao nó. Bởi vì theo bất kì cách nào mà nó được trao
đổi, nó sẽ bị hiểu lầm.
Nếu Phật nói, 'Vâng, atman, cái ta tồn tại, nhưng
cái ta là trạng thái vô ngã,' bạn có thể gật đầu rằng có,
chúng tôi hiểu. Nhưng bạn không hiểu, bởi vì chính ý
tưởng về cái ta lại mang cái gì đó của bản ngã trong
nó: 'Tôi đây'. Dù thuần khiết tới đâu, nhưng cái 'tôi'
vẫn còn lại. Ý tưởng của bạn về atman, cái ta, cái siêu
ngã, cái Ta với chữ T hoa, không là gì ngoài bản ngã
đã được tôn lên.
Chuyện xảy ra:
Mulla Nasruddin và linh mục địa phương bao giờ
cũng gây gổ và tranh cãi và cuối cùng họ kết thúc
bằng việc lôi nhau ra toà. Sau khi nghe bằng chứng từ
cả hai phía, quan toà nói, 'Tôi cảm thấy chắc chắn
rằng điều này có thể được giải quyết một cách thân
tình. Bắt tay nhau và nói điều gì đó vì thiện chí đi.'
Linh mục bắt tay Nasruddin và nói, 'Tôi ước cho
ông điều ông ước cho tôi.'
Nhấn mạnh của tôi là trở thành người lang thang tinh
thần. Không có nhu cầu kéo lê thân thể như kẻ ăn xin;
để cho linh hồn của bạn là linh hồn của người lang
thang, và thế là đủ. Đừng tạo ra tù túng cho tâm linh
của bạn.
Phật nói:
Shramana (sa môn) vô gia cư cắt đứt các đam
mê...
Đam mê là mơ của chúng ta. Đam mê là mơ của
chúng ta về tương lai, ham muốn về cách mọi sự phải
thế. Sâu bên dưới chúng ta bao giờ cũng không bằng
lòng; bất kì cái gì đang có đấy, đều không thoả mãn.
Chúng ta liên tục thêu dệt ra mơ để thay đổi mọi thứ -
làm ngôi nhà tốt hơn, có vợ tốt hơn, có giáo dục hơn,
có nhiều tiền hơn, có cái này, có cái nọ. Chúng ta liên
tục nghĩ dưới dạng làm sao làm cho cuộc sống tốt
hơn. Chúng ta cứ sống trong tương lai mà không có.
Sống trong tương lai là mơ bởi vì nó không tồn
tại. Sống trong tương lai là dựa trên sự không bằng
lòng sâu sắc với hiện tại.
Cho nên hai điều phải được hiểu về đam mê. Một,
bất kì cái gì chúng ta có, chúng ta đều bám vào nó.
Nhìn vào ngược đời này: bất kì cái gì chúng ta có
chúng ta đều bám vào nó mặc dầu chúng ta không
được thoả mãn với nó. Chúng ta khổ với nó, cho nên
chúng ta ham muốn thay đổi nó, tô điểm nó, làm cho
nó tốt hơn. Chúng ta liên tục níu bám lấy cái chúng ta
có và chúng ta liên tục ham muốn cái chúng ta không
có. Và giữa hai điều này chúng ta bị nghiền nát. Và
điều này bao giờ cũng sẽ là như vậy. Nó đã thế ngày
hôm qua, nó đang thế ngày hôm nay, nó sẽ thế ngày
mai... cả đời bạn.
Bất kì cái gì bạn có, bạn níu bám lấy nó để cho
không ai có thể lấy được nó đi, và dầu vậy bạn vẫn
khổ với nó và bạn hi vọng rằng một ngày nào đó mọi
sự sẽ tốt hơn. Người sống trong đam mê, trong ham
muốn, là sống cuộc sống vô tích sự - bao giờ cũng
khổ, bao giờ cũng mơ. Khổ với thực tại và mơ với cái
không thực.
Tôi đã nghe:
'Ông câu được bao nhiêu cá rồi?' một người qua
đường hỏi ông già Mulla Nasruddin đang câu cá ở
cuối bến tầu.
'Thế này,' ông già Mulla nói một cách trầm ngâm,
'nếu mà tôi bắt được con cá đang nhay mồi này và hai
con nữa, thì tôi sẽ được ba con.'
Ông ấy chẳng có gì cả...
Đây là cách tâm trí con người cứ mơ mãi. Cuộc
sống của chúng ta thì ngắn ngủi, rất ngắn, mà mơ của
chúng ta lại bao la.
Seamus và Bridget gặp nhau trên bãi biển Đá xa.
Khi họ nằm sóng xoài cùng nhau trên chiếc chăn dưới lối đi dọc bãi biển, Seamus khàn khàn thì thào,
'Bridget, anh yêu em.'
'Nhưng,' Bridget phản đối, 'chúng ta chỉ vừa mới
gặp nhau!'
'Anh biết,' Seamus đáp, 'nhưng anh chỉ ở đây cuối
tuần thôi.'
Nhưng mọi người đều ở đây chỉ lúc cuối tuần.
Cuộc sống thực sự rất ngắn ngủi. Làm sao có thể có
tình yêu được? Làm sao bạn có thể làm nhà ở đây
được? Làm sao bạn có thể sở hữu cái gì được? Mọi
thứ đều liên tục biến mất. Bạn đang săn cái bóng.
Phật nói:
Shramana vô gia cư cắt đứt các đam mê, tự giải
phóng mình khỏi gắn bó...
Với gắn bó ông ấy ngụ ý mối quan hệ thực sự
không tồn tại, chỉ bạn tin rằng chúng tồn tại thôi. Bạn
là chồng - bạn tin rằng mối quan hệ nào đó tồn tại
giữa bạn và vợ bạn, nhưng đấy chỉ là tin. Bạn đã
không quan sát sự kiện rằng ngay cả sống cùng người
đàn bà trong bốn mươi năm, năm mươi năm, cô ấy
vẫn còn là người lạ, và bạn vẫn còn là người lạ với cô
ấy đó sao?
Trong nhiều thế kỉ, đàn ông đã từng cố gắng hiểu
đàn bà, hiểu tâm trí, tâm trí nữ tính - nhưng đàn ông
đã không thể nào hiểu được nó. Đàn bà đã từng cố
gắng hiểu tâm trí đàn ông, vậy mà nó vẫn còn là bí ẩn.
Và đàn ông và đàn bà đã sống với nhau hàng thế kỉ.
Quan sát điều đó đi. Làm sao bạn có thể có quan
hệ với bất kì ai được? Người khác vẫn còn ở ngoài sự
hiểu thấu của bạn. Người khác vẫn còn là người
khác... không thể nào đạt tới được. Bạn có thể chạm
tới ngoại vi và người khác thậm chí có thể giả vờ rằng
có, các bạn có quan hệ, nhưng chúng ta vẫn còn một
mình. Mối quan hệ chỉ là việc làm cho tin. Nó giúp
đỡ, nó giúp đỡ theo cách nào đó. Nó cho phép chúng
ta cảm thấy rằng chúng ta không một mình. Nó làm
cho cuộc sống thoải mái hơn chút ít, nhưng thoải mái
đó là ảo tưởng. Người khác vẫn còn là người khác, và
không có cách nào thấm vào bí ẩn của người khác.
Chúng ta vẫn một mình.
Khi Phật nói, shramana vô gia cư cắt đứt các đam
mê, tự giải phóng mình khỏi gắn bó, ông ấy ngụ ý
người đó đi tới thấy rằng gắn bó là không thể được ở
đây.
Gắn bó là không thể được, mối quan hệ là không
thể được. Tất cả các mối quan hệ đều chỉ là nỗ lực
ngớ ngẩn, bởi vì bạn không thể đạt tới người khác
được, bạn không thể chạm tới trung tâm của bản thể
người khác được. Và chừng nào bạn còn chưa chạm
được tới trung tâm, làm sao bạn có thể quan hệ được?
Bạn không biết linh hồn của người khác, bạn chỉ biết
thân thể, hành động, thái độ - chúng ở ngay trên ngoại
vi. Chúng ta gặp gỡ ở ngoại vi.
Đó là nỗi khổ của mối quan hệ. Chúng ta vẫn còn
ở ngoại vi và chúng ta liên tục tin vào hi vọng của
mình, vào ham muốn của mình, rằng ngày nào đó mối quan hệ sẽ thực sự xảy ra và trung tâm sẽ gặp với
trung tâm, trái tim sẽ gặp trái tim... rằng chúng ta sẽ
tan biến - nhưng điều đó chẳng bao giờ xảy ra cả. Nó
không thể xảy ra được.
Trở nên nhận biết về thực tại rất xáo động này là
khó bởi vì nó lấy đi chính nền tảng dưới chân bạn.
Bạn bị bỏ lại đơn độc tới mức bạn lại bắt đầu tin vào
mơ, mối quan hệ cũ, thế này thế nọ. Bạn lại bắt đầu
tạo ra những chiếc cầu, nhưng bạn chẳng bao giờ
thành công, chưa bao giờ thành công cả. Không phải
là nỗ lực của bạn là không đủ, không phải là kĩ năng
của bạn là không đủ, mà bởi vì trong chính bản chất
của mọi sự, gắn bó là điều không thể được. Bạn đang
cố gắng làm điều gì đó mà thực tại thực sự không cho
phép.
Sự một mình của bạn là vĩnh hằng. Phật nói hiểu
sự một mình này và vẫn còn thực với điều đó là ý
nghĩa của việc vứt bỏ gắn bó. Không phải là bạn trốn
khỏi thế giới, đơn giản tất cả những gắn bó rơi rụng
đi, cây cầu rơi rụng đi. Và đây là cái đẹp - rằng khi tất
cả mọi gắn bó đều rơi rụng đi, bạn trở nên hiểu biết
hơn, và cuộc sống của bạn với người khác trở nên an
bình hơn... bởi vì bạn không hi vọng, bạn không hi
vọng vào điều không thể được, bạn không mong đợi.
Bất kì cái gì xảy ra bạn cũng đều cảm thấy biết ơn và
bất kì cái gì không xảy ra bạn đều biết nó không thể
xảy ra được. Theo một cách rất sâu sắc bạn trở thành
rất chấp nhận. Bạn không buộc thực tại phải tuân theo
ham muốn của mình. Bạn bắt đầu học cách buông bỏ,
cách là một và hài hoà với bản thân thực tại.
…hiểu cội nguồn của tâm trí mình, thấm vào học
thuyết sâu sắc nhất của Phật, và hiểu thấu pháp...
Học thuyết sâu sắc nhất của phật là gì? Thông
điệp vĩ đại nhất của Phật là thông điệp về vô ngã,
anatta - đó là học thuyết sâu sắc nhất của ông ấy.
Điều đó bạn phải hiểu. Thứ nhất ông ấy nói đừng làm
nhà ở đây, thế rồi ông ấy nói đừng bị gắn bó, thế rồi
ông ấy nói nhìn vào bản thân mình; bạn không có đâu.
Trước hết ông ấy nói thế giới này là ảo tưởng,
đừng làm nhà ở đây. Thế rồi ông ấy nói gắn bó cũng
chỉ là mơ thôi, vứt mọi gắn bó khỏi tâm trí bạn. Và rồi
ông ấy đi tới học thuyết sâu sắc nhất của mình. Học
thuyết này là: bây giờ nhìn vào bên trong, bạn không
có đâu.
Bạn có thể tồn tại chỉ với nhà, với vật sở hữu, với
các mối quan hệ. Cái 'tôi' chẳng là gì ngoài tổ hợp của
tất cả những mơ này, một kết quả tích luỹ. Mơ về sở
hữu đồ vật, mơ về sở hữu con người - các mối quan
hệ, gắn bó, tình yêu, đam mê, mơ về tương lai - tất cả
những điều này tích luỹ và trở thành bản ngã. Khi bạn
vứt bỏ tất cả những điều này, bỗng nhiên bạn biến
mất, và trong sự biến mất của bạn thì luật bắt đầu vận
hành theo cách đúng đắn nhất của nó. Đó là điều Phật
gọi là pháp, là Đạo, luật tối thượng.
Cho nên có ba tầng của bản ngã. Tầng thứ nhất,
thế giới - nhà của bạn, xe của bạn, số dư ngân hàng
của bạn. Tầng thứ hai, gắn bó - mối quan hệ của bạn,
công việc của bạn, con bạn, vợ, chồng, bạn bè, kẻ thù.
Và tầng sâu sắc nhất, bạn. Và tất cả những điều này
đều nối với nhau. Nếu bạn thực sự muốn gạt bỏ bản ngã của mình, bạn sẽ phải đi vào theo cách rất khoa
học. Đó là điều Phật đang làm.
Thứ nhất, không nhà; thứ hai, không quan hệ; thứ
ba, không cái ta. Nếu bạn làm hai điều đầu tiên,
những điều mở đầu, thì điều thứ ba tự động xảy ra -
bạn nhìn vào bên trong và bạn không có đó. Và khi
bạn thấy rằng mình không có đó - không có thực thể
nào bên trong, không thực thể bản chất nào, thì bạn
không thể gọi bản thân mình là 'tôi' - bạn được tự do.
Đây chính là giải thoát theo đường Phật giáo. Đây là
niết bàn nghĩa là gì.
Từ niết bàn nghĩa là chấm dứt của cái ta, nảy sinh
của vô ngã, cái trống rỗng... kinh nghiệm số không.
Không có gì, chỉ cái không hiện hữu.
Thế thì làm sao bạn có thể bị xáo động được? bởi
vì bây giờ không có ai bị xáo động cả. Thế thì làm sao
bạn có thể chết được? bởi vì bây giờ không có ai để
chết cả. Làm sao bạn có thể được sinh ra? bởi vì
không có ai để được sinh cả. Sự không có người này
cực kì đẹp. Nó cứ mở ra mãi, không gian tiếp không
gian, không biên giới.
Đây là khái niệm của Phật về thực tại. Nó rất khó
hiểu. Chúng ta có thể hiểu rằng bản ngã có thể bị vứt
bỏ - nhưng linh hồn thì sao? Thế rồi chúng ta cứ tiếp
tục theo cách tinh vi vẫn còn là người bản ngã. Thế
rồi chúng ta gọi nó là linh hồn, là atman. Phật rất nhất
quán. Ông ấy nói bất kì ý tưởng nào về bản thân bạn,
rằng bạn có thể hiện hữu theo cách nào đó, đều là
mang tính bản ngã.
Để tôi cố giải thích điều đó cho bạn qua vật lí
hiện đại, bởi vì vật lí hiện đại cũng đã đi tới cùng một
điểm. Hỏi nhà khoa học hiện đại xem. Ông ta nói rằng
vật chất chỉ có vẻ vậy thôi, nó không có thật. Nếu bạn
đi sâu hơn vào trong vật chất, chỉ có cái trống rỗng.
Nó không là gì cả ngoài cái trống rỗng. Nếu bạn phân
tích vật chất, nếu bạn phân chia nguyên tử, nó biến
mất. Tại cốt lõi tối thượng chỉ trống rỗng còn lại... chỉ
toàn không gian, không gian thuần khiết.
Cùng phân tích đó Phật đã làm với cái ta. Điều
nhà khoa học đã làm với vật chất, Phật đã làm với tâm
trí. Và cả hai đều đồng ý rằng nếu phân tích đi đủ sâu,
thế thì không chất liệu nào còn lại, mọi chất liệu đều
biến mất. Cái không tồn tại còn lại.
Phật không thể tồn tại được ở Ấn Độ. Ấn Độ là
nước cổ nhất trên thế giới đã tin vào cái ta, vào
atman. Upanishads, Vedas, từ Patanjali cho tới
Mahavira, mọi người đều đã tin vào cái ta. Họ tất cả
đều chống bản ngã, nhưng họ chưa bao giờ dám nói
rằng cái ta cũng chẳng là gì ngoài thủ đoạn của bản
ngã. Phật đã dám khẳng định chân lí tối thượng.
Khi ông ấy còn sống, mọi người có thể dung thứ.
Sự hiện diện của ông ấy là hiện diện mạnh mẽ thế, sự
hiện diện của ông ấy mang tính thuyết phục tới mức
họ không thể phủ nhận được, họ không thể nói rằng
điều ông ấy đang nói là ngược với tâm trí con người,
tuyệt đối ngược với tâm trí con người. Họ có thể đã
thảo luận đây đó; đôi khi vài người tới thảo luận với
ông ấy - 'Thầy đang nói gì vậy? Thế thì được giải
thoát phỏng có ích gì nếu không ai còn lại? Chúng tôi hi vọng vào giải thoát để cho chúng tôi sẽ được giải
thoát chứ.'
Nhấn mạnh của Phật là ở chỗ bạn sẽ không bao
giờ được giải thoát cả, bởi vì cho tới khi và chừng nào
bạn còn chưa chết thì không có giải thoát. Giải thoát
là thoát khỏi cái ta, cái ta không được giải thoát. Giải
thoát là thoát khỏi bản thân cái ta.
Nhưng sự hiện diện của ông ấy lại rất thuyết
phục; bất kì điều gì ông ấy nói cũng đều phải đúng.
Sự tồn tại của ông ấy là bằng chứng. Duyên dáng đã
xảy ra cho ông ấy, hài hoà đã bao quanh ông ấy, chói
sáng đã theo ông ấy mọi nơi ông ấy đi, di chuyển...
rực rỡ. Mọi người đều phân vân - bởi vì con người
này đang nói rằng không có cái ta, chỉ có cái trống
rỗng mênh mông bên trong. Họ không thể phủ nhận
được.
Nhưng vào lúc Phật đã qua đời, họ bắt đầu phê
bình, tranh cãi; họ bắt đầu phủ nhận. Chỉ năm trăm
năm sau khi Phật rời khỏi thân thể, Phật giáo bị nhổ
bật rễ khỏi Ấn Độ. Mọi người không thể tin được vào
thái độ quyết liệt như vậy. Cái không có đấy, thế giới
là ảo tưởng, gắn bó là ngu xuẩn, và trong phân tích
cuối cùng bạn cũng lại không có nốt. Thế thì phỏng
có ích gì?
Nếu mọi thứ chỉ là mơ và ngay cả cái ta cũng là
mơ, thế thì sao chúng ta phải đi vào trong nó? Thì cứ
để nó là mơ đi - ít nhất thì cái gì đó cũng còn có đấy.
Sao chúng ta lại phải làm nhiều nỗ lực thế, nhiều nỗ
lực vất vả thế để đạt tới chỉ cái không thôi à?
Nhưng bạn phải hiểu. Điều Phật gọi là cái không
thì là cái không từ phía bạn. Ông ấy nói cái không còn
lại - cái không về thế giới của bạn, cái không về quan
hệ của bạn, cái không về bạn, nhưng ông ấy không
nói rằng cái không còn lại. Ông ấy đang nói rằng cái
không còn lại từ phía của bạn, và cái còn lại đó không
thể được diễn đạt. Cái còn lại đó không có cách nào
để diễn đạt nó cho bạn, không có cách nào để truyền
trao nó. Bởi vì theo bất kì cách nào mà nó được trao
đổi, nó sẽ bị hiểu lầm.
Nếu Phật nói, 'Vâng, atman, cái ta tồn tại, nhưng
cái ta là trạng thái vô ngã,' bạn có thể gật đầu rằng có,
chúng tôi hiểu. Nhưng bạn không hiểu, bởi vì chính ý
tưởng về cái ta lại mang cái gì đó của bản ngã trong
nó: 'Tôi đây'. Dù thuần khiết tới đâu, nhưng cái 'tôi'
vẫn còn lại. Ý tưởng của bạn về atman, cái ta, cái siêu
ngã, cái Ta với chữ T hoa, không là gì ngoài bản ngã
đã được tôn lên.
Chuyện xảy ra:
Mulla Nasruddin và linh mục địa phương bao giờ
cũng gây gổ và tranh cãi và cuối cùng họ kết thúc
bằng việc lôi nhau ra toà. Sau khi nghe bằng chứng từ
cả hai phía, quan toà nói, 'Tôi cảm thấy chắc chắn
rằng điều này có thể được giải quyết một cách thân
tình. Bắt tay nhau và nói điều gì đó vì thiện chí đi.'
Linh mục bắt tay Nasruddin và nói, 'Tôi ước cho
ông điều ông ước cho tôi.'
'Thấy chưa, thưa quan toà,' Mulla nói, 'ông ta lại
bắt đầu điều đó rồi.'
Ông ấy có nói gì đâu, ông ấy đơn giản nói, 'Tôi
ước cho ông điều ông ước cho tôi.' Nhưng Mulla biết
tỏng điều ông ấy ước cho anh ta. Anh ta nói, 'Thấy
chưa, thưa quan toà, ông ta lại bắt đầu điều đó rồi.'
Bất kì điều gì được nói cho bạn đều sẽ được bạn cho
thêm mầu sắc vào.
Phật vẫn còn rất thuần khiết; ông ấy sẽ không cho
phép bạn sai lạc đâu. Ông ấy sẽ không cho bạn ngay
cả một hướng dẫn. Ông ấy đơn giản phủ nhận toàn bộ,
tuyệt đối. Ông ấy nói bất kì cái gì bạn biết cũng đều
biến mất - thế giới của bạn, tình yêu của bạn, gắn bó
của bạn, mọi thứ của bạn, các mối quan hệ của bạn,
bạn. Bạn là trung tâm, thế giới của bạn là ngoại vi của
bạn. Chúng tất cả biến mất cùng nhau. Không thể có
chuyện bạn có thể được cứu khi thế giới của bạn bị
mất. Khi ngoại vi, chu vi bị mất, thì trung tâm cũng
mất. Chúng đi cùng nhau. Khi con voi đi, đuôi cũng
phải đi cùng nó. Khi toàn thể thế giới của bạn rơi rụng
đi, bạn cũng rơi rụng cùng nó chứ; bạn là một phần
của nó, một phần hữu cơ của giấc mơ đó.
Nhưng để tôi nhắc bạn - chớ hiểu lầm Phật. Ông
ấy rất logic không nói gì về cái còn lại cả. Ông ấy nói,
'Tới và kinh nghiệm nó.' Ông ấy nói, 'Đừng buộc ta
phải nói về nó cho ông về mặt ngôn ngữ. Để nó là
kinh nghiệm tồn tại.'
Bạn biến mất nhưng theo một cách nào đó lần đầu
tiên bạn xuất hiện. Nhưng xuất hiện này là cái gì đó
hoàn toàn khác với tất cả mọi kinh nghiệm của bạn tới
mức không có cách nào kể lại nó được. Bất kì cái gì
được nói ra đều sẽ sai, bởi vì bạn sẽ diễn giải nó theo
cách riêng của mình.
Shramana vô gia cư cắt đứt các đam mê, tự giải
phóng mình khỏi gắn bó, hiểu cội nguồn của tâm
trí mình, thấm vào học thuyết sâu nhất của Phật,
và hiểu thấu pháp, cái phi vật chất.
Đến thế này thì Phật cho phép - rằng có pháp, luật
tự nhiên, cái phi vật chất. Ông ấy sẽ không nói tâm
linh đâu; ông ấy đơn giản nói cái phi vật chất. Pháp
này là gì? Luật này là gì?
Sẽ dễ dàng nếu bạn hiểu khái niệm của Lão Tử về
Đạo, hay nếu bạn hiểu khái niệm Veda về vaidya.
Phải có cái gì đó giống như luật ôm giữ mọi thứ lại
với nhau. Mùa vụ thay đổi, sao chuyển dời... toàn thể
vũ trụ cứ êm ả như thế; phải có luật nào đó.
Sự khác biệt cần được hiểu. Người Do Thái giáo,
người Ki tô giáo, người Mô ha mét giáo, người Hindu
giáo, gọi luật đó là 'thượng đế'; họ nhân cách hoá nó.
Phật không sẵn sàng làm điều đó. Ông ấy nói nhân
cách hoá thành thượng đế là phá huỷ đi toàn thể cái
đẹp của nó, bởi vì đó là thái độ coi người là trung tâm,
nhân vị. Con người tưởng thượng đế cũng giống
người - được khuếch đại lên, hàng triệu lần to hơn về
mặt lượng, nhưng dầu vậy, vẫn cứ giống người.
Phật nói thượng đế không phải là người. Đó là lí
do tại sao ông ấy không bao giờ dùng từ 'thượng đế'.
Ông ấy nói pháp, luật. Thượng đế không phải là người mà chỉ là lực, lực phi vật chất. Bản chất của nó
giống nhiều với luật hơn là giống người. Đó là lí do
tại sao trong Phật giáo, lời cầu nguyện không tồn tại.
Bạn không thể cầu nguyện với luật được; điều đó
sẽ là vu vơ. Bạn không thể cầu nguyện với luật hấp
dẫn, được không? Điều đó sẽ là vô nghĩa. Luật không
thể nghe lời cầu nguyện của bạn được. Bạn có thể
tuân theo luật, và bạn có thể trong hài hoà với luật.
Hay, bạn có thể không tuân theo luật và bạn có thể
khổ sở. Nhưng không ích gì mà đi cầu nguyện với
luật.
Nếu bạn đi ngược lại luật hấp dẫn bạn có thể làm
gẫy vài cái xương của mình, bạn có thể bị gẫy xương.
Nếu bạn theo luật hấp dẫn, bạn có thể tránh được gẫy
xương - nhưng phỏng có ích gì mà cầu nguyện? Ngồi
trước một hình tượng và cầu nguyện với Trời - 'Con
sắp đi xa, xin hãy giúp con' - điều đó là ngớ ngẩn.
Phật nói vũ trụ vận hành theo luật, không theo
người. Thái độ của ông ấy là khoa học. Bởi vì, ông ấy
nói, người có thể bất thường. Bạn có thể cầu nguyện
thượng đế và bạn có thể thuyết phục ông ấy, nhưng
điều đó là nguy hiểm. Ai đó, người không cầu nguyện
thượng đế, có thể không thuyết phục được ông ấy và
thượng đế có thể trở nên mang định kiến - con người
bao giờ cũng có khả năng mang định kiến.
Và đó là điều tất cả các tôn giáo đều nói - rằng
nếu bạn cầu nguyện, ông ấy sẽ cứu bạn, nếu bạn cầu
nguyện bạn sẽ không bị khổ, nếu bạn không cầu
nguyện bạn sẽ bị tống vào địa ngục.
Nghĩ theo những từ ngữ này về thượng đế là rất
con người, nhưng rất không khoa học. Điều đó nghĩa
là thượng đế thích lời nịnh hót của bạn, lời cầu
nguyện của bạn. Cho nên nếu bạn là người cầu
nguyện và bạn cứ đều đặn tới nhà thờ, tới đền chùa,
và bạn đọc Gita và Kinh Thánh, bạn thuộc lòng
Koran, thế thì ngài sẽ giúp bạn; bằng không thì ngài
sẽ rất bực tức bởi bạn. Nếu bạn nói, 'Tôi không tin
vào thượng đế,' ngài sẽ rất giận bạn.
Phật nói điều này là ngu xuẩn. Thượng đế không
phải là người. Bạn không thể gây khó chịu cho ngài
và bạn không thể dựa vào ngài, bạn không thể nịnh
hót ngài. Bạn không thể thuyết phục ngài theo cách
riêng của bạn. Dù bạn tin vào ngài hay không, điều đó
chẳng thành vấn đề. Luật tồn tại bên ngoài niềm tin
của bạn. Nếu bạn tuân theo nó, bạn hạnh phúc. Nếu
bạn không tuân theo nó, bạn trở nên bất hạnh.
Nhìn cái đẹp mộc mạc của khái niệm luật đi. Thế
thì toàn thể vấn đề là về kỉ luật, không phải là lời cầu
nguyện. Hiểu luật và hài hoài với nó, đừng trong xung
đột với nó, có vậy thôi. Không cần đền chùa, không
cần nhà thờ, không cần cầu nguyện. Chỉ theo hiểu biết
của bạn.
Phật nói rằng bất kì khi nào bạn khổ thì đấy cũng
là chỉ báo rằng bạn đã đi ngược lại với luật, bạn đã
không vâng theo luật. Bất kì khi nào bạn trong khổ,
hiểu một điều thôi; theo dõi, quan sát, phân tích tình
huống của mình, chẩn đoán nó - bạn phải đi đâu đó
ngược lại luật rồi, bạn phải đang trong xung đột với
luật. Phật nói đấy không phải là luật đang trừng phạt
bạn đâu; không, điều đó là ngu xuẩn - làm sao luật có thể trừng phạt bạn được? Bạn đang tự trừng phạt mình
bởi việc đi ngược lại luật. Nếu bạn đi cùng luật,
không phải là luật thưởng cho bạn đâu - làm sao luật
có thể thưởng cho bạn được? Nếu bạn đi cùng nó, bạn
đang tự thưởng cho mình. Toàn thể trách nhiệm là của
bạn - tuân theo hay không tuân theo.
Nếu bạn tuân theo, bạn sống trên cõi trời. Nếu bạn
không tuân theo, bạn sống trong địa ngục. Địa ngục là
trạng thái của tâm trí riêng của bạn khi bạn đối kháng
với luật, và cõi trời cũng là trạng thái của tâm trí riêng
của bạn khi bạn trong hài hoà.
Người đó không có định kiến trong lòng.
Phật nói về người hiểu luật,
Người đó không có định kiến trong lòng. Người
đó không có gì để khao khát. Người đó không bị
ngăn trở bởi ý nghĩ về con đường và người đó
không vướng vào nghiệp. Không định kiến, không
cưỡng bách, không kỉ luật, không chứng ngộ và
không đi lên qua các cấp bậc vậy mà lại có tất cả
vinh quang trong nó. Điều này được gọi là đạo.
Đây là phát biểu rất cách mạng. Bạn không thể
bắt gặp một phát biểu như vậy ở khẳng định của
Krishna, hay khẳng định của Jesus, hay của
Mohammed. Điều này mang tính cách mạng vô cùng.
Phật nói con người thực của hiểu biết thậm chí
không khao khát về chứng ngộ. Bởi vì ngay cả ham
muốn chứng ngộ cũng là ham muốn, và ham muốn là
khổ. Dù bạn ham muốn tiền hay bạn ham muốn tỏ
ngộ, dù bạn ham muốn người nào đó hay bạn ham
muốn chứng ngộ, dù bạn ham muốn danh tiếng,
quyền lực, kính trọng, hay bạn ham muốn dhyana,
samadhi, thiền, chứng ngộ, thì ham muốn vẫn là một
mà thôi; bản chất của ham muốn là một. Ham muốn
nghĩa là ham muốn, và ham muốn đem tới khổ. Bạn
ham muốn cái gì không liên quan - bạn ham muốn,
thế là đủ để làm cho bạn khổ.
Ham muốn nghĩa là bạn đã đi xa khỏi thực tại,
bạn đã đi xa khỏi cái đang hiện hữu.
Ham muốn nghĩa là bạn đã rơi vào trong cái bẫy
của mơ.
Ham muốn nghĩa là bạn không ở đây bây giờ, bạn
đã đi đâu đó trong tương lai.
Vô ham muốn là chứng ngộ, cho nên làm sao bạn
có thể ham muốn chứng ngộ được? Nếu bạn ham
muốn chứng ngộ thì chính ham muốn của bạn ngăn
cản việc xảy ra của nó. Bạn không thể ham muốn
chứng ngộ được. Bạn chỉ có thể hiểu bản chất của
ham muốn, và trong ánh sáng của hiểu biết, ham
muốn biến mất - như bạn đem chiếc đèn vào trong
phòng tối, bóng tối biến mất.
Ham muốn là bóng tối. Khi bạn thắp sáng ngọn
nến của hiểu biết, ham muốn biến mất. Và khi không
có ham muốn, thì có chứng ngộ. Đó chính là chứng
ngộ là gì.
Cố hiểu điều này; đây là một trong những điều
bạn sẽ cần tới rất nhiều. Rất dễ dàng thay đổi đối
tượng ham muốn của bạn từ các thứ trần tục sang các
thứ của thế giới khác.
bắt đầu điều đó rồi.'
Ông ấy có nói gì đâu, ông ấy đơn giản nói, 'Tôi
ước cho ông điều ông ước cho tôi.' Nhưng Mulla biết
tỏng điều ông ấy ước cho anh ta. Anh ta nói, 'Thấy
chưa, thưa quan toà, ông ta lại bắt đầu điều đó rồi.'
Bất kì điều gì được nói cho bạn đều sẽ được bạn cho
thêm mầu sắc vào.
Phật vẫn còn rất thuần khiết; ông ấy sẽ không cho
phép bạn sai lạc đâu. Ông ấy sẽ không cho bạn ngay
cả một hướng dẫn. Ông ấy đơn giản phủ nhận toàn bộ,
tuyệt đối. Ông ấy nói bất kì cái gì bạn biết cũng đều
biến mất - thế giới của bạn, tình yêu của bạn, gắn bó
của bạn, mọi thứ của bạn, các mối quan hệ của bạn,
bạn. Bạn là trung tâm, thế giới của bạn là ngoại vi của
bạn. Chúng tất cả biến mất cùng nhau. Không thể có
chuyện bạn có thể được cứu khi thế giới của bạn bị
mất. Khi ngoại vi, chu vi bị mất, thì trung tâm cũng
mất. Chúng đi cùng nhau. Khi con voi đi, đuôi cũng
phải đi cùng nó. Khi toàn thể thế giới của bạn rơi rụng
đi, bạn cũng rơi rụng cùng nó chứ; bạn là một phần
của nó, một phần hữu cơ của giấc mơ đó.
Nhưng để tôi nhắc bạn - chớ hiểu lầm Phật. Ông
ấy rất logic không nói gì về cái còn lại cả. Ông ấy nói,
'Tới và kinh nghiệm nó.' Ông ấy nói, 'Đừng buộc ta
phải nói về nó cho ông về mặt ngôn ngữ. Để nó là
kinh nghiệm tồn tại.'
Bạn biến mất nhưng theo một cách nào đó lần đầu
tiên bạn xuất hiện. Nhưng xuất hiện này là cái gì đó
hoàn toàn khác với tất cả mọi kinh nghiệm của bạn tới
mức không có cách nào kể lại nó được. Bất kì cái gì
được nói ra đều sẽ sai, bởi vì bạn sẽ diễn giải nó theo
cách riêng của mình.
Shramana vô gia cư cắt đứt các đam mê, tự giải
phóng mình khỏi gắn bó, hiểu cội nguồn của tâm
trí mình, thấm vào học thuyết sâu nhất của Phật,
và hiểu thấu pháp, cái phi vật chất.
Đến thế này thì Phật cho phép - rằng có pháp, luật
tự nhiên, cái phi vật chất. Ông ấy sẽ không nói tâm
linh đâu; ông ấy đơn giản nói cái phi vật chất. Pháp
này là gì? Luật này là gì?
Sẽ dễ dàng nếu bạn hiểu khái niệm của Lão Tử về
Đạo, hay nếu bạn hiểu khái niệm Veda về vaidya.
Phải có cái gì đó giống như luật ôm giữ mọi thứ lại
với nhau. Mùa vụ thay đổi, sao chuyển dời... toàn thể
vũ trụ cứ êm ả như thế; phải có luật nào đó.
Sự khác biệt cần được hiểu. Người Do Thái giáo,
người Ki tô giáo, người Mô ha mét giáo, người Hindu
giáo, gọi luật đó là 'thượng đế'; họ nhân cách hoá nó.
Phật không sẵn sàng làm điều đó. Ông ấy nói nhân
cách hoá thành thượng đế là phá huỷ đi toàn thể cái
đẹp của nó, bởi vì đó là thái độ coi người là trung tâm,
nhân vị. Con người tưởng thượng đế cũng giống
người - được khuếch đại lên, hàng triệu lần to hơn về
mặt lượng, nhưng dầu vậy, vẫn cứ giống người.
Phật nói thượng đế không phải là người. Đó là lí
do tại sao ông ấy không bao giờ dùng từ 'thượng đế'.
Ông ấy nói pháp, luật. Thượng đế không phải là người mà chỉ là lực, lực phi vật chất. Bản chất của nó
giống nhiều với luật hơn là giống người. Đó là lí do
tại sao trong Phật giáo, lời cầu nguyện không tồn tại.
Bạn không thể cầu nguyện với luật được; điều đó
sẽ là vu vơ. Bạn không thể cầu nguyện với luật hấp
dẫn, được không? Điều đó sẽ là vô nghĩa. Luật không
thể nghe lời cầu nguyện của bạn được. Bạn có thể
tuân theo luật, và bạn có thể trong hài hoà với luật.
Hay, bạn có thể không tuân theo luật và bạn có thể
khổ sở. Nhưng không ích gì mà đi cầu nguyện với
luật.
Nếu bạn đi ngược lại luật hấp dẫn bạn có thể làm
gẫy vài cái xương của mình, bạn có thể bị gẫy xương.
Nếu bạn theo luật hấp dẫn, bạn có thể tránh được gẫy
xương - nhưng phỏng có ích gì mà cầu nguyện? Ngồi
trước một hình tượng và cầu nguyện với Trời - 'Con
sắp đi xa, xin hãy giúp con' - điều đó là ngớ ngẩn.
Phật nói vũ trụ vận hành theo luật, không theo
người. Thái độ của ông ấy là khoa học. Bởi vì, ông ấy
nói, người có thể bất thường. Bạn có thể cầu nguyện
thượng đế và bạn có thể thuyết phục ông ấy, nhưng
điều đó là nguy hiểm. Ai đó, người không cầu nguyện
thượng đế, có thể không thuyết phục được ông ấy và
thượng đế có thể trở nên mang định kiến - con người
bao giờ cũng có khả năng mang định kiến.
Và đó là điều tất cả các tôn giáo đều nói - rằng
nếu bạn cầu nguyện, ông ấy sẽ cứu bạn, nếu bạn cầu
nguyện bạn sẽ không bị khổ, nếu bạn không cầu
nguyện bạn sẽ bị tống vào địa ngục.
Nghĩ theo những từ ngữ này về thượng đế là rất
con người, nhưng rất không khoa học. Điều đó nghĩa
là thượng đế thích lời nịnh hót của bạn, lời cầu
nguyện của bạn. Cho nên nếu bạn là người cầu
nguyện và bạn cứ đều đặn tới nhà thờ, tới đền chùa,
và bạn đọc Gita và Kinh Thánh, bạn thuộc lòng
Koran, thế thì ngài sẽ giúp bạn; bằng không thì ngài
sẽ rất bực tức bởi bạn. Nếu bạn nói, 'Tôi không tin
vào thượng đế,' ngài sẽ rất giận bạn.
Phật nói điều này là ngu xuẩn. Thượng đế không
phải là người. Bạn không thể gây khó chịu cho ngài
và bạn không thể dựa vào ngài, bạn không thể nịnh
hót ngài. Bạn không thể thuyết phục ngài theo cách
riêng của bạn. Dù bạn tin vào ngài hay không, điều đó
chẳng thành vấn đề. Luật tồn tại bên ngoài niềm tin
của bạn. Nếu bạn tuân theo nó, bạn hạnh phúc. Nếu
bạn không tuân theo nó, bạn trở nên bất hạnh.
Nhìn cái đẹp mộc mạc của khái niệm luật đi. Thế
thì toàn thể vấn đề là về kỉ luật, không phải là lời cầu
nguyện. Hiểu luật và hài hoài với nó, đừng trong xung
đột với nó, có vậy thôi. Không cần đền chùa, không
cần nhà thờ, không cần cầu nguyện. Chỉ theo hiểu biết
của bạn.
Phật nói rằng bất kì khi nào bạn khổ thì đấy cũng
là chỉ báo rằng bạn đã đi ngược lại với luật, bạn đã
không vâng theo luật. Bất kì khi nào bạn trong khổ,
hiểu một điều thôi; theo dõi, quan sát, phân tích tình
huống của mình, chẩn đoán nó - bạn phải đi đâu đó
ngược lại luật rồi, bạn phải đang trong xung đột với
luật. Phật nói đấy không phải là luật đang trừng phạt
bạn đâu; không, điều đó là ngu xuẩn - làm sao luật có thể trừng phạt bạn được? Bạn đang tự trừng phạt mình
bởi việc đi ngược lại luật. Nếu bạn đi cùng luật,
không phải là luật thưởng cho bạn đâu - làm sao luật
có thể thưởng cho bạn được? Nếu bạn đi cùng nó, bạn
đang tự thưởng cho mình. Toàn thể trách nhiệm là của
bạn - tuân theo hay không tuân theo.
Nếu bạn tuân theo, bạn sống trên cõi trời. Nếu bạn
không tuân theo, bạn sống trong địa ngục. Địa ngục là
trạng thái của tâm trí riêng của bạn khi bạn đối kháng
với luật, và cõi trời cũng là trạng thái của tâm trí riêng
của bạn khi bạn trong hài hoà.
Người đó không có định kiến trong lòng.
Phật nói về người hiểu luật,
Người đó không có định kiến trong lòng. Người
đó không có gì để khao khát. Người đó không bị
ngăn trở bởi ý nghĩ về con đường và người đó
không vướng vào nghiệp. Không định kiến, không
cưỡng bách, không kỉ luật, không chứng ngộ và
không đi lên qua các cấp bậc vậy mà lại có tất cả
vinh quang trong nó. Điều này được gọi là đạo.
Đây là phát biểu rất cách mạng. Bạn không thể
bắt gặp một phát biểu như vậy ở khẳng định của
Krishna, hay khẳng định của Jesus, hay của
Mohammed. Điều này mang tính cách mạng vô cùng.
Phật nói con người thực của hiểu biết thậm chí
không khao khát về chứng ngộ. Bởi vì ngay cả ham
muốn chứng ngộ cũng là ham muốn, và ham muốn là
khổ. Dù bạn ham muốn tiền hay bạn ham muốn tỏ
ngộ, dù bạn ham muốn người nào đó hay bạn ham
muốn chứng ngộ, dù bạn ham muốn danh tiếng,
quyền lực, kính trọng, hay bạn ham muốn dhyana,
samadhi, thiền, chứng ngộ, thì ham muốn vẫn là một
mà thôi; bản chất của ham muốn là một. Ham muốn
nghĩa là ham muốn, và ham muốn đem tới khổ. Bạn
ham muốn cái gì không liên quan - bạn ham muốn,
thế là đủ để làm cho bạn khổ.
Ham muốn nghĩa là bạn đã đi xa khỏi thực tại,
bạn đã đi xa khỏi cái đang hiện hữu.
Ham muốn nghĩa là bạn đã rơi vào trong cái bẫy
của mơ.
Ham muốn nghĩa là bạn không ở đây bây giờ, bạn
đã đi đâu đó trong tương lai.
Vô ham muốn là chứng ngộ, cho nên làm sao bạn
có thể ham muốn chứng ngộ được? Nếu bạn ham
muốn chứng ngộ thì chính ham muốn của bạn ngăn
cản việc xảy ra của nó. Bạn không thể ham muốn
chứng ngộ được. Bạn chỉ có thể hiểu bản chất của
ham muốn, và trong ánh sáng của hiểu biết, ham
muốn biến mất - như bạn đem chiếc đèn vào trong
phòng tối, bóng tối biến mất.
Ham muốn là bóng tối. Khi bạn thắp sáng ngọn
nến của hiểu biết, ham muốn biến mất. Và khi không
có ham muốn, thì có chứng ngộ. Đó chính là chứng
ngộ là gì.
Cố hiểu điều này; đây là một trong những điều
bạn sẽ cần tới rất nhiều. Rất dễ dàng thay đổi đối
tượng ham muốn của bạn từ các thứ trần tục sang các
thứ của thế giới khác.
Tôi đã ở trong một thị trấn. Một tối tôi đi dạo.
Ngay khi tôi tới gần khu vườn thì một người đàn bà
tới tôi và đưa cho tôi một cuốn sách nhỏ. Trên cuốn
sách nhỏ đó có một khu vườn đẹp in trên trang bìa và
một toà nhà đẹp bên cạnh một dòng suối. Cây vươn
cao và xa trong các đỉnh núi phủ tuyết làm nền. Tôi
nhìn vào bên trong. Bên trong, tôi ngạc nhiên thấy nó
là tờ rơi của cộng đồng Ki tô giáo nào đó. Trong tờ
rơi đó nói, 'Nếu bạn muốn có ngôi nhà đẹp trong khu
vườn của thượng đế, hãy theo Jesus. Nếu trong thế
giới bên kia bạn muốn ngôi nhà đẹp như vậy, hãy theo
Jesus.'
Bây giờ kiểu thái độ này dường như rất trần tục,
nhưng điều này đã là như vậy rồi. Ngoại trừ thái độ
của Phật, tất cả các tôn giáo khác đều theo cách này
cách khác đều không đòi hỏi bạn vứt bỏ ham muốn,
mà đòi hỏi bạn thay đổi đối tượng của ham muốn. Đó
là khác biệt. Họ nói, 'Đừng ham muốn những thứ trần
tục, ham muốn những thứ thiên đường. Đừng ham
muốn tiền bạc, ham muốn thượng đế.'
Bây giờ bạn có thể thấy khác biệt, thay đổi cách
mạng. Phật nói đơn giản đừng ham muốn nữa. Bạn
ham muốn cái gì không thành vấn đề. Nếu bạn ham
muốn, bạn sẽ vẫn còn trong khổ. Đừng ham muốn, có
vậy thôi. Vô ham muốn, có vậy thôi. Và khi bạn vô
ham muốn thì bạn bình thản và tĩnh lặng và thanh
thảnh. Khi bạn vô ham muốn, bản ngã biến mất, khi
bạn vô ham muốn, khổ biến mất, và khi bạn vô ham
muốn, bạn rơi vào hài hoà với luật.
Ham muốn của bạn bao giờ cũng xung đột với
luật. Ham muốn của bạn đơn giản nói rằng bạn không
được thoả mãn với cái được trao cho bạn. Bạn đòi hỏi
nhiều hơn hay bạn đang đòi hỏi cái gì đó khác. Người
vô ham muốn đơn giản nói, 'Bất kì cái gì có đó, thì
đang có đó rồi. Bất kì cái gì đang xảy ra thì đang xảy
ra rồi. Tôi chấp nhận nó và tôi đi cùng với nó. Tôi
không có tâm trí nào khác. Nếu đây là điều đang xảy
ra, tôi đơn giản sẽ vui sướng trong nó. Tôi sẽ tận
hưởng nó. Tôi sẽ sống cùng nó.'
Đây là điều tôi gọi là buông xuôi đấy. Buông xuôi
nghĩa là vô ham muốn.
Người đó không bị ngăn trở bởi ý nghĩ về con
đường.
Nếu bạn ham muốn thượng đế, thiên đường...
thực tế chính từ 'thiên đường' nghĩa là một khu vườn
có tường bao... nếu bạn ham muốn cung điện đẹp nào
đó trong thế giới khác, thế thì thậm chí đạo, con
đường, tôn giáo, Kinh Thánh, Koran, Gita, chúng sẽ
ngăn trở bạn, chúng sẽ đè nặng bạn - bởi vì tâm trí
ham muốn bao giờ cũng bị xáo động, bao giờ cũng
vẩn vơ, bao giờ cũng nghĩ liệu điều đó sẽ xảy ra hay
không, bao giờ cũng hoài nghi liệu điều đó đã từng
xảy ra cho bất kì ai chưa.
'Mình ngu mà đi ham muốn nó sao? Nó có thực
tồn tại không? Nó có tồn tại không, thế giới bên kia
ấy? thượng đế ấy? hạnh phúc? thiên đường? hay nó
chỉ là huyền thoại, là câu chuyện cho trẻ con, cho
những người cần đồ chơi?' Và thế rồi ngay cả con
đường cũng trở thành căng thẳng, bởi vì người đó
dùng mọi thứ làm phương tiện để đạt tới mục đích
nào đó.
Ngay khi tôi tới gần khu vườn thì một người đàn bà
tới tôi và đưa cho tôi một cuốn sách nhỏ. Trên cuốn
sách nhỏ đó có một khu vườn đẹp in trên trang bìa và
một toà nhà đẹp bên cạnh một dòng suối. Cây vươn
cao và xa trong các đỉnh núi phủ tuyết làm nền. Tôi
nhìn vào bên trong. Bên trong, tôi ngạc nhiên thấy nó
là tờ rơi của cộng đồng Ki tô giáo nào đó. Trong tờ
rơi đó nói, 'Nếu bạn muốn có ngôi nhà đẹp trong khu
vườn của thượng đế, hãy theo Jesus. Nếu trong thế
giới bên kia bạn muốn ngôi nhà đẹp như vậy, hãy theo
Jesus.'
Bây giờ kiểu thái độ này dường như rất trần tục,
nhưng điều này đã là như vậy rồi. Ngoại trừ thái độ
của Phật, tất cả các tôn giáo khác đều theo cách này
cách khác đều không đòi hỏi bạn vứt bỏ ham muốn,
mà đòi hỏi bạn thay đổi đối tượng của ham muốn. Đó
là khác biệt. Họ nói, 'Đừng ham muốn những thứ trần
tục, ham muốn những thứ thiên đường. Đừng ham
muốn tiền bạc, ham muốn thượng đế.'
Bây giờ bạn có thể thấy khác biệt, thay đổi cách
mạng. Phật nói đơn giản đừng ham muốn nữa. Bạn
ham muốn cái gì không thành vấn đề. Nếu bạn ham
muốn, bạn sẽ vẫn còn trong khổ. Đừng ham muốn, có
vậy thôi. Vô ham muốn, có vậy thôi. Và khi bạn vô
ham muốn thì bạn bình thản và tĩnh lặng và thanh
thảnh. Khi bạn vô ham muốn, bản ngã biến mất, khi
bạn vô ham muốn, khổ biến mất, và khi bạn vô ham
muốn, bạn rơi vào hài hoà với luật.
Ham muốn của bạn bao giờ cũng xung đột với
luật. Ham muốn của bạn đơn giản nói rằng bạn không
được thoả mãn với cái được trao cho bạn. Bạn đòi hỏi
nhiều hơn hay bạn đang đòi hỏi cái gì đó khác. Người
vô ham muốn đơn giản nói, 'Bất kì cái gì có đó, thì
đang có đó rồi. Bất kì cái gì đang xảy ra thì đang xảy
ra rồi. Tôi chấp nhận nó và tôi đi cùng với nó. Tôi
không có tâm trí nào khác. Nếu đây là điều đang xảy
ra, tôi đơn giản sẽ vui sướng trong nó. Tôi sẽ tận
hưởng nó. Tôi sẽ sống cùng nó.'
Đây là điều tôi gọi là buông xuôi đấy. Buông xuôi
nghĩa là vô ham muốn.
Người đó không bị ngăn trở bởi ý nghĩ về con
đường.
Nếu bạn ham muốn thượng đế, thiên đường...
thực tế chính từ 'thiên đường' nghĩa là một khu vườn
có tường bao... nếu bạn ham muốn cung điện đẹp nào
đó trong thế giới khác, thế thì thậm chí đạo, con
đường, tôn giáo, Kinh Thánh, Koran, Gita, chúng sẽ
ngăn trở bạn, chúng sẽ đè nặng bạn - bởi vì tâm trí
ham muốn bao giờ cũng bị xáo động, bao giờ cũng
vẩn vơ, bao giờ cũng nghĩ liệu điều đó sẽ xảy ra hay
không, bao giờ cũng hoài nghi liệu điều đó đã từng
xảy ra cho bất kì ai chưa.
'Mình ngu mà đi ham muốn nó sao? Nó có thực
tồn tại không? Nó có tồn tại không, thế giới bên kia
ấy? thượng đế ấy? hạnh phúc? thiên đường? hay nó
chỉ là huyền thoại, là câu chuyện cho trẻ con, cho
những người cần đồ chơi?' Và thế rồi ngay cả con
đường cũng trở thành căng thẳng, bởi vì người đó
dùng mọi thứ làm phương tiện để đạt tới mục đích
nào đó.
Phật nói con người của hiểu biết thậm chí không
bị ngăn trở bởi ý nghĩ về con đường, bởi vì người đó
không đi đâu cả, cho nên chẳng có vấn đề gì về con
đường nào. Người đó đơn giản ở đây. Khi bạn đi đâu
đó bạn cần con đường. Khi bạn hiểu, bạn đơn giản tận
hưởng việc ở đây. Khoảnh khắc này là đủ. Không có
chỗ nào mà đi, cho nên con đường, đường đi ngụ ý
gì? Không có mục đích, không có đích, không đâu mà
đi cả.
Đó cũng là nhấn mạnh của tôi. Không có đâu mà
đi cả. Chỉ ở đây thôi. Chỉ ở đây toàn bộ nhất có thể
được. Đừng cho phép tâm trí bạn đi đâu cả. Và trong
khoảnh khắc đó khi bạn không đi đâu cả, mọi thứ rơi
vào trong im lặng. Kinh nghiệm nó đi. Bạn có thể
kinh nghiệm nó ngay bây giờ, khi đang nghe tôi - nếu
bạn không đi đâu cả.
Bạn có thể lắng nghe tôi theo hai cách. Một cách
là của tâm trí, của ham muốn. Bạn có thể nghe tôi để
tìm ra manh mối nào đó để cho bạn có thể trở nên
chứng ngộ; để tìm ra manh mối nào đó để cho bạn có
thể đi vào lâu đài của thượng đế; để tìm ra chìa khoá
nào đó. Thế thì bạn sẽ không thoải mái, bất ổn.
Và bạn có thể nghe tôi mà không có ý tưởng nào
về đi đâu cả. Bạn có thể đơn giản nghe tôi, bạn có thể
chỉ ở đây cùng tôi. Trong cái im lặng đó khi bạn chỉ ở
đây thôi, vui sướng cùng tôi, nghe tôi như người ta
nghe thác đổ, như người ta nghe chim chóc líu lo trên
cây, như người ta nghe gió thổi qua rặng thông - chỉ
nghe mà chẳng có nguyên nhân nào - thế thì trong
khoảnh khắc đó bạn đang trong hài hoà với Đạo, bạn
đang trong hài hoà với pháp, bạn đang trong hài hoà
với vũ trụ.
Vũ trụ đang đi đâu đó; bạn rơi vào hài hoà với nó,
bạn đi cùng dòng sông. Thế thì bạn không xô đẩy
dòng sông. Thế thì bạn không có mục đích nào khác
hơn mục đích của cái toàn thể.
...người đó không vướng vào nghiệp.
Người đã hiểu thì chẳng có gì để làm cả, người đó
chỉ phải hiện hữu. Bản thể của người đó là tất cả hành
động của người đó. Hành động của người đó là niềm
vui sướng của người đó, người đó tận hưởng nó. Hỏi
hoạ sĩ xem. Nếu hoạ sĩ là hoạ sĩ thực thụ, thế thì
người đó tận hưởng việc vẽ, không phải là có kết quả
nào cho điều đó đâu. Có thể không có, có thể có; điều
đó không liên quan.
Ai đó hỏi Van Gogh, 'Bức tranh đẹp nhất của ông
là gì?' Ông ấy đang vẽ cái gì đó. Ông ấy nói, 'Cái này
đây - cái mà tôi đang vẽ ngay bây giờ.' Mọi người đều
lo âu sao Van Gogh lại cứ vẽ mãi bởi vì tranh của ông
ấy không bán được. Không một bức tranh nào được
bán khi ông ấy còn sống. Và ông ấy chết, bỏ đói bản
thân mình, bởi vì ông ấy chỉ có đủ tiền để sống. Mỗi
tuần anh ông ấy lại cho ông ấy một số tiền nào đó, đủ
để tồn tại. Cho nên mọi tuần trong ba ngày ông ấy ăn,
và trong bốn ngày ông ấy sẽ nhịn để tiết kiệm tiền
mua mầu, bút vẽ, vải vẽ - và tranh thì chẳng bán được
cái nào. Mọi người cho rằng ông ấy điên, nhưng ông
ấy cực kì hạnh phúc... đói và hạnh phúc. Hạnh phúc
của ông ấy là gì? Chính hành động vẽ đấy.
bị ngăn trở bởi ý nghĩ về con đường, bởi vì người đó
không đi đâu cả, cho nên chẳng có vấn đề gì về con
đường nào. Người đó đơn giản ở đây. Khi bạn đi đâu
đó bạn cần con đường. Khi bạn hiểu, bạn đơn giản tận
hưởng việc ở đây. Khoảnh khắc này là đủ. Không có
chỗ nào mà đi, cho nên con đường, đường đi ngụ ý
gì? Không có mục đích, không có đích, không đâu mà
đi cả.
Đó cũng là nhấn mạnh của tôi. Không có đâu mà
đi cả. Chỉ ở đây thôi. Chỉ ở đây toàn bộ nhất có thể
được. Đừng cho phép tâm trí bạn đi đâu cả. Và trong
khoảnh khắc đó khi bạn không đi đâu cả, mọi thứ rơi
vào trong im lặng. Kinh nghiệm nó đi. Bạn có thể
kinh nghiệm nó ngay bây giờ, khi đang nghe tôi - nếu
bạn không đi đâu cả.
Bạn có thể lắng nghe tôi theo hai cách. Một cách
là của tâm trí, của ham muốn. Bạn có thể nghe tôi để
tìm ra manh mối nào đó để cho bạn có thể trở nên
chứng ngộ; để tìm ra manh mối nào đó để cho bạn có
thể đi vào lâu đài của thượng đế; để tìm ra chìa khoá
nào đó. Thế thì bạn sẽ không thoải mái, bất ổn.
Và bạn có thể nghe tôi mà không có ý tưởng nào
về đi đâu cả. Bạn có thể đơn giản nghe tôi, bạn có thể
chỉ ở đây cùng tôi. Trong cái im lặng đó khi bạn chỉ ở
đây thôi, vui sướng cùng tôi, nghe tôi như người ta
nghe thác đổ, như người ta nghe chim chóc líu lo trên
cây, như người ta nghe gió thổi qua rặng thông - chỉ
nghe mà chẳng có nguyên nhân nào - thế thì trong
khoảnh khắc đó bạn đang trong hài hoà với Đạo, bạn
đang trong hài hoà với pháp, bạn đang trong hài hoà
với vũ trụ.
Vũ trụ đang đi đâu đó; bạn rơi vào hài hoà với nó,
bạn đi cùng dòng sông. Thế thì bạn không xô đẩy
dòng sông. Thế thì bạn không có mục đích nào khác
hơn mục đích của cái toàn thể.
...người đó không vướng vào nghiệp.
Người đã hiểu thì chẳng có gì để làm cả, người đó
chỉ phải hiện hữu. Bản thể của người đó là tất cả hành
động của người đó. Hành động của người đó là niềm
vui sướng của người đó, người đó tận hưởng nó. Hỏi
hoạ sĩ xem. Nếu hoạ sĩ là hoạ sĩ thực thụ, thế thì
người đó tận hưởng việc vẽ, không phải là có kết quả
nào cho điều đó đâu. Có thể không có, có thể có; điều
đó không liên quan.
Ai đó hỏi Van Gogh, 'Bức tranh đẹp nhất của ông
là gì?' Ông ấy đang vẽ cái gì đó. Ông ấy nói, 'Cái này
đây - cái mà tôi đang vẽ ngay bây giờ.' Mọi người đều
lo âu sao Van Gogh lại cứ vẽ mãi bởi vì tranh của ông
ấy không bán được. Không một bức tranh nào được
bán khi ông ấy còn sống. Và ông ấy chết, bỏ đói bản
thân mình, bởi vì ông ấy chỉ có đủ tiền để sống. Mỗi
tuần anh ông ấy lại cho ông ấy một số tiền nào đó, đủ
để tồn tại. Cho nên mọi tuần trong ba ngày ông ấy ăn,
và trong bốn ngày ông ấy sẽ nhịn để tiết kiệm tiền
mua mầu, bút vẽ, vải vẽ - và tranh thì chẳng bán được
cái nào. Mọi người cho rằng ông ấy điên, nhưng ông
ấy cực kì hạnh phúc... đói và hạnh phúc. Hạnh phúc
của ông ấy là gì? Chính hành động vẽ đấy.
Nhớ lấy, hành động trở thành nghiệp, tù túng, nếu
bạn có mục đích nào đó, nếu bạn đang đi đâu đó qua
nó. Nếu hành động của bạn chỉ là niềm vui sướng của
mình - giống như trẻ con chơi, làm lâu đài cát, tận
hưởng, không mục đích cho hoạt động của chúng, chỉ
chơi đùa, chơi bản chất trong chính hoạt động này -
thế thì không có nghiệp, thế thì không có tù túng. Thế
thì từng hành động đều đem tới ngày một nhiều tự do
hơn.
...Không định kiến, không cưỡng bách, không kỉ
luật.
Con người của hiểu biết không cần áp kỉ luật lên
mình. Hiểu biết của người đó là kỉ luật của người đó.
Bạn cần kỉ luật bởi vì hiểu biết của bạn là không đủ.
Mọi người tới tôi... mới đêm hôm nọ ai đó đã ở
đó. Anh ta đã viết một bức thư cho tôi rằng anh ta biết
cái đúng nhưng anh ta cứ làm cái sai. Anh ta biết cái
sai, dầu vậy anh ta vẫn cứ làm nó. 'Vậy làm sao thay
đổi điều đó, thưa Osho?' anh ta viết. Bây giờ nếu bạn
thực sự biết cái gì là đúng, làm sao bạn có thể làm sai
được? Ở đâu đó tri thức của bạn phải được vay mượn,
nó không thể là của bạn. Nếu bạn thực sự biết cái gì là
sai, làm sao bạn có thể làm nó được? Điều đó là
không thể được. Nếu bạn làm, điều đó đơn giản chỉ ra
bạn không biết.
Socrates hay nói, 'Tri thức là đức hạnh.' Nếu bạn
biết cái gì đó, điều đó bắt đầu xảy ra. Nhưng tri thức
phải là thực, và với thực tôi ngụ ý nó phải là của bạn,
nó phải tới qua cuộc sống riêng của bạn, nó phải là
hương thơm của kinh nghiệm riêng của bạn. Nó phải
không được vay mượn, nó phải không hàn lâm, nó
phải không mang tính kinh sách, nó phải không chỉ là
thông tin. Nó phải là kinh nghiệm riêng của bạn, được
sống đích thực. Thế thì bạn không thể đi ngược lại nó
được, không có cách nào.
Làm sao bạn có thể đi qua bức tường mà vẫn biết
rằng nó là bức tường? Bạn đi qua cửa. Bạn chưa bao
giờ tới tôi và nói, 'Tôi biết, thưa Osho, chỗ có cửa,
nhưng dầu vậy trước hết tôi vẫn cố đi qua tường. Nó
bao giờ cũng cộc đầu tôi. Phải làm gì bây giờ?' Nếu
bạn biết chỗ cửa thì bạn đi qua nó. Nếu bạn nói bạn
biết và dầu vậy bạn vẫn cố đi qua tường, điều đó đơn
giản chỉ ra bạn không biết. Bạn có thể đã nghe, ai đó
khác có thể đã bảo bạn, nhưng bạn không tin cậy.
Hành động của bạn chỉ ra điều bạn biết. Hành động
của bạn là bằng chứng duy nhất về tri thức của bạn,
không gì khác.
Phật nói không cần kỉ luật nào cả nếu hiểu biết có
đó. Hiểu biết đem tới kỉ luật riêng của nó - thực chất,
bên trong.
Có hai loại kỉ luật, cũng như có hai loại tri thức.
Nếu tri thức tới từ bên ngoài, thế thì bạn phải áp đặt kỉ
luật lên bản thân mình. Nếu tri thức trào ra, phun ra từ
bên trong, thế thì không cần áp đặt kỉ luật nào. Kỉ luật
tới như cái bóng của nó; kỉ luật đi theo.
...Không định kiến, không cưỡng bách, không kỉ
luật, không chứng ngộ và không đi lên qua các
cấp bậc.
bạn có mục đích nào đó, nếu bạn đang đi đâu đó qua
nó. Nếu hành động của bạn chỉ là niềm vui sướng của
mình - giống như trẻ con chơi, làm lâu đài cát, tận
hưởng, không mục đích cho hoạt động của chúng, chỉ
chơi đùa, chơi bản chất trong chính hoạt động này -
thế thì không có nghiệp, thế thì không có tù túng. Thế
thì từng hành động đều đem tới ngày một nhiều tự do
hơn.
...Không định kiến, không cưỡng bách, không kỉ
luật.
Con người của hiểu biết không cần áp kỉ luật lên
mình. Hiểu biết của người đó là kỉ luật của người đó.
Bạn cần kỉ luật bởi vì hiểu biết của bạn là không đủ.
Mọi người tới tôi... mới đêm hôm nọ ai đó đã ở
đó. Anh ta đã viết một bức thư cho tôi rằng anh ta biết
cái đúng nhưng anh ta cứ làm cái sai. Anh ta biết cái
sai, dầu vậy anh ta vẫn cứ làm nó. 'Vậy làm sao thay
đổi điều đó, thưa Osho?' anh ta viết. Bây giờ nếu bạn
thực sự biết cái gì là đúng, làm sao bạn có thể làm sai
được? Ở đâu đó tri thức của bạn phải được vay mượn,
nó không thể là của bạn. Nếu bạn thực sự biết cái gì là
sai, làm sao bạn có thể làm nó được? Điều đó là
không thể được. Nếu bạn làm, điều đó đơn giản chỉ ra
bạn không biết.
Socrates hay nói, 'Tri thức là đức hạnh.' Nếu bạn
biết cái gì đó, điều đó bắt đầu xảy ra. Nhưng tri thức
phải là thực, và với thực tôi ngụ ý nó phải là của bạn,
nó phải tới qua cuộc sống riêng của bạn, nó phải là
hương thơm của kinh nghiệm riêng của bạn. Nó phải
không được vay mượn, nó phải không hàn lâm, nó
phải không mang tính kinh sách, nó phải không chỉ là
thông tin. Nó phải là kinh nghiệm riêng của bạn, được
sống đích thực. Thế thì bạn không thể đi ngược lại nó
được, không có cách nào.
Làm sao bạn có thể đi qua bức tường mà vẫn biết
rằng nó là bức tường? Bạn đi qua cửa. Bạn chưa bao
giờ tới tôi và nói, 'Tôi biết, thưa Osho, chỗ có cửa,
nhưng dầu vậy trước hết tôi vẫn cố đi qua tường. Nó
bao giờ cũng cộc đầu tôi. Phải làm gì bây giờ?' Nếu
bạn biết chỗ cửa thì bạn đi qua nó. Nếu bạn nói bạn
biết và dầu vậy bạn vẫn cố đi qua tường, điều đó đơn
giản chỉ ra bạn không biết. Bạn có thể đã nghe, ai đó
khác có thể đã bảo bạn, nhưng bạn không tin cậy.
Hành động của bạn chỉ ra điều bạn biết. Hành động
của bạn là bằng chứng duy nhất về tri thức của bạn,
không gì khác.
Phật nói không cần kỉ luật nào cả nếu hiểu biết có
đó. Hiểu biết đem tới kỉ luật riêng của nó - thực chất,
bên trong.
Có hai loại kỉ luật, cũng như có hai loại tri thức.
Nếu tri thức tới từ bên ngoài, thế thì bạn phải áp đặt kỉ
luật lên bản thân mình. Nếu tri thức trào ra, phun ra từ
bên trong, thế thì không cần áp đặt kỉ luật nào. Kỉ luật
tới như cái bóng của nó; kỉ luật đi theo.
...Không định kiến, không cưỡng bách, không kỉ
luật, không chứng ngộ và không đi lên qua các
cấp bậc.
Và Phật nói không có cấp bậc. Mọi người có đó
những người tới và nói với tôi, 'Tôi đã tiến bộ những
vẫn chưa đạt tới.' Họ muốn có sự xác nhận nào đó từ
tôi nữa, để tôi có thể cho họ chỉ dẫn họ đã tiến bộ
được bao xa, họ đang ở cấp bậc nào.
Phật nói thực tế không có phân cấp bậc. Chỉ có
hai kiểu người - người đã chứng ngộ và chưa chứng
ngộ. Không có gì ở giữa. Không phải là vài người có
đó những người ở lưng chừng. Hoặc bạn sống hoặc
bạn chết, không có gì ở giữa. Hoặc bạn biết hoặc bạn
không biết; không có gì ở giữa. Cấp bậc không tồn
tại.
Tất cả các cấp bậc đều là thủ đoạn của bản ngã.
Bản ngã nói, 'Vâng, tôi còn chưa chứng ngộ, nhưng
tôi đã tiến bộ xa rồi. Đến chín mươi chín độ rồi. Thêm
một độ nữa và tôi sẽ được chứng ngộ. Tôi đâu có ở xa
đằng sau - ở xa đằng trước chứ.' Vứt mọi thứ vô nghĩa
đó đi. Nếu bạn không chứng ngộ, bạn đơn giản không
chứng ngộ.
Tất cả những người chưa chứng ngộ đều như
nhau và tất cả những người chứng ngộ cũng như
nhau. Sự khác biệt cũng giống như bạn đang ngủ và ai
đó ngồi bên cạnh bạn hoàn toàn tỉnh táo và nhận biết.
Đây là khác biệt duy nhất. Nếu bạn thức tỉnh, thì bạn
thức tỉnh. Bạn không thể nói, 'Tôi đang ở giữa.'
Không có trạng thái như thế. Nếu bạn ngủ, thì bạn
ngủ; nếu bạn thức, thì bạn thức.
Và khác biệt là nhỏ vậy mà lại vô cùng. Một
người tỉnh táo đầy đủ ngồi đó thức tỉnh còn một người
ngáy ngay bên cạnh - cả hai đều cùng là con người,
cùng tâm thức, nhưng một người đang trong bóng tối
sâu sắc, bị mất hút, quên mất bản thân mình; người
kia chói sáng, sống động, đạt tới ngọn lửa bên trong
riêng của mình.
Nếu cái gì đó xảy ra thế thì cả hai sẽ phản ứng
theo những cách khác nhau. Người tỉnh táo nhất định
phản ứng theo cách khác. Phản ứng của người đó sẽ là
đáp ứng; người đó sẽ đáp ứng, vẫn biết rõ điều mình
làm. Nếu người ngủ phản ứng, phản ứng của người đó
sẽ là phản ứng máy móc, không biết mình đang làm
gì.
Phật nói:
... không kỉ luật, không chứng ngộ và không đi lên
qua các cấp bậc vậy mà lại có tất cả vinh quang
trong nó. Điều này được gọi là đạo.
Phật nói nếu bạn buông xuôi bản ngã, nếu bạn
buông xuôi bản thân mình, bạn đi vào hài hoà với luật
và mọi thứ bắt đầu xảy ra theo cách riêng của nó. Bạn
chỉ phải buông xuôi. Nếu bạn sẵn sàng để biến mất,
bạn sẽ tràn đầy luật và luật sẽ chăm nom.
Bạn đã quan sát điều đó chưa? Nếu bạn tin cậy
vào dòng sông, bạn có thể nổi. Khoảnh khắc bạn mất
tin cậy bạn bắt đầu chìm. Nếu bạn tin cậy, dòng sông
nâng bạn trong tay nó. Nếu bạn trở nên sợ hãi bạn bắt
đầu chìm. Đó là lí do xác người chết bắt đầu nổi lên
mặt sông, bởi vì xác chết không thể hoài nghi được.
Xác chết không thể sợ hãi được.
Còn sống, cùng người đó đã đi vào trong dòng
sông và chìm. Khi chết rồi, họ trồi lên, họ bắt đầu nổi lên mặt nước. Bây giờ rất khó để dòng sông làm chìm
họ - không dòng sông nào có khả năng làm được cho
tới giờ. Không dòng sông nào có thể nhấn chìm được
xác chết. Còn sống, điều gì xảy ra? Điều gì xảy ra?
Người chết phải biết bí mật nào đó. Bí mật đó là,
người đó không thể hoài nghi được.
Bạn phải đã nghe câu chuyện ngụ ngôn hay trong
cuộc đời của Jesus - rằng đệ tử của ông ấy đang đi
qua chiếc hồ vùng Galilee và ông ấy bị tụt lại sau và
ông ấy nói, 'Ta sẽ tới ngay đây. Ta còn phải nói lời
cầu nguyện đã.' Và thế rồi các đệ tử rất phân vân -
ông ấy đang tới bằng việc đi trên hồ. Họ sợ hãi, hoảng
hồn, kinh khiếp. Họ nghĩ điều này phải là do lực quỉ
nào đó. Làm sao ông ấy có thể bước đi được?
Và thế rồi một đệ tử nói, 'Thưa thầy, có thực là
thầy đấy không?' Jesus nói, 'Đúng.' Thế rồi đệ tử nói,
'Thế nếu thầy có thể bước đi được, sao tôi lại không
thể đi được, một đệ tử của thầy?' Jesus nói, 'Ông cũng
có thể bước đi được - lại đây!' Và đệ tử này tới và anh
ta bước đi vài bước, và anh ta ngạc nhiên rằng mình
đang bước đi - nhưng thế rồi hoài nghi nảy sinh. Anh
ta nói, 'Cái gì xảy ra thế nhỉ? Điều này không thể nào
tin được.'
Khoảnh khắc anh ta nghĩ, 'Điều này không thể
nào tin được. Mình đang trong mơ, hay thủ đoạn nào
của quỉ, hay cái gì đang xảy ra vậy?' anh ta bắt đầu
chìm. Và Jesus nói, 'Ông, ông ít tin thế! Sao ông lại
hoài nghi? Và ông đã bước đi vài bước rồi và ông biết
rằng điều đó đã xảy ra; thế nữa mà ông vẫn hoài nghi
điều đó sao?'
Việc câu chuyện này có xảy ra theo cách này hay
không, không phải là vấn đề. Nhưng tôi cũng biết;
bạn có thể thử. Nếu bạn tin cậy vào dòng sông; chỉ
thảnh thơi trong dòng sông và bạn sẽ nổi. Thế rồi hoài
nghi sẽ nổi lên, cùng hoài nghi đã xảy ra cho đệ tử
của Jesus: 'Cái gì xảy ra thế nhỉ? làm sao mà nó có thể
được? Mình không bị chìm' - và lập tức bạn sẽ bắt đầu
chìm.
Khác biệt giữa người biết bơi và người không biết
bơi là không nhiều. Người biết bơi đã học được cách
tin cậy; người không biết bơi còn chưa học được cách
tin cậy. Cả hai là một. Khi người không biết bơi ngã
xuống sông, hoài nghi nảy sinh. Người đó bắt đầu
cảm thấy sợ - dòng sông đang nhấn chìm người đó.
Và tất nhiên thế thì dòng sông làm chìm người đó.
Nhưng người đó đang tự nhấn chìm mình vào trong
hoài nghi riêng của mình. Dòng sông không làm gì cả.
Người biết bơi biết dòng sông, cách thức của dòng
sông, và người đó đã sống cùng dòng sông nhiều lần
và người đó tin cậy; người đó đơn giản nổi, người đó
không sợ.
Cuộc sống đích xác là như vậy.
Phật nói:
và vậy mà lại có tất cả vinh quang trong nó. Điều
này được gọi là đạo.
Con người của hiểu biết ở trong buông bỏ toàn
bộ. Người đó cho phép luật vận hành. Nếu bạn muốn dùng ngôn ngữ tôn giáo cổ, ngôn ngữ phi Phật giáo,
bạn có thể gọi nó là buông xuôi cho thượng đế. Thế
thì người thành tâm nói, 'Bây giờ con không còn nữa,
chỉ có ngài thôi. Con chỉ là chiếc sáo trên môi ngài,
cây trúc hổng. Ngài hát; bài hát sẽ là của ngài, con sẽ
chỉ là bước chuyển.' Đây là ngôn ngữ tôn giáo cổ.
Phật không vui lắm với ngôn ngữ cổ. Phật không
vui lắm với ngôn ngữ thơ ca. Phật thích ngôn ngữ
khoa học hơn. Ông ấy nói theo cùng cách như Albert
Einstein, hay Newton, hay Edison. Ông ấy nói về luật.
Bây giờ điều đó là tuỳ bạn quyết định. Khác biệt chỉ ở
ngôn ngữ, nhưng điều cơ bản là buông bỏ, buông xuôi
toàn bộ.
Phật nói:
Những người cạo đầu và mặt trở thành shramana
và người nhận chỉ dẫn trong đạo phải buông bỏ
tất cả những sở hữu trần gian và hài lòng với bất
kì cái gì họ có được bằng việc ăn xin.
Một bữa một ngày và một chỗ trú ngụ dưới gốc
cây và không cái gì được lặp lại, vì điều làm cho
người ta ngu xuẩn và phi lí là gắn bó và đam mê.
Những người cạo đầu và mặt trở thành
shramana...
Như tôi nhấn mạnh vào áo choàng da cam, vòng
đeo quanh cổ bạn, Phật nhấn mạnh cho các
sannyasins của ông ấy phải cạo đầu, cạo mặt. Đây chỉ
là những điệu bộ, đừng hiểu từng chữ một. Chúng chỉ
là điệu bộ thôi, là chỉ dẫn rằng bạn đã sẵn sàng buông
xuôi. Chúng không có nghĩa gì hết cả. Nghĩa duy nhất
là ở chỗ bạn sẵn sàng đi cùng Phật.
Khi bạn nhận tính chất sannyas, khi bạn được
điểm đạo vào tính chất sannyas, bạn đơn giản nói có
với tôi. Bạn đang nói, 'Vâng, Osho, tôi đang tới với
thầy. Cho dù thầy nói làm điều gì đó điên khùng, tôi
cũng sẵn sàng làm điều đó.'
Bây giờ đây là cái gì đó điên khùng - mặc áo
choàng da cam. Vấn đề của nó là gì? Nhưng đây
chính là điệu bộ rằng bạn thậm chí đã sẵn sàng trở
thành trò hề; cho dù mọi người nghĩ điều đó là kì
quái, bạn vẫn sẵn sàng làm. Bạn sẵn sàng kì quái,
nhưng bạn được chuẩn bị để đi cùng tôi, với bất kì giá
nào. Nó chỉ là một cử chỉ tỏ ra buông xuôi.
Phật hay nói rằng một shramana nên sống trong
bất an. Đó là lí do tại sao ông ấy lại nói trở thành kẻ
ăn xin. Lần nữa, đừng hiểu nguyên si từng từ. Cố hiểu
tinh thần của nó. Ông ấy nói bạn không thể sở hữu cái
gì cả, không thể sở hữu một cái gì cả. Cuộc sống là
bất an và không có cách nào để trở nên an ninh. Cái
chết đang tới và sẽ phá huỷ tất cả mọi an ninh của
bạn. Cho nên đừng bị bận tâm. Cho dù bạn là kẻ ăn
xin, cứ hạnh phúc, cứ là kẻ ăn xin hạnh phúc đi.
Không có gì để mà lo lắng quá nhiều về an ninh của
bạn. Hiểu cái bất an của cuộc sống, chấp nhận nó -
trong chính chấp nhận đó bạn trở nên an ninh.
Và Phật hay nói:...
những người tới và nói với tôi, 'Tôi đã tiến bộ những
vẫn chưa đạt tới.' Họ muốn có sự xác nhận nào đó từ
tôi nữa, để tôi có thể cho họ chỉ dẫn họ đã tiến bộ
được bao xa, họ đang ở cấp bậc nào.
Phật nói thực tế không có phân cấp bậc. Chỉ có
hai kiểu người - người đã chứng ngộ và chưa chứng
ngộ. Không có gì ở giữa. Không phải là vài người có
đó những người ở lưng chừng. Hoặc bạn sống hoặc
bạn chết, không có gì ở giữa. Hoặc bạn biết hoặc bạn
không biết; không có gì ở giữa. Cấp bậc không tồn
tại.
Tất cả các cấp bậc đều là thủ đoạn của bản ngã.
Bản ngã nói, 'Vâng, tôi còn chưa chứng ngộ, nhưng
tôi đã tiến bộ xa rồi. Đến chín mươi chín độ rồi. Thêm
một độ nữa và tôi sẽ được chứng ngộ. Tôi đâu có ở xa
đằng sau - ở xa đằng trước chứ.' Vứt mọi thứ vô nghĩa
đó đi. Nếu bạn không chứng ngộ, bạn đơn giản không
chứng ngộ.
Tất cả những người chưa chứng ngộ đều như
nhau và tất cả những người chứng ngộ cũng như
nhau. Sự khác biệt cũng giống như bạn đang ngủ và ai
đó ngồi bên cạnh bạn hoàn toàn tỉnh táo và nhận biết.
Đây là khác biệt duy nhất. Nếu bạn thức tỉnh, thì bạn
thức tỉnh. Bạn không thể nói, 'Tôi đang ở giữa.'
Không có trạng thái như thế. Nếu bạn ngủ, thì bạn
ngủ; nếu bạn thức, thì bạn thức.
Và khác biệt là nhỏ vậy mà lại vô cùng. Một
người tỉnh táo đầy đủ ngồi đó thức tỉnh còn một người
ngáy ngay bên cạnh - cả hai đều cùng là con người,
cùng tâm thức, nhưng một người đang trong bóng tối
sâu sắc, bị mất hút, quên mất bản thân mình; người
kia chói sáng, sống động, đạt tới ngọn lửa bên trong
riêng của mình.
Nếu cái gì đó xảy ra thế thì cả hai sẽ phản ứng
theo những cách khác nhau. Người tỉnh táo nhất định
phản ứng theo cách khác. Phản ứng của người đó sẽ là
đáp ứng; người đó sẽ đáp ứng, vẫn biết rõ điều mình
làm. Nếu người ngủ phản ứng, phản ứng của người đó
sẽ là phản ứng máy móc, không biết mình đang làm
gì.
Phật nói:
... không kỉ luật, không chứng ngộ và không đi lên
qua các cấp bậc vậy mà lại có tất cả vinh quang
trong nó. Điều này được gọi là đạo.
Phật nói nếu bạn buông xuôi bản ngã, nếu bạn
buông xuôi bản thân mình, bạn đi vào hài hoà với luật
và mọi thứ bắt đầu xảy ra theo cách riêng của nó. Bạn
chỉ phải buông xuôi. Nếu bạn sẵn sàng để biến mất,
bạn sẽ tràn đầy luật và luật sẽ chăm nom.
Bạn đã quan sát điều đó chưa? Nếu bạn tin cậy
vào dòng sông, bạn có thể nổi. Khoảnh khắc bạn mất
tin cậy bạn bắt đầu chìm. Nếu bạn tin cậy, dòng sông
nâng bạn trong tay nó. Nếu bạn trở nên sợ hãi bạn bắt
đầu chìm. Đó là lí do xác người chết bắt đầu nổi lên
mặt sông, bởi vì xác chết không thể hoài nghi được.
Xác chết không thể sợ hãi được.
Còn sống, cùng người đó đã đi vào trong dòng
sông và chìm. Khi chết rồi, họ trồi lên, họ bắt đầu nổi lên mặt nước. Bây giờ rất khó để dòng sông làm chìm
họ - không dòng sông nào có khả năng làm được cho
tới giờ. Không dòng sông nào có thể nhấn chìm được
xác chết. Còn sống, điều gì xảy ra? Điều gì xảy ra?
Người chết phải biết bí mật nào đó. Bí mật đó là,
người đó không thể hoài nghi được.
Bạn phải đã nghe câu chuyện ngụ ngôn hay trong
cuộc đời của Jesus - rằng đệ tử của ông ấy đang đi
qua chiếc hồ vùng Galilee và ông ấy bị tụt lại sau và
ông ấy nói, 'Ta sẽ tới ngay đây. Ta còn phải nói lời
cầu nguyện đã.' Và thế rồi các đệ tử rất phân vân -
ông ấy đang tới bằng việc đi trên hồ. Họ sợ hãi, hoảng
hồn, kinh khiếp. Họ nghĩ điều này phải là do lực quỉ
nào đó. Làm sao ông ấy có thể bước đi được?
Và thế rồi một đệ tử nói, 'Thưa thầy, có thực là
thầy đấy không?' Jesus nói, 'Đúng.' Thế rồi đệ tử nói,
'Thế nếu thầy có thể bước đi được, sao tôi lại không
thể đi được, một đệ tử của thầy?' Jesus nói, 'Ông cũng
có thể bước đi được - lại đây!' Và đệ tử này tới và anh
ta bước đi vài bước, và anh ta ngạc nhiên rằng mình
đang bước đi - nhưng thế rồi hoài nghi nảy sinh. Anh
ta nói, 'Cái gì xảy ra thế nhỉ? Điều này không thể nào
tin được.'
Khoảnh khắc anh ta nghĩ, 'Điều này không thể
nào tin được. Mình đang trong mơ, hay thủ đoạn nào
của quỉ, hay cái gì đang xảy ra vậy?' anh ta bắt đầu
chìm. Và Jesus nói, 'Ông, ông ít tin thế! Sao ông lại
hoài nghi? Và ông đã bước đi vài bước rồi và ông biết
rằng điều đó đã xảy ra; thế nữa mà ông vẫn hoài nghi
điều đó sao?'
Việc câu chuyện này có xảy ra theo cách này hay
không, không phải là vấn đề. Nhưng tôi cũng biết;
bạn có thể thử. Nếu bạn tin cậy vào dòng sông; chỉ
thảnh thơi trong dòng sông và bạn sẽ nổi. Thế rồi hoài
nghi sẽ nổi lên, cùng hoài nghi đã xảy ra cho đệ tử
của Jesus: 'Cái gì xảy ra thế nhỉ? làm sao mà nó có thể
được? Mình không bị chìm' - và lập tức bạn sẽ bắt đầu
chìm.
Khác biệt giữa người biết bơi và người không biết
bơi là không nhiều. Người biết bơi đã học được cách
tin cậy; người không biết bơi còn chưa học được cách
tin cậy. Cả hai là một. Khi người không biết bơi ngã
xuống sông, hoài nghi nảy sinh. Người đó bắt đầu
cảm thấy sợ - dòng sông đang nhấn chìm người đó.
Và tất nhiên thế thì dòng sông làm chìm người đó.
Nhưng người đó đang tự nhấn chìm mình vào trong
hoài nghi riêng của mình. Dòng sông không làm gì cả.
Người biết bơi biết dòng sông, cách thức của dòng
sông, và người đó đã sống cùng dòng sông nhiều lần
và người đó tin cậy; người đó đơn giản nổi, người đó
không sợ.
Cuộc sống đích xác là như vậy.
Phật nói:
và vậy mà lại có tất cả vinh quang trong nó. Điều
này được gọi là đạo.
Con người của hiểu biết ở trong buông bỏ toàn
bộ. Người đó cho phép luật vận hành. Nếu bạn muốn dùng ngôn ngữ tôn giáo cổ, ngôn ngữ phi Phật giáo,
bạn có thể gọi nó là buông xuôi cho thượng đế. Thế
thì người thành tâm nói, 'Bây giờ con không còn nữa,
chỉ có ngài thôi. Con chỉ là chiếc sáo trên môi ngài,
cây trúc hổng. Ngài hát; bài hát sẽ là của ngài, con sẽ
chỉ là bước chuyển.' Đây là ngôn ngữ tôn giáo cổ.
Phật không vui lắm với ngôn ngữ cổ. Phật không
vui lắm với ngôn ngữ thơ ca. Phật thích ngôn ngữ
khoa học hơn. Ông ấy nói theo cùng cách như Albert
Einstein, hay Newton, hay Edison. Ông ấy nói về luật.
Bây giờ điều đó là tuỳ bạn quyết định. Khác biệt chỉ ở
ngôn ngữ, nhưng điều cơ bản là buông bỏ, buông xuôi
toàn bộ.
Phật nói:
Những người cạo đầu và mặt trở thành shramana
và người nhận chỉ dẫn trong đạo phải buông bỏ
tất cả những sở hữu trần gian và hài lòng với bất
kì cái gì họ có được bằng việc ăn xin.
Một bữa một ngày và một chỗ trú ngụ dưới gốc
cây và không cái gì được lặp lại, vì điều làm cho
người ta ngu xuẩn và phi lí là gắn bó và đam mê.
Những người cạo đầu và mặt trở thành
shramana...
Như tôi nhấn mạnh vào áo choàng da cam, vòng
đeo quanh cổ bạn, Phật nhấn mạnh cho các
sannyasins của ông ấy phải cạo đầu, cạo mặt. Đây chỉ
là những điệu bộ, đừng hiểu từng chữ một. Chúng chỉ
là điệu bộ thôi, là chỉ dẫn rằng bạn đã sẵn sàng buông
xuôi. Chúng không có nghĩa gì hết cả. Nghĩa duy nhất
là ở chỗ bạn sẵn sàng đi cùng Phật.
Khi bạn nhận tính chất sannyas, khi bạn được
điểm đạo vào tính chất sannyas, bạn đơn giản nói có
với tôi. Bạn đang nói, 'Vâng, Osho, tôi đang tới với
thầy. Cho dù thầy nói làm điều gì đó điên khùng, tôi
cũng sẵn sàng làm điều đó.'
Bây giờ đây là cái gì đó điên khùng - mặc áo
choàng da cam. Vấn đề của nó là gì? Nhưng đây
chính là điệu bộ rằng bạn thậm chí đã sẵn sàng trở
thành trò hề; cho dù mọi người nghĩ điều đó là kì
quái, bạn vẫn sẵn sàng làm. Bạn sẵn sàng kì quái,
nhưng bạn được chuẩn bị để đi cùng tôi, với bất kì giá
nào. Nó chỉ là một cử chỉ tỏ ra buông xuôi.
Phật hay nói rằng một shramana nên sống trong
bất an. Đó là lí do tại sao ông ấy lại nói trở thành kẻ
ăn xin. Lần nữa, đừng hiểu nguyên si từng từ. Cố hiểu
tinh thần của nó. Ông ấy nói bạn không thể sở hữu cái
gì cả, không thể sở hữu một cái gì cả. Cuộc sống là
bất an và không có cách nào để trở nên an ninh. Cái
chết đang tới và sẽ phá huỷ tất cả mọi an ninh của
bạn. Cho nên đừng bị bận tâm. Cho dù bạn là kẻ ăn
xin, cứ hạnh phúc, cứ là kẻ ăn xin hạnh phúc đi.
Không có gì để mà lo lắng quá nhiều về an ninh của
bạn. Hiểu cái bất an của cuộc sống, chấp nhận nó -
trong chính chấp nhận đó bạn trở nên an ninh.
Và Phật hay nói:...
Một bữa một ngày và một chỗ trú ngụ dưới gốc
cây và không cái gì được lặp lại.
Bởi vì Phật nói rằng nếu bạn lặp lại điều gì đó, nó
trở thành thói quen, thành thói quen máy móc. Và khi
bạn trở thành máy móc thì bạn mất nhận biết. Cho nên
đừng lặp lại. Cứ thay đổi tình huống, để cho trong
mọi tình huống bạn đều phải tỉnh táo. Cứ thay đổi thị
trấn. Đừng xin từ một cửa nhà nào lặp đi lặp lại và
đừng ngủ dưới cùng gốc cây lặp đi lặp lại. Đây chỉ là
phương tiện để cho bạn phải vẫn còn tỉnh táo.
Bạn đã quan sát điều đó chưa? Nếu bạn dọn vào
nhà mới, trong vài ngày bạn cảm thấy rất không thoải
mái. Dần dần bạn trở nên quen với ngôi nhà mới và
thế rồi bạn trở nên như ở nhà. Phải mất chút thời gian:
chừng từ ba ngày tới ba tuần thì người ta mới trở nên
như ở nhà trong ngôi nhà mới. Thế rồi ngôi nhà đã trở
thành thói quen. Phật nói trước khi điều đó xảy ra,
chuyển đi. Thậm chí đừng ngủ dưới một gốc cây hai
lần, bằng không có khuynh hướng trong tâm trí để đòi
hỏi.
Người ăn xin cũng đòi hỏi. Người ăn xin ngồi
dưới gốc cây và xin. Thế rồi người đó sẽ không cho
phép người ăn xin nào khác được ngồi đó. Người đó
sẽ nói, 'Đi chỗ khác đi. Đây là cây của tôi!' Người ăn
xin có lãnh thổ của họ đấy. Một người ăn xin tới ăn
xin ở vùng lân cận; người đó sẽ không cho phép
người ăn xin khác được tới đấy đâu, người đó sẽ đánh
đấy - lãnh thổ này là của người đó. Bạn có thể không
biết, nhưng bạn thuộc vào lãnh thổ của người đó.
Người đó sẽ không cho phép người ăn xin khác được
vào đây.
Phật nói đừng cho phép tâm trí trở nên lười biếng,
đừng cho phép tâm trí trở thành máy móc. Vẫn còn
tỉnh táo, chuyển động. Đừng trở nên tù đọng, cứ
chuyển động. Bởi vì người ta trở nên ngu xuẩn và bất
hợp lí nếu gắn bó và đam mê là được phép. Nếu bạn
trở nên bị gắn bó, bạn trở nên ngu xuẩn, bạn mất
thông minh.
Bạn càng an toàn, bạn càng trở nên ngu xuẩn. Đó
là lí do tại sao hiếm khi xảy ra chuyện người thông
minh lại xuất thân từ gia đình giầu có... rất hãn hữu.
Bởi vì họ an toàn thế, họ không có thách thức nào
trong cuộc sống, họ có tất cả những thứ họ cần - sao
phải bận tâm? Bạn không thể tìm thấy người giầu rất
sắc sảo. Họ gần như bao giờ cũng có chút ít đờ đẫn -
một loại ngẩn ngơ, lê lết. Lê lết một cách thoải mái, lê
lết một cách thuận tiện, kéo lê trong những chiếc
Rolls Royces - nhưng mà kéo lê, đờ đẫn. Cuộc sống
dường như không có thách thức nào bởi vì không có
bất an.
Phật dùng điều đó như một phương cách: trở nên
bất an để cho bạn trở nên sắc bén đi. Người ăn xin
phải rất sắc bén và thông minh - người đó không có gì
cả. Người đó phải sống khoảnh khắc sang khoảnh
khắc. Đó là lí do tại sao Phật cứ nhấn mạnh cho các
sannyasin của mình phải trở thành người ăn xin. Ông
ấy gọi họ là khất sĩ. Khất sĩ nghĩa là người ăn xin.
Đấy chỉ là hoán vị. Ở Ấn Độ sannyasin bao giờ cũng
được biết tới là swami - swami nghĩa là thầy. Đích
xác, từ 'swami' nghĩa là 'chúa tể'. Phật đã đổi toàn bộ
vấn đề. Ông ấy đã gọi các sannyasin của mình là khất
sĩ, người ăn xin. Nhưng ông ấy đã mang một chiều
hướng mới, một ý nghĩa mới, một thách thức mới vào.
cây và không cái gì được lặp lại.
Bởi vì Phật nói rằng nếu bạn lặp lại điều gì đó, nó
trở thành thói quen, thành thói quen máy móc. Và khi
bạn trở thành máy móc thì bạn mất nhận biết. Cho nên
đừng lặp lại. Cứ thay đổi tình huống, để cho trong
mọi tình huống bạn đều phải tỉnh táo. Cứ thay đổi thị
trấn. Đừng xin từ một cửa nhà nào lặp đi lặp lại và
đừng ngủ dưới cùng gốc cây lặp đi lặp lại. Đây chỉ là
phương tiện để cho bạn phải vẫn còn tỉnh táo.
Bạn đã quan sát điều đó chưa? Nếu bạn dọn vào
nhà mới, trong vài ngày bạn cảm thấy rất không thoải
mái. Dần dần bạn trở nên quen với ngôi nhà mới và
thế rồi bạn trở nên như ở nhà. Phải mất chút thời gian:
chừng từ ba ngày tới ba tuần thì người ta mới trở nên
như ở nhà trong ngôi nhà mới. Thế rồi ngôi nhà đã trở
thành thói quen. Phật nói trước khi điều đó xảy ra,
chuyển đi. Thậm chí đừng ngủ dưới một gốc cây hai
lần, bằng không có khuynh hướng trong tâm trí để đòi
hỏi.
Người ăn xin cũng đòi hỏi. Người ăn xin ngồi
dưới gốc cây và xin. Thế rồi người đó sẽ không cho
phép người ăn xin nào khác được ngồi đó. Người đó
sẽ nói, 'Đi chỗ khác đi. Đây là cây của tôi!' Người ăn
xin có lãnh thổ của họ đấy. Một người ăn xin tới ăn
xin ở vùng lân cận; người đó sẽ không cho phép
người ăn xin khác được tới đấy đâu, người đó sẽ đánh
đấy - lãnh thổ này là của người đó. Bạn có thể không
biết, nhưng bạn thuộc vào lãnh thổ của người đó.
Người đó sẽ không cho phép người ăn xin khác được
vào đây.
Phật nói đừng cho phép tâm trí trở nên lười biếng,
đừng cho phép tâm trí trở thành máy móc. Vẫn còn
tỉnh táo, chuyển động. Đừng trở nên tù đọng, cứ
chuyển động. Bởi vì người ta trở nên ngu xuẩn và bất
hợp lí nếu gắn bó và đam mê là được phép. Nếu bạn
trở nên bị gắn bó, bạn trở nên ngu xuẩn, bạn mất
thông minh.
Bạn càng an toàn, bạn càng trở nên ngu xuẩn. Đó
là lí do tại sao hiếm khi xảy ra chuyện người thông
minh lại xuất thân từ gia đình giầu có... rất hãn hữu.
Bởi vì họ an toàn thế, họ không có thách thức nào
trong cuộc sống, họ có tất cả những thứ họ cần - sao
phải bận tâm? Bạn không thể tìm thấy người giầu rất
sắc sảo. Họ gần như bao giờ cũng có chút ít đờ đẫn -
một loại ngẩn ngơ, lê lết. Lê lết một cách thoải mái, lê
lết một cách thuận tiện, kéo lê trong những chiếc
Rolls Royces - nhưng mà kéo lê, đờ đẫn. Cuộc sống
dường như không có thách thức nào bởi vì không có
bất an.
Phật dùng điều đó như một phương cách: trở nên
bất an để cho bạn trở nên sắc bén đi. Người ăn xin
phải rất sắc bén và thông minh - người đó không có gì
cả. Người đó phải sống khoảnh khắc sang khoảnh
khắc. Đó là lí do tại sao Phật cứ nhấn mạnh cho các
sannyasin của mình phải trở thành người ăn xin. Ông
ấy gọi họ là khất sĩ. Khất sĩ nghĩa là người ăn xin.
Đấy chỉ là hoán vị. Ở Ấn Độ sannyasin bao giờ cũng
được biết tới là swami - swami nghĩa là thầy. Đích
xác, từ 'swami' nghĩa là 'chúa tể'. Phật đã đổi toàn bộ
vấn đề. Ông ấy đã gọi các sannyasin của mình là khất
sĩ, người ăn xin. Nhưng ông ấy đã mang một chiều
hướng mới, một ý nghĩa mới, một thách thức mới vào.
Ông ấy nói sống từ khoảnh khắc sang khoảnh
khắc. Không có gì, bạn sẽ không bao giờ được an
ninh cả - và bạn sẽ không bao giờ ngu xuẩn. Bạn có
quan sát không? Khi bạn có tiền, bạn trở thành lờ phờ.
Khi bạn không có tiền bạn trở nên tỉnh táo. Nếu bỗng
nhiên tất cả đều mất, bạn sẽ trở nên rất tỉnh táo. Nếu
bạn phải giữ cho bản thân mình sống bằng việc xin
ăn, bạn không thể chắc chắn được về ngày mai.
Không ai biết điều gì sẽ xảy ra, liệu bạn có khả năng
được cái gì đó hay không, liệu bạn có khả năng tìm
được ai đó cho bạn cái gì đó hay không; bạn không
biết. Ngày mai là không chắc chắn... đầy bất trắc.
Trong không chắc chắn, trong bất an, thông minh của
bạn trở thành ngày một sắc bén hơn. Bạn trở thành lỗi
lạc hơn.
Phật nói:
Có mười điều được mọi người coi là thiện, và
mười điều là ác.
Chúng là gì?
Ba trong số đó thuộc vào thân, bốn điều thuộc
vào khẩu, và ba điều thuộc vào ý.
Ba điều hại thuộc vào thân là: giết người, trộm
cướp và tà dâm.
Bốn điều thuộc vào khẩu là: phỉ báng, nguyền
rủa, dối trá và nịnh bợ. Ba điều thuộc vào ý là:
ghen tị, giận dữ và si mê. Tất cả những điều này
đều chống lại đạo thiêng liêng, và do đó chúng là
ác.
Nhìn vào khác biệt đi. Phật nói chúng chống lại
đạo thiêng liêng. Nếu bạn làm mười điều này bạn sẽ
khổ, bạn sẽ liên tục trong đau đớn, lo âu, phiền não.
Khó có người bạo hành mà lại không khổ. Nếu bạn
giết ai đó bạn sẽ còn trong khổ. Trước khi bạn giết
bạn sẽ trong khổ, khi bạn giết bạn sẽ trong khổ, và sau
khi bạn đã giết bạn sẽ trong khổ. Huỷ diệt không thể
đem lại hạnh phúc được; huỷ diệt là ngược lại với luật
sáng tạo.
Luật sáng tạo là mang tính sáng tạo. Cho nên Phật
nói nếu bạn mang tính huỷ diệt thì bạn sẽ khổ. Nếu
bạn ghen tị, si mê, cạnh tranh, tham vọng, ghen tuông,
sở hữu thì bạn sẽ trong khổ. Tiêu chí duy nhất để biết
cái gì sai là: bất kì cái gì làm cho bạn khổ.
Bây giờ điều này là thái độ rất khác. Không phải
thượng đế nói, 'Đừng làm điều này'; không phải là có
mười lời răn.... Phật cũng nói có mười điều cần tránh,
nhưng không phải là có bạo chúa, ai đó độc tài, ai đó
như Adolf Hitler hay Joseph Stalin ngồi đó trên ngai
vàng và ra lệnh, 'Làm cái này và không làm cái kia.'
Không có ai cả. Chính bạn quyết định.
Phật cho bạn một tiêu chí: bất kì cái gì đem tới
khổ đều sai. Ông ấy không nói nó là tội lỗi. Tìm ra sự
nhấn mạnh đi. Ông ấy nói nó đơn giản sai - cũng như
hai cộng với hai không phải là năm. Nếu bạn cộng hai
với hai thành năm, không ai sẽ nói rằng bạn đã phạm
phải tội lỗi. Nó đơn giản là sai, sai lầm.
Theo thuật ngữ Phật giáo không có gì giống như
tội lỗi cả; chỉ có sai lầm, lầm lỗi. Không có kết án.
khắc. Không có gì, bạn sẽ không bao giờ được an
ninh cả - và bạn sẽ không bao giờ ngu xuẩn. Bạn có
quan sát không? Khi bạn có tiền, bạn trở thành lờ phờ.
Khi bạn không có tiền bạn trở nên tỉnh táo. Nếu bỗng
nhiên tất cả đều mất, bạn sẽ trở nên rất tỉnh táo. Nếu
bạn phải giữ cho bản thân mình sống bằng việc xin
ăn, bạn không thể chắc chắn được về ngày mai.
Không ai biết điều gì sẽ xảy ra, liệu bạn có khả năng
được cái gì đó hay không, liệu bạn có khả năng tìm
được ai đó cho bạn cái gì đó hay không; bạn không
biết. Ngày mai là không chắc chắn... đầy bất trắc.
Trong không chắc chắn, trong bất an, thông minh của
bạn trở thành ngày một sắc bén hơn. Bạn trở thành lỗi
lạc hơn.
Phật nói:
Có mười điều được mọi người coi là thiện, và
mười điều là ác.
Chúng là gì?
Ba trong số đó thuộc vào thân, bốn điều thuộc
vào khẩu, và ba điều thuộc vào ý.
Ba điều hại thuộc vào thân là: giết người, trộm
cướp và tà dâm.
Bốn điều thuộc vào khẩu là: phỉ báng, nguyền
rủa, dối trá và nịnh bợ. Ba điều thuộc vào ý là:
ghen tị, giận dữ và si mê. Tất cả những điều này
đều chống lại đạo thiêng liêng, và do đó chúng là
ác.
Nhìn vào khác biệt đi. Phật nói chúng chống lại
đạo thiêng liêng. Nếu bạn làm mười điều này bạn sẽ
khổ, bạn sẽ liên tục trong đau đớn, lo âu, phiền não.
Khó có người bạo hành mà lại không khổ. Nếu bạn
giết ai đó bạn sẽ còn trong khổ. Trước khi bạn giết
bạn sẽ trong khổ, khi bạn giết bạn sẽ trong khổ, và sau
khi bạn đã giết bạn sẽ trong khổ. Huỷ diệt không thể
đem lại hạnh phúc được; huỷ diệt là ngược lại với luật
sáng tạo.
Luật sáng tạo là mang tính sáng tạo. Cho nên Phật
nói nếu bạn mang tính huỷ diệt thì bạn sẽ khổ. Nếu
bạn ghen tị, si mê, cạnh tranh, tham vọng, ghen tuông,
sở hữu thì bạn sẽ trong khổ. Tiêu chí duy nhất để biết
cái gì sai là: bất kì cái gì làm cho bạn khổ.
Bây giờ điều này là thái độ rất khác. Không phải
thượng đế nói, 'Đừng làm điều này'; không phải là có
mười lời răn.... Phật cũng nói có mười điều cần tránh,
nhưng không phải là có bạo chúa, ai đó độc tài, ai đó
như Adolf Hitler hay Joseph Stalin ngồi đó trên ngai
vàng và ra lệnh, 'Làm cái này và không làm cái kia.'
Không có ai cả. Chính bạn quyết định.
Phật cho bạn một tiêu chí: bất kì cái gì đem tới
khổ đều sai. Ông ấy không nói nó là tội lỗi. Tìm ra sự
nhấn mạnh đi. Ông ấy nói nó đơn giản sai - cũng như
hai cộng với hai không phải là năm. Nếu bạn cộng hai
với hai thành năm, không ai sẽ nói rằng bạn đã phạm
phải tội lỗi. Nó đơn giản là sai, sai lầm.
Theo thuật ngữ Phật giáo không có gì giống như
tội lỗi cả; chỉ có sai lầm, lầm lỗi. Không có kết án.
Bạn có thể sửa lỗi, bạn có thể sửa sai lầm. Nó là đơn
giản. Bạn có thể để hai cộng với hai thành bốn,
khoảnh khắc bạn hiểu ra.
Tất cả những điều này đều chống lại đạo thiêng
liêng, và do đó chúng là ác.
Không có lí do khác cho chúng là ác: đơn giản bởi
vì chúng tạo ra khổ cho bạn. Thực tế, bạn tạo ra nó
bằng việc theo nó. Nếu bạn không muốn bị khổ, thế
thì tránh những điều này.
Khi những điều hại này không được thực hiện, có
mười hành vi thiện.
Và điều này là rất có ý nghĩa. Lắng nghe câu này
lần nữa:
Khi những điều hại này không được thực hiện, có
mười hành vi thiện.
Phật không nói về hành vi thiện. Ông ấy nói nếu
bạn không làm mười điều này, bạn sẽ trong hài hoà
với cái toàn thể, với luật, và bất kì cái gì sẽ xảy ra thì
cũng đều thiện.
Thiện không phải là điều người ta cần làm. Thiện
là khi bạn không là người làm; khi bạn đang trong
buông bỏ với cái toàn thể, đi cùng luật, cùng dòng
sông, thế thì thiện xảy ra. Thiện không phải là hành
động. Bây giờ không có tội, chỉ có lỗi. Và không có
đức hạnh, không yếu đuối, chỉ hành vi tốt xảy ra khi
bạn đã buông xuôi bản thân mình.
Cho nên Phật nói tránh hành vi xấu, những điều
hại. Ông ấy không nói thực hành điều thiện, ông ấy
đơn giản nói tránh cái sai và bạn sẽ đi tới hài hoà với
cái toàn thể, bạn sẽ trở thành hài hoà với luật, và thế
rồi bất kì cái gì xảy ra cũng đều tốt.
Thiện giống như mạnh khoẻ. Không ốm, thế thì
bạn mạnh khoẻ. Tránh ốm yếu, có vậy thôi, và bạn sẽ
mạnh khoẻ. Nếu bạn đi tới bác sĩ và bạn hỏi ông ấy
định nghĩa về mạnh khoẻ là gì, ông ấy sẽ không thể
nào định nghĩa nổi nó. Ông ấy sẽ nói, 'Tôi không biết.
Tôi chỉ có thể chẩn đoán bệnh tật của ông. Tôi có thể
cho thuốc chữa bệnh. Khi bệnh đã biến mất thì ông sẽ
mạnh khoẻ và thế thì ông có thể biết mạnh khoẻ là gì.'
Cùng điều đó cũng là thái độ của Phật. Phật hay
tự gọi mình là thầy chữa, một vaidya, lương y. Ông ấy
hay nói về bản thân mình, 'Ta chỉ là thầy chữa, lương
y. Các ông tới ta, ta chẩn đoán bệnh cho các ông, ta kê
thuốc. Khi bệnh biến mất, bất kì cái gì còn lại, cái đó
là hiện diện của mạnh khoẻ.'
Khi những điều hại này không được thực hiện, có
mười hành vi thiện.
Cho nên ông ấy không cho bạn kỉ luật tích cực để
mà theo, chỉ là một hiểu biết phủ định. Cố hiểu đi, để
cho lỗi này không bị phạm phải, để cho bạn trở nên
hài hoà với cái toàn thể.
Hài hoà là hạnh phúc, và hài hoà là cõi trời. Và
hài hoà xảy ra chỉ khi bạn trong hoà hợp với cái toàn
thể. Hiện hữu cùng cái toàn thể là hiện hữu linh
thiêng.
giản. Bạn có thể để hai cộng với hai thành bốn,
khoảnh khắc bạn hiểu ra.
Tất cả những điều này đều chống lại đạo thiêng
liêng, và do đó chúng là ác.
Không có lí do khác cho chúng là ác: đơn giản bởi
vì chúng tạo ra khổ cho bạn. Thực tế, bạn tạo ra nó
bằng việc theo nó. Nếu bạn không muốn bị khổ, thế
thì tránh những điều này.
Khi những điều hại này không được thực hiện, có
mười hành vi thiện.
Và điều này là rất có ý nghĩa. Lắng nghe câu này
lần nữa:
Khi những điều hại này không được thực hiện, có
mười hành vi thiện.
Phật không nói về hành vi thiện. Ông ấy nói nếu
bạn không làm mười điều này, bạn sẽ trong hài hoà
với cái toàn thể, với luật, và bất kì cái gì sẽ xảy ra thì
cũng đều thiện.
Thiện không phải là điều người ta cần làm. Thiện
là khi bạn không là người làm; khi bạn đang trong
buông bỏ với cái toàn thể, đi cùng luật, cùng dòng
sông, thế thì thiện xảy ra. Thiện không phải là hành
động. Bây giờ không có tội, chỉ có lỗi. Và không có
đức hạnh, không yếu đuối, chỉ hành vi tốt xảy ra khi
bạn đã buông xuôi bản thân mình.
Cho nên Phật nói tránh hành vi xấu, những điều
hại. Ông ấy không nói thực hành điều thiện, ông ấy
đơn giản nói tránh cái sai và bạn sẽ đi tới hài hoà với
cái toàn thể, bạn sẽ trở thành hài hoà với luật, và thế
rồi bất kì cái gì xảy ra cũng đều tốt.
Thiện giống như mạnh khoẻ. Không ốm, thế thì
bạn mạnh khoẻ. Tránh ốm yếu, có vậy thôi, và bạn sẽ
mạnh khoẻ. Nếu bạn đi tới bác sĩ và bạn hỏi ông ấy
định nghĩa về mạnh khoẻ là gì, ông ấy sẽ không thể
nào định nghĩa nổi nó. Ông ấy sẽ nói, 'Tôi không biết.
Tôi chỉ có thể chẩn đoán bệnh tật của ông. Tôi có thể
cho thuốc chữa bệnh. Khi bệnh đã biến mất thì ông sẽ
mạnh khoẻ và thế thì ông có thể biết mạnh khoẻ là gì.'
Cùng điều đó cũng là thái độ của Phật. Phật hay
tự gọi mình là thầy chữa, một vaidya, lương y. Ông ấy
hay nói về bản thân mình, 'Ta chỉ là thầy chữa, lương
y. Các ông tới ta, ta chẩn đoán bệnh cho các ông, ta kê
thuốc. Khi bệnh biến mất, bất kì cái gì còn lại, cái đó
là hiện diện của mạnh khoẻ.'
Khi những điều hại này không được thực hiện, có
mười hành vi thiện.
Cho nên ông ấy không cho bạn kỉ luật tích cực để
mà theo, chỉ là một hiểu biết phủ định. Cố hiểu đi, để
cho lỗi này không bị phạm phải, để cho bạn trở nên
hài hoà với cái toàn thể.
Hài hoà là hạnh phúc, và hài hoà là cõi trời. Và
hài hoà xảy ra chỉ khi bạn trong hoà hợp với cái toàn
thể. Hiện hữu cùng cái toàn thể là hiện hữu linh
thiêng.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét