NHỮNG VẬT SỞ HỮU VÀ CƠ CẤU CỦA BẢN NGÃ
Phần trí năng thuộc bản ngã ở trong ta hoàn toàn bị quy định bởi quá khứ , và nó thể hiện ở hai cấp độ : những vật sở hữu và cơ cấu của bản ngã .
Khi một đứa trẻ khóc một cách đau đớn vì món đồ của nó vừa bị mất thì món đồ là tượng trưng cho những vật sở hữu , cho những gì bản ngã thích thâu tóm và cất giữ . Và đối với bản ngã thì những gì bạn đang sở hữu có thể được thay thế bằng bất kỳ vật nào khác mà bản ngã của bạn muốn sở hữu . Những vật sở hữu mà bạn thường tự đồng nhất mình vào là những thứ đã bị quy định do môi trường , do sự nuôi nấng , và hoàn cảnh văn hóa mà bạn đã lớn lên . Dù đứa trẻ kia giàu hay nghèo , cho dù món đồ chơi ấy là một mảnh gỗ , hay một món đồ chơi điện tử tinh vi thì nỗi thống khổ cũng là như nhau khi vật ấy bị lấy mất đi . Lý do của sự đau khổ sâu sắc đó ẩn giấu trong ý niệm : “ Đó là vật sở hữu của Tôi”, và điều này liên hệ đến cơ cấu của bản ngã . Trong vô thức bạn có một sự thôi thúc muốn củng cố một ấn tượng về cái Tôi của mình qua sự liên đới của bạn với đồ vật , và sự thôi thúc này là một bộ phận làm nên cấu trúc của bản ngã ở trong bạn .
Vô thức tự đồng hóa mình với một cái gì đó là một trong những cơ cấu căn bản nhất để tạo ra bản ngã ở trong bạn. Chữ “indentification” – nghĩa là tự đồng nhất – được lấy từ gốc chũ “idem” của tiếng La-tinh có nghĩa là “làm cho giống nhau” và chữ “facere” có nghĩa là “làm cho” . Do đó khi tôi tự đồng nhất mình với một cái gì đó tức là tôi làm cho tôi giống với cái gì đó . Nhưng làm cho giống với cái gì ? Giống như Tôi . Tôi gán cho nó một cảm nhận về bản thân và vì thế nó trở thành một phần của “con người Tôi” , của phẩm chất , hay giá trị nào đó dính đến “Tôi” . Mức độ tự đồng nhất mình sâu đậm nhất là tự đồng hóa mình với những đồ vật mà mình sở hữu : món đồ chơi mà tôi đã từng chơi và tôi thường tự đồng hóa mình với nó lúc “Tôi” còn bé , thì khi “Tôi” trưởng thành “Tôi” sẽ đồng hóa mình với chiếc xe hơi của “tôi” , với căn nhà “của Tôi” , với áo quần “của Tôi” ….. Tôi vô thức loay hoay cố đi tìm chính mình qua những vật sở hữu ấy nhưng hầu như tôi không thể tìm ra được chính mình mà rốt cuộc tôi còn tự đánh mất mình trong mớ đồ vật đó . Đó là số phận không lối thoát của bản Ngã .
(Tôi vô thức loay hoay cố đi tìm chính mình qua những vật sở hữu ấy : ở trong ta có khuynh hướng rất mạnh nhưng vô thức để xác định chính mình , muốn biết bản chất chân thật của mình là gì . Nhưng vì không biết bản chất chân thật của mình , do đó chúng ta đi tìm qua những vật ta sở hữu , qua sự thành đạt trong nghề nghiệp , địa vị xã hội…. )
( Tự đánh mất mình trong mớ đồ vật đó : Vì ta tự đồng nhất một cách vô vọng không phải chỉ với một thứ , mà với tất cả mọi hình tướng mà ta có thể nhìn thấy , hoặc khái niệm được , do đó ta tự đánh mất mình trong những thứ đó )
TỰ ĐỒNG HÓA MÌNH VỚI ĐỒ VẬT
Trong ngành quảng cáo , người ta biết rõ rằng , để bán được những sản phẩm mà bạn – người tiêu thụ - không thực sự cần phải mua , họ phải thuyết phục bạn rằng món hàng đó sẽ làm tăng thêm một giá trị nào đó cho bạn , hay sẽ làm tăng thêm giá trị của bạn khi người khác nhìn vào bạn . Nói một cách khác là món hang sẽ củng cố thêm cảm nhận về “cái Tôi” ở trong bạn .
Ví dụ họ sẽ nói với bạn rằng “ Bạn sẽ nổi bật trong một đám đông” khi dùng sản phẩm này , rằng bạn sẽ làm cho mình hoàn thiện hơn. Cũng có thể họ sẽ tạo ra mối liên kết giữa sản phẩm của họ với một người nổi tiếng , hay một người trẻ trung , duyên dáng , vui tươi …. Ngay cả hình ảnh thuở thanh xuân của những người đã thành danh ,dù bây giờ họ đã già hay đã chết , vẫn phục vụ tốt cho mục đích quảng cáo này . Ở đây có một sự hiểu ngầm rằng khi bạn mua món đồ ấy , qua một phép lạ nào ấy , bạn sẽ trở nên như những người ấy , hay nói đích xác hơn , ít ra bạn cũng sẽ trở thành một biểu tượng nào đấy như những người ấy . Vì thế trong nhiều trường hợp , không phải là bạn mua giá trị sử dụng thực của món đồ , mà là mua “cái làm tăng thêm giá trị cho bạn” như khi bạn mua cái nhãn hiệu của các nhà thiết kế thời trang . Chúng thường rất đắt giá , vì thế có tính chất “dành riêng” hay ưu tiên hơn . Vì nếu mọi người ai cũng mua được món hàng ấy thì giá trị tâm lý của nó sẽ giảm đi và còn lại chỉ là giá trị vật chất thực sự của món hàng ; và giá trị này thường chỉ bằng một phần nhỏ của số tiền mà bạn phải trả .
Những đồ vật mà bạn thường tự đồng nhất với mình thì tùy vào từng người , từng lứa tuổi , giới tính, mức thu nhập , giai cấp trong xã hội , thời trang , điều kiện văn hóa ….Cái gì bạn tự đồng nhất mình vào thì thuộc về những vật sở hữu của bản ngã. Đó là một trong những phương thức hoạt động cơ bản nhất của bản ngã ở trong bạn.
Ngược đời thay , bạn không thể đi tìm chính mình qua những thứ mà bạn sở hữu : vì nếu có thỏa mãn chăng thì bản ngã của bạn cũng chỉ cảm thấy thỏa mãn vật ấy trong nhất thời rồi sau đó bạn không còn hứng thú gì nữa khi nhìn vật đó ; và thế là bạn cứ tìm thêm , mua thêm , tiêu thụ thêm để tìm cảm giác thỏa mãn mong manh , chóng tàn đó . Chính điều này đã làm cho xã hội tiêu dùng tiếp tục phát triển .
Dĩ nhiên trong thế giới vật chất mà cái “Tôi” bên ngoài của chúng ta đang sinh sống thì đồ vật là thứ cần thiết . Chúng ta cần nhà ở , áo quần , bàn ghế , vật dụng , xe cộ….Ngoài ra còn có những vật khác trong đời sống mà chúng ta trân quý vì vẻ đẹp và chất lượng hiển nhiên của chúng . Thực ra , chúng ta cần phải trân trọng thế giới đồ vật và đừng nên coi thường nó , vì mỗi đồ vật đều có tính hiện hữu và là một hình tướng tuy tạm thời nhưng có nguồn gốc từ vô tướng – nguồn gốc của mọi sự , mọi vật .
Ở các nền văn hóa cổ , người ta tin rằng mọi vật , kể cả những vật mà ta cho là vô tri đều có một linh hồn . Về khía cạnh này , họ tiếp cận chân lý hơn chúng ta ngày nay . Khi sống trong một thế giới có lối suy nghĩ , lập luận sâu nặng về lý trí như xã hội hiện đại , chúng ta không còn cảm nhận được vẻ sống động của đời sống . Hầu hết mọi người bây giờ không còn khả năng tiếp xúc trực tiếp với nét sống động của đời sống mà chỉ tiếp xúc một khái niệm khô khan ở trong đầu của họ về đời sống.
Nhưng chúng ta không thể thực sự trân quý đồ vật nếu ta đang sử dụng chúng như một phương tiện để củng cố cho bản ngã hạn hẹp của mình , hay nói một cách khác là chỉ cố tìm mình qua những thứ đó . Đây quả đúng là điều bản ngã bạn luôn làm . Tự đồng nhất mình một cách ích kỷ với đồ vật tạo ra sự tham đắm với đồ vật ấy , tạo ra nỗi ám ảnh với những đồ vật ấy , tất yếu sẽ tạo ra một xã hội tiêu dùng . Và thước đo cho sự tiến bộ của thứ cấu trúc kinh tế này luôn luôn là “ phải có nhiều hơn nữa”. Cuộc đua không thể tự chủ được ở trong bạn để có nhiều hơn nữa vật chất, đồ đạc …., để xây đắp nên một nền kinh tế luôn tăng trưởng vô cùng tận này là một sự tha hóa , một căn bệnh của thời đại này .
(phải có nhiều hơn nữa : là nhu yếu bó buộc , không thể cưỡng lại được của bản ngã ở trong bạn. Bản ngã không bao giờ cảm thấy hài lòng với những gì bạn đang có mà luôn muốn có nhiều hơn nữa )
Sự tha hóa này cũng tương tự như sự đột biến gen sinh ra các tế bào ung thư phát triển không bình thường ,có xu hướng tăng nhanh chóng về mặt số lượng một cách không kiểm soát nỗi trong cơ thể bạn . Vì chúng chỉ biết độc nhất một khuynh hướng là sinh sôi nảy nở không ngừng , không biết rằng chúng đang đi đến chỗ tự hủy diệt mình khi tàn phá chính cơ thể nuôi dưỡng chúng . Có những nhà kinh tế quá bị trói buộc với khái niệm phát triển đến nỗi họ không thể nào buông bỏ được khái niệm đó , nên khi nền kinh tế đang đi vào chu kỳ suy thoái , họ gọi đó là thời kỳ của “sự phát triển âm” .
Phần lớn cuộc đời của nhiều người chỉ bận tâm đến chuyện sở hữu vật chất . Điều này giải thích tại sao một trong những căn bệnh của thời đại chính là sự phát triển ồ ạt cua đồ vật . Khi chúng ta không còn cảm nhận được mình chính là sự dống đích thực , thênh thang đang xảy ra khắp nơi trên vũ trụ , rất có thể chúng ta sẽ cố gắng lấp đầy đời sống của mình bằng việc thâu tóm và sở hữu đồ vật .
Tôi có một bài tập tâm linh mới cho bạn như sau
“ Hãy khám phá mối quan hệ của bạn với thế giới đồ vật “ bằng phương pháp tự quan sát mình , đặc biệt qua những thứ mà bạn cho là “của bạn” . Bạn phải tỉnh táo và trung thực với chính mình để đánh giá xem là cảm nhận về giá trị của con người mình có bị ràng buộc bởi những thứ mà mình sở hữu không ? Những thứ đó có gợi lên cảm giác mơ hồ nào làm cho bạn cảm thấy rằng bạn quan trọng hay cao siêu hơn người khác ? Nếu thiếu những đồ vật ấy thì bạn có cảm thấy mình thua kém những người có nhiều thứ hơn mình ? Bạn có thích khoe khoang với người khác những thứ mà mình sở hữu , hay phô trương cho người khác thấy rằng bạn có giá trị hơn hoặc ngược lại ? Bạn có cảm thấy ganh ghét , giận dữ , hay cảm thấy như giá trị của mình bị giảm sút đi khi bạn biết một người nào đó đang sở hữu được nhiều của cải hơn mình , hoặc khi bạn vừa đánh mất đi môt thứ gì quý giá ?
CÂU CHUYỆN : CHIẾC NHẪN BỊ MẤT
Với tư cách là người cố vấn và là một vị thầy tâm linh , một tuần hai lần tôi đến thăm một người phụ nữ làm nghề giáo đang mắc bệnh ứng thư . Cô khoảng chừng 40 tuổi và bác sĩ cho biết rằng cô chỉ có thể sống tối đa thêm vài tháng nữa . Thường chúng tôi rất ít nói chuyện với nhau và hầu như chỉ ngồi trong im lặng . Và khi ngồi như thế , cô ấy đã cảm nhận được nhiều lần , dù chỉ trong chốc lát , trạng thái tĩnh lặng ở bên trong mà trước đây , khi còn là giáo viên bận rộn , cô chưa bao giờ cảm nhận được .
Nhưng một hôm tôi đến thì thấy cô đang rất giận dữ , và tôi buột miệng hỏi : “ Hôm nay đã xảy ra chuyện gì ? “ . Cô bảo rằng chiếc nhẫn kim cương của cô , một vật rất có giá trị về tiền bạc cũng như tình cảm , đã biến mất và cô ấy đoan chắc với tôi rằng chính người phụ nữ thường đến chăm sóc cho cô mỗi ngày đã lấy mất . Cô than rằng không thể hiểu người giúp việc kia lại nhẫn tâm với cô như vậy . Cô hỏi tôi rằng cô có nên lập tức chất vấn người phụ nữ ấy hay nên báo với nhà chức trách . Tôi bảo rằng tôi không thể khuyên cô điều gì nên hay không nên trong lúc này , tuy nhiên tôi có hỏi rằng vào giai đoạn này trong cuộc đời , cô còn quan tâm làm gì đến một chiếc nhẫn hay bất cứ một vật nào khác mà cô sở hữu . “Thầy không biết đó thôi” ,cô nói , “ Đây là chiếc nhẫn của bà ngoại tôi để lại . Tôi luôn đeo nó trên tay cho đến khi tôi bị ốm nặng và những ngón tay của tôi sưng phù lên như bây giờ . Đối với tôi , giá trị tình cảm của vật đó nhiều hơn chuyện đấy chỉ là một chiếc nhẫn , làm sao tôi không buồn cho được ? “.
Vẻ giận dữ , thái độ chống chế cùng cách trả lời cấp bách của cô cho thấy rằng cô chưa thực sự định thần trở lại , quay về khoảnh khắc hiện tại để nhìn lại lòng mình và tách ly những phản ứng của cô với sự việc đã xảy ra và quan sát cả hai . Sự giận dữ và thái độ biện bạch của cô là dấu hiệu cho thấy bản ngã của cô đang nắm chủ quyền và lên tiếng thông qua con người cô . Vì vậy tôi bảo cô : “ Tôi sẽ hỏi cô một vài điều , nhưng thay vì suy nghĩ rồi trả lời ngay như bình thường , cô hãy từ tốn lắng lòng xem rằng cô có thể tìm được câu trả lời từ bên trong cô mà không phải bằng suy tư . Tôi sẽ ngừng một lát sau mỗi câu hỏi . Một câu trả lời có thể đến với cô , nhưng có thể là đến qua hình thức của một cảm giác hơn là bằng ngôn từ . Khi cô bảo rằng cô đã sẵn sang , tôi liền hỏi : “ Cô có thấy rằng sớm muộn gì cô cũng phải buông bỏ chiếc nhẫn ấy , điều này có lẻ là không còn bao lâu nữa , đúng không ? Cô nghĩ cô cần thêm bao lâu nữa trước khi cô sẵn sang để buông bỏ chiếc nhẫn ấy ? Khi không còn chiếc nhẫn ấy thì cô có thấy giá trị của cô bị giảm sút ? Khi mất chiếc nhẫn thì bản chất chân thực của cô có bị giảm sút không ? “ . Sau câu hỏi cuối cùng của tôi , vài phút đã trôi qua mà cô ấy vẫn ngồi trong im lặng.
Khi cô bắt đầu trả lời thì nét mặt cô như thoáng có nụ cười và dường như cô đang cảm nhận được sự bình an đang có mặt ở trong cô .” Câu hỏi cuối của Thầy làm tôi nhận ra được một điều rất quan trọng . Nhưng trước đó , khi tôi hỏi lý trí tôi về câu thầy hỏi thì nó bảo : “ Có chứ , giá trị của tôi chắc chắn sẽ giảm đi”. Rồi tôi tự hỏi lại mình câu hỏi : “ Liệu bản chất chân thực của tôi có bị suy giảm khi tôi không còn sở hữu chiếc nhẫn ấy ? “ thì lần này , thay vì suy nghĩ để tìm ra một câu trả lời , tôi chỉ để ý đến dòng cảm xúc đang tuôn chảy bên trong mình . Và bất chợt tôi cảm nhận được sự Hiện Hữu của chính tôi , mà từ trước đến giờ tôi chưa bao giờ cảm nhận được.
Nếu tôi đang có thể cảm nhận được sự Hiện Hữu của chính mình mạnh mẽ đến thế , trong khi tôi đang không có chiếc nhẫn , vậy thì bản chất chân thực của tôi vẩn không hề bị suy giảm chút nào khi tôi buông bỏ chiếc nhẫn . Bây giờ tôi vẫn còn đang cảm nhận được điều đó , một cảm nhận rất an bình và sống động . “ Đó là an nhiên tự tại , là niềm vui của Hiện Hữu “, tôi nói . Cô chỉ có thể cảm nhận được khi cô bước ra khỏi cái đầu hay suy tư của mình : Hiện Hữu chỉ có được ở trong ta qua cảm nhận . Bạn không thể suy nghĩ để mong tìm ra được nó . Bản ngã của bạn không thể biết gì về Hiện Hữu vì bản ngã chỉ toàn những ý nghĩ . Cô đã lẩn lộn chiếc nhẫn , mà thực ra cũng chỉ là một ý nghĩ trong đầu cô , với cảm nhận về sự Hiện Hữu của chính cô . Cô đã sai lầm khi cho rằng một phần Hiện Hữu của cô nằm trong chuyện cô sở hữu chiếc nhẫn ấy .
Bất cứ cái gì mà bản ngã ta cố bám bíu vào đều được dùng để thay thế cho trải nghiệm về Hiện Hữu , vì đó là cái mà nó không thể cảm nhận được . Ta có thể quý trọng và nâng niu đồ vật nhưng nếu ta để bị vướng mắc vào chúng thì lúc đó ta đã đồng hóa mình với bản ngã nhỏ hẹp ở trong ta . Thật ra bạn không thể vướng mắc vào một đồ vật nào cả , mà thực ra bạn vướng mắc vào một ý nghĩ rằng vật ấy là “của Tôi” . Khi bạn đánh mất một vật nào đó và bạn hoàn toàn chấp nhận sự mất mát ấy , bạn sẽ vượt qua được bản ngã và từ đó bản chất chân thực của bạn – cũng chính là nhận thức , là Tâm – sẽ lộ diện.
Cô ấy nói : “ Giờ đây tôi mới thực sự hiểu điều mà Chúa Jesus đã từng nói trước đây : “ Nếu ai đó muốn lấy chiếc áo mà an hem đang mặc , thì anh em hãy cởi và cho họ luôn chiếc áo khoác mà anh em đang mặc bên ngoài “.
(Nếu ai đó muốn lấy chiếc áo mà anh em đang mặc , thì anh em hãy cởi và cho họ luôn chiếc áo khoác mà anh em đang mặc bên ngoài : Điều này không có nghĩa rằng ai muốn lấy đi một vật gì của bạn , thì bạn cũng không có phản ứng , hay không biết tự bảo vệ cho mình . Nó chỉ ngụ ý rằng khi Tâm ta có tự do, không còn bị ràng buộc vào những thứ mà ta đang có , thì nhỡ khi có chuyện gì không may mà những thứ đó mất đi , ta cũng không quá quay quắt , hay khổ sở vì việc mất mát đó )
“Phải rồi “.tôi nói , “ Điều này không có nghĩa là khi bạn rời nhà để đi đâu thì bạn sẽ không cần phải khóa cửa lại . Những gì Chúa Jeses thực sự muốn nói là : Hãy buông bỏ sự vướng mắc của bạn vào chuyện sở hữu những đồ vật , đôi khi đó lại là một hành động tốt hơn là cố bảo vệ hay nuối tiếc chúng”.
Trong những tuần lẽ cuối cùng , khi cơ thể của cô ngày càng suy yếu hơn thì tinh thần cô lại càng rạng rỡ hơn , như thể có một luồng ánh sáng tâm linh đang chiếu rọi qua con người cô. Cô quyết định biếu cho người khác rất nhiều thứ mà cô sở hữu , biếu cả cho người phụ nữ giúp việc mà trước đây cô từng nghĩ là đã đánh cắp chiếc nhẫn của cô. Mỗi món đồ cô biếu đi , niềm vui trong cô càng trở nên sâu sắc hơn . Khi mẹ của cô cho tôi biết rằng cô đã mất , họ đã tìm thấy chiếc nhẫn kim cương của cô ở tủ thuốc trong phòng tắm của cô . Người phụ nữ giúp việc kia đã trả lại chiếc nhẫn , hay nó vẫn luôn nằm ở đó từ trước đến giờ ? Chẳng ai biết được . Điều duy nhất ta biết được là : Cuộc sống sẽ luôn cho ta những kinh nghiệm có ích nhất với quá trình phát triển của nhận thức ở trong ta . Vậy làm sao để bạn biết đâu là một trải nghiệm mà bạn cần phải đi qua ? Câu trả lời là bạn hãy thực tập đối diện , mà không phản kháng , với những gì đang xảy ra cho bạn trong giây phút này .
Vậy thì có gì sai trái không khi bạn thấy tự hào về tài sản mà bạn đang sở hữu hay bực bội khi người khác giàu có hơn mình ? Không , không có gì sai cả . Cảm giác tự hào , hay cần được nổi bật , hoặc củng cố quan điểm của mình qua chuyện “ Tôi có nhiều hơn” hay cảm thấy thua thiệt khi thấy “ Tôi có ít hơn “ , là không đúng cũng không sai , vì đó chỉ là đặc tính của bản ngã . Bản ngã không phải là một điều gì sai mà chỉ là biểu hiện của sự mê mờ , của vô thức . Khi bạn bắt đầu quan sát cách bản ngã của mình vận hành , chính là bạn đang bắt đầu vượt qua nó . Nhưng bạn đừng quan trọng hóa bản ngã . Chỉ cần mỉm cười khi nhận ra mình vừa có một hành vi đầy tính chấp ngã . Đôi khi bạn phải cười to lên khi nhận ra những biểu hiện ngốc nghếch của bản ngã ở trong mình . Tuy nhiên , làm sao mà người chúng ta lại có thể bị khống chế bởi bản ngã lâu đến như vậy ? Trước hết bạn nên nhớ rằng bản ngã không phải là vấn đề của riêng bạn . Bản ngã cũng không phải là bản chất chân thật của bạn . Nếu xem bản ngã là vấn đề của riêng mình , thì bạn chỉ tạo thêm cho chính mình một vòng xiềng xích khác của bản ngã .
(những biểu hiện ngốc nghếch của bản ngã ở trong mình : Hãy để ý những phản ứng căng thẳng , lo sợ của bạn khi đợi tàu ở sân bay , ở bến xe ,….những khi rất đông người đợi tàu như bạn , bỗng dưng bạn xao xuyến và nảy ra ý nghĩ “ Ồ , tôi cần phải lên được chuyến tàu này “ , hoặc “ Tôi phải kiếm được một chỗ ngồi tốt “ , không còn nghĩ đến ai khác ở chung quanh mình )
( Nếu xem bản ngã là vấn đề của riêng mình , thì bạn chỉ tạo thêm cho chính mình một vòng xiềng xích khác của bản ngã : Vì cái mà bạn dùng để đối phó với bản ngã cũng chính là bản ngã )
ẢO TƯỞNG VỀ QUYỀN SỞ HỮU
“Sở hữu” thật ra nghĩa là gì ? Làm cho một cái gì đó thành ra “ cái của Tôi” có nghĩa là gì ? Nếu có một người đứng trên một đường phố lớn ở thành phó New York , chỉ tay vào một tòa nhà chọc trời và nói “ Tòa cao ốc đó là của tôi , do tôi sở hữu đấy!” , thì hoặc là người ấy rất giàu có hoặc anh ta là một kẻ dối trá , hoặc là một người đang bị mắc chứng hoang tưởng nặng. Dù là gì đi nữa , thì bạn đang kể một câu chuyện , trong đó ý niệm “Tôi” và ý niệm “tòa nhà” đang trộn lẫn với nhau làm một . Đó là cách vận hành của khái niệm về quyền sở hữu . Nếu mọi người đồng ý với câu chuyện sở hữu của bạn thì phải có những chữ ký trên giấy tờ để xác nhận sự đồng ý đó . Và lúc đó bạn là một người giàu có . Còn nếu không ai đồng ý , thì bạn sẽ bị đưa vào bệnh viện tâm thần vì bạn là một người mắc chứng bệnh hoang tưởng , hoặc bạn là một kẻ khoát lác láo khoét .
Ở đây , điều quan trọng mà ta cần nhận ra là câu chuyện và các kiểu suy nghĩ làm nên những câu chuyện đó , bất luận là người khác có đồng ý với bạn hay không , là hoàn toàn không liên quan gì đến bản chất chân thật của bạn . Dù cho mọi người có đồng ý với bạn thì rốt cuộc , đây vẫn chỉ là một câu chuyện hư cấu , không có thật . Có rất nhiều người không nhận ra sự thật đó cho đến khi họ cận kề với cái chết , vì lúc đó mọi thứ xung quanh họ bỗng dưng sụp đổ , vì đó là những thứ không liên quan gì đến bản chất chân thật của họ . Khi bạn đang cận kề với cái chết thì toàn bộ những khái niệm về sở hữu tài sản sẽ lộ rõ ra sự hoàn toàn vô nghĩa của nó . Trong giờ phút lâm chung của mình , người ta mới nhận ra rằng họ đang đã hoang phí cả đời để chạy theo một cái gì không thực , những thứ chỉ để làm tăng thêm cảm nhận của họ về nhân cách , về cái “Tôi” giả dối của mình . Trong khi bản chất chân thực của họ , cũng chính là Hiện Hữu của họ , đã luôn luôn có sẵn ở trong họ . Bản chất bất hoại ấy luôn bị che mờ bởi thói quen tự đồng nhất họ với đồ vật , mà rốt cuộc chính là tự đồng nhất mình với những ý tưởng , suy tư ở trong đầu họ .
“Những kẻ nhẹ nhàng ở tâm hồn mới thực là những người may mắn vì họ sẽ sở hữu tất cả cõi trời “, chúa Jesus đã nói như vậy . Nhưng “nhẹ nhàng ở trong tâm hồn” nghĩa là gì ? Nghĩa là không đeo nặng , không tự đồng nhất mình với đồ vật , với hình tướng , với những khái niệm chất chứa cảm nhận sai lầm về một cái “Tôi” biệt lập với mọi người và với đời sống . Còn “cõi trời” là gì ? Đó chính là an nhiên tự tại , là niềm vui của Hiện Hữu đơn sơ nhưng sâu sắc khi ta buông bỏ hết sự đồng nhất sai lầm của mình với hình tướng và trở nên “nhẹ nhàng ở trong tâm hồn “.
Đây chính là lý do tại sao ngày xưa ở phương Đông lẫn phương Tây , người muốn thực hành tâm linh đúng đắn phải chối bỏ khái niệm về sở hữu . Những khước từ của cải , vật chất không hẳn sẽ giúp bạn thoát ra khỏi sự khống chế của bản ngã . Vì bản ngã của bạn sẽ luôn đảm bảo sự sinh tồn của nó bằng cách tìm một thứ khác để tự đồng hóa mình với thứ đó , chẳng hạn như bản ngã bạn sẽ tạo cho mình một hình ảnh rằng bạn là người đã từ bỏ mọi thú vui vật chất ở trên đời và vì thế bạn có vẻ cao siêu hơn , có nhiều tính chất tâm linh hơn những người khác …
Cho nên có những kẻ đã chối bỏ tất cả của cải vật chất nhưng bản ngã của họ thì lại lớn hơn bản ngã của những nhà triệu phú . Nếu bạn buông bỏ một phương cách để tự đồng nhất mình với một cái gì đó thì bản ngã của bạn sẽ nhanh chóng tìm ra một phương cách khác để tự đồng nhất . Bản ngã có thể tự đồng nhất nó với bất kỳ cái gì mà nó có thể bám vào , không phân biệt hình thức . Chủ nghĩa bài bác sự tiêu thụ , bài bác sở hữu tài sản rốt cùng cũng chỉ là một quan điểm khác của bản ngã để thay vào quan điểm thích tiêu thụ hoặc sở hữu tài sản trước đây . Nói như thế vì qua đó mà bạn cho rằng mình đúng và người khác sai . Như ta sẽ thấy sau này , việc cho rằng mình đúng , người khác sai là một trong những khuôn mẫu suy tư của bản ngã , một trong những mê mờ chủ chốt nhất . Nói cách khác , những vật sở hữu của bản ngã có thể thay đổi , nhưng cấu trúc của bản ngã thì không .
Một trong những cách nghĩ sai lầm là khi bạn đồng nhất mình với đồ vật ,qua sự hư cấu của chuyện sở hữu tài sản mà sự rắn chắc và bền vững về đồ vật đó sẽ giúp cho cảm nhận về cái Tôi của bạn được rắn chắc và bền vững hơn . Điều này đặc biệt là đúng khi đồ vật đó là nhà cửa và đất đai , vì hầu như đất đai là thứ duy nhất mà bạn có thể sở hữu mà không sợ bị hủy hoại . Và do đó , điều lố bịch về chuyện sở hữu một cái gì đó càng hiển nhiên hơn qua chuyện sở hữu đất đai . Vào thời kỳ lập quốc của người Mỹ da trắng trong thế kỷ 18 , khái niệm quyền sở hữu đất đai với thổ dân da đỏ ở Bắc Mỹ quả là một điều mà họ không thể nào hiểu được . Vì thế mà họ mất hết những vùng đất mà họ đã từng sinh sống khi người di dân đến từ châu Âu buộc họ ký vào những mảnh giấy mà họ thấy cũng khó hiểu không kém khái niệm sở hữu đất đai . Vì những người thổ dân ấy cho rằng họ thuộc về đất đai còn đất đai thì không thể thuộc về họ .
Bản ngã có khuynh hướng đồng hóa chuyện sở hữu một cái gì đó với Hiện Hữu . Điều này biểu hiện qua ý tưởng : “ Tôi sở hữu , vì thế Tôi hiện hữu “. Tôi càng sở hữu nhiều của cải thì sự hiện hữu của Tôi càng chắc chắn . Bản ngã tồn tại qua sự so sánh với người khác . Bạn tự nhìn mình qua cách người khác nhìn bạn như thế nào . Nếu mọi người đều giàu sang , có nhà cao cửa đẹp thì lúc đó tài sản hay nhà cửa không còn tác dụng nâng cao cảm nhận về cái “Tôi” ở trong bạn . Lúc đó có lẽ bạn sẽ dọn vào một túp lều nhỏ , từ bỏ hết tài sản và cho rằng mình có trình độ tâm linh cao hơn những người khác vì đã từ bỏ những thứ đó . Lúc đó cách mà người khác nghĩ về bạn sẽ trở thành một tấm gương méo mó mà bạn dùng để so sánh bạn là người như thế nào .
Đối với bản ngã , trong hầu hết mọi trường hợp , thì giá trị của bạn thường bị trói buộc bởi giá trị mà những người khác định đặt cho bạn , bạn luôn cần người khác cho bạn một cảm nhận về bản thân mình . Trong trường hợp bạn sống trong một nền văn hóa mà phần lớn đánh đồng giá trị của một người với việc người đó sở hữu cái gì và sở hữu bao nhiêu , nếu bạn không nhìn rõ được cái ảo tưởng có tính tập thể này , thì bạn sẽ hoang phí cuộc đời mình để theo đuổi những thứ này thứ nọ với hy vọng rằng bạn sẽ tìm ra giá trị con người mình và hoàn thiện cảm nhận về bản thân mình qua những thứ đó .
Làm cách nào để bạn buông bỏ được sự vướng mắc vào vật chất ? bạn đừng cố gắng vô ích , vì đó là một điều bất khả . Sự vướng mắc vào vật chất chỉ triệt tiêu khi bạn không cố đi tìm chính mình qua những thứ đó nữa . Trong lúc này , bạn chỉ cần ý thức được rằng mình đang có sự vướng mắc với vật chất . Đôi khi thật khó để bạn biết rằng mình đang vướng mắc cái gì , tức là tự đồng nhất mình với cái gì đó , cho đến khi bạn vừa đánh mất thứ ấy , hay có nguy cơ là bạn sẽ mất nó . Nếu lúc đó mà bạn cảm thấy buồn khổ , lo âu , …. Thì đó là một dấu hiệu tốt để bạn thấy rằng bạn có sự vướng mắc vào các thứ đó . Nếu bạn vừa nhận ra rằng “ Ồ , tôi đang bị vướng mắc vào cái này “ thì nhận thức đó sẽ có công dụng làm cho sự vướng mắc ấy không còn hoàn toàn trói buộc được bạn như nó đã từng trói buộc bạn trước đây . Bạn chính là ý thức , cái phần đang nhận biết rằng ở trong bạn đang có sự vướng mắc . Đây là bước khởi đầu của quá trình chuyển hóa trong nhận thức .
HAM MUỐN : NHU CẦU MUỐN CÓ NHIỀU HƠN
Bản ngã luôn tự đồng nhất nó với chuyện sở hữu một cái gì , nhưng cảm giác thỏa mãn của bản ngã khi có được vật gì đó thì rất cạn cợt , và chóng phôi pha . Vì ẩn giấu rất sâu kín ở trong bản ngã của bạn là một cảm giác chưa thỏa mãn , chưa hoàn thiện , chưa đầy đủ . Khi bản ngã nói “ Tôi chưa có đủ “ , thì thực ra bản ngã muốn nói rằng : “ Con người của Tôi chưa hoàn thiện”.
Như ta đã thấy , “ sở hữu một cái gì “ chỉ là một câu chuyện do bản ngã thêu dệt nên với mục đích cốt làm cho tự thân của bản ngã có vẻ chắc chắn và bền vững hơn , làm cho nó nổi bật lên , hay đặc biệt hơn , vì thực ra bạn không thể tìm ra được chính mình qua chuyện sở hữu vật chất .
Tuy nhiên ,trong bạn luôn có một sự thôi thúc rất mạnh mẽ ẩn dưới việc muốn tìm kiếm đó ; sự thôi thúc này có liên quan đến cấu trúc của bản ngã . Đó là nhu cầu muốn có nhiều hơn , mà ta gọi là lòng ham muốn . Không bản ngã nào có thể tồn tại lâu dài nếu không có ham muốn được có nhiều hơn . Vì thế lòng ham muốn có vai trò giúp cho bản ngã của bạn sống sót nhiều hơn là chuyện bạn sở hữu một cái gì .
Do đó ,bản ngã của bạn luôn luôn ham muốn để có được nhiều hơn , hơn là ham muốn để sở hữu một thứ gì . Vì vậy mà sự thỏa mãn trở nên rất nông cạn : khi bạn đã có một cái gì đó thì sự thỏa mãn đó sẽ rất nhanh chóng được thay thế bởi ham muốn có nhiều hơn nửa , một đòi hỏi không bao giờ có thể thỏa mãn được . Có thêm nhiều hơn nữa để bản ngã của bạn tự đồng nhất nó với những thứ đó . Đó là một nhu yếu có tính nghiện ngập hơn là một nhu cầu đích thực .
( Một nhu yếu có tính nghiện ngập : khi bạn rơi vào thói quen nghiện ngập thì bạn thường tin một cách vô thức rằng : “ có một thứ gì đó ở ngoài kia sẽ cứu tôi” . Bạn mong khi bạn sở hữu , hoặc kinh nghiệm ,…. Cái đó , nó sẽ làm cho bạn thỏa mãn và lấp đầy sự trống vắng ở trong mình . Cái đó có thể là ma túy , rượu chè , chuyện chăn gối , thức ăn ngon , tài sản …. Thực ra , không có một cái gì bên ngoài bạn có thể mang lại tự do và giải thoát chân thật cho bạn . Chỉ khi nào bạn nhận ra được bản chất chân thật của bạn thì điều này chắc chắn sẽ giúp cho bạn thỏa mãn và đầy đủ , không còn cảm thấy thiếu thốn và trống vắng ở trong lòng . Mặt khác, giúp đỡ cho gia đình và những người chung quanh bạn mà không vì lợi ích cá nhân là điều bạn có thể làm , điều này sẽ đem lại cho bạn một niềm vui sâu sắc và bền vững hơn những gì bạn đang nghiện ngập . Do đó giúp đỡ người khác có thể là một lẻ sống mới của bạn , vì nó giúp bạn vượt lên trên bản ngã , vượt lên trên những suy tư , lo lắng hạn hẹp về bản thân mình )
Trong nhiều trường hợp , nhu yếu muốn có nhiều hơn , hay cảm giác chưa được đầy đủ rất đặc trưng của bản ngã được chuyển thành một nhu yếu của cơ thể và trở thành những cơn đói khát không thể nào thỏa mãn . Những người bị chứng bulimia ( chứng cuồng ăn vô độ ) cảm thấy đói khát ăn uống một cách không thể kiểm soát , do đó họ thường tìm cách để nôn ra những gì đã ăn , cốt để cho dạ dày họ cảm thấy đói khát , chứ không phải là cơ thể họ đói khát thực sự . Sự rối loạn trong cách thức ăn uống này sẽ được chữa lành nếu người bệnh , thay vì đồng nhất mình với những thèm khát thức ăn ở trong đầu , thì họ có thể tiếp xúc với cơ thể của họ và cảm nhận được nhu cầu thật sự của cơ thể chứ không phải là nhu cầu giả tạo có tính bản ngã ở trong đầu họ.
Có thứ bản ngã biết mình ham muốn thứ gì và theo đuổi mục đích đó cho đến cùng mà không chút xót thương hoặc nhân nhượng : Thành cát Tư Hãn , Hitler…. Là những ví dụ điển hình trong đời sống . Tuy nhiên năng lượng đằng sau tham vọng quyền lực đã tạo nên một lực đối nghịch , có cùng cường độ với tham vọng quyền lực của họ . Cùng lúc đó , họ tạo ra nhiều bất hạnh cho chính mình cũng như những người chung quanh , hoặc tạo ra địa ngục như trong những trường hợp trên .
Hầu hết bản ngã đều có những ham muốn rất mâu thuẫn nhau . Họ ham muốn những thứ khác nhau vào những lúc khác nhau , thậm chí nhiều khi họ không biết họ đang ham muốn thứ gì , ngoại trừ một thứ chắc chắn họ không muốn : phút giây hiện tại . Kết quả của lòng ham muốn bất tận này là sự bất an , chán chường , cảm giác lo âu và nôn nóng . Lòng ham muốn của bản ngã thuộc về cấu trúc nên không có sự sở hữu nào có thể thỏa mãn dài lâu cho bản ngã , chừng nào mà cấu trúc của bản ngã vẫn còn nguyên vẹn . Chúng ta thường nhận thấy lòng ham muốn mãnh liệt nhưng không có mục tiêu cụ thể thường bộc lộ ở bản ngã còn đang phát triển của những thanh thiếu niên , trong đó một số em thường xuyên ở trong trạng thái bất mãn và tiêu cực .
Những nhu cầu vật chất như thức ăn , nước uống , chỗ ở , quần áo , và những thứ căn bản khác có thể được đáp ứng dễ dàng cho mọi người trên trái đất , nếu không vì sự mất quân bình trong tài nguyên tạo ra bởi nhu cầu điên rồ và tham lam của bản ngã , luôn muốn mình có nhiều hơn người khác . Lòng tham lam đó được biểu hiện ra trong cơ cấu kinh tế của thế giới này , chẳng hạn như các tập toàn kinh tế lớn mà thực ra chỉ là các thực thể có tính bản ngã đang đấu tranh lẫn nhau để giành giật đuộc nhiều hơn . Mục tiêu mù quáng duy nhất của họ là lợi nhuận . Họ theo đuổi mục tiêu đó mà không chút xót thương . Thiên nhiên , loài vật , con người và ngay cả công nhân của họ , tất cả chẳng qua cũng chỉ là các con số trong bảng kết toán , chỉ là những thứ vô tri để sử dụng và loại bỏ .
Những cách tư duy như “của Tôi” , “Tôi” , “Nhiều hơn”, “Tôi muốn”, “Tôi cần”, “Tôi phải có”, “Tôi chưa có đủ “ , không nằm trong những vật sở hữu của bạn mà ở cấu trúc của bản ngã . Hình thức của những vật sở hữu của bản ngã thì không quan trọng , vì nó có thể thay thế cho nhau . Chừng nào mà bạn còn chưa nhận ra những kiểu suy nghĩ như thế ở bản thân , chừng nào mà chúng chưa lộ rõ ra dưới ánh sáng của nhận thức thì bạn sẽ còn tin vào chúng , bạn sẽ bị buộc hành xử theo những kiểu suy nghĩ như thế , bạn buộc phải đi tìm thêm , vì khi những hình thái tư tưởng như thế tồn tại ở trong bạn thì không có nghề nào , nơi nào , người nào hay hoàn cảnh nào có thể làm bạn thỏa mãn được . Không có vật sở hữu nào thỏa mãn được bạn , chừng nào mà cấu trúc của bản ngã vẫn đang còn. Dù có sở hữu được bảo vật quý giá đi nữa thì bạn vẫn luôn cảm thấy không hài lòng . Bạn luôn đi tìm một cái gì khác hứa hẹn sự thành công lớn hơn , hứa hẹn sẽ làm cho cảm giác bất toàn ở trong bạn được toàn vẹn hơn và lấp đi cảm giác trống vắng , thiếu thốn ở trong bạn.
TỰ ĐỒNG NHẤT MÌNH VỚI CƠ THỂ
Ngoài đồ vật ra , một dạng tự đồng nhất căn bản khác là đồng nhất mình với cơ thể , qua ý niệm “ Cơ thể này là của Tôi”. Trước hết thì cơ thể của bạn sẽ là thuộc phái Nam hay phái Nữ , do đó cảm giác mình là một người đàn ông hay một người đàn bà thường chiếm một phần quan trọng trong cảm nhận của bạn về chính mình . Giới tính trở thành một thứ để bạn nương tựa vào và tự đồng nhất mình với nó . Thói quen tự đồng nhất với giới tính của mình thực ra được khuyến khích từ độ tuổi còn rất nhỏ và nó buộc bạn phải đóng vai , nó buộc bạn vào những khuôn mẫu cư xử bó buộc , bị định đặt , bị điều kiện hóa , có ảnh hưởng đến mọi khía cạnh sau này của cuộc đời bạn , chứ không đơn thuần là chỉ ảnh hưởng đến bản năng tình dục của bạn .
(những khuôn mẫu cư xử bó buộc , bị định đặt , bị điều kiện hóa : ví dụ trong một quan hệ luyến ái , bạn trong đợi người kia phải làm những cử chỉ chăm sóc bạn như cha mẹ bạn đã chăm sóc cho nhau trong gia đình của bạn . Nếu người kia không làm như bạn mong đợi thì bạn đâm ra trách móc , hờn giận . Bạn không nhận ra rằng bạn chưa hề nói cho nhau hiểu những nhu yếu riêng tư này , và người kia không thể đoán ra là bạn cần những cử chỉ chăm sóc như vậy . Mặt khác , bạn và người kia đến từ hai nếp sống và văn hóa gia đình cũng rất khác nhau nên cách biểu lộ yêu thương cũng khác nhau . Trong gia đình bạn , âu yếm , chăm sóc , qua chuyện nấu những món ăn ngon dành cho người mình thương , nói lời dịu dàng , chiều chuộng nhau ,…. Có thể là cách biểu lộ yêu thương trong gia đình bạn , trong khi ở gia đình người kia thì chưa chắc đấy là cách để bày tỏ tình yêu. Nên muốn có được sự hiểu biết và cảm thông nhau bạn cần phải tìm hiểu sở thích , cá tính và cách biểu lộ yêu thương của mỗi người )
( Bản năng tình dục : sự thúc đẩy vô thức, không cưỡng lại được giữa đàn ông và đàn bà để đi đến kinh nghiệm tình dục . Một phần của sự thúc đẩy này là nhu cầu truyền giống của con người , phần khác của tình dục là cách để hai bên diễn đạt nhu yếu được gần gũi , yêu thương . Thật vậy , tình dục là một kinh nghiệm mãnh liệt nhất trong đời sống vì ngoài tất cả 5 giác quan chính ( mắt , mũi , tai , lưỡi, sự xúc chạm của cơ thể ) đều đã dính vào , nó còn thu hút luôn cả 3 phần còn lại : ý thức , bản ngã , và tiềm thức của con người . Trong kinh nghiệm tình dục , ta cảm thấy tràn đầy sức sống , có sự chú tâm cao độ vào Giây Phút Hiện Tại . Những khổ sở , căng thẳng ,…. Trong người dường như tan biến đi , và ta cảm thấy phục hồi được sự quân bình . Kinh nghiệm tình dục khiến ta tạm thời quên đi gánh nặng của bản ngã , đưa ta đến một khoảng khắc của trạng thái tĩnh lặng, dễ chịu vì trong giây phút cực độ của khoái cảm , tâm ta rộng thoáng , không vướng bận chút suy tư nào . Nhưng đây chỉ là một kinh nghiệm khoái lạc rất ngắn ngủi . Tình dục là một nhu yếu bình thường của cơ thể nhưng thường trở thành một sự nghiện ngập và lẽ sống duy nhất của một số người . Trong chiều sâu của sự nghiện ngập này là một tin sai lầm rằng : “ Tôi chính là thân thể này !”. Ta tưởng rằng sự đòi hỏi của thân thể là sự đòi hỏi của chính mình , vì vậy ta tự động tìm cách thỏa mãn nhu yếu ấy , bất kể hậu quả của nó .
Nhiều người hoàn toàn bị trói buộc vào những vai trò thuộc về giới tính này , nhất là ở các xã hội truyền thống , còn ở xã hội Tây phương thì thói quen tự đồng nhất mình với giới tính càng ngày càng giảm đi . Ở một số nền văn hóa truyền thống , số phận tệ hại nhất mà một người phụ nữ gánh chịu là không lập gia đình được hay không sinh nở được . Còn đàn ông thì đó là chuyện mất khả năng tình dục hay mất khả năng có con . Đối với những người đó , đời sống được xem như chỉ để hoàn tất bản năng giới tính của mình .
(Đối với những người đó , đời sống được xem như chỉ để hoàn tất bản năng giới tính của mình : Tức là quan niệm sai lầm của nếp văn hóa ấy rằng đàn ông sinh ra chỉ là để phục vụ bản năng tình dục , còn đàn bà chỉ để lấy chồng , sinh con , đẻ cái )
Ở phương Tây , hình dáng bên ngoài của cơ thể tác động lớn đến cảm nghĩ của bạn về chính mình : cơ thể bạn mạnh hay yếu , so với người khác thì nó đẹp hay xấu . Đối với nhiều người thì cảm nhận về giá trị tự thân của họ bị trói buộc với sức mạnh về thể chất , vẻ đẹp ngoại hình , độ dẻo dai hay những biểu hiện bên ngoài của cơ thể . Nhiều người cảm thấy giá trị của bản thân bị suy giảm khi họ cảm thấy cơ thể của mình trở nên xấu xí hoặc thiếu toàn vẹn .
Trong vài trường hợp , hình ảnh trong đầu hay khái niệm về ‘cô thể của Tôi” quả là một sự bóp méo hoàn toàn . Một người phụ nữ có thể tự cho mình là quá béo và nhịn ăn cho gầy bớt đi trong khi sự thực là cô ấy rất gầy . Đó là vì cô không còn thấy được cơ thể của mình nữa . Những gì cô “thấy” chỉ còn là một khái niệm về cơ thể của cô ở trong đầu : “Tôi quá béo” hay “Tôi đang bắt đầu phát phì “. Gốc rễ của tình trạng này là thói quen tự đồng nhất mình với những suy nghĩ miên man ở trong đầu . Trong những thập niên gần đây , khi người ta càng tự đồng nhất mình nhiều hơn với những suy nghĩ tức là sụ tha hóa của bản ngã trong họ càng mạnh hơn , thì các trường hợp anorexia – bệnh biến ăn vì cho rằng cơ thể của họ quá mập béo – càng gia tăng .
( Anorexia : bệnh biến ăn vì những người mắc bệnh này cả tin vào ý nghĩ : “Tôi béo quá “ . Đây là một căn bệnh về tâm lý vì người bệnh quá cả tin vào ý nghĩ không xác thực về cơ thể của họ . Họ bị niềm tin sai lạc ấy ám ảnh và họ luôn cố gắng làm thế nào để có một cơ thể nhỏ nhắn , gọn gang hơn – tức là quan niệm về cái đẹp của họ - làm như thế là để cho người ưa thích , chấp nhận họ . Họ không ý thức được tình trạng hiện thời trong cơ thể của mình bây giờ . Cơ thể họ bay giờ có thể chỉ còn da bọc lấy xương , nhưng trong đầu họ vẫn nghĩ : “Tôi béo quá “, do đó họ không thiết gì đến chuyện ăn uống )
Những người mắc chứng bệnh Anorexia có thể tự chữa lành cho chính họ bằng cách nhìn lại cơ thể mình mà không để lý trí chen vào và phán xét , hoặc người đó có thể nhận ra sự sai lầm của những phán xét của mình , thay vì cả tin vào những phán xét đó . Sự bình phục sẽ xảy ra nếu họ có khả năng cảm nhận được cơ thể của họ từ bên trong.
(có khả năng cảm nhận được cơ thể của họ từ bên trong : tức là có mặt đầy đủ để cảm nhận được sự sinh động của cơ thể bên trong , cơ thể năng lượng của mình )
Những người có thói quen tự đồng nhất mình với vẻ đẹp ngoại hình hay sức mạnh của cơ bắp sẽ khổ đau khi những thuộc tính đó không còn nữa . Nhân dạng bản thân mà họ tự xác định mình qua những thuộc tính đó sẽ có nguy cơ bị sụp đổ . Dù xấu hay đẹp , phần lớn con người đi tìm nhân dạng của mình qua dung mạo cơ thể . Nói chính xác hơn , họ đi tìm nhân dạng của họ từ những ý-nghĩ-dính-líu-đến-một-cái-Tôi mà họ đã sai lầm gán ghép cơ thể của họ với một hình ảnh hay khái niệm ở trong đầu , cơ thể của bạn chung quy chỉ là nột biểu hiện của hình tướng , mà sự kết thúc tất yếu của mọi vật mang hình tướng là : không vững bền và sớm muộn gì cũng tan rã .
Cách suy nghĩ rằng “Tôi chỉ là một hình hài vật chất sớm muộn gì cũng đi đến chỗ già nua , héo tàn và sẽ chết” sẽ luôn dẫn bạn vào tâm trạng yếm thế , khổ đau . Nhưng không còn tự đồng nhất mình với cơ thể nữa không có nghĩa là bạn sẽ xao lãng , coi khinh hay không quan tâm đến cơ thể nữa . Bạn vẫn có niềm vui và long biết ơn khi cơ thể bạn vẫn còn trẻ đẹp , khỏe mạnh , tràn đầy sức sống . Bạn cũng có thể cải thiện tình trạng cơ thể mình qua việc thay đổi chế độ dinh dưỡng và tập thể dục đều đặn . Khi bạn không còn xem mình chỉ là cơ thể này thì dù vẻ đẹp bên ngoài của bạn có tàn phai , sinh lực có sút giảm thì những điều này chẳng mảy may tác động đế cảm nhận về giá trị hay nhân dạng đích thực của bạn . Thực ra khi cơ thể bạn suy yếu đi thì chiều không gian của Vô tướng ,ánh sáng của Tâm sẽ chiếu rọi dễ dàng hơn , qua hình hài đang tàn phai của bạn .
Không chỉ những người có cơ thể đẹp mới có khuynh hướng tự đồng hóa cơ thể chóng tàn hoại của họ với bản chất của họ , mà những người đang có khiếm khuyết hay bệnh tật trong cơ thể cũng thường tự đồng hóa họ với những vấn đề hay bệnh tật ấy . Lúc đó bạn sẽ thích tuyên bố rằng mình là “nạn nhân” của chứng bệnh ngặt nghèo này hay là “nạn nhân” của tình trạng khiếm khuyết kia . Lúc đó bạn chỉ muốn được bác sĩ và mọi người quan tâm đến bạn hơn , vì họ giúp bạn liên tục khẳng định một hình ảnh có tính chất khái niệm rằng bạn là một bệnh nhân hay là một người bị khuyết tật. Trong vô thức , bạn đã bám bíu vào căn bệnh đó vì nó đã trở thành một nhân dạng quan trọng trong cách bạn cảm nhận về chính mình . Bệnh tật đã trở thành một công cụ mà bản ngã của bạn sử dụng để nó có thể tự đồng nhất mình với căn bệnh đó . Một khi bản ngã của bạn đã tìm ra một nhân dạng để nó tự đồng nhất mình vào đó , thì bản ngã sẽ không bao giờ muốn buông ra nữa .
CẢM NHẬN CƠ THỂ BÊN TRONG BẠN
Mặc dù tự đồng nhất mình với cơ thể là một trong những dạng căn bản nhất của bản ngã , điều rất may là bạn có thể dễ dàng vượt lên trên thói quen tự đồng nhất với cơ thể của bạn . Điều này được thực hiện không phải bằng cách tự thuyết phục rằng bạn không phải chỉ là cơ thể của bạn ; mà bằng cách chuyển sự tập trung của bạn từ hình dáng bên ngoài , từ cách bạn nghĩ về cơ thể của mình – xấu , đẹp , mạnh, yếu ,gầy, mập – sang trạng thái cảm nhận được sức sống ở bên trong cơ thể bạn . Dù cho ngoại hình của bạn có như thế nào đi nữa , vượt lên trên cái vẻ bề ngoài đó là sự hiện hữu của một trường năng lượng có sức sống mãnh liệt .
Nếu bạn chưa quen cảm nhận “cơ thể năng lượng ở bên trong” của mình thì bạn hãy thử nhắm mắt lại một lát và thử xem có sự sống ở trong hai bàn tay của bạn hay không ? Đừng đặt câu hỏi này cho lý trí của bạn , vì nó sẽ bảo :”Tôi chẳng cảm thấy gì cả “. Cũng có thể lý trí của bạn sẽ nói “ Thôi , hãy nghĩ về một điều gì khác thú vị hơn đi “ . Nên thay vì hỏi lý trí của mình , bạn hãy trực tiếp chú tâm vào hai bàn tay của bạn . Điều tôi muốn nói là bạn hãy cảm nhận cảm giác sống động rất vi tế đang có mặt trong đôi bàn tay của bạn . Bạn chỉ cần chú ý vào đó để cảm nhận cảm giác sống động đó . Thoạt đầu bạn chỉ thấy hơi tê te một chút rồi bạn cảm thấy có một năng lượng hay sức sống nào đó . Nếu bạn tiếp tục giữ sự chú tâm vào hai bàn tay của mình thì một lát sau , bạn sẽ cảm nhận được sự gia tăng cường độ cảm giác sống động ở đó . Nhiều người có thể không cần phải nhắm mắt , họ vừa đọc những dòng chữ này , vừa cảm nhận được “năng lượng trong lòng bàn tay của họ “ . Sau đó bạn sẽ chú ý đến hai bàn chân , hướng sự chú tâm của mình vào đó khoảng một phút , rồi bạn bắt đầu cảm nhận được cả tay và chân của mình . Tiếp theo là bạn tập cảm nhận các phần khác trong cơ thể của bạn : cánh tay , đùi , ngực, bụng …. Cho đến khi bạn có thể cảm nhận được “cơ thể năng lượng bên trong mình” như một tổng thể rất sống động từ những bộ phận đó .
Những gì tôi gọi là “cơ thể năng lượng ở bên trong” của bạn thực ra không phải là cơ thể vật chất nữa mà đó là năng lượng của sự sống , chiếc cầu nối giữa thế giới hữu hình và vô hình . Hãy tạo cho mình thói quen thỉnh thoảng tập để ý và cảm nhận “cơ thể năng lượng ở bên trong “ của mình thì sau một thời gian , bạn không cần phải nhắm mắt mà vẩn có thể cảm nhận được “cơ thể năng lượng ở bên trong “ của mình . Ví dụ , bạn hãy thử xem mình có thể vừa nghe một người nào đó nói chuyện vừa cảm nhận được “cơ thể năng lượng ở bên trong “ của mình . Điều này mới nghe như rất nghịch lý : Rằng khi bạn tiếp xúc được với “cơ thể năng lượng ở bên trong “ của mình một cách thường xuyên hơn thì bạn sẽ không có khuynh hướng muốn tự đồng nhất mình với cơ thể vật chất bên ngoài của mình nữa . Và bạn cũng sẽ không còn tự đồng nhất mình với những suy tư và lo nghĩ miên man nữa . Tức là bạn không còn tự đồng nhất mình với hình tướng mà chuyển sang trạng thái vô tướng , hay ta có thể gọi là trạng thái an nhiên tự tại ; đó cũng chính là bản chất chân thật của bạn .
Khi bạn có ý thức về “cơ thể năng lượng ở bên trong “ của mình không sẽ giúp bạn an trú trong giây phút hiện tại , mà nó còn là cánh cửa giúp bạn bước ra khỏi sự tù đày , giam hãm của bản ngã . Ý thức về cơ thể năng lượng cũng giúp làm mạnh thêm hệ thống miễn nhiễm và khả năng tự chữa lành bệnh tật của cơ thể .
( Thế giới hữu hình và vô hình : Đạo Phật có danh từ Sắc và Không . Sắc là thế giới hữu hình , của tất cả các hiện tượng mà ta có thể nhìn , nghe , ngửi , xúc chạm , khái niệm được . Còn Không tức là thế giới vô hình , không biểu hiện mà ta không nhìn thấy được . Nhưng cả hai lồng vào trong nhau , và trong bản chất , cái này chính là cái kia và ngược lại , không thể có cái này mà không có cái kia , “ Sắc tức thị Không , Không tức thị Sắc “, là điều Đức Phật Gautam đã nhắc đến trong Bát Nhã Tâm Kinh )
(tự đồng nhất mình với những suy tư và lo nghĩ miên man : Trong đầu chúng ta thường phát sinh những ý nghĩ miên man , từ một ý nghĩ này chúng ta bắt sang một ý nghĩ khác , liên tục , không ngừng nghỉ , lôi cuốn hết năng lực và chú tâm của ta . Nhưng một ý nghĩ nảy sinh trong tâm thức bạn không phải là vấn đề ; vấn đề là khi bạn cả tin vào ý nghĩ ấy và lại vô thức khi cho rằng “ý nghĩ này là của Tôi” , “Tôi là ý nghĩ này”, và bạn bắt đầu làm theo những gì ý nghĩ ấy muốn bạn làm . Bạn rất ghiền suy tư và bao nhiêu năng lực của bạn đều trút vào dòng suy nghĩ miên man ấy . Tương tự như thế , trong tâm thức bạn cũng luôn phát sinh những cảm giác lo sợ , khổ đau , giận dữ , …và bạn nhanh chóng tự đồng hóa mình một cách vô thức với những cảm xúc này và trở thành chúng , khiến cơ thể bạn bắt đầu có những phản ứng như co rúm lại khi có sợ hãi , khổ đau hay ray rứt ,….khi có một cảm giác giận dữ )
LÃNG QUÊN TRẠNG THÁI AN NHIÊN TỰ TẠI
Bản ngã của bạn luôn luôn muốn tự đồng nhất nó với hình tướng ; bản ngã luôn nỗ lực tìm kiếm chính mình và vì thế mà thường tự đánh mất mình bởi hình tướng . Khi tôi nói đến hình tướng thì đó không chỉ là những đồ vật hoặc cơ thể bằng xương bằng thịt này của bạn. Vì ngoài những hình tướng bên ngoài này của bạn – tức là đồ vật và cơ thể - thì còn có các hình tướng khác tinh vi hơn , ví dụ như cách bạn suy nghĩ , lập luận … ở trong đầu ; chúng thường phát sinh một cách liên tục trong tâm thức của bạn . Đó là những cấu trúc năng lượng vi tế hơn và ít đậm đặc hơn là vật chất , nhưng không ít thì nhiều những thứ đó vẫn là hình tướng . Những gì bạn có thể nhận ra là ở trong đầu mình có một tiếng nói vang vang , không bao giờ ngừng nghỉ ; đây chính là bản ngã , là chuỗi suy tư bất trị mà bạn khó thể ngưng lại được . Khi mà mỗi ý ngĩ ở trong đầu đều cuốn hút hoàn toàn sự chú tâm của bạn , khi mà bạn tự đồng nhất mình với tiếng nói ồn ào ấy trong đầu bạn và những cảm xúc đi kèm với tiếng nói đó , đến độ bạn tự đánh mất chính mình trong mỗi ý nghĩ và mỗi cảm xúc , đó là lúc bạn đã hoàn toàn tự đồng nhất mình với hình tướng , do đó bị khống chế bởi bản ngã . Bản ngã là một tập hợp của lối suy nghĩ lặp đi lặp lại và những khuôn mẫu suy tư và tình cảm bó buộc ở trong bạn được đầu tư với một cảm nhận về một cái Tôi . Bản ngã sẽ xuất hiện khi cảm nhận của bạn về an nhiên tự tại , về những gì đang có mặt bị lẫn lộn với hình tướng . Đây là ý nghĩa của vấn nạn tự đồng nhất mình với hình tướng. Đây là thói quen lãng quên an nhiên tự tại , lãng quên Hiện Hữu của bạn . Đó cũng là sai lầm chủ chốt , là ảo tưởng về sự chia cắt giữa bạn với thế giới chung quanh , thứ ảo tưởng đã biến thực tại thành một cơn ác mộng.
(Lối suy nghĩ lặp đi lặp lại : lối suy nghĩ đã trở thành những rảnh mòn trong tâm thức của chúng ta , chúng lặp đi lặp lại mà ta không thể nào cưỡng lại được . Ví dụ thói quen suy nghĩ miên man . Bạn để ý và sẽ nhận ra rằng hầu hết những suy tư loại này là những suy nghĩ lặp đi lặp lại rất hao tổn tinh thần và năng lực của bạn . Khi bắt gặp mình đang rơi vào thói quen này , bạn hãy trở về chú tâm vào hơi thở và không cả tin theo những ý nghĩ đó để tránh việc tiếp tục bị cuốn theo dòng suy tư không chủ đích này .
(Những khuôn mẫu suy tư và tình cảm bó buộc ở trong bạn: Ví dụ khi bạn nghĩ về một người nào đó , vợ/chồng hay người yêu cũ của mình , thì bạn luôn cay đắng hoặc nghĩ rằng :” Hắn là một kẻ khốn kiếp , một gã sở khanh “,….Bạn không nhận ra rằng , đây là một thói quen bó buộc trong suy tư của bạn , nghĩa là bạn không thể suy nghĩ được một điều gì khác ngoài những định nghĩa tiêu cực về người đó . Bạn giảm thiểu một con người có chiều sâu vô tưởng , thành một ý nghĩ đơn điệu , một ý nghĩ tiêu cực mà chắc chắn người khác không hề nghĩ như bạn về người đó ; hoặc chính bạn cũng không hề nghĩ như thế khi bạn đang còn quan hệ hoặc chung sống với người đó . )
TỪ SAI LẦM CỦA DESCARTES ĐẾN SỰ THẤU TRIỆT CỦA SARTRE
Nhà triết học thế kỷ 17 , Descartes , người được xem là cha đẻ của triết học hiện đại , đã mắc phải một sai lầm chủ chốt khi đưa ra câu nói nổi tiếng được ông xem như là chân lý : “ Tôi suy tư , do đó tôi hiện hữu”. Đây là cách ông trả lời cho câu hỏi : “ Có một cái gì luôn luôn hiện diện ở trong ta mà ta biết được một cách chắc chắn không ? “ . Ông nhận thấy rằng chẳng nghi ngờ gì nữa là chuyện đầu óc của ông luôn luôn suy nghĩ miên man , vì thế ông gán ghép trạng thái suy tư với Hiện Hữu , tức là ông đã sai lầm khi tự đồng nhất bản chất chân thật của mình với trạng thái suy tư không chủ đích thường xảy ra ở trong ông. Thay vì tìm ra chân lý tối thượng , ông đã phát hiện ra cội rễ của bản ngã mà ông không hề hay biết .
(cội rễ của bản ngã: tức là lối suy tư , cư xử từ chỗ có bản ngã , có một con người , một cái “Tôi” riêng rẽ , tách biệt , không dính gì đến người khác và thế giới chung quanh )
Gần 300 năm sau , Jean Paul Sartre , một nhà triết học khác đã phát hiện ở câu nói của Descartes một điều gì đó mà Descartes và những người khác trước ông đã không nhìn ra . Sartre suy ngẫm kỹ càng câu nói của Descartes “ Tôi suy tư , do đó tôi hiện hữu”. và bất ngờ nhận ra rằng : “ Cái phần nhận thức rằng “tôi hiện hữu” không phải là cái phần nhận thức luôn luôn “suy tư” . Vậy ý nghĩ của những điều mà Sartre muốn nói là gì ? Đó là khi bạn nhận thức được rằng mình đang suy nghĩ thì phần nhận thức ra điều đó không phải là một phần của suy nghĩ . Đó là một chiều tâm thức khác rộng lớn hơn là suy tư . Chính phần tâm thức này đã nói lên câu “ tôi hiện hữu” , “tôi đang có mặt”. Nếu trong bạn đơn thuần chỉ có sự suy nghĩ thôi thì bạn sẽ không thể biết là bạn đang suy nghĩ . Giống như một người đang ngủ mơ sẽ không biết là mình đang mơ . Vì bạn sẽ tự đồng nhất mình với mọi hình ảnh ở trong mơ . Nhiều người vẫn đang sống như thế , họ giống như những kẻ mộng du , bị mắc kẹt trong phần tâm thức suy tư , tha hóa xưa cũ ở trong mình ; liên tục tái tạo cho họ một thực tại đầy ác mộng . Khi nhận biết rằng “Ồ , mình đang mơ” , bạn tỉnh dậy từ giấc mơ đó , nghĩa là có một chiều tâm thức mới đang nảy sinh trong bạn .
Câu nói của Sartre rất thâm thúy , tuy nhiên ông vẫn còn tự đồng nhất mình với những suy tưởng ở trong đầu , nên ông không nhận ra được ý nghĩa sâu sắc của những gì ông đã phát hiện ra : Một chiều tâm thức mới đang trỗi dậy .
NIỀM AN BÌNH VƯỢT LÊN TRÊN MỌI HIỂU BIẾT THÔNG THƯỜNG
Có nhiều câu chuyện về những người do gặp phải tai ương hay những bất hạnh lớn trong đời mà bỗng dưng họ chứng nghiệm được chiều tâm thức mới này . Có người thì do mất hết của cải , mất con cái , hoặc mất vợ hay chồng , có người thì mất đi một địa vị trong xã hội họ đã từng có trước đây , bị mất danh dự hay bị tàn tật . Nhiều trường hợp khác là do thiên tai , hoặc chiến tranh mà bỗng dưng họ mất đi tất cả , lúc đó họ thấy mình bỗng dưng trắng tay. Ta có thể nói rằng những người ấy bị rơi vào một tình huống khó khăn , bó buộc . Những gì họ tự đồng nhất mình , những gì thường tạo cho họ một cảm nhận , một giá trị về bản thân trước đây , bây giờ đều mất hết . Điều bất ngờ và khó giải thích được là : thay vì phải đối diện với nỗi sợ hãi và thống khổ cùng cực vì những mất mát đó , thì họ chấp nhận tất cả và bỗng dưng có một cảm nhận thiêng liêng về Hiện Hữu , một niềm an bình sâu sắc , hoàn toàn thoát khỏi mọi sợ hãi . Thánh Paul hẳn đã quen với hiện tượng này khi ông viết “ Có một niềm an bình của thượng Đế , niềm an bình vượt lên trên mọi hiểu biết thông thường “. Đó quả là một niềm an bình kỳ lạ mà dường như những người đã trải qua cũng không thể hiểu được , và họ tự thường hỏi : “ Khi rơi vào hoàn cảnh như thế này , thì không hiểu làm sao mà tôi lại cảm thấy một niềm an bình sâu sắc đến như vậy ? “ .
Câu trả lời rất đơn giản , niềm an bình sâu lắng đó dâng lên khi bản ngã ở trong bạn vừa bị sụp đổ . Thật vậy , khi bạn đã nhận diện được bản ngã ở trong mình và cách chúng hoạt động , sai khiến ta như thế nào , khi những hình tướng – mà bạn đã tự đồng nhất mình và cho bạn cảm nhận về chính mình trước đây – bỗng dưng bị sụp đổ , khi đó bản ngã của bạn cũng sẽ bị sụp đổ theo . Vì bản chất của bản ngã là tự đồng hóa mình với hình tướng . Quả thực , khi bạn không còn tự đồng nhất mình với những thứ bề ngoài đó nữa thì bạn là gì ? Khi những hình tướng xung quanh bạn bỗng dưng sụp đổ hoặc tan hoại đi , như khi bạn đang cận kề với cái chết , thì cảm nhận về Hiện Hữu , về bản chất chân thật của bạn , bỗng dưng được thoát ly khỏi hình tướng : Tâm được thoát ly khỏi sự tù túng , giam hãm của vật chất . Bạn chợt nhận ra bản chất chân thật của mình thực ra là một cái gì rất vô hình , rất bao la , không mang một hình tướng nào cả ; Bạn chính là Hiện Hữu ,là đời-sống-ở -khắp-mọi-nơi , là Hiện Hữu trước khi Hiện Hữu khoát lên mình những chiếc áo của hình tướng , là Hiện Hữu trước khi bị đồng hóa với hình tướng . Bạn sẽ nhận ra rằng bản chất chân thực của bạn chính là cái biết vô hình tướng , là khả năng nhận thức tất cả những gì đang xảy ra ở đây và cùng một lúc , ở khắp mọi nơi , chứ không phải là những gì mà bạn thường tự đồng nhất mình vào đó . Đó là niềm an bình của Thượng Đế . Là chân lý tối thượng về bản chất của bạn , vì bạn không phải là cái này hay cái kia , mà bạn chính là Tất – Cả - Những-Gì –Đang – Hiện – Hữu .
Nhưng không phải ai khi gặp phải những mất mát lớn đều có sự thức tỉnh này , đều chứng kiến được sự tách ly của Tâm ra khỏi hình tướng , vì thông thường chúng ta có khuynh hướng cho rằng ta chỉ là một nạn nhân do hoàn cảnh , do người khác , do số phận ,… hay do ông Trời tạo ra .
(Ta chỉ là một nạn nhân : do hoàn cảnh , do người khác , do số phận ,… hay do ông Trời tạo ra : Đó là tâm thức nạn nhân mà bạn thích tự đồng hóa mình vào đó . Từ đó bạn sẽ không phải chịu trách nhiệm gì cả , trái lại còn đổ thừa cho hoàn cảnh , cho người khác ,…., đã gây khổ cho bạn . Khi bạn cả tin rằng nguyên nhân làm cho bạn khổ là một cái gì nằm ở bên ngoài thì quả thực bạn không thể có năng lực gì để chuyển đổi tình trạng . Có lẻ bạn muốn tiếp tục nghĩ như thế vì bạn không muốn chịu trách nhiệm cho đau khổ , cho tình trạng khó khăn của mình . Nhưng những khó khăn của bạn chỉ có thể thay đổi khi bạn thay đổi thái độ của mình một cách toàn diện : “Vâng , đây là lỗi của tôi. Tôi chịu hoàn toàn trách nhiệm về những khó khăn và đau khổ này “, và bỗng dưng bạn tiếp xúc được với năng lực lớn lao của đời sống , bạn bây giờ có thể làm tất cả những gì mình cần làm để thay đổi tình trạng .)
Cách suy nghĩ sai lầm này sẽ tạo nên trong ta những cảm xúc như giận dữ , oán hận , xót xa , …. Và ta thường mạnh mẽ tự đồng nhất mình với những cảm xúc đó , để ngay lập tức thế chỗ cho tất cả những sự đồng nhất khác trước đây vừa bị sụp đổ do mất mát . Nói một cách khác , bản ngã sẽ nhanh chóng tìm cho nó một hình tướng khác để thay thế .
(Bản ngã sẽ nhanh chóng tìm cho nó một hình tướng khác để thay thế : Vì bản chất của bản ngã là tự đồng hóa một cái gì đó để củng cố cho tư cách , để xác định sự hiện hữu mơ hồ của chính nó , do đó , nếu bạn đánh mất một quan hệ với người này thì bạn sẽ nhanh chóng tìm ra một quan hệ với người khác để thay thế . Nếu bạn không sở hữu được thứ này thì bạn sẽ tìm ra một thứ khác để bạn mua , hoặc sở hữu .)
Hình tướng mới này có gây ra nhiều bất hạnh cho bạn hay không , không phải là điều bản ngã của bạn quan tâm ; vì điều mà nó đang rất cần là nó vẫn là một thực thể tách biệt , xấu hay tốt gì cũng được . Thực ra thứ bản ngã mới này thường có tính chất cứng nhắc hơn , nhiều tính bám bíu hơn và rất khó cho bạn chuyển hóa thâm nhập vào hơn là thứ bản ngã trước đó của bạn.
( Bản ngã của bạn rất cần là nó vẫn là một thực thể tách biệt : Bản chất của bản ngã là cảm giác cách biệt với đời sống và với mọi người chung quanh . Do đó , nhu yếu căn bản của bản ngã bạn là được làm một thực thể tách biệt với đời sống để nó tiếp tục được sống còn . Đây là một xung đột lớn trong nội tâm của bạn , vì bạn thì rất muốn hòa nhập với mọi người và với đời sống , nhưng bản ngã của bạn thì làm điều ngược lại . Do đó bạn cần sáng suốt để nhìn sâu vào mỗi ý nghĩ khi chúng phát sinh ở trong mình : “ Đây là một ý nghĩ của bản ngã , hay đây là một ý nghĩ của tôi?” để không bị lưu đày trong thế giới của bản ngã . Hoặc bạn có thể tự hỏi : “ Điều mà ý nghĩ này muốn đã đến từ một chỗ sợ hãi hoặc lo lắng ( tức là của bản ngã ) ở trong tôi hay nó đã đến từ một chỗ rất trong sáng , rộng thoáng ( tức là từ bản chất chân thật của mình ? “ )
Khi có một mất mát lớn , bạn chỉ có hai cách : chống đối hoặc chấp nhận. Nhiều người trong chúng ta thường trở nên uất hận hay cay đắng , trong khi những người khác thì lại có nhiều lòng bao dung , thông thái và nhân ái hơn. Ở đây , thái độ chấp nhận sự mất mát là chấp nhận trong thâm tâm mình những gì đang xảy ra . Bạn mở lòng ra với đời sống. Còn thái độ chống đối lại sự mất mát tức là thái độ co rúm lại ở bên trong , cốt chỉ để làm mạnh thêm cái vỏ bọc của bản ngã ở trong bạn . Lúc đó bạn dễ trở thành một người khép kín . Khi sự chống đối đã có mặt ở trong bạn thì những gì bạn làm ở bên ngoài cũng tạo nên sự chống đối ,và Đời sống sẽ không thể nâng đỡ cho bạn
Đời sống sẽ không trợ lực cho bạn . Cũng như khi cánh cửa sổ nhà bạn đã đóng lại thì ánh sáng mặt trời sẽ không đi vào được . Còn khi bạn có sự chấp nhận ở nội tâm thì một chiều tâm thức mới sẽ mở ra . Nếu bạn cần làm một việc gì thì hành động đó sẽ thuận với Đời sống , và sẽ được hỗ trợ của Đời sống , của nguồn sáng tạo , tức là phần tâm thức trong sáng mà bạn có được khi ở trong trạng thái cởi mở ở nội tâm .Lúc đó mọi người đều muốn hợp tác và giúp đỡ bạn . Sẽ có những sự trùng hợp ngẫu nhiên . Nếu gặp phải một hoàn cảnh mà bạn không thể làm gì được , thì bạn sẽ an trú trong nỗi an bình và tĩnh lặng ở bên trong nhờ thái độ chấp nhận mọi chuyện xảy đến cho bạn.
(Chúng ta thường trở nên uất hận hay cay đắng : Khi có sự chia lìa trong quan hệ yêu đương , có lẽ bạn trở nên uất hận hay cay đắng vì phải đối diện với những nhu yếu chưa được thỏa mãn ở trong mình , những nỗi sợ hãi , đau đớn vì bạn cảm thấy mình bị phụ bạc , bị bỏ rơi và bạn đem lòng oán hận , hoặc nhỏ nhen với người kia . Bạn có thể thốt lên những lời nói đầy ác ý và có những thủ đoạn xấu xa được đem ra sử dụng mà không chút e dè . Nhưng bạn không chỉ là một nạn nhân , một con người bị phụ rẫy , bị bỏ rơi , vì thực ra bạn lớn hơn tất cả những biểu hiện đó . Bạn là cái –Vô-Hạn muốn kinh nghiệm thế nào là giới hạn nên đang giả vờ , đang đóng vai là một con người để có thể kinh nghiệm thế nào là đau khổ , là sợ hãi , là thèm khát , là uất hận, là đắng cay và tất cả những vai trò này không phải là bản chất chân thật của bạn .)
NHỮNG VẬT SỞ HỮU VÀ CƠ CẤU CỦA BẢN NGÃ
Phần trí năng thuộc bản ngã ở trong ta hoàn toàn bị quy định bởi quá khứ , và nó thể hiện ở hai cấp độ : những vật sở hữu và cơ cấu của bản ngã .
Khi một đứa trẻ khóc một cách đau đớn vì món đồ của nó vừa bị mất thì món đồ là tượng trưng cho những vật sở hữu , cho những gì bản ngã thích thâu tóm và cất giữ . Và đối với bản ngã thì những gì bạn đang sở hữu có thể được thay thế bằng bất kỳ vật nào khác mà bản ngã của bạn muốn sở hữu . Những vật sở hữu mà bạn thường tự đồng nhất mình vào là những thứ đã bị quy định do môi trường , do sự nuôi nấng , và hoàn cảnh văn hóa mà bạn đã lớn lên . Dù đứa trẻ kia giàu hay nghèo , cho dù món đồ chơi ấy là một mảnh gỗ , hay một món đồ chơi điện tử tinh vi thì nỗi thống khổ cũng là như nhau khi vật ấy bị lấy mất đi . Lý do của sự đau khổ sâu sắc đó ẩn giấu trong ý niệm : “ Đó là vật sở hữu của Tôi”, và điều này liên hệ đến cơ cấu của bản ngã . Trong vô thức bạn có một sự thôi thúc muốn củng cố một ấn tượng về cái Tôi của mình qua sự liên đới của bạn với đồ vật , và sự thôi thúc này là một bộ phận làm nên cấu trúc của bản ngã ở trong bạn .
Vô thức tự đồng hóa mình với một cái gì đó là một trong những cơ cấu căn bản nhất để tạo ra bản ngã ở trong bạn. Chữ “indentification” – nghĩa là tự đồng nhất – được lấy từ gốc chũ “idem” của tiếng La-tinh có nghĩa là “làm cho giống nhau” và chữ “facere” có nghĩa là “làm cho” . Do đó khi tôi tự đồng nhất mình với một cái gì đó tức là tôi làm cho tôi giống với cái gì đó . Nhưng làm cho giống với cái gì ? Giống như Tôi . Tôi gán cho nó một cảm nhận về bản thân và vì thế nó trở thành một phần của “con người Tôi” , của phẩm chất , hay giá trị nào đó dính đến “Tôi” . Mức độ tự đồng nhất mình sâu đậm nhất là tự đồng hóa mình với những đồ vật mà mình sở hữu : món đồ chơi mà tôi đã từng chơi và tôi thường tự đồng hóa mình với nó lúc “Tôi” còn bé , thì khi “Tôi” trưởng thành “Tôi” sẽ đồng hóa mình với chiếc xe hơi của “tôi” , với căn nhà “của Tôi” , với áo quần “của Tôi” ….. Tôi vô thức loay hoay cố đi tìm chính mình qua những vật sở hữu ấy nhưng hầu như tôi không thể tìm ra được chính mình mà rốt cuộc tôi còn tự đánh mất mình trong mớ đồ vật đó . Đó là số phận không lối thoát của bản Ngã .
(Tôi vô thức loay hoay cố đi tìm chính mình qua những vật sở hữu ấy : ở trong ta có khuynh hướng rất mạnh nhưng vô thức để xác định chính mình , muốn biết bản chất chân thật của mình là gì . Nhưng vì không biết bản chất chân thật của mình , do đó chúng ta đi tìm qua những vật ta sở hữu , qua sự thành đạt trong nghề nghiệp , địa vị xã hội…. )
( Tự đánh mất mình trong mớ đồ vật đó : Vì ta tự đồng nhất một cách vô vọng không phải chỉ với một thứ , mà với tất cả mọi hình tướng mà ta có thể nhìn thấy , hoặc khái niệm được , do đó ta tự đánh mất mình trong những thứ đó )
TỰ ĐỒNG HÓA MÌNH VỚI ĐỒ VẬT
Trong ngành quảng cáo , người ta biết rõ rằng , để bán được những sản phẩm mà bạn – người tiêu thụ - không thực sự cần phải mua , họ phải thuyết phục bạn rằng món hàng đó sẽ làm tăng thêm một giá trị nào đó cho bạn , hay sẽ làm tăng thêm giá trị của bạn khi người khác nhìn vào bạn . Nói một cách khác là món hang sẽ củng cố thêm cảm nhận về “cái Tôi” ở trong bạn .
Ví dụ họ sẽ nói với bạn rằng “ Bạn sẽ nổi bật trong một đám đông” khi dùng sản phẩm này , rằng bạn sẽ làm cho mình hoàn thiện hơn. Cũng có thể họ sẽ tạo ra mối liên kết giữa sản phẩm của họ với một người nổi tiếng , hay một người trẻ trung , duyên dáng , vui tươi …. Ngay cả hình ảnh thuở thanh xuân của những người đã thành danh ,dù bây giờ họ đã già hay đã chết , vẫn phục vụ tốt cho mục đích quảng cáo này . Ở đây có một sự hiểu ngầm rằng khi bạn mua món đồ ấy , qua một phép lạ nào ấy , bạn sẽ trở nên như những người ấy , hay nói đích xác hơn , ít ra bạn cũng sẽ trở thành một biểu tượng nào đấy như những người ấy . Vì thế trong nhiều trường hợp , không phải là bạn mua giá trị sử dụng thực của món đồ , mà là mua “cái làm tăng thêm giá trị cho bạn” như khi bạn mua cái nhãn hiệu của các nhà thiết kế thời trang . Chúng thường rất đắt giá , vì thế có tính chất “dành riêng” hay ưu tiên hơn . Vì nếu mọi người ai cũng mua được món hàng ấy thì giá trị tâm lý của nó sẽ giảm đi và còn lại chỉ là giá trị vật chất thực sự của món hàng ; và giá trị này thường chỉ bằng một phần nhỏ của số tiền mà bạn phải trả .
Những đồ vật mà bạn thường tự đồng nhất với mình thì tùy vào từng người , từng lứa tuổi , giới tính, mức thu nhập , giai cấp trong xã hội , thời trang , điều kiện văn hóa ….Cái gì bạn tự đồng nhất mình vào thì thuộc về những vật sở hữu của bản ngã. Đó là một trong những phương thức hoạt động cơ bản nhất của bản ngã ở trong bạn.
Ngược đời thay , bạn không thể đi tìm chính mình qua những thứ mà bạn sở hữu : vì nếu có thỏa mãn chăng thì bản ngã của bạn cũng chỉ cảm thấy thỏa mãn vật ấy trong nhất thời rồi sau đó bạn không còn hứng thú gì nữa khi nhìn vật đó ; và thế là bạn cứ tìm thêm , mua thêm , tiêu thụ thêm để tìm cảm giác thỏa mãn mong manh , chóng tàn đó . Chính điều này đã làm cho xã hội tiêu dùng tiếp tục phát triển .
Dĩ nhiên trong thế giới vật chất mà cái “Tôi” bên ngoài của chúng ta đang sinh sống thì đồ vật là thứ cần thiết . Chúng ta cần nhà ở , áo quần , bàn ghế , vật dụng , xe cộ….Ngoài ra còn có những vật khác trong đời sống mà chúng ta trân quý vì vẻ đẹp và chất lượng hiển nhiên của chúng . Thực ra , chúng ta cần phải trân trọng thế giới đồ vật và đừng nên coi thường nó , vì mỗi đồ vật đều có tính hiện hữu và là một hình tướng tuy tạm thời nhưng có nguồn gốc từ vô tướng – nguồn gốc của mọi sự , mọi vật .
Ở các nền văn hóa cổ , người ta tin rằng mọi vật , kể cả những vật mà ta cho là vô tri đều có một linh hồn . Về khía cạnh này , họ tiếp cận chân lý hơn chúng ta ngày nay . Khi sống trong một thế giới có lối suy nghĩ , lập luận sâu nặng về lý trí như xã hội hiện đại , chúng ta không còn cảm nhận được vẻ sống động của đời sống . Hầu hết mọi người bây giờ không còn khả năng tiếp xúc trực tiếp với nét sống động của đời sống mà chỉ tiếp xúc một khái niệm khô khan ở trong đầu của họ về đời sống.
Nhưng chúng ta không thể thực sự trân quý đồ vật nếu ta đang sử dụng chúng như một phương tiện để củng cố cho bản ngã hạn hẹp của mình , hay nói một cách khác là chỉ cố tìm mình qua những thứ đó . Đây quả đúng là điều bản ngã bạn luôn làm . Tự đồng nhất mình một cách ích kỷ với đồ vật tạo ra sự tham đắm với đồ vật ấy , tạo ra nỗi ám ảnh với những đồ vật ấy , tất yếu sẽ tạo ra một xã hội tiêu dùng . Và thước đo cho sự tiến bộ của thứ cấu trúc kinh tế này luôn luôn là “ phải có nhiều hơn nữa”. Cuộc đua không thể tự chủ được ở trong bạn để có nhiều hơn nữa vật chất, đồ đạc …., để xây đắp nên một nền kinh tế luôn tăng trưởng vô cùng tận này là một sự tha hóa , một căn bệnh của thời đại này .
(phải có nhiều hơn nữa : là nhu yếu bó buộc , không thể cưỡng lại được của bản ngã ở trong bạn. Bản ngã không bao giờ cảm thấy hài lòng với những gì bạn đang có mà luôn muốn có nhiều hơn nữa )
Sự tha hóa này cũng tương tự như sự đột biến gen sinh ra các tế bào ung thư phát triển không bình thường ,có xu hướng tăng nhanh chóng về mặt số lượng một cách không kiểm soát nỗi trong cơ thể bạn . Vì chúng chỉ biết độc nhất một khuynh hướng là sinh sôi nảy nở không ngừng , không biết rằng chúng đang đi đến chỗ tự hủy diệt mình khi tàn phá chính cơ thể nuôi dưỡng chúng . Có những nhà kinh tế quá bị trói buộc với khái niệm phát triển đến nỗi họ không thể nào buông bỏ được khái niệm đó , nên khi nền kinh tế đang đi vào chu kỳ suy thoái , họ gọi đó là thời kỳ của “sự phát triển âm” .
Phần lớn cuộc đời của nhiều người chỉ bận tâm đến chuyện sở hữu vật chất . Điều này giải thích tại sao một trong những căn bệnh của thời đại chính là sự phát triển ồ ạt cua đồ vật . Khi chúng ta không còn cảm nhận được mình chính là sự dống đích thực , thênh thang đang xảy ra khắp nơi trên vũ trụ , rất có thể chúng ta sẽ cố gắng lấp đầy đời sống của mình bằng việc thâu tóm và sở hữu đồ vật .
Tôi có một bài tập tâm linh mới cho bạn như sau
“ Hãy khám phá mối quan hệ của bạn với thế giới đồ vật “ bằng phương pháp tự quan sát mình , đặc biệt qua những thứ mà bạn cho là “của bạn” . Bạn phải tỉnh táo và trung thực với chính mình để đánh giá xem là cảm nhận về giá trị của con người mình có bị ràng buộc bởi những thứ mà mình sở hữu không ? Những thứ đó có gợi lên cảm giác mơ hồ nào làm cho bạn cảm thấy rằng bạn quan trọng hay cao siêu hơn người khác ? Nếu thiếu những đồ vật ấy thì bạn có cảm thấy mình thua kém những người có nhiều thứ hơn mình ? Bạn có thích khoe khoang với người khác những thứ mà mình sở hữu , hay phô trương cho người khác thấy rằng bạn có giá trị hơn hoặc ngược lại ? Bạn có cảm thấy ganh ghét , giận dữ , hay cảm thấy như giá trị của mình bị giảm sút đi khi bạn biết một người nào đó đang sở hữu được nhiều của cải hơn mình , hoặc khi bạn vừa đánh mất đi môt thứ gì quý giá ?
CÂU CHUYỆN : CHIẾC NHẪN BỊ MẤT
Với tư cách là người cố vấn và là một vị thầy tâm linh , một tuần hai lần tôi đến thăm một người phụ nữ làm nghề giáo đang mắc bệnh ứng thư . Cô khoảng chừng 40 tuổi và bác sĩ cho biết rằng cô chỉ có thể sống tối đa thêm vài tháng nữa . Thường chúng tôi rất ít nói chuyện với nhau và hầu như chỉ ngồi trong im lặng . Và khi ngồi như thế , cô ấy đã cảm nhận được nhiều lần , dù chỉ trong chốc lát , trạng thái tĩnh lặng ở bên trong mà trước đây , khi còn là giáo viên bận rộn , cô chưa bao giờ cảm nhận được .
Nhưng một hôm tôi đến thì thấy cô đang rất giận dữ , và tôi buột miệng hỏi : “ Hôm nay đã xảy ra chuyện gì ? “ . Cô bảo rằng chiếc nhẫn kim cương của cô , một vật rất có giá trị về tiền bạc cũng như tình cảm , đã biến mất và cô ấy đoan chắc với tôi rằng chính người phụ nữ thường đến chăm sóc cho cô mỗi ngày đã lấy mất . Cô than rằng không thể hiểu người giúp việc kia lại nhẫn tâm với cô như vậy . Cô hỏi tôi rằng cô có nên lập tức chất vấn người phụ nữ ấy hay nên báo với nhà chức trách . Tôi bảo rằng tôi không thể khuyên cô điều gì nên hay không nên trong lúc này , tuy nhiên tôi có hỏi rằng vào giai đoạn này trong cuộc đời , cô còn quan tâm làm gì đến một chiếc nhẫn hay bất cứ một vật nào khác mà cô sở hữu . “Thầy không biết đó thôi” ,cô nói , “ Đây là chiếc nhẫn của bà ngoại tôi để lại . Tôi luôn đeo nó trên tay cho đến khi tôi bị ốm nặng và những ngón tay của tôi sưng phù lên như bây giờ . Đối với tôi , giá trị tình cảm của vật đó nhiều hơn chuyện đấy chỉ là một chiếc nhẫn , làm sao tôi không buồn cho được ? “.
Vẻ giận dữ , thái độ chống chế cùng cách trả lời cấp bách của cô cho thấy rằng cô chưa thực sự định thần trở lại , quay về khoảnh khắc hiện tại để nhìn lại lòng mình và tách ly những phản ứng của cô với sự việc đã xảy ra và quan sát cả hai . Sự giận dữ và thái độ biện bạch của cô là dấu hiệu cho thấy bản ngã của cô đang nắm chủ quyền và lên tiếng thông qua con người cô . Vì vậy tôi bảo cô : “ Tôi sẽ hỏi cô một vài điều , nhưng thay vì suy nghĩ rồi trả lời ngay như bình thường , cô hãy từ tốn lắng lòng xem rằng cô có thể tìm được câu trả lời từ bên trong cô mà không phải bằng suy tư . Tôi sẽ ngừng một lát sau mỗi câu hỏi . Một câu trả lời có thể đến với cô , nhưng có thể là đến qua hình thức của một cảm giác hơn là bằng ngôn từ . Khi cô bảo rằng cô đã sẵn sang , tôi liền hỏi : “ Cô có thấy rằng sớm muộn gì cô cũng phải buông bỏ chiếc nhẫn ấy , điều này có lẻ là không còn bao lâu nữa , đúng không ? Cô nghĩ cô cần thêm bao lâu nữa trước khi cô sẵn sang để buông bỏ chiếc nhẫn ấy ? Khi không còn chiếc nhẫn ấy thì cô có thấy giá trị của cô bị giảm sút ? Khi mất chiếc nhẫn thì bản chất chân thực của cô có bị giảm sút không ? “ . Sau câu hỏi cuối cùng của tôi , vài phút đã trôi qua mà cô ấy vẫn ngồi trong im lặng.
Khi cô bắt đầu trả lời thì nét mặt cô như thoáng có nụ cười và dường như cô đang cảm nhận được sự bình an đang có mặt ở trong cô .” Câu hỏi cuối của Thầy làm tôi nhận ra được một điều rất quan trọng . Nhưng trước đó , khi tôi hỏi lý trí tôi về câu thầy hỏi thì nó bảo : “ Có chứ , giá trị của tôi chắc chắn sẽ giảm đi”. Rồi tôi tự hỏi lại mình câu hỏi : “ Liệu bản chất chân thực của tôi có bị suy giảm khi tôi không còn sở hữu chiếc nhẫn ấy ? “ thì lần này , thay vì suy nghĩ để tìm ra một câu trả lời , tôi chỉ để ý đến dòng cảm xúc đang tuôn chảy bên trong mình . Và bất chợt tôi cảm nhận được sự Hiện Hữu của chính tôi , mà từ trước đến giờ tôi chưa bao giờ cảm nhận được.
Nếu tôi đang có thể cảm nhận được sự Hiện Hữu của chính mình mạnh mẽ đến thế , trong khi tôi đang không có chiếc nhẫn , vậy thì bản chất chân thực của tôi vẩn không hề bị suy giảm chút nào khi tôi buông bỏ chiếc nhẫn . Bây giờ tôi vẫn còn đang cảm nhận được điều đó , một cảm nhận rất an bình và sống động . “ Đó là an nhiên tự tại , là niềm vui của Hiện Hữu “, tôi nói . Cô chỉ có thể cảm nhận được khi cô bước ra khỏi cái đầu hay suy tư của mình : Hiện Hữu chỉ có được ở trong ta qua cảm nhận . Bạn không thể suy nghĩ để mong tìm ra được nó . Bản ngã của bạn không thể biết gì về Hiện Hữu vì bản ngã chỉ toàn những ý nghĩ . Cô đã lẩn lộn chiếc nhẫn , mà thực ra cũng chỉ là một ý nghĩ trong đầu cô , với cảm nhận về sự Hiện Hữu của chính cô . Cô đã sai lầm khi cho rằng một phần Hiện Hữu của cô nằm trong chuyện cô sở hữu chiếc nhẫn ấy .
Bất cứ cái gì mà bản ngã ta cố bám bíu vào đều được dùng để thay thế cho trải nghiệm về Hiện Hữu , vì đó là cái mà nó không thể cảm nhận được . Ta có thể quý trọng và nâng niu đồ vật nhưng nếu ta để bị vướng mắc vào chúng thì lúc đó ta đã đồng hóa mình với bản ngã nhỏ hẹp ở trong ta . Thật ra bạn không thể vướng mắc vào một đồ vật nào cả , mà thực ra bạn vướng mắc vào một ý nghĩ rằng vật ấy là “của Tôi” . Khi bạn đánh mất một vật nào đó và bạn hoàn toàn chấp nhận sự mất mát ấy , bạn sẽ vượt qua được bản ngã và từ đó bản chất chân thực của bạn – cũng chính là nhận thức , là Tâm – sẽ lộ diện.
Cô ấy nói : “ Giờ đây tôi mới thực sự hiểu điều mà Chúa Jesus đã từng nói trước đây : “ Nếu ai đó muốn lấy chiếc áo mà an hem đang mặc , thì anh em hãy cởi và cho họ luôn chiếc áo khoác mà anh em đang mặc bên ngoài “.
(Nếu ai đó muốn lấy chiếc áo mà anh em đang mặc , thì anh em hãy cởi và cho họ luôn chiếc áo khoác mà anh em đang mặc bên ngoài : Điều này không có nghĩa rằng ai muốn lấy đi một vật gì của bạn , thì bạn cũng không có phản ứng , hay không biết tự bảo vệ cho mình . Nó chỉ ngụ ý rằng khi Tâm ta có tự do, không còn bị ràng buộc vào những thứ mà ta đang có , thì nhỡ khi có chuyện gì không may mà những thứ đó mất đi , ta cũng không quá quay quắt , hay khổ sở vì việc mất mát đó )
“Phải rồi “.tôi nói , “ Điều này không có nghĩa là khi bạn rời nhà để đi đâu thì bạn sẽ không cần phải khóa cửa lại . Những gì Chúa Jeses thực sự muốn nói là : Hãy buông bỏ sự vướng mắc của bạn vào chuyện sở hữu những đồ vật , đôi khi đó lại là một hành động tốt hơn là cố bảo vệ hay nuối tiếc chúng”.
Trong những tuần lẽ cuối cùng , khi cơ thể của cô ngày càng suy yếu hơn thì tinh thần cô lại càng rạng rỡ hơn , như thể có một luồng ánh sáng tâm linh đang chiếu rọi qua con người cô. Cô quyết định biếu cho người khác rất nhiều thứ mà cô sở hữu , biếu cả cho người phụ nữ giúp việc mà trước đây cô từng nghĩ là đã đánh cắp chiếc nhẫn của cô. Mỗi món đồ cô biếu đi , niềm vui trong cô càng trở nên sâu sắc hơn . Khi mẹ của cô cho tôi biết rằng cô đã mất , họ đã tìm thấy chiếc nhẫn kim cương của cô ở tủ thuốc trong phòng tắm của cô . Người phụ nữ giúp việc kia đã trả lại chiếc nhẫn , hay nó vẫn luôn nằm ở đó từ trước đến giờ ? Chẳng ai biết được . Điều duy nhất ta biết được là : Cuộc sống sẽ luôn cho ta những kinh nghiệm có ích nhất với quá trình phát triển của nhận thức ở trong ta . Vậy làm sao để bạn biết đâu là một trải nghiệm mà bạn cần phải đi qua ? Câu trả lời là bạn hãy thực tập đối diện , mà không phản kháng , với những gì đang xảy ra cho bạn trong giây phút này .
Vậy thì có gì sai trái không khi bạn thấy tự hào về tài sản mà bạn đang sở hữu hay bực bội khi người khác giàu có hơn mình ? Không , không có gì sai cả . Cảm giác tự hào , hay cần được nổi bật , hoặc củng cố quan điểm của mình qua chuyện “ Tôi có nhiều hơn” hay cảm thấy thua thiệt khi thấy “ Tôi có ít hơn “ , là không đúng cũng không sai , vì đó chỉ là đặc tính của bản ngã . Bản ngã không phải là một điều gì sai mà chỉ là biểu hiện của sự mê mờ , của vô thức . Khi bạn bắt đầu quan sát cách bản ngã của mình vận hành , chính là bạn đang bắt đầu vượt qua nó . Nhưng bạn đừng quan trọng hóa bản ngã . Chỉ cần mỉm cười khi nhận ra mình vừa có một hành vi đầy tính chấp ngã . Đôi khi bạn phải cười to lên khi nhận ra những biểu hiện ngốc nghếch của bản ngã ở trong mình . Tuy nhiên , làm sao mà người chúng ta lại có thể bị khống chế bởi bản ngã lâu đến như vậy ? Trước hết bạn nên nhớ rằng bản ngã không phải là vấn đề của riêng bạn . Bản ngã cũng không phải là bản chất chân thật của bạn . Nếu xem bản ngã là vấn đề của riêng mình , thì bạn chỉ tạo thêm cho chính mình một vòng xiềng xích khác của bản ngã .
(những biểu hiện ngốc nghếch của bản ngã ở trong mình : Hãy để ý những phản ứng căng thẳng , lo sợ của bạn khi đợi tàu ở sân bay , ở bến xe ,….những khi rất đông người đợi tàu như bạn , bỗng dưng bạn xao xuyến và nảy ra ý nghĩ “ Ồ , tôi cần phải lên được chuyến tàu này “ , hoặc “ Tôi phải kiếm được một chỗ ngồi tốt “ , không còn nghĩ đến ai khác ở chung quanh mình )
( Nếu xem bản ngã là vấn đề của riêng mình , thì bạn chỉ tạo thêm cho chính mình một vòng xiềng xích khác của bản ngã : Vì cái mà bạn dùng để đối phó với bản ngã cũng chính là bản ngã )
ẢO TƯỞNG VỀ QUYỀN SỞ HỮU
“Sở hữu” thật ra nghĩa là gì ? Làm cho một cái gì đó thành ra “ cái của Tôi” có nghĩa là gì ? Nếu có một người đứng trên một đường phố lớn ở thành phó New York , chỉ tay vào một tòa nhà chọc trời và nói “ Tòa cao ốc đó là của tôi , do tôi sở hữu đấy!” , thì hoặc là người ấy rất giàu có hoặc anh ta là một kẻ dối trá , hoặc là một người đang bị mắc chứng hoang tưởng nặng. Dù là gì đi nữa , thì bạn đang kể một câu chuyện , trong đó ý niệm “Tôi” và ý niệm “tòa nhà” đang trộn lẫn với nhau làm một . Đó là cách vận hành của khái niệm về quyền sở hữu . Nếu mọi người đồng ý với câu chuyện sở hữu của bạn thì phải có những chữ ký trên giấy tờ để xác nhận sự đồng ý đó . Và lúc đó bạn là một người giàu có . Còn nếu không ai đồng ý , thì bạn sẽ bị đưa vào bệnh viện tâm thần vì bạn là một người mắc chứng bệnh hoang tưởng , hoặc bạn là một kẻ khoát lác láo khoét .
Ở đây , điều quan trọng mà ta cần nhận ra là câu chuyện và các kiểu suy nghĩ làm nên những câu chuyện đó , bất luận là người khác có đồng ý với bạn hay không , là hoàn toàn không liên quan gì đến bản chất chân thật của bạn . Dù cho mọi người có đồng ý với bạn thì rốt cuộc , đây vẫn chỉ là một câu chuyện hư cấu , không có thật . Có rất nhiều người không nhận ra sự thật đó cho đến khi họ cận kề với cái chết , vì lúc đó mọi thứ xung quanh họ bỗng dưng sụp đổ , vì đó là những thứ không liên quan gì đến bản chất chân thật của họ . Khi bạn đang cận kề với cái chết thì toàn bộ những khái niệm về sở hữu tài sản sẽ lộ rõ ra sự hoàn toàn vô nghĩa của nó . Trong giờ phút lâm chung của mình , người ta mới nhận ra rằng họ đang đã hoang phí cả đời để chạy theo một cái gì không thực , những thứ chỉ để làm tăng thêm cảm nhận của họ về nhân cách , về cái “Tôi” giả dối của mình . Trong khi bản chất chân thực của họ , cũng chính là Hiện Hữu của họ , đã luôn luôn có sẵn ở trong họ . Bản chất bất hoại ấy luôn bị che mờ bởi thói quen tự đồng nhất họ với đồ vật , mà rốt cuộc chính là tự đồng nhất mình với những ý tưởng , suy tư ở trong đầu họ .
“Những kẻ nhẹ nhàng ở tâm hồn mới thực là những người may mắn vì họ sẽ sở hữu tất cả cõi trời “, chúa Jesus đã nói như vậy . Nhưng “nhẹ nhàng ở trong tâm hồn” nghĩa là gì ? Nghĩa là không đeo nặng , không tự đồng nhất mình với đồ vật , với hình tướng , với những khái niệm chất chứa cảm nhận sai lầm về một cái “Tôi” biệt lập với mọi người và với đời sống . Còn “cõi trời” là gì ? Đó chính là an nhiên tự tại , là niềm vui của Hiện Hữu đơn sơ nhưng sâu sắc khi ta buông bỏ hết sự đồng nhất sai lầm của mình với hình tướng và trở nên “nhẹ nhàng ở trong tâm hồn “.
Đây chính là lý do tại sao ngày xưa ở phương Đông lẫn phương Tây , người muốn thực hành tâm linh đúng đắn phải chối bỏ khái niệm về sở hữu . Những khước từ của cải , vật chất không hẳn sẽ giúp bạn thoát ra khỏi sự khống chế của bản ngã . Vì bản ngã của bạn sẽ luôn đảm bảo sự sinh tồn của nó bằng cách tìm một thứ khác để tự đồng hóa mình với thứ đó , chẳng hạn như bản ngã bạn sẽ tạo cho mình một hình ảnh rằng bạn là người đã từ bỏ mọi thú vui vật chất ở trên đời và vì thế bạn có vẻ cao siêu hơn , có nhiều tính chất tâm linh hơn những người khác …
Cho nên có những kẻ đã chối bỏ tất cả của cải vật chất nhưng bản ngã của họ thì lại lớn hơn bản ngã của những nhà triệu phú . Nếu bạn buông bỏ một phương cách để tự đồng nhất mình với một cái gì đó thì bản ngã của bạn sẽ nhanh chóng tìm ra một phương cách khác để tự đồng nhất . Bản ngã có thể tự đồng nhất nó với bất kỳ cái gì mà nó có thể bám vào , không phân biệt hình thức . Chủ nghĩa bài bác sự tiêu thụ , bài bác sở hữu tài sản rốt cùng cũng chỉ là một quan điểm khác của bản ngã để thay vào quan điểm thích tiêu thụ hoặc sở hữu tài sản trước đây . Nói như thế vì qua đó mà bạn cho rằng mình đúng và người khác sai . Như ta sẽ thấy sau này , việc cho rằng mình đúng , người khác sai là một trong những khuôn mẫu suy tư của bản ngã , một trong những mê mờ chủ chốt nhất . Nói cách khác , những vật sở hữu của bản ngã có thể thay đổi , nhưng cấu trúc của bản ngã thì không .
Một trong những cách nghĩ sai lầm là khi bạn đồng nhất mình với đồ vật ,qua sự hư cấu của chuyện sở hữu tài sản mà sự rắn chắc và bền vững về đồ vật đó sẽ giúp cho cảm nhận về cái Tôi của bạn được rắn chắc và bền vững hơn . Điều này đặc biệt là đúng khi đồ vật đó là nhà cửa và đất đai , vì hầu như đất đai là thứ duy nhất mà bạn có thể sở hữu mà không sợ bị hủy hoại . Và do đó , điều lố bịch về chuyện sở hữu một cái gì đó càng hiển nhiên hơn qua chuyện sở hữu đất đai . Vào thời kỳ lập quốc của người Mỹ da trắng trong thế kỷ 18 , khái niệm quyền sở hữu đất đai với thổ dân da đỏ ở Bắc Mỹ quả là một điều mà họ không thể nào hiểu được . Vì thế mà họ mất hết những vùng đất mà họ đã từng sinh sống khi người di dân đến từ châu Âu buộc họ ký vào những mảnh giấy mà họ thấy cũng khó hiểu không kém khái niệm sở hữu đất đai . Vì những người thổ dân ấy cho rằng họ thuộc về đất đai còn đất đai thì không thể thuộc về họ .
Bản ngã có khuynh hướng đồng hóa chuyện sở hữu một cái gì đó với Hiện Hữu . Điều này biểu hiện qua ý tưởng : “ Tôi sở hữu , vì thế Tôi hiện hữu “. Tôi càng sở hữu nhiều của cải thì sự hiện hữu của Tôi càng chắc chắn . Bản ngã tồn tại qua sự so sánh với người khác . Bạn tự nhìn mình qua cách người khác nhìn bạn như thế nào . Nếu mọi người đều giàu sang , có nhà cao cửa đẹp thì lúc đó tài sản hay nhà cửa không còn tác dụng nâng cao cảm nhận về cái “Tôi” ở trong bạn . Lúc đó có lẽ bạn sẽ dọn vào một túp lều nhỏ , từ bỏ hết tài sản và cho rằng mình có trình độ tâm linh cao hơn những người khác vì đã từ bỏ những thứ đó . Lúc đó cách mà người khác nghĩ về bạn sẽ trở thành một tấm gương méo mó mà bạn dùng để so sánh bạn là người như thế nào .
Đối với bản ngã , trong hầu hết mọi trường hợp , thì giá trị của bạn thường bị trói buộc bởi giá trị mà những người khác định đặt cho bạn , bạn luôn cần người khác cho bạn một cảm nhận về bản thân mình . Trong trường hợp bạn sống trong một nền văn hóa mà phần lớn đánh đồng giá trị của một người với việc người đó sở hữu cái gì và sở hữu bao nhiêu , nếu bạn không nhìn rõ được cái ảo tưởng có tính tập thể này , thì bạn sẽ hoang phí cuộc đời mình để theo đuổi những thứ này thứ nọ với hy vọng rằng bạn sẽ tìm ra giá trị con người mình và hoàn thiện cảm nhận về bản thân mình qua những thứ đó .
Làm cách nào để bạn buông bỏ được sự vướng mắc vào vật chất ? bạn đừng cố gắng vô ích , vì đó là một điều bất khả . Sự vướng mắc vào vật chất chỉ triệt tiêu khi bạn không cố đi tìm chính mình qua những thứ đó nữa . Trong lúc này , bạn chỉ cần ý thức được rằng mình đang có sự vướng mắc với vật chất . Đôi khi thật khó để bạn biết rằng mình đang vướng mắc cái gì , tức là tự đồng nhất mình với cái gì đó , cho đến khi bạn vừa đánh mất thứ ấy , hay có nguy cơ là bạn sẽ mất nó . Nếu lúc đó mà bạn cảm thấy buồn khổ , lo âu , …. Thì đó là một dấu hiệu tốt để bạn thấy rằng bạn có sự vướng mắc vào các thứ đó . Nếu bạn vừa nhận ra rằng “ Ồ , tôi đang bị vướng mắc vào cái này “ thì nhận thức đó sẽ có công dụng làm cho sự vướng mắc ấy không còn hoàn toàn trói buộc được bạn như nó đã từng trói buộc bạn trước đây . Bạn chính là ý thức , cái phần đang nhận biết rằng ở trong bạn đang có sự vướng mắc . Đây là bước khởi đầu của quá trình chuyển hóa trong nhận thức .
HAM MUỐN : NHU CẦU MUỐN CÓ NHIỀU HƠN
Bản ngã luôn tự đồng nhất nó với chuyện sở hữu một cái gì , nhưng cảm giác thỏa mãn của bản ngã khi có được vật gì đó thì rất cạn cợt , và chóng phôi pha . Vì ẩn giấu rất sâu kín ở trong bản ngã của bạn là một cảm giác chưa thỏa mãn , chưa hoàn thiện , chưa đầy đủ . Khi bản ngã nói “ Tôi chưa có đủ “ , thì thực ra bản ngã muốn nói rằng : “ Con người của Tôi chưa hoàn thiện”.
Như ta đã thấy , “ sở hữu một cái gì “ chỉ là một câu chuyện do bản ngã thêu dệt nên với mục đích cốt làm cho tự thân của bản ngã có vẻ chắc chắn và bền vững hơn , làm cho nó nổi bật lên , hay đặc biệt hơn , vì thực ra bạn không thể tìm ra được chính mình qua chuyện sở hữu vật chất .
Tuy nhiên ,trong bạn luôn có một sự thôi thúc rất mạnh mẽ ẩn dưới việc muốn tìm kiếm đó ; sự thôi thúc này có liên quan đến cấu trúc của bản ngã . Đó là nhu cầu muốn có nhiều hơn , mà ta gọi là lòng ham muốn . Không bản ngã nào có thể tồn tại lâu dài nếu không có ham muốn được có nhiều hơn . Vì thế lòng ham muốn có vai trò giúp cho bản ngã của bạn sống sót nhiều hơn là chuyện bạn sở hữu một cái gì .
Do đó ,bản ngã của bạn luôn luôn ham muốn để có được nhiều hơn , hơn là ham muốn để sở hữu một thứ gì . Vì vậy mà sự thỏa mãn trở nên rất nông cạn : khi bạn đã có một cái gì đó thì sự thỏa mãn đó sẽ rất nhanh chóng được thay thế bởi ham muốn có nhiều hơn nửa , một đòi hỏi không bao giờ có thể thỏa mãn được . Có thêm nhiều hơn nữa để bản ngã của bạn tự đồng nhất nó với những thứ đó . Đó là một nhu yếu có tính nghiện ngập hơn là một nhu cầu đích thực .
( Một nhu yếu có tính nghiện ngập : khi bạn rơi vào thói quen nghiện ngập thì bạn thường tin một cách vô thức rằng : “ có một thứ gì đó ở ngoài kia sẽ cứu tôi” . Bạn mong khi bạn sở hữu , hoặc kinh nghiệm ,…. Cái đó , nó sẽ làm cho bạn thỏa mãn và lấp đầy sự trống vắng ở trong mình . Cái đó có thể là ma túy , rượu chè , chuyện chăn gối , thức ăn ngon , tài sản …. Thực ra , không có một cái gì bên ngoài bạn có thể mang lại tự do và giải thoát chân thật cho bạn . Chỉ khi nào bạn nhận ra được bản chất chân thật của bạn thì điều này chắc chắn sẽ giúp cho bạn thỏa mãn và đầy đủ , không còn cảm thấy thiếu thốn và trống vắng ở trong lòng . Mặt khác, giúp đỡ cho gia đình và những người chung quanh bạn mà không vì lợi ích cá nhân là điều bạn có thể làm , điều này sẽ đem lại cho bạn một niềm vui sâu sắc và bền vững hơn những gì bạn đang nghiện ngập . Do đó giúp đỡ người khác có thể là một lẻ sống mới của bạn , vì nó giúp bạn vượt lên trên bản ngã , vượt lên trên những suy tư , lo lắng hạn hẹp về bản thân mình )
Trong nhiều trường hợp , nhu yếu muốn có nhiều hơn , hay cảm giác chưa được đầy đủ rất đặc trưng của bản ngã được chuyển thành một nhu yếu của cơ thể và trở thành những cơn đói khát không thể nào thỏa mãn . Những người bị chứng bulimia ( chứng cuồng ăn vô độ ) cảm thấy đói khát ăn uống một cách không thể kiểm soát , do đó họ thường tìm cách để nôn ra những gì đã ăn , cốt để cho dạ dày họ cảm thấy đói khát , chứ không phải là cơ thể họ đói khát thực sự . Sự rối loạn trong cách thức ăn uống này sẽ được chữa lành nếu người bệnh , thay vì đồng nhất mình với những thèm khát thức ăn ở trong đầu , thì họ có thể tiếp xúc với cơ thể của họ và cảm nhận được nhu cầu thật sự của cơ thể chứ không phải là nhu cầu giả tạo có tính bản ngã ở trong đầu họ.
Có thứ bản ngã biết mình ham muốn thứ gì và theo đuổi mục đích đó cho đến cùng mà không chút xót thương hoặc nhân nhượng : Thành cát Tư Hãn , Hitler…. Là những ví dụ điển hình trong đời sống . Tuy nhiên năng lượng đằng sau tham vọng quyền lực đã tạo nên một lực đối nghịch , có cùng cường độ với tham vọng quyền lực của họ . Cùng lúc đó , họ tạo ra nhiều bất hạnh cho chính mình cũng như những người chung quanh , hoặc tạo ra địa ngục như trong những trường hợp trên .
Hầu hết bản ngã đều có những ham muốn rất mâu thuẫn nhau . Họ ham muốn những thứ khác nhau vào những lúc khác nhau , thậm chí nhiều khi họ không biết họ đang ham muốn thứ gì , ngoại trừ một thứ chắc chắn họ không muốn : phút giây hiện tại . Kết quả của lòng ham muốn bất tận này là sự bất an , chán chường , cảm giác lo âu và nôn nóng . Lòng ham muốn của bản ngã thuộc về cấu trúc nên không có sự sở hữu nào có thể thỏa mãn dài lâu cho bản ngã , chừng nào mà cấu trúc của bản ngã vẫn còn nguyên vẹn . Chúng ta thường nhận thấy lòng ham muốn mãnh liệt nhưng không có mục tiêu cụ thể thường bộc lộ ở bản ngã còn đang phát triển của những thanh thiếu niên , trong đó một số em thường xuyên ở trong trạng thái bất mãn và tiêu cực .
Những nhu cầu vật chất như thức ăn , nước uống , chỗ ở , quần áo , và những thứ căn bản khác có thể được đáp ứng dễ dàng cho mọi người trên trái đất , nếu không vì sự mất quân bình trong tài nguyên tạo ra bởi nhu cầu điên rồ và tham lam của bản ngã , luôn muốn mình có nhiều hơn người khác . Lòng tham lam đó được biểu hiện ra trong cơ cấu kinh tế của thế giới này , chẳng hạn như các tập toàn kinh tế lớn mà thực ra chỉ là các thực thể có tính bản ngã đang đấu tranh lẫn nhau để giành giật đuộc nhiều hơn . Mục tiêu mù quáng duy nhất của họ là lợi nhuận . Họ theo đuổi mục tiêu đó mà không chút xót thương . Thiên nhiên , loài vật , con người và ngay cả công nhân của họ , tất cả chẳng qua cũng chỉ là các con số trong bảng kết toán , chỉ là những thứ vô tri để sử dụng và loại bỏ .
Những cách tư duy như “của Tôi” , “Tôi” , “Nhiều hơn”, “Tôi muốn”, “Tôi cần”, “Tôi phải có”, “Tôi chưa có đủ “ , không nằm trong những vật sở hữu của bạn mà ở cấu trúc của bản ngã . Hình thức của những vật sở hữu của bản ngã thì không quan trọng , vì nó có thể thay thế cho nhau . Chừng nào mà bạn còn chưa nhận ra những kiểu suy nghĩ như thế ở bản thân , chừng nào mà chúng chưa lộ rõ ra dưới ánh sáng của nhận thức thì bạn sẽ còn tin vào chúng , bạn sẽ bị buộc hành xử theo những kiểu suy nghĩ như thế , bạn buộc phải đi tìm thêm , vì khi những hình thái tư tưởng như thế tồn tại ở trong bạn thì không có nghề nào , nơi nào , người nào hay hoàn cảnh nào có thể làm bạn thỏa mãn được . Không có vật sở hữu nào thỏa mãn được bạn , chừng nào mà cấu trúc của bản ngã vẫn đang còn. Dù có sở hữu được bảo vật quý giá đi nữa thì bạn vẫn luôn cảm thấy không hài lòng . Bạn luôn đi tìm một cái gì khác hứa hẹn sự thành công lớn hơn , hứa hẹn sẽ làm cho cảm giác bất toàn ở trong bạn được toàn vẹn hơn và lấp đi cảm giác trống vắng , thiếu thốn ở trong bạn.
TỰ ĐỒNG NHẤT MÌNH VỚI CƠ THỂ
Ngoài đồ vật ra , một dạng tự đồng nhất căn bản khác là đồng nhất mình với cơ thể , qua ý niệm “ Cơ thể này là của Tôi”. Trước hết thì cơ thể của bạn sẽ là thuộc phái Nam hay phái Nữ , do đó cảm giác mình là một người đàn ông hay một người đàn bà thường chiếm một phần quan trọng trong cảm nhận của bạn về chính mình . Giới tính trở thành một thứ để bạn nương tựa vào và tự đồng nhất mình với nó . Thói quen tự đồng nhất với giới tính của mình thực ra được khuyến khích từ độ tuổi còn rất nhỏ và nó buộc bạn phải đóng vai , nó buộc bạn vào những khuôn mẫu cư xử bó buộc , bị định đặt , bị điều kiện hóa , có ảnh hưởng đến mọi khía cạnh sau này của cuộc đời bạn , chứ không đơn thuần là chỉ ảnh hưởng đến bản năng tình dục của bạn .
(những khuôn mẫu cư xử bó buộc , bị định đặt , bị điều kiện hóa : ví dụ trong một quan hệ luyến ái , bạn trong đợi người kia phải làm những cử chỉ chăm sóc bạn như cha mẹ bạn đã chăm sóc cho nhau trong gia đình của bạn . Nếu người kia không làm như bạn mong đợi thì bạn đâm ra trách móc , hờn giận . Bạn không nhận ra rằng bạn chưa hề nói cho nhau hiểu những nhu yếu riêng tư này , và người kia không thể đoán ra là bạn cần những cử chỉ chăm sóc như vậy . Mặt khác , bạn và người kia đến từ hai nếp sống và văn hóa gia đình cũng rất khác nhau nên cách biểu lộ yêu thương cũng khác nhau . Trong gia đình bạn , âu yếm , chăm sóc , qua chuyện nấu những món ăn ngon dành cho người mình thương , nói lời dịu dàng , chiều chuộng nhau ,…. Có thể là cách biểu lộ yêu thương trong gia đình bạn , trong khi ở gia đình người kia thì chưa chắc đấy là cách để bày tỏ tình yêu. Nên muốn có được sự hiểu biết và cảm thông nhau bạn cần phải tìm hiểu sở thích , cá tính và cách biểu lộ yêu thương của mỗi người )
( Bản năng tình dục : sự thúc đẩy vô thức, không cưỡng lại được giữa đàn ông và đàn bà để đi đến kinh nghiệm tình dục . Một phần của sự thúc đẩy này là nhu cầu truyền giống của con người , phần khác của tình dục là cách để hai bên diễn đạt nhu yếu được gần gũi , yêu thương . Thật vậy , tình dục là một kinh nghiệm mãnh liệt nhất trong đời sống vì ngoài tất cả 5 giác quan chính ( mắt , mũi , tai , lưỡi, sự xúc chạm của cơ thể ) đều đã dính vào , nó còn thu hút luôn cả 3 phần còn lại : ý thức , bản ngã , và tiềm thức của con người . Trong kinh nghiệm tình dục , ta cảm thấy tràn đầy sức sống , có sự chú tâm cao độ vào Giây Phút Hiện Tại . Những khổ sở , căng thẳng ,…. Trong người dường như tan biến đi , và ta cảm thấy phục hồi được sự quân bình . Kinh nghiệm tình dục khiến ta tạm thời quên đi gánh nặng của bản ngã , đưa ta đến một khoảng khắc của trạng thái tĩnh lặng, dễ chịu vì trong giây phút cực độ của khoái cảm , tâm ta rộng thoáng , không vướng bận chút suy tư nào . Nhưng đây chỉ là một kinh nghiệm khoái lạc rất ngắn ngủi . Tình dục là một nhu yếu bình thường của cơ thể nhưng thường trở thành một sự nghiện ngập và lẽ sống duy nhất của một số người . Trong chiều sâu của sự nghiện ngập này là một tin sai lầm rằng : “ Tôi chính là thân thể này !”. Ta tưởng rằng sự đòi hỏi của thân thể là sự đòi hỏi của chính mình , vì vậy ta tự động tìm cách thỏa mãn nhu yếu ấy , bất kể hậu quả của nó .
Nhiều người hoàn toàn bị trói buộc vào những vai trò thuộc về giới tính này , nhất là ở các xã hội truyền thống , còn ở xã hội Tây phương thì thói quen tự đồng nhất mình với giới tính càng ngày càng giảm đi . Ở một số nền văn hóa truyền thống , số phận tệ hại nhất mà một người phụ nữ gánh chịu là không lập gia đình được hay không sinh nở được . Còn đàn ông thì đó là chuyện mất khả năng tình dục hay mất khả năng có con . Đối với những người đó , đời sống được xem như chỉ để hoàn tất bản năng giới tính của mình .
(Đối với những người đó , đời sống được xem như chỉ để hoàn tất bản năng giới tính của mình : Tức là quan niệm sai lầm của nếp văn hóa ấy rằng đàn ông sinh ra chỉ là để phục vụ bản năng tình dục , còn đàn bà chỉ để lấy chồng , sinh con , đẻ cái )
Ở phương Tây , hình dáng bên ngoài của cơ thể tác động lớn đến cảm nghĩ của bạn về chính mình : cơ thể bạn mạnh hay yếu , so với người khác thì nó đẹp hay xấu . Đối với nhiều người thì cảm nhận về giá trị tự thân của họ bị trói buộc với sức mạnh về thể chất , vẻ đẹp ngoại hình , độ dẻo dai hay những biểu hiện bên ngoài của cơ thể . Nhiều người cảm thấy giá trị của bản thân bị suy giảm khi họ cảm thấy cơ thể của mình trở nên xấu xí hoặc thiếu toàn vẹn .
Trong vài trường hợp , hình ảnh trong đầu hay khái niệm về ‘cô thể của Tôi” quả là một sự bóp méo hoàn toàn . Một người phụ nữ có thể tự cho mình là quá béo và nhịn ăn cho gầy bớt đi trong khi sự thực là cô ấy rất gầy . Đó là vì cô không còn thấy được cơ thể của mình nữa . Những gì cô “thấy” chỉ còn là một khái niệm về cơ thể của cô ở trong đầu : “Tôi quá béo” hay “Tôi đang bắt đầu phát phì “. Gốc rễ của tình trạng này là thói quen tự đồng nhất mình với những suy nghĩ miên man ở trong đầu . Trong những thập niên gần đây , khi người ta càng tự đồng nhất mình nhiều hơn với những suy nghĩ tức là sụ tha hóa của bản ngã trong họ càng mạnh hơn , thì các trường hợp anorexia – bệnh biến ăn vì cho rằng cơ thể của họ quá mập béo – càng gia tăng .
( Anorexia : bệnh biến ăn vì những người mắc bệnh này cả tin vào ý nghĩ : “Tôi béo quá “ . Đây là một căn bệnh về tâm lý vì người bệnh quá cả tin vào ý nghĩ không xác thực về cơ thể của họ . Họ bị niềm tin sai lạc ấy ám ảnh và họ luôn cố gắng làm thế nào để có một cơ thể nhỏ nhắn , gọn gang hơn – tức là quan niệm về cái đẹp của họ - làm như thế là để cho người ưa thích , chấp nhận họ . Họ không ý thức được tình trạng hiện thời trong cơ thể của mình bây giờ . Cơ thể họ bay giờ có thể chỉ còn da bọc lấy xương , nhưng trong đầu họ vẫn nghĩ : “Tôi béo quá “, do đó họ không thiết gì đến chuyện ăn uống )
Những người mắc chứng bệnh Anorexia có thể tự chữa lành cho chính họ bằng cách nhìn lại cơ thể mình mà không để lý trí chen vào và phán xét , hoặc người đó có thể nhận ra sự sai lầm của những phán xét của mình , thay vì cả tin vào những phán xét đó . Sự bình phục sẽ xảy ra nếu họ có khả năng cảm nhận được cơ thể của họ từ bên trong.
(có khả năng cảm nhận được cơ thể của họ từ bên trong : tức là có mặt đầy đủ để cảm nhận được sự sinh động của cơ thể bên trong , cơ thể năng lượng của mình )
Những người có thói quen tự đồng nhất mình với vẻ đẹp ngoại hình hay sức mạnh của cơ bắp sẽ khổ đau khi những thuộc tính đó không còn nữa . Nhân dạng bản thân mà họ tự xác định mình qua những thuộc tính đó sẽ có nguy cơ bị sụp đổ . Dù xấu hay đẹp , phần lớn con người đi tìm nhân dạng của mình qua dung mạo cơ thể . Nói chính xác hơn , họ đi tìm nhân dạng của họ từ những ý-nghĩ-dính-líu-đến-một-cái-Tôi mà họ đã sai lầm gán ghép cơ thể của họ với một hình ảnh hay khái niệm ở trong đầu , cơ thể của bạn chung quy chỉ là nột biểu hiện của hình tướng , mà sự kết thúc tất yếu của mọi vật mang hình tướng là : không vững bền và sớm muộn gì cũng tan rã .
Cách suy nghĩ rằng “Tôi chỉ là một hình hài vật chất sớm muộn gì cũng đi đến chỗ già nua , héo tàn và sẽ chết” sẽ luôn dẫn bạn vào tâm trạng yếm thế , khổ đau . Nhưng không còn tự đồng nhất mình với cơ thể nữa không có nghĩa là bạn sẽ xao lãng , coi khinh hay không quan tâm đến cơ thể nữa . Bạn vẫn có niềm vui và long biết ơn khi cơ thể bạn vẫn còn trẻ đẹp , khỏe mạnh , tràn đầy sức sống . Bạn cũng có thể cải thiện tình trạng cơ thể mình qua việc thay đổi chế độ dinh dưỡng và tập thể dục đều đặn . Khi bạn không còn xem mình chỉ là cơ thể này thì dù vẻ đẹp bên ngoài của bạn có tàn phai , sinh lực có sút giảm thì những điều này chẳng mảy may tác động đế cảm nhận về giá trị hay nhân dạng đích thực của bạn . Thực ra khi cơ thể bạn suy yếu đi thì chiều không gian của Vô tướng ,ánh sáng của Tâm sẽ chiếu rọi dễ dàng hơn , qua hình hài đang tàn phai của bạn .
Không chỉ những người có cơ thể đẹp mới có khuynh hướng tự đồng hóa cơ thể chóng tàn hoại của họ với bản chất của họ , mà những người đang có khiếm khuyết hay bệnh tật trong cơ thể cũng thường tự đồng hóa họ với những vấn đề hay bệnh tật ấy . Lúc đó bạn sẽ thích tuyên bố rằng mình là “nạn nhân” của chứng bệnh ngặt nghèo này hay là “nạn nhân” của tình trạng khiếm khuyết kia . Lúc đó bạn chỉ muốn được bác sĩ và mọi người quan tâm đến bạn hơn , vì họ giúp bạn liên tục khẳng định một hình ảnh có tính chất khái niệm rằng bạn là một bệnh nhân hay là một người bị khuyết tật. Trong vô thức , bạn đã bám bíu vào căn bệnh đó vì nó đã trở thành một nhân dạng quan trọng trong cách bạn cảm nhận về chính mình . Bệnh tật đã trở thành một công cụ mà bản ngã của bạn sử dụng để nó có thể tự đồng nhất mình với căn bệnh đó . Một khi bản ngã của bạn đã tìm ra một nhân dạng để nó tự đồng nhất mình vào đó , thì bản ngã sẽ không bao giờ muốn buông ra nữa .
CẢM NHẬN CƠ THỂ BÊN TRONG BẠN
Mặc dù tự đồng nhất mình với cơ thể là một trong những dạng căn bản nhất của bản ngã , điều rất may là bạn có thể dễ dàng vượt lên trên thói quen tự đồng nhất với cơ thể của bạn . Điều này được thực hiện không phải bằng cách tự thuyết phục rằng bạn không phải chỉ là cơ thể của bạn ; mà bằng cách chuyển sự tập trung của bạn từ hình dáng bên ngoài , từ cách bạn nghĩ về cơ thể của mình – xấu , đẹp , mạnh, yếu ,gầy, mập – sang trạng thái cảm nhận được sức sống ở bên trong cơ thể bạn . Dù cho ngoại hình của bạn có như thế nào đi nữa , vượt lên trên cái vẻ bề ngoài đó là sự hiện hữu của một trường năng lượng có sức sống mãnh liệt .
Nếu bạn chưa quen cảm nhận “cơ thể năng lượng ở bên trong” của mình thì bạn hãy thử nhắm mắt lại một lát và thử xem có sự sống ở trong hai bàn tay của bạn hay không ? Đừng đặt câu hỏi này cho lý trí của bạn , vì nó sẽ bảo :”Tôi chẳng cảm thấy gì cả “. Cũng có thể lý trí của bạn sẽ nói “ Thôi , hãy nghĩ về một điều gì khác thú vị hơn đi “ . Nên thay vì hỏi lý trí của mình , bạn hãy trực tiếp chú tâm vào hai bàn tay của bạn . Điều tôi muốn nói là bạn hãy cảm nhận cảm giác sống động rất vi tế đang có mặt trong đôi bàn tay của bạn . Bạn chỉ cần chú ý vào đó để cảm nhận cảm giác sống động đó . Thoạt đầu bạn chỉ thấy hơi tê te một chút rồi bạn cảm thấy có một năng lượng hay sức sống nào đó . Nếu bạn tiếp tục giữ sự chú tâm vào hai bàn tay của mình thì một lát sau , bạn sẽ cảm nhận được sự gia tăng cường độ cảm giác sống động ở đó . Nhiều người có thể không cần phải nhắm mắt , họ vừa đọc những dòng chữ này , vừa cảm nhận được “năng lượng trong lòng bàn tay của họ “ . Sau đó bạn sẽ chú ý đến hai bàn chân , hướng sự chú tâm của mình vào đó khoảng một phút , rồi bạn bắt đầu cảm nhận được cả tay và chân của mình . Tiếp theo là bạn tập cảm nhận các phần khác trong cơ thể của bạn : cánh tay , đùi , ngực, bụng …. Cho đến khi bạn có thể cảm nhận được “cơ thể năng lượng bên trong mình” như một tổng thể rất sống động từ những bộ phận đó .
Những gì tôi gọi là “cơ thể năng lượng ở bên trong” của bạn thực ra không phải là cơ thể vật chất nữa mà đó là năng lượng của sự sống , chiếc cầu nối giữa thế giới hữu hình và vô hình . Hãy tạo cho mình thói quen thỉnh thoảng tập để ý và cảm nhận “cơ thể năng lượng ở bên trong “ của mình thì sau một thời gian , bạn không cần phải nhắm mắt mà vẩn có thể cảm nhận được “cơ thể năng lượng ở bên trong “ của mình . Ví dụ , bạn hãy thử xem mình có thể vừa nghe một người nào đó nói chuyện vừa cảm nhận được “cơ thể năng lượng ở bên trong “ của mình . Điều này mới nghe như rất nghịch lý : Rằng khi bạn tiếp xúc được với “cơ thể năng lượng ở bên trong “ của mình một cách thường xuyên hơn thì bạn sẽ không có khuynh hướng muốn tự đồng nhất mình với cơ thể vật chất bên ngoài của mình nữa . Và bạn cũng sẽ không còn tự đồng nhất mình với những suy tư và lo nghĩ miên man nữa . Tức là bạn không còn tự đồng nhất mình với hình tướng mà chuyển sang trạng thái vô tướng , hay ta có thể gọi là trạng thái an nhiên tự tại ; đó cũng chính là bản chất chân thật của bạn .
Khi bạn có ý thức về “cơ thể năng lượng ở bên trong “ của mình không sẽ giúp bạn an trú trong giây phút hiện tại , mà nó còn là cánh cửa giúp bạn bước ra khỏi sự tù đày , giam hãm của bản ngã . Ý thức về cơ thể năng lượng cũng giúp làm mạnh thêm hệ thống miễn nhiễm và khả năng tự chữa lành bệnh tật của cơ thể .
( Thế giới hữu hình và vô hình : Đạo Phật có danh từ Sắc và Không . Sắc là thế giới hữu hình , của tất cả các hiện tượng mà ta có thể nhìn , nghe , ngửi , xúc chạm , khái niệm được . Còn Không tức là thế giới vô hình , không biểu hiện mà ta không nhìn thấy được . Nhưng cả hai lồng vào trong nhau , và trong bản chất , cái này chính là cái kia và ngược lại , không thể có cái này mà không có cái kia , “ Sắc tức thị Không , Không tức thị Sắc “, là điều Đức Phật Gautam đã nhắc đến trong Bát Nhã Tâm Kinh )
(tự đồng nhất mình với những suy tư và lo nghĩ miên man : Trong đầu chúng ta thường phát sinh những ý nghĩ miên man , từ một ý nghĩ này chúng ta bắt sang một ý nghĩ khác , liên tục , không ngừng nghỉ , lôi cuốn hết năng lực và chú tâm của ta . Nhưng một ý nghĩ nảy sinh trong tâm thức bạn không phải là vấn đề ; vấn đề là khi bạn cả tin vào ý nghĩ ấy và lại vô thức khi cho rằng “ý nghĩ này là của Tôi” , “Tôi là ý nghĩ này”, và bạn bắt đầu làm theo những gì ý nghĩ ấy muốn bạn làm . Bạn rất ghiền suy tư và bao nhiêu năng lực của bạn đều trút vào dòng suy nghĩ miên man ấy . Tương tự như thế , trong tâm thức bạn cũng luôn phát sinh những cảm giác lo sợ , khổ đau , giận dữ , …và bạn nhanh chóng tự đồng hóa mình một cách vô thức với những cảm xúc này và trở thành chúng , khiến cơ thể bạn bắt đầu có những phản ứng như co rúm lại khi có sợ hãi , khổ đau hay ray rứt ,….khi có một cảm giác giận dữ )
LÃNG QUÊN TRẠNG THÁI AN NHIÊN TỰ TẠI
Bản ngã của bạn luôn luôn muốn tự đồng nhất nó với hình tướng ; bản ngã luôn nỗ lực tìm kiếm chính mình và vì thế mà thường tự đánh mất mình bởi hình tướng . Khi tôi nói đến hình tướng thì đó không chỉ là những đồ vật hoặc cơ thể bằng xương bằng thịt này của bạn. Vì ngoài những hình tướng bên ngoài này của bạn – tức là đồ vật và cơ thể - thì còn có các hình tướng khác tinh vi hơn , ví dụ như cách bạn suy nghĩ , lập luận … ở trong đầu ; chúng thường phát sinh một cách liên tục trong tâm thức của bạn . Đó là những cấu trúc năng lượng vi tế hơn và ít đậm đặc hơn là vật chất , nhưng không ít thì nhiều những thứ đó vẫn là hình tướng . Những gì bạn có thể nhận ra là ở trong đầu mình có một tiếng nói vang vang , không bao giờ ngừng nghỉ ; đây chính là bản ngã , là chuỗi suy tư bất trị mà bạn khó thể ngưng lại được . Khi mà mỗi ý ngĩ ở trong đầu đều cuốn hút hoàn toàn sự chú tâm của bạn , khi mà bạn tự đồng nhất mình với tiếng nói ồn ào ấy trong đầu bạn và những cảm xúc đi kèm với tiếng nói đó , đến độ bạn tự đánh mất chính mình trong mỗi ý nghĩ và mỗi cảm xúc , đó là lúc bạn đã hoàn toàn tự đồng nhất mình với hình tướng , do đó bị khống chế bởi bản ngã . Bản ngã là một tập hợp của lối suy nghĩ lặp đi lặp lại và những khuôn mẫu suy tư và tình cảm bó buộc ở trong bạn được đầu tư với một cảm nhận về một cái Tôi . Bản ngã sẽ xuất hiện khi cảm nhận của bạn về an nhiên tự tại , về những gì đang có mặt bị lẫn lộn với hình tướng . Đây là ý nghĩa của vấn nạn tự đồng nhất mình với hình tướng. Đây là thói quen lãng quên an nhiên tự tại , lãng quên Hiện Hữu của bạn . Đó cũng là sai lầm chủ chốt , là ảo tưởng về sự chia cắt giữa bạn với thế giới chung quanh , thứ ảo tưởng đã biến thực tại thành một cơn ác mộng.
(Lối suy nghĩ lặp đi lặp lại : lối suy nghĩ đã trở thành những rảnh mòn trong tâm thức của chúng ta , chúng lặp đi lặp lại mà ta không thể nào cưỡng lại được . Ví dụ thói quen suy nghĩ miên man . Bạn để ý và sẽ nhận ra rằng hầu hết những suy tư loại này là những suy nghĩ lặp đi lặp lại rất hao tổn tinh thần và năng lực của bạn . Khi bắt gặp mình đang rơi vào thói quen này , bạn hãy trở về chú tâm vào hơi thở và không cả tin theo những ý nghĩ đó để tránh việc tiếp tục bị cuốn theo dòng suy tư không chủ đích này .
(Những khuôn mẫu suy tư và tình cảm bó buộc ở trong bạn: Ví dụ khi bạn nghĩ về một người nào đó , vợ/chồng hay người yêu cũ của mình , thì bạn luôn cay đắng hoặc nghĩ rằng :” Hắn là một kẻ khốn kiếp , một gã sở khanh “,….Bạn không nhận ra rằng , đây là một thói quen bó buộc trong suy tư của bạn , nghĩa là bạn không thể suy nghĩ được một điều gì khác ngoài những định nghĩa tiêu cực về người đó . Bạn giảm thiểu một con người có chiều sâu vô tưởng , thành một ý nghĩ đơn điệu , một ý nghĩ tiêu cực mà chắc chắn người khác không hề nghĩ như bạn về người đó ; hoặc chính bạn cũng không hề nghĩ như thế khi bạn đang còn quan hệ hoặc chung sống với người đó . )
TỪ SAI LẦM CỦA DESCARTES ĐẾN SỰ THẤU TRIỆT CỦA SARTRE
Nhà triết học thế kỷ 17 , Descartes , người được xem là cha đẻ của triết học hiện đại , đã mắc phải một sai lầm chủ chốt khi đưa ra câu nói nổi tiếng được ông xem như là chân lý : “ Tôi suy tư , do đó tôi hiện hữu”. Đây là cách ông trả lời cho câu hỏi : “ Có một cái gì luôn luôn hiện diện ở trong ta mà ta biết được một cách chắc chắn không ? “ . Ông nhận thấy rằng chẳng nghi ngờ gì nữa là chuyện đầu óc của ông luôn luôn suy nghĩ miên man , vì thế ông gán ghép trạng thái suy tư với Hiện Hữu , tức là ông đã sai lầm khi tự đồng nhất bản chất chân thật của mình với trạng thái suy tư không chủ đích thường xảy ra ở trong ông. Thay vì tìm ra chân lý tối thượng , ông đã phát hiện ra cội rễ của bản ngã mà ông không hề hay biết .
(cội rễ của bản ngã: tức là lối suy tư , cư xử từ chỗ có bản ngã , có một con người , một cái “Tôi” riêng rẽ , tách biệt , không dính gì đến người khác và thế giới chung quanh )
Gần 300 năm sau , Jean Paul Sartre , một nhà triết học khác đã phát hiện ở câu nói của Descartes một điều gì đó mà Descartes và những người khác trước ông đã không nhìn ra . Sartre suy ngẫm kỹ càng câu nói của Descartes “ Tôi suy tư , do đó tôi hiện hữu”. và bất ngờ nhận ra rằng : “ Cái phần nhận thức rằng “tôi hiện hữu” không phải là cái phần nhận thức luôn luôn “suy tư” . Vậy ý nghĩ của những điều mà Sartre muốn nói là gì ? Đó là khi bạn nhận thức được rằng mình đang suy nghĩ thì phần nhận thức ra điều đó không phải là một phần của suy nghĩ . Đó là một chiều tâm thức khác rộng lớn hơn là suy tư . Chính phần tâm thức này đã nói lên câu “ tôi hiện hữu” , “tôi đang có mặt”. Nếu trong bạn đơn thuần chỉ có sự suy nghĩ thôi thì bạn sẽ không thể biết là bạn đang suy nghĩ . Giống như một người đang ngủ mơ sẽ không biết là mình đang mơ . Vì bạn sẽ tự đồng nhất mình với mọi hình ảnh ở trong mơ . Nhiều người vẫn đang sống như thế , họ giống như những kẻ mộng du , bị mắc kẹt trong phần tâm thức suy tư , tha hóa xưa cũ ở trong mình ; liên tục tái tạo cho họ một thực tại đầy ác mộng . Khi nhận biết rằng “Ồ , mình đang mơ” , bạn tỉnh dậy từ giấc mơ đó , nghĩa là có một chiều tâm thức mới đang nảy sinh trong bạn .
Câu nói của Sartre rất thâm thúy , tuy nhiên ông vẫn còn tự đồng nhất mình với những suy tưởng ở trong đầu , nên ông không nhận ra được ý nghĩa sâu sắc của những gì ông đã phát hiện ra : Một chiều tâm thức mới đang trỗi dậy .
NIỀM AN BÌNH VƯỢT LÊN TRÊN MỌI HIỂU BIẾT THÔNG THƯỜNG
Có nhiều câu chuyện về những người do gặp phải tai ương hay những bất hạnh lớn trong đời mà bỗng dưng họ chứng nghiệm được chiều tâm thức mới này . Có người thì do mất hết của cải , mất con cái , hoặc mất vợ hay chồng , có người thì mất đi một địa vị trong xã hội họ đã từng có trước đây , bị mất danh dự hay bị tàn tật . Nhiều trường hợp khác là do thiên tai , hoặc chiến tranh mà bỗng dưng họ mất đi tất cả , lúc đó họ thấy mình bỗng dưng trắng tay. Ta có thể nói rằng những người ấy bị rơi vào một tình huống khó khăn , bó buộc . Những gì họ tự đồng nhất mình , những gì thường tạo cho họ một cảm nhận , một giá trị về bản thân trước đây , bây giờ đều mất hết . Điều bất ngờ và khó giải thích được là : thay vì phải đối diện với nỗi sợ hãi và thống khổ cùng cực vì những mất mát đó , thì họ chấp nhận tất cả và bỗng dưng có một cảm nhận thiêng liêng về Hiện Hữu , một niềm an bình sâu sắc , hoàn toàn thoát khỏi mọi sợ hãi . Thánh Paul hẳn đã quen với hiện tượng này khi ông viết “ Có một niềm an bình của thượng Đế , niềm an bình vượt lên trên mọi hiểu biết thông thường “. Đó quả là một niềm an bình kỳ lạ mà dường như những người đã trải qua cũng không thể hiểu được , và họ tự thường hỏi : “ Khi rơi vào hoàn cảnh như thế này , thì không hiểu làm sao mà tôi lại cảm thấy một niềm an bình sâu sắc đến như vậy ? “ .
Câu trả lời rất đơn giản , niềm an bình sâu lắng đó dâng lên khi bản ngã ở trong bạn vừa bị sụp đổ . Thật vậy , khi bạn đã nhận diện được bản ngã ở trong mình và cách chúng hoạt động , sai khiến ta như thế nào , khi những hình tướng – mà bạn đã tự đồng nhất mình và cho bạn cảm nhận về chính mình trước đây – bỗng dưng bị sụp đổ , khi đó bản ngã của bạn cũng sẽ bị sụp đổ theo . Vì bản chất của bản ngã là tự đồng hóa mình với hình tướng . Quả thực , khi bạn không còn tự đồng nhất mình với những thứ bề ngoài đó nữa thì bạn là gì ? Khi những hình tướng xung quanh bạn bỗng dưng sụp đổ hoặc tan hoại đi , như khi bạn đang cận kề với cái chết , thì cảm nhận về Hiện Hữu , về bản chất chân thật của bạn , bỗng dưng được thoát ly khỏi hình tướng : Tâm được thoát ly khỏi sự tù túng , giam hãm của vật chất . Bạn chợt nhận ra bản chất chân thật của mình thực ra là một cái gì rất vô hình , rất bao la , không mang một hình tướng nào cả ; Bạn chính là Hiện Hữu ,là đời-sống-ở -khắp-mọi-nơi , là Hiện Hữu trước khi Hiện Hữu khoát lên mình những chiếc áo của hình tướng , là Hiện Hữu trước khi bị đồng hóa với hình tướng . Bạn sẽ nhận ra rằng bản chất chân thực của bạn chính là cái biết vô hình tướng , là khả năng nhận thức tất cả những gì đang xảy ra ở đây và cùng một lúc , ở khắp mọi nơi , chứ không phải là những gì mà bạn thường tự đồng nhất mình vào đó . Đó là niềm an bình của Thượng Đế . Là chân lý tối thượng về bản chất của bạn , vì bạn không phải là cái này hay cái kia , mà bạn chính là Tất – Cả - Những-Gì –Đang – Hiện – Hữu .
Nhưng không phải ai khi gặp phải những mất mát lớn đều có sự thức tỉnh này , đều chứng kiến được sự tách ly của Tâm ra khỏi hình tướng , vì thông thường chúng ta có khuynh hướng cho rằng ta chỉ là một nạn nhân do hoàn cảnh , do người khác , do số phận ,… hay do ông Trời tạo ra .
(Ta chỉ là một nạn nhân : do hoàn cảnh , do người khác , do số phận ,… hay do ông Trời tạo ra : Đó là tâm thức nạn nhân mà bạn thích tự đồng hóa mình vào đó . Từ đó bạn sẽ không phải chịu trách nhiệm gì cả , trái lại còn đổ thừa cho hoàn cảnh , cho người khác ,…., đã gây khổ cho bạn . Khi bạn cả tin rằng nguyên nhân làm cho bạn khổ là một cái gì nằm ở bên ngoài thì quả thực bạn không thể có năng lực gì để chuyển đổi tình trạng . Có lẻ bạn muốn tiếp tục nghĩ như thế vì bạn không muốn chịu trách nhiệm cho đau khổ , cho tình trạng khó khăn của mình . Nhưng những khó khăn của bạn chỉ có thể thay đổi khi bạn thay đổi thái độ của mình một cách toàn diện : “Vâng , đây là lỗi của tôi. Tôi chịu hoàn toàn trách nhiệm về những khó khăn và đau khổ này “, và bỗng dưng bạn tiếp xúc được với năng lực lớn lao của đời sống , bạn bây giờ có thể làm tất cả những gì mình cần làm để thay đổi tình trạng .)
Cách suy nghĩ sai lầm này sẽ tạo nên trong ta những cảm xúc như giận dữ , oán hận , xót xa , …. Và ta thường mạnh mẽ tự đồng nhất mình với những cảm xúc đó , để ngay lập tức thế chỗ cho tất cả những sự đồng nhất khác trước đây vừa bị sụp đổ do mất mát . Nói một cách khác , bản ngã sẽ nhanh chóng tìm cho nó một hình tướng khác để thay thế .
(Bản ngã sẽ nhanh chóng tìm cho nó một hình tướng khác để thay thế : Vì bản chất của bản ngã là tự đồng hóa một cái gì đó để củng cố cho tư cách , để xác định sự hiện hữu mơ hồ của chính nó , do đó , nếu bạn đánh mất một quan hệ với người này thì bạn sẽ nhanh chóng tìm ra một quan hệ với người khác để thay thế . Nếu bạn không sở hữu được thứ này thì bạn sẽ tìm ra một thứ khác để bạn mua , hoặc sở hữu .)
Hình tướng mới này có gây ra nhiều bất hạnh cho bạn hay không , không phải là điều bản ngã của bạn quan tâm ; vì điều mà nó đang rất cần là nó vẫn là một thực thể tách biệt , xấu hay tốt gì cũng được . Thực ra thứ bản ngã mới này thường có tính chất cứng nhắc hơn , nhiều tính bám bíu hơn và rất khó cho bạn chuyển hóa thâm nhập vào hơn là thứ bản ngã trước đó của bạn.
( Bản ngã của bạn rất cần là nó vẫn là một thực thể tách biệt : Bản chất của bản ngã là cảm giác cách biệt với đời sống và với mọi người chung quanh . Do đó , nhu yếu căn bản của bản ngã bạn là được làm một thực thể tách biệt với đời sống để nó tiếp tục được sống còn . Đây là một xung đột lớn trong nội tâm của bạn , vì bạn thì rất muốn hòa nhập với mọi người và với đời sống , nhưng bản ngã của bạn thì làm điều ngược lại . Do đó bạn cần sáng suốt để nhìn sâu vào mỗi ý nghĩ khi chúng phát sinh ở trong mình : “ Đây là một ý nghĩ của bản ngã , hay đây là một ý nghĩ của tôi?” để không bị lưu đày trong thế giới của bản ngã . Hoặc bạn có thể tự hỏi : “ Điều mà ý nghĩ này muốn đã đến từ một chỗ sợ hãi hoặc lo lắng ( tức là của bản ngã ) ở trong tôi hay nó đã đến từ một chỗ rất trong sáng , rộng thoáng ( tức là từ bản chất chân thật của mình ? “ )
Khi có một mất mát lớn , bạn chỉ có hai cách : chống đối hoặc chấp nhận. Nhiều người trong chúng ta thường trở nên uất hận hay cay đắng , trong khi những người khác thì lại có nhiều lòng bao dung , thông thái và nhân ái hơn. Ở đây , thái độ chấp nhận sự mất mát là chấp nhận trong thâm tâm mình những gì đang xảy ra . Bạn mở lòng ra với đời sống. Còn thái độ chống đối lại sự mất mát tức là thái độ co rúm lại ở bên trong , cốt chỉ để làm mạnh thêm cái vỏ bọc của bản ngã ở trong bạn . Lúc đó bạn dễ trở thành một người khép kín . Khi sự chống đối đã có mặt ở trong bạn thì những gì bạn làm ở bên ngoài cũng tạo nên sự chống đối ,và Đời sống sẽ không thể nâng đỡ cho bạn
Đời sống sẽ không trợ lực cho bạn . Cũng như khi cánh cửa sổ nhà bạn đã đóng lại thì ánh sáng mặt trời sẽ không đi vào được . Còn khi bạn có sự chấp nhận ở nội tâm thì một chiều tâm thức mới sẽ mở ra . Nếu bạn cần làm một việc gì thì hành động đó sẽ thuận với Đời sống , và sẽ được hỗ trợ của Đời sống , của nguồn sáng tạo , tức là phần tâm thức trong sáng mà bạn có được khi ở trong trạng thái cởi mở ở nội tâm .Lúc đó mọi người đều muốn hợp tác và giúp đỡ bạn . Sẽ có những sự trùng hợp ngẫu nhiên . Nếu gặp phải một hoàn cảnh mà bạn không thể làm gì được , thì bạn sẽ an trú trong nỗi an bình và tĩnh lặng ở bên trong nhờ thái độ chấp nhận mọi chuyện xảy đến cho bạn.
(Chúng ta thường trở nên uất hận hay cay đắng : Khi có sự chia lìa trong quan hệ yêu đương , có lẽ bạn trở nên uất hận hay cay đắng vì phải đối diện với những nhu yếu chưa được thỏa mãn ở trong mình , những nỗi sợ hãi , đau đớn vì bạn cảm thấy mình bị phụ bạc , bị bỏ rơi và bạn đem lòng oán hận , hoặc nhỏ nhen với người kia . Bạn có thể thốt lên những lời nói đầy ác ý và có những thủ đoạn xấu xa được đem ra sử dụng mà không chút e dè . Nhưng bạn không chỉ là một nạn nhân , một con người bị phụ rẫy , bị bỏ rơi , vì thực ra bạn lớn hơn tất cả những biểu hiện đó . Bạn là cái –Vô-Hạn muốn kinh nghiệm thế nào là giới hạn nên đang giả vờ , đang đóng vai là một con người để có thể kinh nghiệm thế nào là đau khổ , là sợ hãi , là thèm khát , là uất hận, là đắng cay và tất cả những vai trò này không phải là bản chất chân thật của bạn .)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét