Câu hỏi thứ nhất
Tôi có những thoáng nhìn về cách thức đau tâm
lí, mang tính tồn tại được tạo ra bởi bản ngã. Nó
là nhân tạo, và nó có thể được hoàn tác. Nhưng
về đau vật lí thì sao: Sao nó lại có đó? Đó có phải
là một phần của việc chết không? Tôi cảm thấy
tôi không sợ cái chết nhiều như tôi sợ đau vật lí,
lão suy, tuổi già.
Tôi có những thoáng nhìn về cách thức đau tâm
lí, mang tính tồn tại được tạo ra bởi bản ngã. Nó
là nhân tạo, và nó có thể được hoàn tác. Nhưng
về đau vật lí thì sao: Sao nó lại có đó? Đó có phải
là một phần của việc chết không? Tôi cảm thấy
tôi không sợ cái chết nhiều như tôi sợ đau vật lí,
lão suy, tuổi già.
Đau tâm lí có thể được làm tan biến; và chỉ đau
tâm lí mới có thể được làm tan biến. Các đau đớn
khác, đau vật lí, là một phần của sống và chết; không
có cách khác để làm tan biến nó. Nhưng nó không bao
giờ tạo ra vấn đề. Bạn đã bao giờ để ý chưa? - vấn đề
chỉ là khi bạn nghĩ về nó. Nếu bạn nghĩ về tuổi già
bạn trở nên sợ hãi, nhưng người già lại không run rẩy.
Nếu bạn nghĩ về bệnh tật bạn trở nên sợ hãi, nhưng
khi bệnh tật đã xảy ra rồi, thì không có sợ hãi, không
có vấn đề. Người ta chấp nhận nó như một sự kiện.
Vấn đề thực bao giờ cũng mang tính tâm lí. Đau vật lí
là một phần của cuộc sống. Khi bạn bắt đầu nghĩ về
nó, nó không còn là đau vật lí chút nào; nó đã trở
thành tâm lí. Bạn nghĩ về cái chết; có nỗi sợ. Nhưng
khi cái chết thực tế xảy ra thì không có sợ. Sợ bao giờ
cũng là về cái gì đó trong tương lai. Sợ hãi chưa bao
giờ tồn tại trong khoảnh khắc hiện tại.
Nếu bạn đi ra mặt trận trong chiến tranh, bạn sẽ
sợ hãi, bạn sẽ rất e sợ. Bạn sẽ run rẩy, bạn sẽ không
thể ngủ được: nhiều ác mộng sẽ ám ảnh bạn. Nhưng
một khi bạn ở mặt trận rồi - hỏi người lính - một khi
bạn ở mặt trận rồi, bạn quên mất tất cả về nó. Đạn có
thể bay qua bạn và bạn có thể tận hưởng bữa trưa của
mình; và bom có thể rơi và bạn có thể chơi bài.
Bạn có thể hỏi Gurudayal. Anh ấy đã trong chiến
tranh, anh ấy đã ở mặt trận, anh ấy đã là người lính;
anh ấy biết: nỗi sợ là về tương lai. Thế thì vấn đề
không mang tính vật lí - bởi vì nỗi sợ tồn tại trong
tâm lí của bạn. Khi đau là vật lí, thực tế, thì không có
vấn đề về nó.
Thực tại chưa bao giờ tới như vấn đề; chính là ý
tưởng về thực tại mới tạo ra vấn đề.
Cho nên điều đầu tiên cần được hiểu là: nếu bạn
có thể làm tan biến nỗi đau tâm lí, thì không vấn đề nào còn lại. Thế thì bạn bắt đầu sống trong khoảnh
khắc. 'Tâm lí' nghĩa là: về quá khứ, về tương lai, chưa
bao giờ về hiện tại. Tâm trí chưa bao giờ tồn tại trong
hiện tại. Trong hiện tại thực tại tồn tại, không phải là
tâm trí. Tâm trí tồn tại trong quá khứ và tương lai, và
trong quá khứ và tương lai thực tại không tồn tại.
Thực tế, tâm trí và thực tại chưa bao giờ bắt gặp nhau.
Chúng chưa bao giờ thấy mặt nhau. Thực tại vẫn còn
không được biết tới cho tâm trí, và tâm trí vẫn còn
không được biết cho thực tại.
Có một chuyện ngụ ngôn cổ...
Nữ thần bóng tối tới Thượng đế và nói, "Thôi đủ
rồi! Mặt trời của ngài cứ ám ảnh tôi mãi, cứ săn đuổi
tôi hoài. Tôi không bao giờ có thể nghỉ ngơi được; bất
kì khi nào tôi đi nghỉ thì ông ta lại có đấy, và tôi lại
phải chạy trốn đi. Và tôi đã chẳng làm gì sai trái với
ông ấy cả. Điều này là bất công. Và tôi phải tới ngài
để đòi công bằng."
Điều đó hoàn toàn đúng; lời phàn nàn là đúng.
Và Thượng đế triệu mặt trời tới và hỏi mặt trời,
"Sao ông cứ săn đuổi nữ thần đáng thương này, nữ
thần bóng tối? Cô ấy đã làm gì với ông?"
Mặt trời nói, "Tôi đâu có biết cô ấy chút nào. Tôi
chưa bao giờ gặp cô ấy. Ngài cứ gọi cô ấy ra trước tôi
mà xem; chỉ thế thì tôi mới có thể nói được cái gì đó.
Tôi không nhớ đã làm gì sai với cô ấy, bởi vì tôi
không biết cô ấy. Chúng tôi không quen nhau. Chẳng
ai đã bao giờ giới thiệu chúng tôi cho nhau, chúng tôi
thậm chí còn chưa quen biết. Đây là lần đầu tiên từ
ngài mà tôi mới biết tới người đàn bà này, nữ thần
bóng tối này. Xin ngài hãy triệu cô ấy tới!"
Việc này vẫn còn treo đấy - bởi vì Thượng đế
không thể nào triệu được nữ thần bóng tối tới trước
thần mặt trời. Họ không thể cùng tồn tại với nhau
được, họ không thể đương đầu với nhau được. Khi
bóng tối có đó, mặt trời không thể có được; khi mặt
trời có đó, bóng tối không thể có được.
Đích xác cùng điều đó là mối quan hệ giữa tâm trí
và thực tại: tâm lí là vấn đề, thực tại chưa bao giờ là
vấn đề. Bạn chỉ làm tan biến vấn đề tâm lí của mình
thôi - và chúng được tan biến bằng cách làm tan biến
trung tâm của tất cả chúng: bản ngã. Một khi bạn
không coi bản thân mình tách rời khỏi sự tồn tại, thì
vấn đề đơn giản bay hơi đi, như giọt sương biến mất
vào buổi sáng khi mặt trời lên, thậm chí không để lại
dấu vết nào đằng sau. Chúng đơn giản biến mất.
Đau vật lí sẽ vẫn còn, nhưng lần nữa tôi sẽ nhấn
mạnh rằng nó chưa bao giờ là vấn đề cho bất kì ai cả.
Nếu chân bạn bị gẫy, thì nó bị gẫy. Đấy không phải là
vấn đề. Vấn đề chỉ là trong tưởng tượng của bạn:
"Nếu chân tôi bị gẫy, thế thì tôi sẽ làm gì đây? Và làm
sao tôi tránh được, hay làm sao tôi hành động và làm
việc theo cách của mình để chân tôi không bao giờ bị
gẫy?" Bây giờ, nếu bạn trở nên sợ hãi về những điều
như vậy thì bạn không thể sống được, bởi vì chân bạn
có thể bị gẫy chứ, cổ bạn có thể bị gẫy chứ, mắt bạn
có thể bị mù chứ. Bất kì cái gì cũng đều có thể cả;
hàng triệu điều là có thể. Nếu bạn trở nên bị ám ảnh
với tất cả những vấn đề này, mà đều có thể cả... tôi không nói chúng là không thể có. Chúng tất cả đều có
thể. Bất kì điều gì đã từng xảy ra cho bất kì người
nào, đều có thể xảy ra cho bạn. Ung thư có thể xảy ra,
lao có thể xảy ra, chết có thể xảy ra; mọi thứ đều có
thể. Con người là mong manh. Bạn có thể đi ra ngoài
đường và bạn có thể bị xe tông phải.
Tôi không nói đừng đi ra ngoài đường. Bạn có thể
ngồi trong phòng và mái có thể sụp xuống. Chẳng có
cách nào cứu bạn toàn bộ và hoàn hảo. Bạn có thể
nằm dài trên giường, nhưng bạn có biết rằng chín
mươi bẩy phần trăm mọi người đều chết trên giường
không? Đó là chỗ nguy hiểm nhất đấy! Tránh nó
nhiều nhất có thể được; đừng bao giờ lên giường.
Chín mươi bẩy phần trăm mọi người đều chết trên
giường. Ngay cả đi bằng máy bay cũng không nguy
hiểm như vậy; ở trên giường còn nguy hiểm hơn. Và
nhớ, nhiều người chết ban đêm hơn... cho nên, có run
rẩy. Thế thì vấn đề là tuỳ ở bạn. Thế thì bạn sẽ không
có khả năng sống chút nào.
Các vấn đề tâm lí là những vấn đề duy nhất. Bạn
có thể trở nên hoang tưởng, bạn có thể trở nên chia
chẻ, bạn có thể trở nên bị tê liệt bởi vì sợ hãi - nhưng
điều này chẳng có liên quan gì tới thực tại cả.
Bạn thấy người mù bước đi trên phố một cách
hoàn hảo; mù trong bản thân nó không phải là vấn đề.
Bạn có thể thấy người ăn xin - chân họ bị gẫy, tay họ
mất rồi, và dẫu vậy vẫn cười, vẫn buôn chuyện với
nhau, vẫn nói về đàn bà, đưa ra nhận xét, hát lên giai
điệu. Quan sát cuộc sống: cuộc sống chưa bao giờ là
vấn đề. Con người có khả năng vô cùng để điều chỉnh
theo sự kiện, nhưng con người không có khả năng
điều chỉnh theo tương lai. Một khi bạn cố gắng tự bảo
vệ mình và làm an toàn mình trong tương lai, thế thì
bạn sẽ trong rối loạn, trong hỗn loạn. Bạn sẽ bắt đầu
rời ra. Và thế rồi có cả triệu vấn đề - vấn đề và vấn đề
và vấn đề. Bạn thậm chí không thể tự tử nổi, bởi vì
chất độc có thể không phải là chất độc thật. Ở Ấn Độ
bạn không thể tin cậy vào bất kì cái gì! họ có thể đã
trộn cái gì đó vào trong nó; nó có thể không độc chút
nào. Bạn có thể uống nó và bạn sẽ nằm ra... và bạn sẽ
chờ đợi và chờ đợi và chờ đợi - và cái chết lại không
tới.
Thế thì mọi thứ đều tạo ra vấn đề.
Mulla Nasruddin định tự tử. Anh ta bắt gặp một
nhà chiêm tinh trên phố, và nhà chiêm tinh nói,
"Mulla, đợi đã. Để tôi xem tay anh đã."
Anh ta nói, "Tôi phải làm gì với chiêm tinh đây?
Tôi định tự tử! Cho nên phỏng có ích gì; bây giờ
không có tương lai."
Nhà chiêm tinh nói, "Đợi đã. Để tôi xem xem liệu
anh có thể thành công hay không."
Tương lai vẫn còn đấy. Bạn có thể không thành
công, bạn có thể bị cảnh sát bắt, bạn có thể bị đạn
thối. Không có cách nào để chắc chắn về tương lai -
thậm chí chẳng chắc gì về cái chết, thậm chí chẳng
chắc về tự tử. Nói gì về cuộc sống? Cuộc sống là hiện
tượng phức tạp thế; làm sao bạn có thể chắc chắn
được? Mọi thứ đều có thể và chẳng cái gì chắc chắn cả. Nếu bạn trở nên sợ hãi, đây chính là tâm lí của
bạn. Cái gì đó phải được làm cho tâm trí bạn.
Và nếu bạn hiểu tôi đúng, thiền không là gì ngoài
nỗ lực để nhìn vào thực tại mà không có tâm trí - bởi
vì đó là cách duy nhất để nhìn vào thực tại. Nếu tâm
trí có đó, nó bóp méo, nó làm biến chất. Vứt bỏ tâm
trí và nhìn thực tại - nhìn thẳng, tức khắc, mặt đối
mặt. Và không có vấn đề gì. Thực tại chưa bao giờ tạo
ra vấn đề gì cho bất kì ai. Tôi đang ở đây, bạn cũng ở
đây - tôi không thấy vấn đề nào cả. Nếu tôi ốm, thì tôi
ốm. Cái gì có đó để mà lo lắng? Tại sao làm nhặng sị
lên về nó? Nếu tôi chết, thì tôi chết.
Vấn đề cần không gian: trong khoảnh khắc hiện
tại không có không gian. Mọi sự chỉ xảy ra, không có
thời gian để nghĩ về nó. Bạn có thể nghĩ về quá khứ
bởi vì có khoảng cách; bạn có thể nghĩ về tương lai,
có khoảng cách. Thực tế, tương lai và quá khứ được
tạo ra chỉ để cho chúng ta không gian sao cho chúng
ta có thể lo nghĩ. Và bạn càng có nhiều không gian,
càng nhiều lo nghĩ.
Bây giờ ở Ấn Độ họ còn nhiều lo nghĩ hơn bởi vì
họ nghĩ, "Kiếp sau... và... và" - tới vô hạn - "cái gì sẽ
xảy ra trong kiếp sau?" Một người đang làm điều gì
đó và người đó không chỉ nghĩ về hậu quả sắp xảy ra
ở đây bây giờ; người đó nghĩ, "Mình sẽ tạo nghiệp
nào cho kiếp tương lai của mình?" Bây giờ người đó
sẽ trở nên thậm chí còn lo nghĩ nhiều hơn; người đó
có nhiều không gian hơn. Và làm sao người đó sẽ lấp
đầy không gian đó? - người đó sẽ lấp đầy nó với ngày
một nhiều vấn đề hơn. Lo nghĩ là cách để trút đầy
không gian trống rỗng của tương lai.
Người hỏi này nói, "Tôi có những thoáng nhìn về
cách thức đau tâm lí, mang tính tồn tại, được tạo ra
bởi bản ngã. Nó là nhân tạo, và nó có thể được hoàn
tác."
Chỉ hiểu nó về mặt trí tuệ thì cũng chẳng ích gì;
bạn phải làm nó. Làm nó, và thế rồi câu hỏi tiếp sẽ tan
biến. Làm nó, và thế rồi bạn sẽ thấy chẳng có vấn đề
nào còn lại.
"Nhưng về đau vật lí thì sao?"
Bây giờ đây là cách vấn đề nảy sinh. Về mặt trí
tuệ bạn đã hiểu một điều, nhưng điều đó không tạo
nên ý nghĩa gì. Câu hỏi tiếp lập tức đem thực tại của
bạn lên bề mặt: bạn đã không hiểu.
Cứ dường như là người mù dò dẫm với chiếc gậy
của mình; người đó tìm đường bằng nó. Và thế rồi
chúng ta nói, "Mắt bạn có thể được chữa trị, nhưng
thế rồi bạn sẽ phải vứt bỏ chiếc gậy dò đường của
mình. Nó là không cần thiết." Người mù sẽ nói, "Tôi
có thể hiểu rằng mắt tôi có thể được chữa trị, nhưng
làm sao tôi có thể bước đi được mà không có chiếc
gậy?"
Bây giờ, về mặt trí tuệ người đó đã hiểu rằng mắt
có thể được chữa trị, nhưng về mặt tồn tại, về mặt
kinh nghiệm, người đó đã không hiểu nó - bằng
không thì câu hỏi tiếp đã không nảy sinh.
Đôi khi mọi người tới tôi và họ hỏi một câu hỏi,
và tôi nói, "Bạn cứ hỏi tiếp đi; bạn hỏi câu hỏi thứ hai
tiếp đi." Bởi vì một câu hỏi có thể không chỉ ra được
thực tại; chúng chỉ có thể chỉ ra việc hiểu biết trí tuệ
của họ. Nhưng với câu hỏi tiếp họ nhất định bị bắt giữ. Họ nhất định phải vậy, bởi vì với câu hỏi tiếp, lập
tức họ sẽ bỏ lỡ.
Phần thứ nhất của câu hỏi này là hoàn hảo, nhưng
bạn đã hiểu vấn đề chỉ qua tâm trí. Nó vẫn chưa được
nghiền ngẫm kĩ lưỡng, nó vẫn chưa được tiêu hoá. Nó
đã không trở thành máu, xương, tuỷ. Nó chưa phải là
một phần của sự tồn tại của bạn. Bằng không thì bạn
sẽ chẳng bao giờ có thể hỏi, "Về đau vật lí thì sao?" -
bởi vì chính câu hỏi này mang tính tâm lí. Đau vật lí
không phải là vấn đề - khi nó có đó, thì nó có đó; khi
nó không có đó, thì nó không có đó. Vấn đề nảy sinh
khi cái gì đó không có đó mà bạn lại muốn nó có đó,
hay khi cái gì đó có đó mà bạn lại không muốn nó có
đó. Vấn đề bao giờ cũng mang tính tâm lí: "Sao nó lại
có đó?" Bây giờ tất cả điều này đều mang tính tâm lí.
Ai đang định nói tại sao nó có đó? Chẳng có ai để trả
lời cả. Chỉ những lời giải thích mới có thể được nêu
ra, nhưng những giải thích đó không thực sự là câu trả
lời. Lời giải thích là đơn giản.
Nó rất đơn giản: đau có đó bởi vì vui có đó. Vui
thích không thể cùng tồn tại với đau đớn được. Nếu
bạn muốn cuộc sống tuyệt đối không đau đớn, thế thì
bạn sẽ phải sống cuộc sống tuyệt đối không vui thích.
Chúng tới cùng nhau trong cùng một gói. Chúng
không phải là hai thứ thực sự; chúng là một thứ -
không khác biệt, không tách rời, và không thể bị tách
rời. Đó là điều con người đã từng làm qua nhiều thế
kỉ: tách rời ra, bằng cách nào đó để có mọi vui thích
của thế giới và không có đau đớn nào; nhưng điều này
là không thể được. Bạn càng có nhiều vui thích, bạn
cũng có nhiều đau đớn. Đỉnh cao càng lớn, thung lũng
sẽ càng sâu ngay bên cạnh. Thế thì đỉnh cao không
thể tồn tại một mình được; chúng chỉ có thể tồn tại
cùng với thung lũng thôi. Thung lũng không là gì
ngoài tình huống mà đỉnh cao trở thành có thể. Đỉnh
cao và thung lũng được nối cùng với nhau.
Bạn muốn vui thích và bạn không muốn đau đớn.
Chẳng hạn: bạn yêu người đàn bà hay bạn yêu
người đàn ông, và khi người đàn bà ở cùng bạn thì
bạn hạnh phúc. Bây giờ, bạn muốn hạnh phúc bất kì
khi nào cô ấy ở cùng bạn, nhưng khi cô ấy đi xa bạn
không muốn đau đớn. Nếu bạn thực sự hạnh phúc với
người đàn bà khi cô ấy ở cùng bạn, làm sao bạn có thể
tránh được nỗi đau chia li khi cô ấy mất đi và cô ấy
không còn đó nữa? Bạn sẽ lỡ cô ấy, bạn sẽ cảm thấy
thiếu vắng. Thiếu vắng nhất định trở thành nỗi đau.
Nếu bạn thực sự muốn rằng bạn không có nỗi đau
nào, thế thì bạn nên bắt đầu tránh mọi vui thích. Thế
thì khi người đàn bà có đó đừng cảm thấy hạnh phúc;
vẫn còn buồn bã, vẫn còn bất hạnh - để cho khi cô ấy
đi, thì không có vấn đề gì.
Nếu ai đó đón chào bạn và bạn cảm thấy hạnh
phúc, thế thì khi ai đó xúc phạm bạn, bạn sẽ cảm thấy
bất hạnh. Thủ đoạn này đã từng được thử rồi. Đây đã
là một trong những thủ đoạn cơ bản nhất mà tất cả
những cái gọi là người tôn giáo đều đã thử: nếu bạn
muốn tránh đau đớn, tránh vui thích đi. Nhưng thế thì
còn có vấn đề gì nữa? Nếu bạn muốn tránh cái chết,
tránh cuộc sống - nhưng thế thì tất cả còn là vấn đề gì
nữa? Bạn sẽ chết. Trước cái chết, bạn sẽ chết. Nếu
bạn muốn được an ninh hoàn toàn, đi vào trong nấm
mồ và nằm ra ở đó. Bạn sẽ được an ninh hoàn hảo.
Đừng thở, bởi vì nếu bạn thở thì có nguy hiểm... bởi vì có đủ mọi loại nhiễm khuẩn, đặc biệt là ở Pune.
Đừng bao giờ thở ở Pune; bạn thở bị lây nhiễm đấy.
Cả triệu bệnh tồn tại quanh bạn; làm sao bạn có thể
thở được? không khí bị ô nhiễm. Có nguy hiểm, cho
nên đừng thở, đừng di chuyển... mà cũng đừng sống
luôn. Tự tử quách đi cho rồi; thế thì sẽ không có đau
đớn. Nhưng thế thì sao bạn tìm kiếm nó? Bạn muốn
không đau đớn và mọi vui thích. Bạn đòi hỏi cái gì đó
không thể được: bạn muốn rằng hai cộng với hai
không nên là bốn. Bạn muốn chúng trở thành năm,
hay ba, hay bất kì cái gì, nhưng không bao giờ là bốn.
Nhưng chúng là bốn đấy. Dù bạn làm bất kì cái gì, dù
bạn có tự lừa dối mìnhvà người khác bằng cách nào,
chúng sẽ vẫn còn là bốn.
Đau đớn và vui thích đi cùng nhau như đêm và
ngày, như sinh và tử, như yêu và ghét. Trong một thế
giới tốt hơn, với ngôn ngữ phát triển hơn, chúng ta sẽ
không dùng các từ như 'ghét' và 'yêu', 'giận dữ', 'từ bi',
'ngày', 'đêm'. Chúng ta sẽ làm các từ nào đó mang cả
hai nghĩa cùng nhau: 'yêu ghét' - một từ thôi; 'ngày
đêm' - một từ thôi, không hai từ; 'sinh tử' - một từ,
không hai từ; 'đau vui' - một từ, không hai từ. Ngôn
ngữ tạo ra ảo tưởng.
Trong ngôn ngữ đau là tách rời, vui là tách rời.
Nếu bạn muốn tìm trong từ điển về 'đau', bạn phải tìm
từ 'đau'; 'vui' sẽ tách rời. Bạn muốn tìm 'vui', thế thì
bạn phải tìm từ 'vui'. Nhưng trong thực tế đau và vui
là cùng nhau, cũng như hai cánh của con chim là cùng
nhau. Từ điển tạo ra ảo tưởng lớn; ngôn ngữ là nguồn
ảo tưởng rất lớn. Nó nói 'yêu', và khi nó nói 'yêu' bạn
không bao giờ nghĩ về ghét cả. Bạn hoàn toàn quên
mất ghét, nhưng yêu không thể tồn tại mà không có
ghét. Đó là lí do tại sao bạn yêu cùng một người và
bạn ghét cùng một người.
Nhiều đệ tử tới tôi rất bối rối, bởi vì họ nói, "Osho
ơi, chúng tôi yêu thầy, nhưng chúng tôi cũng ghét
thầy." Và điều này tạo ra không thoải mái lớn trong
họ. Đừng bao giờ không thoải mái về điều đó. Nếu
bạn yêu tôi, bạn sẽ ghét tôi nữa. Sẽ có những khoảnh
khắc mà phần ghét sẽ ở trên đỉnh của bạn; sẽ có
những khoảnh khắc mà phần yêu sẽ ở trên đỉnh của
bạn. Đừng khó chịu về điều đó; điều đó là tự nhiên và
con người.
Bạn thích một thế giới nơi lạnh tồn tại mà không
có cái gì như nóng, hay nóng tồn tại mà không có cái
gì như lạnh. Nghĩ về điều đó đi; điều đó là ngớ ngẩn -
bởi vì nóng và lạnh là cùng nhau. Và điều đó phụ
thuộc vào cái bạn gọi chúng.
Bạn có thể cho nước vào hai thùng: trong thùng
này, nước nóng, nước sôi, và trong thùng kia, nước
lạnh, nước đá. Rồi cho cả hai tay bạn vào hai thùng
đó, và rồi cảm xem sao. Có hai cảm giác không? hay
chỉ một phổ? - một cực đoan là lạnh, cực đoan kia là
nóng. Thế rồi để cho nước bình thường lại. Dần dần
bạn sẽ thấy rằng bạn đang lại ngày một gần hơn; nóng
trở thành bớt nóng đi, và lạnh trở nên bớt lạnh đi. Sau
vài giờ bạn sẽ nói, "Chúng bây giờ cả hai là như
nhau." Hay bạn có thể thử trong một thùng nước: đặt
một tay gần nhiệt và một tay gần băng. Làm cho một
tay lạnh và một tay nóng, rồi nhúng cả hai tay vào
cùng một thùng nước và cảm xem nó là gì. Tay này sẽ
nói nước lạnh, tay kia sẽ nói nước nóng, nhưng vẫn
cùng nước đấy thôi. Nó là tương đối. Cái gì đó có thể giống như vui thích với bạn, và cùng cái đó có thể
giống như đau đớn với ai đó khác.
Chẳng hạn: bạn đang làm tình với người đàn bà;
bạn nghĩ nó rất vui thích. Hỏi vị phật; ông ấy sẽ đơn
giản khiếp hãi: "Anh đang làm gì vậy? Anh có phát
điên không đấy?" Có thể đó là lí do tại sao mọi người
lại làm tình ở chỗ riêng tư - bằng không thì người
khác sẽ cười và chế nhạo. Toàn thể chuyển động của
làm tình sẽ trông rất ngớ ngẩn. Chúng sẽ có vẻ lố
bịch. Trong trạng thái đam mê của tâm trí, bạn gần
như bị say.
Khi bạn giận dữ bạn làm cái gì đó; trong khoảnh
khắc đó nó cho bạn vui thích, bằng không thì bạn sẽ
không làm nó. Giận dữ cho vui thích vô cùng, sức
mạnh, cảm giác về sức mạnh. Nhưng khi giận dữ qua
rồi bạn bắt đầu cảm thấy ăn năn, hối hận. Bạn bắt đầu
cảm thấy rằng điều đó là không tốt, bây giờ nó là đau
đớn. Khi nó có đó bạn đã cảm thấy mạnh mẽ và bạn
cảm thấy vui thích. Bây giờ nhìn lại trong trạng thái
bớt điên khùng; trong trạng thái bớt nóng nảy bạn
nhìn lại. Bây giờ bạn bình thản hơn và bình tĩnh hơn;
bây giờ nó có vẻ đau đớn. Cùng điều đó có thể là vui
thích, cùng điều đó có thể là đau đớn - điều đó là tuỳ.
Và cùng điều có thể là vui thích cho bạn và với ai đó
khác lại có thể là đau đớn - điều đó nữa cũng tuỳ. Vui
thích và đau đớn đi cùng nhau.
Điều tôi đang nói, điều gợi ý của tôi để cho bạn
làm, là: có hai cách, và hai cách để thoát ra khỏi nó.
Một là, bắt đầu trở nên ngày một không nhạy cảm. Đó
là điều các tôn giáo cổ đã từng thuyết giảng - trở
thành không nhạy cảm. Khi bạn đần độn, không nhạy
cảm, không thông minh, thì lớp vỏ, lớp vỏ cứng bao
quanh bản thể bạn. Bạn sẽ không cảm thấy đau cũng
không cảm thấy vui. Đó là điều đang xảy ra cho các
sư Jaina và các sư khác - họ cố gắng trở nên không
nhảy cảm. Dần dần, bạn có thể trở nên không nhạy
cảm. Thế thì chẳng cái gì cho cảm giác vui thích,
chẳng cái gì cho cảm giác đau đớn. Bạn đi tới một
trạng thái ngẩn ngơ, ngu xuẩn, nơi bạn trở thành rất
xa cách. Bạn gần như chết. Mắt bạn mất đi ngọn lửa,
con người bạn mất đi mọi năng lượng. Bạn chỉ còn là
chất liệu chết, một thứ tù đọng, và bạn sẽ bắt đầu bốc
mùi của cái chết. Đây là một cách - đơn giản, dễ dàng,
rẻ mạt. Tôi không gợi ý nó. Nó là phủ định cuộc sống.
Nó là bạo hành; nó là bạo hành chống lại bản thân
bạn. Nó là tự tra tấn. Thử nómà xem, điều đó đơn
giản.
Bạn có thể đi tới Benares và bạn có thể thấy mọi
người, các sannyasin, đang nằm trên giường gai - và
bạn sẽ ngạc nhiên! Nhưng họ đã học được cái gì? Họ
đã không học được cái gì cả - chỉ mỗi việc nếu bạn cứ
nằm trên đồ cứng thì thân thể bạn trở thành chết, nó
không cảm nữa. Nhưng chỉ để tránh đau đớn họ đang
né tránh bản thân cuộc sống. Cứ dường như là bạn
muốn mạnh khoẻ và bạn muốn vứt bỏ bệnh tật; chỉ để
vứt bỏ bệnh tật bạn tự giết mình, bởi vì bệnh tật là quá
đau đớn. Nhưng bây giờ bạn không tồn tại chút nào.
Điều tôi gợi ý là cách thức rất khẳng định cuộc
sống, yêu cuộc sống. Gợi ý của tôi là: khi có đau đớn,
đi sâu vào trong nó, đừng né tránh nó. Để nó là vậy,
cởi mở với nó, trở nên nhạy cảm nhất có thể được. Để
cho đau đớn và mũi tên của nó xuyên thấu vào bạn tới
tận cốt lõi bạn. Chịu đựng nó. Và khi vui thích tới, để điều đó nữa đi vào cốt lõi bên trong nhất của bạn.
Nhảy múa nó. Khi có đau đớn sống cùng đau đớn, và
khi có vui thích sống cùng vui thích. Trở thành nhạy
cảm toàn bộ tới mức từng khoảnh khắc của đau đớn
và vui thích đều là cuộc phiêu lưu lớn.
Và tôi muốn bảo bạn một điều: rằng nếu bạn có
thể làm được điều này, bạn sẽ hiểu rằng đau cũng đẹp.
Nó cũng đẹp như vui thích. Nó cũng đem tới sự sắc
bén cho bản thể bạn; nó cũng đem tới nhận biết cho
bản thể bạn - đôi khi thậm chí còn hơn cả vui thích.
Vui thích làm đần độn. Đó là lí do tại sao những
người sống chỉ trong si mê sẽ bị người khác thấy là
nông cạn. Bạn sẽ không thấy chiều sâu nào trong họ.
Họ đã không biết tới đau đớn chút nào; họ đã sống chỉ
trên bề mặt, đi từ vui thích này sang vui thích khác.
Sách khiêu dâm... họ không biết đau đớn là gì.
Đau đớn làm cho bạn rất tỉnh táo, và đau đớn làm
cho bạn rất từ bi, và đau đớn làm cho bạn nhạy cảm
với nỗi đau của người khác nữa. Đau đớn làm cho bạn
thành mênh mông, khổng lồ, vĩ đại. Trái tim trưởng
thành bởi vì đau đớn. Và điều đó là đẹp, điều đó có
cái đẹp riêng của nó. Tôi không nói tìm kiếm đau đớn;
tôi chỉ nói bất kì khi nào nó có đó, tận hưởng điều đó
nữa. Nó là món quà của Thượng đế và phải có kho
báu ẩn kín trong nó. Tận hưởng cả điều đó nữa; đừng
bác bỏ. Chấp nhận nó, đón chào nó, sống cùng nó.
Lúc ban đầu điều đó sẽ khó khăn, gian nan. Nhưng
dần bạn sẽ học việc nếm trải nó. Nếm cũng phải được
học; nó cũng giống như các nếm trải khác. Nếu bạn
bắt đầu uống rượu, lúc ban đầu việc nếm tệ lắm và
đắng nữa.
Mulla Nasruddin là người say. Một hôm vợ anh ta
đi tới quán rượu, và anh ta đang uống ở đó cùng với
bạn bè. Và cô vợ lại đang trong tâm trạng tồi tệ thực;
cô ấy đã cố gắng đủ mọi cách mà anh ta chẳng chịu
nghe lời. Hôm nay cô ấy muốn gây sốc cho anh ta. Và
tất nhiên anh ta có chút ít phân vân; cô ấy chưa bao
giờ tới quán rượu: "Cô ấy có định tạo ra cãi cọ ở đây
không? Ở nhà thì được. Nhà là nơi cãi cọ được tạo ra
và được diễn ra, nhưng ở quán rượu sao?"
Và cô ấy tới và ngồi bên cạnh anh ta và nói, "Anh
Mulla ơi, em cũng đã quyết định uống rượu, từ hôm
nay." Anh ta có chút ít phân vân hơn. Nhưng thế rồi
anh ta rót một cốc cho cô ấy. Cô ấy nếm và nó đắng
thế, và cô ấy không thể nào tin nổi điều đó.
Cô ấy nói, "Nó đắng thế, anh Mulla."
Mulla nói, "Em xem đấy! Và em bao giờ cũng
cho rằng anh hưởng thú. Nó là bài tập luyện lớn lao;
không dễ đâu!"
Khi bạn bắt đầu bất kì cái gì mới, bạn đều phải
học nếm. Và tất nhiên nếm đau đớn thì đắng rồi.
Nhưng một khi bạn đã học được nó, nó đem sắc bén
và chói sáng thế tới cho bạn. Nó rũ mọi bụi bặm, mọi
ngẩn ngơ và buồn ngủ khỏi bạn. Nó làm cho bạn lưu
tâm đầy đủ tới mức không cái gì khác có thể làm cho
bạn lưu tâm được như vậy. Trong đau đớn bạn có thể
mang tính thiền nhiều hơn trong vui thích. Vui thích
làm cho phân tán hơn. Vui thích nhấn chìm bạn.
Trong vui thích bạn bỏ quên ý thức. Vui thích có khuynh hướng làm cho bạn thành vô thức; vui thích là
một loại quên lãng, quên khuấy. Đau đớn có tính hồi
tưởng: bạn không thể quên được nỗi đau.
Bạn đã không quan sát sao? - bất kì khi nào bạn
đang đau bạn đều nhớ tới Thượng đế, khi bạn hạnh
phúc và trong vui thích bạn chẳng bao giờ nhớ. Ai
bận tâm? Thực tế, khi bạn đang trong vui thích bạn
quên bản thân mình, bạn quên Thượng đế, bạn quên
mọi thứ. Mọi sự diễn ra tốt đẹp thế...
Nhưng trong đau đớn, bạn nhớ tới Thượng đế.
Cho nên đau đớn có thể trở thành năng lượng rất
sáng tạo; nó có thể trở thành việc hồi tưởng về
Thượng đế. Nó có thể trở thành lời cầu nguyện, nó có
thể trở thành việc thiền, nó có thể trở thành nhận biết.
Tôi dạy cái gì? Tôi dạy: khi đau có đó, dùng nó
như nhận biết, như thiền, như việc làm sắc bén linh
hồn. Và khi vui thích có đó, thế thì dùng nó như việc
nhận chìm, như việc quên lãng. Cả hai cách đều đạt
tới Thượng đế. Một cách là nhớ tới bản thân mình
một cách toàn bộ, và một cách là quên bản thân mình
toàn bộ. Và đau đớn và vui thích cả hai đều có thể
được dùng, nhưng để dùng chúng bạn phải rất, rất
thông minh. Điều tôi đang dạy không phải là cách
thức của người ngu; điều tôi đang dạy là cách thức
của người thông minh, trí tuệ. Bất kì cái gì Thượng đế
cho bạn, cố tìm ra cách sử dụng nó, theo cách nó trở
thành tình huống trưởng thành sáng tạo cho bạn.
Câu hỏi thứ hai
Sau bài nói hôm nay, tôi cảm thấy cứ dường như
lâng lâng và bay bổng. Tôi bước đi dọc con
đường phía trước cổng đạo tràng, tiến tới bụi hoa
nở, và nhìn vào nó, bỗng nhiên có cảm giác là
một với tự nhiên và nổi tựa như mẩu gỗ trôi giạt
trên sông. Từ tất cả những điều đột nhiên đó tôi
nhận ra rằng mẩu gỗ trôi giạt đã đi vào trong
đống cứt chó. Thầy có ngẫu nhiên thấy ý nghĩa
biểu tượng nào đó của điều này không?
Ý nghĩa có đó, nhưng không mang tính biểu
tượng đâu; nó rất thực. Bạn không cần đi vào chủ
nghĩa tượng trưng, bởi vì nó không phải là giấc mơ,
nó đã xảy ra khi bạn hoàn toàn tỉnh thức. Thực tại
đang nói cái gì đó với bạn...
Nghe tôi bạn có thể cảm thấy rằng bạn đang lâng
lâng, nhưng bạn không thể khinh công được. Cảm
giác này không phải là một vật, không phải là vật
thực. Nghe tôi bạn có thể cảm thấy rất sung sướng,
nhưng sung sướng đó lại giống như sự phản chiếu. Nó
là sung sướng của tôi được phản chiếu trong tấm
gương của bạn, nó không phải là sung sướng của bạn.
Bạn nhất định tiếp đất đâu đó trong đống cứt chó.
Người ta không nên phụ thuộc vào bất kì ai khác.
Bạn cần hạnh phúc của mình. Nghe tôi nói, bạn có thể
trở nên được nhận chìm, bạn có thể được tràn ngập,
nhưng bạn càng đi xa khỏi tôi, âm nhạc đó sẽ bắt đầu biến mất khỏi bạn. Nó không phải là của bạn ngay
chỗ đầu tiên.
Cứ dường như là tôi đang đứng đây: trong ánh
sáng của tôi bóng tối của bạn tan biến đi. Thế rồi bạn
đi xa; bạn càng đi xa, bóng tối lại bắt đầu vây bọc
quanh bạn lần nữa.
Nó cũng giống như người Sufi nói:
Hai lữ khách đi vào rừng. Một người có đèn, ngọn
đèn của riêng người đó, người kia không có. Nhưng
người kia thậm chí còn không nhận biết về sự kiện
này. Họ cả hai đều bước đi trong ánh sáng bởi vì một
người có đèn, cho nên người kia cũng có ánh sáng
trên đường. Thế rồi tới một khoảnh khắc nơi họ phải
chia tay; con đường của họ đi tách ra. Và khi người có
đèn đi theo đường của mình, bỗng nhiên lữ khách kia
nhận ra, hiểu ra rằng có bóng tối mênh mông khắp cả
xung quanh.
Bạn có thể bước đi cùng tôi tới mức độ nào đó.
Đệ tử có thể bước đi cùng thầy tới mức độ nào đó,
nhưng thế rồi các con đường tách ra. Thế thì bạn phải
đi trên con đường riêng của mình. Bỗng nhiên bạn sẽ
thấy mình trong bóng tối.
Cho nên trong khi bạn đang ở cùng thầy, đừng chỉ
tận hưởng phúc lạc của thầy. Tận hưởng, nhưng học
cả cách tạo ra phúc lạc riêng của mình và ánh sáng
riêng của mình. Những khoảnh khắc đó cùng thầy
phải đã được tận hưởng vô cùng - tốt. Nhưng tận
hưởng là không đủ. Bạn phải học bí mật về cách tạo
ra ánh sáng riêng của mình - để cho khi thầy ra đi, hay
bạn phải đi trên con đường riêng của mình và tách
biệt, bạn không bị lạc trong bóng tối. Bằng không
điều này sẽ cứ xảy đi xảy lại mãi.
Tôi nghe nói một hôm Mulla Nasruddin bị cảnh
sát bắt, thế là tôi tới gặp anh ta trong tù. Tôi hỏi anh
ta, "Mulla, sao tình cờ mà anh lại ở đây? Có chuyện gì
xảy ra vậy?"
Anh ta nói, "Ăn trộm, và lỗi của tôi nữa."
Tôi hỏi, "Vậy cái đó là thế nào?"
Anh ta nói, "Tôi đã để ra ba tháng để làm quen
với chó, và thế rồi tôi tới và dẫm phải con mèo."
Bạn phải hoàn toàn nhận biết. Trong Thiền họ
nói: Nghệ thuật thiền gần như là nghệ thuật làm kẻ
trộm. Bạn phải nhận biết tới mức bạn có thể bước vào
nhà ai đó khác nơi bạn có thể chưa bao giờ đã từng ở
đó trước đây; không chỉ bạn có thể bước, bạn có thể
lấy đi nhiều thứ mà không gây tiếng động nào; không
chỉ như thế, mà không có ánh sáng nào trong bóng tối.
Bạn phải giống như tên trộm: rất nhận biết, rất ý thức.
Điều gì đã xảy ra cho người hỏi này? - người đó
nổi, người đó không còn trong thế giới này, người đó
đã đi vào trong thế giới khác. Một tầm nhìn đã bắt đầu
loé lên trong người đó; người đó đang trong mơ, người đó không nhận biết, người đó say. Do đó người
đó đã dẫm vào cứt chó.
Điều này rất, rất có nghĩa; nhớ điều đó. Bằng
không thì có nhiều cách tiếp đất sai chỗ. Chừng nào
bạn còn chưa cực kì nhận biết, nhiều lần lặp đi lặp lại
bạn sẽ tới gần nhà hơn mà bạn sẽ bỏ lỡ cửa.
Câu hỏi thứ ba
Osho ơi, thầy cũng là thầy của người nghèo chứ?
Chắc chắn rồi! Bất kì khi nào bạn cho tôi cơ hội
để tự mâu thuẫn mình tôi không bao giờ để mất nó
đâu. Tôi chứa các mâu thuẫn. Tôi bao la mà. Tôi chưa
bao giờ cảm thấy không thoải mái về các mâu thuẫn;
tôi yêu chúng.
Vâng, tôi là thầy của người nghèo đấy. Nhưng
nếu bạn hiểu tôi thì không có mâu thuẫn. Định nghĩa
của tôi về người giầu và định nghĩa của tôi về người
nghèo phải được hiểu cho rõ.
Jesus nói, "Được ân huệ là những người nghèo
bởi vì ân huệ của họ là vương quốc của Thượng đế."
Và hãy lưu tâm, ông ấy không nói ân huệ của họ sẽ là
vương quốc của Thượng đế; ông ấy nói ân huệ của họ
là vương quốc của Thượng đế. Để tôi nhắc lại điều
đó: ông ấy nói, "Được ân huệ là những người nghèo
bởi vì ân huệ của họ là vương quốc của Thượng đế."
Nhưng ai là người nghèo theo định nghĩa của Jesus? -
cùng những người đó tôi gọi là giầu đó.
Tôi gọi người giầu là người đã trở nên tuyệt đối
thất vọng với thế giới này, người đã biết tất cả mọi cái
mà nó có thể cho, và đã đi tới biết tất cả mọi điều về
nó đều là ảo tưởng. Và người đã trở nên nhận biết về
cái nghèo bên trong của mình. "Không giầu có nào
của thế giới này có thể đáp ứng được cho trái tim đói
của tôi; không cái gì tôi có thể sở hữu mà đã bao giờ
làm mãn nguyện tôi. Cái nghèo của tôi vẫn còn không
được động tới bởi cái giầu của tôi." Tôi gọi người này
là người giầu bởi vì người đó đã đi tới thấy cái vô tích
sự của mọi giầu có; nhưng người đó cũng là người
nghèo, thực sự nghèo, bởi vì người đó đã hiểu được
cái nghèo bên trong của mình. Người đó là 'nghèo
trong tâm linh'.
Bây giờ để tôi làm bạn lẫn lộn thêm chút nữa.
Có hai kiểu người giầu: một, kiểu thứ nhất, người
có của cải; và kiểu kia, người không có của cải nhưng
vẫn là người giầu - bởi vì người đó có ham muốn
được giầu. Kiểu thứ nhất có của cải, kiểu thứ hai
không có của cải, nhưng cả hai đều là người giầu - bởi
vì cả hai đều đi để có nhiều hơn và nhiều hơn và
nhiều hơn nữa. Bạn có thể có mười đồng ru pi và bạn
muốn một trăm đồng ru pi. Ai đó có mười triệu ru pi
và người đó ham muốn một trăm triệu ru pi. Khác biệt
là gì? - tỉ lệ là như nhau. Cả hai đều đi tới của cải.
Cho nên có người giầu với của cải và có người
giầu không của cải chút nào. Người ăn xin cũng có
thể giầu nếu người đó vẫn đi vào ham muốn.
Thế rồi có hai kiểu người nghèo: người nghèo
không có của cải, và người nghèo có mọi của cải trên
thế giới. Nếu người nghèo đã hiểu rằng không có
nghĩa gì trong của cải, và người có mọi của cải cũng
đã hiểu rằng không có nghĩa gì trong của cải, thế thì
cả hai đều là nghèo trong tâm linh. Điều cơ sở cần
nhận ra là ở chỗ bất kì cái gì ở bên ngoài cũng đều sẽ
không hoàn thành bạn. Dù bạn giầu hay nghèo cũng
chẳng thành vấn đề. Nhưng, điều đó dễ hơn...
Đó là lí do tại sao tôi nói rằng nếu người nghèo
muốn mang tính tôn giáo, người đó sẽ phải có nhiều
thông minh hơn người giầu - bởi vì người đó sẽ phải
thế thông minh của mình vào cái thiếu trong của cải.
Người đó sẽ phải có tầm nhìn lớn lao, quyền năng
quán tưởng. Nếu bạn có người đàn bà đẹp, rất dễ hiểu
điều đó chỉ bằng việc có người đàn bà đẹp bên cạnh
bạn, chẳng mãn nguyện nào tới cả. Rất dễ hiểu điều
đó; chả cần tới nhiều thông minh. Nhưng nếu bạn
không có đàn bà và bạn sống một mình trong sa mạc,
và mơ - và mơ tới, và bạn mơ về đàn bà - bây giờ,
hiểu rằng dù có được người đàn bà, bạn vẫn không thể
được thoả mãn là điều khó, rất khó. Khi bạn có của
cải bên cạnh mình, hiểu điều đó rất đơn giản. Không
mấy thông minh là cần để thấy rằng chẳng cái gì đã
xảy ra cho thế giới bên trong bạn. Nhưng khi bạn
không có gì cả, thậm chí không có cái gì đó để ăn,
không có nhà để trú ngụ, thì rất khó thấy rằng nhà
cửa, thức ăn, tiền bạc, tất cả đều vô nghĩa. Rất khó
cho người nghèo hiểu rằng tiền là vô nghĩa. Với
người giầu, điều đó rất đơn giản.
Đó là lí do tại sao tôi nói nếu người giầu không
trở nên mang tính tôn giáo thì người đó phải cực ngu,
và nếu người nghèo trở nên mang tính tôn giáo thì
người đó phải cực thông minh. Bởi vì khi bạn có, rất
đơn giản thấy phép toán số học rằng chẳng cái gì đã
xảy ra; nhưng khi bạn không có, thế thì chỉ quán
tưởng và chỉ nghĩ trong tưởng tượng rằng ngay cả với
việc có nó chẳng cái gì sẽ xảy ra, là rất khó. Một hoài
nghi ẩn giấu sẽ vẫn còn ở bên trong... có thể có cái gì
đó trong nó thì sao; toàn thế giới đang theo đuổi nó:
"Họ tất cả có phải là lũ ngốc không? Một mình mình
là người khôn chắc? Thế thì sao toàn thế giới lại chạy
theo của cải, tiền bạc, quyền lực, danh vọng?" Điều
đó là rất khó. Khi bạn sống trong cung điện bạn biết
rằng cuộc sống không xảy ra chỉ bởi việc sống trong
cung điện. Nhưng khi bạn sống trên đường phố, bạn
sống trong khu nhà ổ chuột, thì rất khó hiểu rằng chỉ
bởi việc sống trong cung điện chẳng cái gì xảy ra cả.
Đó là lí do tại sao tôi lại bảo bạn tôi là thầy của người
giầu. Nhưng chỉ cho những người giầu đã hiểu được
rằng mình không giầu thì mới có khả năng mở vào
chiều hướng tôn giáo. Khi người đó đã hiểu cái nghèo
bên trong của mình, chỉ thế thôi. Cho nên bất kì ai
hiểu rằng mình là nghèo, và người đó chẳng có gì, và
thế giới này không thể cho bạn được cái gì cả, thì mới
có khả năng tạo ra tiếp xúc với thầy. Không có cách
khác.
Đôi khi điều đó dường như rất gian nan. Nghe tôi,
đôi khi bạn trở nên rất bối rối. Khoảnh khắc tôi nói
rằng tôi chỉ là thầy của người giầu, tất nhiên bạn trở
nên bối rối. Bạn không giầu; thế thì tôi không phải là
thầy của bạn sao? Nhưng bạn đã hiểu lầm tôi. Bạn
không thể nắm được vấn đề về nó.
không có của cải, và người nghèo có mọi của cải trên
thế giới. Nếu người nghèo đã hiểu rằng không có
nghĩa gì trong của cải, và người có mọi của cải cũng
đã hiểu rằng không có nghĩa gì trong của cải, thế thì
cả hai đều là nghèo trong tâm linh. Điều cơ sở cần
nhận ra là ở chỗ bất kì cái gì ở bên ngoài cũng đều sẽ
không hoàn thành bạn. Dù bạn giầu hay nghèo cũng
chẳng thành vấn đề. Nhưng, điều đó dễ hơn...
Đó là lí do tại sao tôi nói rằng nếu người nghèo
muốn mang tính tôn giáo, người đó sẽ phải có nhiều
thông minh hơn người giầu - bởi vì người đó sẽ phải
thế thông minh của mình vào cái thiếu trong của cải.
Người đó sẽ phải có tầm nhìn lớn lao, quyền năng
quán tưởng. Nếu bạn có người đàn bà đẹp, rất dễ hiểu
điều đó chỉ bằng việc có người đàn bà đẹp bên cạnh
bạn, chẳng mãn nguyện nào tới cả. Rất dễ hiểu điều
đó; chả cần tới nhiều thông minh. Nhưng nếu bạn
không có đàn bà và bạn sống một mình trong sa mạc,
và mơ - và mơ tới, và bạn mơ về đàn bà - bây giờ,
hiểu rằng dù có được người đàn bà, bạn vẫn không thể
được thoả mãn là điều khó, rất khó. Khi bạn có của
cải bên cạnh mình, hiểu điều đó rất đơn giản. Không
mấy thông minh là cần để thấy rằng chẳng cái gì đã
xảy ra cho thế giới bên trong bạn. Nhưng khi bạn
không có gì cả, thậm chí không có cái gì đó để ăn,
không có nhà để trú ngụ, thì rất khó thấy rằng nhà
cửa, thức ăn, tiền bạc, tất cả đều vô nghĩa. Rất khó
cho người nghèo hiểu rằng tiền là vô nghĩa. Với
người giầu, điều đó rất đơn giản.
Đó là lí do tại sao tôi nói nếu người giầu không
trở nên mang tính tôn giáo thì người đó phải cực ngu,
và nếu người nghèo trở nên mang tính tôn giáo thì
người đó phải cực thông minh. Bởi vì khi bạn có, rất
đơn giản thấy phép toán số học rằng chẳng cái gì đã
xảy ra; nhưng khi bạn không có, thế thì chỉ quán
tưởng và chỉ nghĩ trong tưởng tượng rằng ngay cả với
việc có nó chẳng cái gì sẽ xảy ra, là rất khó. Một hoài
nghi ẩn giấu sẽ vẫn còn ở bên trong... có thể có cái gì
đó trong nó thì sao; toàn thế giới đang theo đuổi nó:
"Họ tất cả có phải là lũ ngốc không? Một mình mình
là người khôn chắc? Thế thì sao toàn thế giới lại chạy
theo của cải, tiền bạc, quyền lực, danh vọng?" Điều
đó là rất khó. Khi bạn sống trong cung điện bạn biết
rằng cuộc sống không xảy ra chỉ bởi việc sống trong
cung điện. Nhưng khi bạn sống trên đường phố, bạn
sống trong khu nhà ổ chuột, thì rất khó hiểu rằng chỉ
bởi việc sống trong cung điện chẳng cái gì xảy ra cả.
Đó là lí do tại sao tôi lại bảo bạn tôi là thầy của người
giầu. Nhưng chỉ cho những người giầu đã hiểu được
rằng mình không giầu thì mới có khả năng mở vào
chiều hướng tôn giáo. Khi người đó đã hiểu cái nghèo
bên trong của mình, chỉ thế thôi. Cho nên bất kì ai
hiểu rằng mình là nghèo, và người đó chẳng có gì, và
thế giới này không thể cho bạn được cái gì cả, thì mới
có khả năng tạo ra tiếp xúc với thầy. Không có cách
khác.
Đôi khi điều đó dường như rất gian nan. Nghe tôi,
đôi khi bạn trở nên rất bối rối. Khoảnh khắc tôi nói
rằng tôi chỉ là thầy của người giầu, tất nhiên bạn trở
nên bối rối. Bạn không giầu; thế thì tôi không phải là
thầy của bạn sao? Nhưng bạn đã hiểu lầm tôi. Bạn
không thể nắm được vấn đề về nó.
Nhiều lần điều đó xảy ra rồi: tôi nói điều gì đó,
bạn nghe điều gì đó khác.
Ba bà già nhỏ bé, đáng yêu nhưng điếc, gặp nhau
ở siêu thị.
"Một ngày đẹp," một bà nói.
"Không, đây là ngày thứ ba," bà khác nói.
"Tôi khát nữa," bà thứ ba nói. "Chúng ta đi uống
trà đi."
Đây là cách mọi sự truyền đạt giữa tôi và bạn. Tôi
nói điều gì đó, bạn nghe điều gì đó, và thế rồi bạn cứ
hỏi và tôi cứ trả lời...
Hai anh chàng nói chuyện: Một người nói, "Tớ
lấy vợ bởi vì tớ mệt mỏi phải đi tới hiệu giặt tự động,
đi ăn tại tiệm ăn, và đi tất thủng." Anh chàng kia nói,
"Thế thì buồn cười thật. Tớ li dị bởi cùng lí do đó."
Khi tôi nói người nghèo không thể mang tính tôn
giáo được, điều đó gây tổn thương - và đặc biệt là ở
một nước như Ấn Độ, nước nghèo. Nó làm tổn
thương nhiều lắm, mà còn hơn nữa vì Ấn Độ vẫn nghĩ
rằng nó là nước tôn giáo, còn tôi lại nói người nghèo
không thể mang tính tôn giáo. Đất nước này nghèo và
lại giả vờ là giầu. Điều đó gây tổn thương sâu lắm; nó
làm đau bản ngã. Nhưng cố hiểu đi.
Có cấp bậc, và chừng nào bạn còn chưa hoàn
thành các nhu cầu mức thấp trước, thì nhu cầu mức
cao không nảy sinh. Trong cuộc sống bạn tuân theo
qui tắc này một cách rất số học: đứa trẻ phải đi tới
trường phổ thông cơ sở, rồi tới trường trung học, rồi
tới trường phân ban, rồi tới cao đẳng, rồi tới đại học.
Có cấp bậc. Nếu ai đó nói, "Tôi muốn vào thẳng đại
học," bạn sẽ không cho phép. Bạn sẽ nói, "Trước hết
anh phải hoàn thành vài yêu cầu đã."
Thượng đế là chân lí tối thượng, và bây giờ mọi
người đều nghĩ mình phải có khả năng tiếp cận thẳng
và rằng phải không có yêu cầu nào. Điều này tuyệt
đối vô nghĩa. Với tôi, nhu cầu vật lí của bạn cần phải
được đáp ứng trước. Thân thể bạn phải ở trong mãn
nguyện sâu sắc, trong lành mạnh. Khi thân thể hoàn
toàn khoẻ, mạnh khoẻ, có vui vẻ thích của riêng nó,
giống như chiếc xe hơi rù rù ngon lành - không rối
loạn, không ồn ào... Tôi không nói về xe hơi Ấn Độ
đâu.
Họ nói rằng khi nhà chế tạo xe Ambassador chết,
khi Birla chết, người tiếp đón ông ấy ở cổng trời đã
rất giận dữ. Ông này nói, "Chúng tôi đã nhận nhiều
lời phàn nàn về xe của ông, xe Ambassador này: rằng
ngoại trừ còi xe, toàn thể cỗ máy gây tiếng động ghê
lắm!"
Khi chiếc xe thực sự chạy rù rù ngon lành và cỗ
máy có nhịp điệu cho nó, thì có lành mạnh. Khi thân
thể bạn đang rù rù theo cách hài hoà, âm nhạc, khi
mọi thứ khớp với nhau, khi không có gì sai và bạn
đơn giản hạnh phúc với thân thể, bỗng nhiên có sự
bùng phát năng lượng. Bạn bắt đầu tìm kiếm các đối tượng thẩm mĩ: nghệ thuật, âm nhạc, thơ ca, hội hoạ.
Bỗng nhiên bạn trở nên quan tâm tới Picasso,
Michaelangelo, Mozart. Bỗng nhiên khiếu thẩm mĩ
của bạn bắt đầu phát triển về cái gì đó đẹp.
Khi tâm trí bạn cũng rù rù, khi tâm trí bạn cũng
trong lành mạnh - âm nhạc có đó, thơ ca có đó, cái
đẹp có đó, và bạn được thoả mãn - lại một cú nhảy
nữa, cú nhảy lượng tử khác, và bạn bắt đầu hỏi về
chân lí, bạn hỏi về Thượng đế. Bạn hỏi câu hỏi tối
thượng chỉ trong trạng thái tối thượng của mạnh khoẻ,
không trước nó. Và thế thì việc tìm kiếm bắt đầu. Bây
giờ điều đó là rất khó; nó khó như trong câu chuyện
này:
Myron Cohen nói về một quí bà, người được hỏi,
"Thưa bà Sadie, nếu bà bắt được một triệu đô la trên
phố, bà sẽ làm gì với nó?"
"Điều đó còn tuỳ," bà Sadie trả lời. "Nếu tôi thấy
nó thuộc vào ai đó rất nghèo, tôi sẽ trả lại nó."
Bây giờ, một triệu đô la cơ đấy! Và quí bà này
nói, "Nếu tôi thấy nó thuộc vào ai đó rất nghèo, tôi sẽ
trả lại nó. Điều đó còn tuỳ; bằng không thì tôi sẽ giữ
lấy nó. Nếu nó thuộc vào người giầu thì phỏng có ích
gì mà trả nó lại?"
Nhưng một triệu đô la thuộc về ai đó rất nghèo
sao? - nhìn vào cái ngớ ngẩn của điều đó.
Tôi chưa hề bắt gặp một người có nhu cầu thấp
hơn chưa được đáp ứng mà lại thực sự truy tìm chân lí
về Thượng đế; không thể được. Tôi cảm thấy tiếc phải
nói vậy, nhưng... chân lí là chân lí, và nó phải được
nói ra cho dù nó làm đau. Tôi không thể làm được gì
cả; nó là vậy. Thế thì ham muốn của người đó vẫn
còn treo quanh - tầng còn chưa được đáp ứng của
người đó. Người đó có thể nói về lời cầu nguyện,
người đó có thể nói về tình yêu, nhưng người đó sẽ
ngụ ý dục. Nếu dục của người đó còn chưa được đáp
ứng, việc nói về tình yêu của người đó sẽ không là về
tình yêu đâu; nó sẽ là về dục còn chưa được đáp ứng.
Người đó có thể dùng từ ‘yêu'; điều đó không liên
quan. Điều đó chẳng tạo ra sự khác biệt nào. Nhưng
nếu bạn đi sâu hơn vào tình yêu của người đó và việc
nói của người đó về tình yêu, bạn sẽ thấy hành động
dục ẩn ở đó.
Không thể nào nhảy lên nhu cầu cao hơn khi cái
thấp hơn còn chưa được đáp ứng. Một thời nào đó
trong quá khứ, Ấn Độ đã là nước tôn giáo - vào thời
của Phật và Mahavira. Nó đã mang tính tôn giáo bởi
vì nó đã là nước giầu nhất trên thế giới. Nó đã được
coi như con chim vàng - thần thoại nhất, giầu có nhất,
xa hoa. Nó đã biết tới thời của nó; nó còn trẻ, đầy sinh
khí và cường tránh. Nó đã ở đỉnh của nó. Không ai có
thể vẫn còn trên đỉnh mãi mãi được. Nó cứ thay đổi
hoài. Vào những ngày đó Ấn Độ đã mang tính tôn
giáo bởi vì nó giầu có. Thế rồi sự giầu có mất đi; Ấn
Độ trở nên ngày một nghèo hơn. Và có logic trong
điều đó.
Bất kì khi nào một nước rất giầu có, nó bắt đầu
trở nên mang tính tôn giáo; khi nó bắt đầu trở nên
mang tính tôn giáo, nó lại trở nên nghèo. Khi nó trở nên nghèo lại khó mà mang tính tôn giáo. Đây là cơ
chế, đây là biện chứng. Sao điều đó lại xảy ra?
Bây giờ nhìn nước Mĩ: Mĩ bây giờ là nước giầu
có nhất trên thế giới, nhưng thế hệ trẻ đang chống lại
công nghệ. Thế hệ trẻ nói về tình yêu, cầu nguyện,
thiền. Nhưng nếu bạn chống lại công nghệ, và nếu
bạn đốt xe Cadillac, Rolls Royce, và bạn bắt đầu sống
như kẻ hành khất, thì bạn trở thành hippies và yippies
và bạn vứt bỏ xã hội, bây giờ điều gì sẽ xảy ra? Nếu
nó xảy ra trên qui mô lớn, Mĩ sẽ trở thành nước nghèo
nhất trên thế giới. Bây giờ nhìn vào biện chứng của
nó: Mĩ đang quan tâm tới tôn giáo, Mĩ đang quan tâm
tới thiền, Mĩ đang quan tâm tới Thượng đế - bởi vì nó
giầu. Bây giờ, một khi bạn trở nên quan tâm tới
Thượng đế bạn nói, "Có cái gì trong của cải? Chẳng
có gì cả. Cuộc sống của người nghèo là đẹp; tôi muốn
là kẻ không nhà như Phật, tôi muốn là người lang
thang. Tôi không muốn tiếp tục với xã hội máy móc
này. Tôi không muốn là một phần của xã hội tiêu thụ
thêm nữa." Thế rồi bạn vứt bỏ; thế rồi phần lớn hơn
của xã hội bị vứt bỏ.
Và bạn là tương lai - bởi vì thế hệ trẻ sẽ phải
quyết định. Thế hệ già chẳng mấy chốc sẽ biến mất.
Và khi thế hệ mới phải quyết định, nó chẳng biết gì về
công nghệ. Bạn sẽ tụt xuống từ giầu có của mình; bạn
sẽ trở thành nghèo. Khi bạn trở thành nghèo, thế thì
bạn sẽ cứ mang tôn giáo, cái đã xảy ra khi bạn còn
giầu, như tàn tích. Thấy điều đó đi: khi bạn còn giầu
thì tôn giáo là đúng bởi vì bạn đã cố gắng để đạt tới
đỉnh cao nhất. Bây giờ bạn đã tụt khỏi sự giầu có, và
bạn đã tụt xuống bởi vì tôn giáo. Bây giờ bạn sẽ mang
tàn tích của tôn giáo hàng thế kỉ. Bạn sẽ cứ nói về
thiền nhưng nó sẽ không ngụ ý gì cả.
Đó là lí do tại sao ở Ấn Độ tàn tích vẫn tiếp diễn.
Ấn Độ đã biết tới đỉnh vàng son. Khi nó biết đỉnh
vàng son này, Phật và Mahavira và Neminatha và tất
cả những người thông minh đều bị đẩy ra khỏi xã hội.
Họ trở thành kẻ hành khất, người lang thang, khất sĩ;
họ bắt đầu ăn xin. Và họ nói, "Điều này tất cả đều là
vô nghĩa. Nhưng cung điện vĩ đại và những giầu có
lớn lao này tất cả đều vô dụng." Và họ cũng đúng: Tôi
không nói họ sai; tôi đơn giản nói cho bạn về cách cơ
chế này vận hành, cách bánh xe vận chuyển. Họ đúng
đấy; họ phải nói điều này, không có cách nào né tránh
nó. Nhưng khi họ nói điều đó thì hàng triệu người bị
thuyết phục. Phật có hàng nghìn đệ tử, và họ tất cả
đều xuất thân từ gia đình giầu có. Họ hoặc là từ gia
đình hoàng gia, hoặc họ từ gia đình rất giầu có. Tất
nhiên, vài người nghèo cũng tới. Nhưng thực tế, vào
thời đó, không ai nghèo cả.
Bây giờ ở Mĩ có người nghèo, nhưng nếu bạn
nhìn vào họ theo chuẩn Ấn Độ, họ lại rất giầu. Ngay
cả người nghèo cũng có thể có xe hơi ở Mĩ. Ngay cả
tài xế của bạn cũng có thể tới trong chiếc xe của anh
ta. Bây giờ, ở Ấn Độ, nghĩ xem người lái xe có xe
riêng của mình! Chẳng ai sẽ tin điều đó: "Thế thì sao
anh ta lại đi lái xe cho ai đó khác? Điều đó là không
thể được!"
Tôi thường trọ ở Indore tại một gia đình người
giầu. Ông ta lần đầu tiên tới Thuỵ Sĩ, và người hướng
dẫn đi cùng ông ấy để chỉ cho ông ấy vài chỗ đã mời
ông ấy về nhà mình. Ông này có ngôi nhà đẹp trên đồi. Người giầu này kể cho tôi - ông ấy tới phương
Tây lần đầu tiên - ông ấy kể lại cho tôi, "Tôi không
thể nào tin nổi, tôi bị sững sờ - bởi vì ông ta có chín
phòng - mà có mỗi vợ và chồng thôi! Và từng phòng
đều có nhà tắm liền kề!" Trong nhà ông ta mà tôi hay
lưu lại, ông ta chỉ có hai phòng có nhà tắm liền kề, và
ông ta là một trong những người giầu nhất ở Indore.
Một phòng cho tôi và một phòng cho ông ấy. Nhà tắm
liền kề là thứ xa xỉ. Ông ấy không thể tin được vào
điều đó; và ông ấy không thể hiểu nổi tại sao người
này lại làm nghề hướng dẫn du lịch. Anh ta có xe
riêng, anh ta có nhà riêng, anh ta có khu vườn đẹp -
thế sao anh ta phải làm việc như người hướng dẫn du
lịch? Người giầu này cảm thấy thương hại và từ bi
cho người nghèo đó.
Ấn Độ đã giầu có; ngay cả người nghèo cũng
giầu. Hàng triệu người đã được Phật và Mahavira
chuyển đạo, và họ tất cả đều ra đi. Nghĩ điều này: nếu
hàng triệu người bỗng nhiên biến thành kẻ ăn xin, chỉ
xã hội rất giầu mới có thể chu cấp được cho họ. Bằng
không, làm sao bạn có thể đảm đương được việc đó?
Ai sẽ cho họ thức ăn? Ai sẽ cho họ chỗ trú ngụ? Họ
tất cả đều được cung cấp chỗ trú ngụ, họ tất cả đều
được chu cấp thức ăn ngon, họ được cho quần áo ấm.
Thực tế Phật phải làm ra qui tắc là họ không nên nhận
nhiều hơn thế này, bằng không mọi người cho quá
nhiều đồ tới mức sẽ khó cho người ăn xin mang tất cả
những tải trọng đó. Cho nên người ta không nên nhận
nhiều hơn thế này - một lượng giới hạn thôi. Và nếu
bạn nhận nhiều hơn, thế thì lập tức bạn phải cho cái gì
đó đi. Nhưng đồ sở hữu của bạn nên ở con số giới
hạn. Có hàng triệu khất sĩ, và Phật đã làm ra qui tắc
cho họ không sở hữu nhiều. Ấn Độ đã là một nước
giầu có, tôn giáo đã nở hoa. Khi tôn giáo nở hoa, bởi
vì chính việc nở hoa của nó mà đất nước này đã trở
thành nghèo. Khi đất nước trở thành nghèo, tôn giáo
tiếp tục như một tàn tích. Bây giờ Ấn Độ không chỉ là
đất nước tôn giáo; tôn giáo chỉ là tàn tích của quá khứ.
Nếu bạn nhìn vào quá khứ, bạn có thể nghĩ rằng
"Vâng, thời nào đó nó đã từng là đất nước tôn giáo."
Nhưng nếu bạn nhìn vào tương lai, nó sẽ là nước cộng
sản, chẳng chóng thì chầy. Nó là một trong các nước
thiên về vật nhất trên thế giới bây giờ.
Bây giờ để tôi nói cho bạn điều khác: khi một
nước trở thành nghèo thì nó trở thành thiên về vật
chất; khi nó trở thành thiên về vật chất thì nó không
bận tâm về tôn giáo chút nào - hay, nhiều nhất, chỉ
chú ý đãi bôi thôi. Thế rồi nó bắt đầu trở thành giầu;
chủ nghĩa vật chất làm cho bạn giầu. Khi bạn lại trở
nên giầu, một ngày nào đó bạn trở nên mang tính tôn
giáo. Và theo cách này bánh xe cứ quay mãi.
Tôn giáo bao giờ cũng dành cho người giầu. Và
tôn giáo tàn tích là rất nguy hiểm: nó không cho phép
bạn thực sự thiên về vật chất, và bạn lại thiên về vật
chất. Nó không cho bạn tự do để là người duy vật
thực sự. Tôi không chống lại chủ nghĩa duy vật, bởi vì
tôi biết rằng chỉ ở đỉnh cao nhất của chủ nghĩa duy vật
thì tôn giáo mới xảy ra.
Karl Marx đã tiên đoán rằng nước giầu nhất của
thế giới sẽ trở thành cộng sản. Nhưng ông ấy sai; tiên
đoán của ông ấy sai. Nó sai bởi vì ông ấy chưa bao
giờ hiểu biện chứng thực của xã hội, ông ấy chỉ hiểu
cấu trúc kinh tế. Nếu mà ông ấy đúng thì Mĩ phải đã là cộng sản rồi; không phải Trung Quốc, không phải
Nga. Cả hai đều là những nước nghèo, nghèo nhất.
Karl Marx sai.
Điều tôi nói còn đúng hơn: nước giầu không bao
giờ có thể trở thành cộng sản được; chỉ nước nghèo
mới trở thành cộng sản. Nước giầu trở thành tôn giáo,
không cộng sản. Nước nghèo trở thành cộng sản -
nhưng đây là cách nó là vậy. Tôi không nói nó phải
như vậy: tôi không nói gì về cái đáng phải là và cái
không đáng phải là. Tôi đơn giản nói cái đang đó; đây
là cơ chế. Bây giờ nếu Nga thực sự trở nên giầu một
ngày nào đó, nó sẽ mất tiếp xúc với chủ nghĩa cộng
sản của nó. Đó là lí do tại sao lại có xung đột giữa
Trung Quốc và Nga: Nga giầu hơn Trung Quốc.
Trung Quốc thực sự là nước của người nghèo, và chỉ
người nghèo mới có thể là người duy vật. Bây giờ,
với Trung Quốc, Nga dường như là tư sản. Họ không
muốn có liên quan gì với Nga cả; nó đã là nước tư sản
rồi. Chẳng chóng thì chầy khi Nga trở nên giầu hơn...
Điều đó nhất định xảy ra: khi bạn trở thành duy vật,
công nghệ, khoa học, bạn trở nên giầu. Khi bạn trở
nên giầu, bỗng nhiên tôn giáo bắt đầu nở hoa.
Ở Nga, bạn sẽ ngạc nhiên mà biết rằng có những
tầng lớp thượng lưu bí mật bây giờ đang tụ tập đâu đó
ở chỗ riêng tư, cầu nguyện, thiền - bởi vì bây giờ điều
đó là bất hợp pháp. Bạn không thể cầu nguyện ở chỗ
công cộng được, bạn không thể nói về thiền ở chỗ
công cộng được. Nhưng có những tầng lớp thượng
lưu, và mọi người liều mạng chỉ để ở cùng nhau và
nói về Jesus và Phật. Nhưng họ tất cả đều là các tầng
lớp thượng lưu bí mật.
Câu hỏi cuối cùng: Nó là từ Yatri.
Với việc ghi âm.... Osho ơi, hai ngày trước, với
những lí do rõ ràng tâm linh, thầy đã nhận nói chỉ
năm nghìn lời vừa phải mỗi ngày. Theo quan
điểm khoa học thuần tuý, phát biểu này dường
như chứa sự không chính xác nào đó. Con số thực
tế - và điều này thì bất kì người chép lại, người
biên tập hay người ghi băng sẽ kiểm chứng độc
lập - là xấp xỉ ba lần số đó, tính cả bài nói buổi
sáng và tâm tình buổi tối. Điều này nghĩa là một
trăm lẻ năm nghìn từ được nói ra mỗi tuần, và
tổng số rộng rãi quãng năm triệu năm trăm nghìn
từ được trao cho chúng tôi trong một năm. Trong
ba năm ngắn ngủi một chuỗi các lời như vậy quả
thực đã ôm trọn quả đất. Đây có phải là bản ghi
âm lời của người đã chứng ngộ không? Chúng tôi
chắc chắn thầy cần cơ hội để kiểm chứng hay bác
bẻ những tuyên bố ngông cuồng.
Chúng không ngông cuồng đâu, và tôi tuyệt đối
đồng ý với bạn, Yatri. Nhưng, thầy bao giờ cũng có
cách của mình để trốn thoát; bạn không thể bắt được
thầy dễ dàng thế đâu. Và thầy bao giờ cũng có thể
mang cái bí truyền nào đó vào trong nó.
Vâng, mười lăm nghìn lời được nói ra: nhớ, tôi
không nói tôi đang nói... Mười lăm nghìn lời mỗi ngày được nói ra: năm nghìn từ thân thể, năm nghìn
từ tâm trí, năm nghìn từ tôi!
Để tôi kể cho bạn một giai thoại:
Báo gấm thuyết phục mèo dạy cho nó cách vồ
mồi. Sau vài thực nghiệm thành công với rệp và sâu
bọ, báo gấm, muốn lấy miếng ăn khai vị của nó, quyết
định thử kĩ thuật mới với bản thân mèo. Tuy nhiên
mèo đã nhảy tót khỏi mối nguy hiểm như tia chớp, và
báo gấm rơi thành một đống. "Điều đó là không công
bằng!" báo gấm rên rỉ. "Thầy đã không dạy tôi thủ
đoạn đó."
"Thầy khôn," mèo nhắc nhở nó, "không bao giờ
dạy cho trò mọi thủ đoạn của mình đâu nhé."
Nhớ điều đó.
Và Yatri là phải: toán học của tôi kém đấy. Nó
bao giờ cũng là vậy. Cho nên bất kì khi nào dẫn tới
toán học là tôi bao giờ cũng đồng ý với bạn. Nhưng
siêu hình lại có cách riêng của nó để thoát khỏi mọi
vướng mắc. Đó là lí do tại sao tôi có thể dễ dàng tự
mâu thuẫn với mình.
Tôi nói chỉ năm nghìn lời một ngày.
bạn nghe điều gì đó khác.
Ba bà già nhỏ bé, đáng yêu nhưng điếc, gặp nhau
ở siêu thị.
"Một ngày đẹp," một bà nói.
"Không, đây là ngày thứ ba," bà khác nói.
"Tôi khát nữa," bà thứ ba nói. "Chúng ta đi uống
trà đi."
Đây là cách mọi sự truyền đạt giữa tôi và bạn. Tôi
nói điều gì đó, bạn nghe điều gì đó, và thế rồi bạn cứ
hỏi và tôi cứ trả lời...
Hai anh chàng nói chuyện: Một người nói, "Tớ
lấy vợ bởi vì tớ mệt mỏi phải đi tới hiệu giặt tự động,
đi ăn tại tiệm ăn, và đi tất thủng." Anh chàng kia nói,
"Thế thì buồn cười thật. Tớ li dị bởi cùng lí do đó."
Khi tôi nói người nghèo không thể mang tính tôn
giáo được, điều đó gây tổn thương - và đặc biệt là ở
một nước như Ấn Độ, nước nghèo. Nó làm tổn
thương nhiều lắm, mà còn hơn nữa vì Ấn Độ vẫn nghĩ
rằng nó là nước tôn giáo, còn tôi lại nói người nghèo
không thể mang tính tôn giáo. Đất nước này nghèo và
lại giả vờ là giầu. Điều đó gây tổn thương sâu lắm; nó
làm đau bản ngã. Nhưng cố hiểu đi.
Có cấp bậc, và chừng nào bạn còn chưa hoàn
thành các nhu cầu mức thấp trước, thì nhu cầu mức
cao không nảy sinh. Trong cuộc sống bạn tuân theo
qui tắc này một cách rất số học: đứa trẻ phải đi tới
trường phổ thông cơ sở, rồi tới trường trung học, rồi
tới trường phân ban, rồi tới cao đẳng, rồi tới đại học.
Có cấp bậc. Nếu ai đó nói, "Tôi muốn vào thẳng đại
học," bạn sẽ không cho phép. Bạn sẽ nói, "Trước hết
anh phải hoàn thành vài yêu cầu đã."
Thượng đế là chân lí tối thượng, và bây giờ mọi
người đều nghĩ mình phải có khả năng tiếp cận thẳng
và rằng phải không có yêu cầu nào. Điều này tuyệt
đối vô nghĩa. Với tôi, nhu cầu vật lí của bạn cần phải
được đáp ứng trước. Thân thể bạn phải ở trong mãn
nguyện sâu sắc, trong lành mạnh. Khi thân thể hoàn
toàn khoẻ, mạnh khoẻ, có vui vẻ thích của riêng nó,
giống như chiếc xe hơi rù rù ngon lành - không rối
loạn, không ồn ào... Tôi không nói về xe hơi Ấn Độ
đâu.
Họ nói rằng khi nhà chế tạo xe Ambassador chết,
khi Birla chết, người tiếp đón ông ấy ở cổng trời đã
rất giận dữ. Ông này nói, "Chúng tôi đã nhận nhiều
lời phàn nàn về xe của ông, xe Ambassador này: rằng
ngoại trừ còi xe, toàn thể cỗ máy gây tiếng động ghê
lắm!"
Khi chiếc xe thực sự chạy rù rù ngon lành và cỗ
máy có nhịp điệu cho nó, thì có lành mạnh. Khi thân
thể bạn đang rù rù theo cách hài hoà, âm nhạc, khi
mọi thứ khớp với nhau, khi không có gì sai và bạn
đơn giản hạnh phúc với thân thể, bỗng nhiên có sự
bùng phát năng lượng. Bạn bắt đầu tìm kiếm các đối tượng thẩm mĩ: nghệ thuật, âm nhạc, thơ ca, hội hoạ.
Bỗng nhiên bạn trở nên quan tâm tới Picasso,
Michaelangelo, Mozart. Bỗng nhiên khiếu thẩm mĩ
của bạn bắt đầu phát triển về cái gì đó đẹp.
Khi tâm trí bạn cũng rù rù, khi tâm trí bạn cũng
trong lành mạnh - âm nhạc có đó, thơ ca có đó, cái
đẹp có đó, và bạn được thoả mãn - lại một cú nhảy
nữa, cú nhảy lượng tử khác, và bạn bắt đầu hỏi về
chân lí, bạn hỏi về Thượng đế. Bạn hỏi câu hỏi tối
thượng chỉ trong trạng thái tối thượng của mạnh khoẻ,
không trước nó. Và thế thì việc tìm kiếm bắt đầu. Bây
giờ điều đó là rất khó; nó khó như trong câu chuyện
này:
Myron Cohen nói về một quí bà, người được hỏi,
"Thưa bà Sadie, nếu bà bắt được một triệu đô la trên
phố, bà sẽ làm gì với nó?"
"Điều đó còn tuỳ," bà Sadie trả lời. "Nếu tôi thấy
nó thuộc vào ai đó rất nghèo, tôi sẽ trả lại nó."
Bây giờ, một triệu đô la cơ đấy! Và quí bà này
nói, "Nếu tôi thấy nó thuộc vào ai đó rất nghèo, tôi sẽ
trả lại nó. Điều đó còn tuỳ; bằng không thì tôi sẽ giữ
lấy nó. Nếu nó thuộc vào người giầu thì phỏng có ích
gì mà trả nó lại?"
Nhưng một triệu đô la thuộc về ai đó rất nghèo
sao? - nhìn vào cái ngớ ngẩn của điều đó.
Tôi chưa hề bắt gặp một người có nhu cầu thấp
hơn chưa được đáp ứng mà lại thực sự truy tìm chân lí
về Thượng đế; không thể được. Tôi cảm thấy tiếc phải
nói vậy, nhưng... chân lí là chân lí, và nó phải được
nói ra cho dù nó làm đau. Tôi không thể làm được gì
cả; nó là vậy. Thế thì ham muốn của người đó vẫn
còn treo quanh - tầng còn chưa được đáp ứng của
người đó. Người đó có thể nói về lời cầu nguyện,
người đó có thể nói về tình yêu, nhưng người đó sẽ
ngụ ý dục. Nếu dục của người đó còn chưa được đáp
ứng, việc nói về tình yêu của người đó sẽ không là về
tình yêu đâu; nó sẽ là về dục còn chưa được đáp ứng.
Người đó có thể dùng từ ‘yêu'; điều đó không liên
quan. Điều đó chẳng tạo ra sự khác biệt nào. Nhưng
nếu bạn đi sâu hơn vào tình yêu của người đó và việc
nói của người đó về tình yêu, bạn sẽ thấy hành động
dục ẩn ở đó.
Không thể nào nhảy lên nhu cầu cao hơn khi cái
thấp hơn còn chưa được đáp ứng. Một thời nào đó
trong quá khứ, Ấn Độ đã là nước tôn giáo - vào thời
của Phật và Mahavira. Nó đã mang tính tôn giáo bởi
vì nó đã là nước giầu nhất trên thế giới. Nó đã được
coi như con chim vàng - thần thoại nhất, giầu có nhất,
xa hoa. Nó đã biết tới thời của nó; nó còn trẻ, đầy sinh
khí và cường tránh. Nó đã ở đỉnh của nó. Không ai có
thể vẫn còn trên đỉnh mãi mãi được. Nó cứ thay đổi
hoài. Vào những ngày đó Ấn Độ đã mang tính tôn
giáo bởi vì nó giầu có. Thế rồi sự giầu có mất đi; Ấn
Độ trở nên ngày một nghèo hơn. Và có logic trong
điều đó.
Bất kì khi nào một nước rất giầu có, nó bắt đầu
trở nên mang tính tôn giáo; khi nó bắt đầu trở nên
mang tính tôn giáo, nó lại trở nên nghèo. Khi nó trở nên nghèo lại khó mà mang tính tôn giáo. Đây là cơ
chế, đây là biện chứng. Sao điều đó lại xảy ra?
Bây giờ nhìn nước Mĩ: Mĩ bây giờ là nước giầu
có nhất trên thế giới, nhưng thế hệ trẻ đang chống lại
công nghệ. Thế hệ trẻ nói về tình yêu, cầu nguyện,
thiền. Nhưng nếu bạn chống lại công nghệ, và nếu
bạn đốt xe Cadillac, Rolls Royce, và bạn bắt đầu sống
như kẻ hành khất, thì bạn trở thành hippies và yippies
và bạn vứt bỏ xã hội, bây giờ điều gì sẽ xảy ra? Nếu
nó xảy ra trên qui mô lớn, Mĩ sẽ trở thành nước nghèo
nhất trên thế giới. Bây giờ nhìn vào biện chứng của
nó: Mĩ đang quan tâm tới tôn giáo, Mĩ đang quan tâm
tới thiền, Mĩ đang quan tâm tới Thượng đế - bởi vì nó
giầu. Bây giờ, một khi bạn trở nên quan tâm tới
Thượng đế bạn nói, "Có cái gì trong của cải? Chẳng
có gì cả. Cuộc sống của người nghèo là đẹp; tôi muốn
là kẻ không nhà như Phật, tôi muốn là người lang
thang. Tôi không muốn tiếp tục với xã hội máy móc
này. Tôi không muốn là một phần của xã hội tiêu thụ
thêm nữa." Thế rồi bạn vứt bỏ; thế rồi phần lớn hơn
của xã hội bị vứt bỏ.
Và bạn là tương lai - bởi vì thế hệ trẻ sẽ phải
quyết định. Thế hệ già chẳng mấy chốc sẽ biến mất.
Và khi thế hệ mới phải quyết định, nó chẳng biết gì về
công nghệ. Bạn sẽ tụt xuống từ giầu có của mình; bạn
sẽ trở thành nghèo. Khi bạn trở thành nghèo, thế thì
bạn sẽ cứ mang tôn giáo, cái đã xảy ra khi bạn còn
giầu, như tàn tích. Thấy điều đó đi: khi bạn còn giầu
thì tôn giáo là đúng bởi vì bạn đã cố gắng để đạt tới
đỉnh cao nhất. Bây giờ bạn đã tụt khỏi sự giầu có, và
bạn đã tụt xuống bởi vì tôn giáo. Bây giờ bạn sẽ mang
tàn tích của tôn giáo hàng thế kỉ. Bạn sẽ cứ nói về
thiền nhưng nó sẽ không ngụ ý gì cả.
Đó là lí do tại sao ở Ấn Độ tàn tích vẫn tiếp diễn.
Ấn Độ đã biết tới đỉnh vàng son. Khi nó biết đỉnh
vàng son này, Phật và Mahavira và Neminatha và tất
cả những người thông minh đều bị đẩy ra khỏi xã hội.
Họ trở thành kẻ hành khất, người lang thang, khất sĩ;
họ bắt đầu ăn xin. Và họ nói, "Điều này tất cả đều là
vô nghĩa. Nhưng cung điện vĩ đại và những giầu có
lớn lao này tất cả đều vô dụng." Và họ cũng đúng: Tôi
không nói họ sai; tôi đơn giản nói cho bạn về cách cơ
chế này vận hành, cách bánh xe vận chuyển. Họ đúng
đấy; họ phải nói điều này, không có cách nào né tránh
nó. Nhưng khi họ nói điều đó thì hàng triệu người bị
thuyết phục. Phật có hàng nghìn đệ tử, và họ tất cả
đều xuất thân từ gia đình giầu có. Họ hoặc là từ gia
đình hoàng gia, hoặc họ từ gia đình rất giầu có. Tất
nhiên, vài người nghèo cũng tới. Nhưng thực tế, vào
thời đó, không ai nghèo cả.
Bây giờ ở Mĩ có người nghèo, nhưng nếu bạn
nhìn vào họ theo chuẩn Ấn Độ, họ lại rất giầu. Ngay
cả người nghèo cũng có thể có xe hơi ở Mĩ. Ngay cả
tài xế của bạn cũng có thể tới trong chiếc xe của anh
ta. Bây giờ, ở Ấn Độ, nghĩ xem người lái xe có xe
riêng của mình! Chẳng ai sẽ tin điều đó: "Thế thì sao
anh ta lại đi lái xe cho ai đó khác? Điều đó là không
thể được!"
Tôi thường trọ ở Indore tại một gia đình người
giầu. Ông ta lần đầu tiên tới Thuỵ Sĩ, và người hướng
dẫn đi cùng ông ấy để chỉ cho ông ấy vài chỗ đã mời
ông ấy về nhà mình. Ông này có ngôi nhà đẹp trên đồi. Người giầu này kể cho tôi - ông ấy tới phương
Tây lần đầu tiên - ông ấy kể lại cho tôi, "Tôi không
thể nào tin nổi, tôi bị sững sờ - bởi vì ông ta có chín
phòng - mà có mỗi vợ và chồng thôi! Và từng phòng
đều có nhà tắm liền kề!" Trong nhà ông ta mà tôi hay
lưu lại, ông ta chỉ có hai phòng có nhà tắm liền kề, và
ông ta là một trong những người giầu nhất ở Indore.
Một phòng cho tôi và một phòng cho ông ấy. Nhà tắm
liền kề là thứ xa xỉ. Ông ấy không thể tin được vào
điều đó; và ông ấy không thể hiểu nổi tại sao người
này lại làm nghề hướng dẫn du lịch. Anh ta có xe
riêng, anh ta có nhà riêng, anh ta có khu vườn đẹp -
thế sao anh ta phải làm việc như người hướng dẫn du
lịch? Người giầu này cảm thấy thương hại và từ bi
cho người nghèo đó.
Ấn Độ đã giầu có; ngay cả người nghèo cũng
giầu. Hàng triệu người đã được Phật và Mahavira
chuyển đạo, và họ tất cả đều ra đi. Nghĩ điều này: nếu
hàng triệu người bỗng nhiên biến thành kẻ ăn xin, chỉ
xã hội rất giầu mới có thể chu cấp được cho họ. Bằng
không, làm sao bạn có thể đảm đương được việc đó?
Ai sẽ cho họ thức ăn? Ai sẽ cho họ chỗ trú ngụ? Họ
tất cả đều được cung cấp chỗ trú ngụ, họ tất cả đều
được chu cấp thức ăn ngon, họ được cho quần áo ấm.
Thực tế Phật phải làm ra qui tắc là họ không nên nhận
nhiều hơn thế này, bằng không mọi người cho quá
nhiều đồ tới mức sẽ khó cho người ăn xin mang tất cả
những tải trọng đó. Cho nên người ta không nên nhận
nhiều hơn thế này - một lượng giới hạn thôi. Và nếu
bạn nhận nhiều hơn, thế thì lập tức bạn phải cho cái gì
đó đi. Nhưng đồ sở hữu của bạn nên ở con số giới
hạn. Có hàng triệu khất sĩ, và Phật đã làm ra qui tắc
cho họ không sở hữu nhiều. Ấn Độ đã là một nước
giầu có, tôn giáo đã nở hoa. Khi tôn giáo nở hoa, bởi
vì chính việc nở hoa của nó mà đất nước này đã trở
thành nghèo. Khi đất nước trở thành nghèo, tôn giáo
tiếp tục như một tàn tích. Bây giờ Ấn Độ không chỉ là
đất nước tôn giáo; tôn giáo chỉ là tàn tích của quá khứ.
Nếu bạn nhìn vào quá khứ, bạn có thể nghĩ rằng
"Vâng, thời nào đó nó đã từng là đất nước tôn giáo."
Nhưng nếu bạn nhìn vào tương lai, nó sẽ là nước cộng
sản, chẳng chóng thì chầy. Nó là một trong các nước
thiên về vật nhất trên thế giới bây giờ.
Bây giờ để tôi nói cho bạn điều khác: khi một
nước trở thành nghèo thì nó trở thành thiên về vật
chất; khi nó trở thành thiên về vật chất thì nó không
bận tâm về tôn giáo chút nào - hay, nhiều nhất, chỉ
chú ý đãi bôi thôi. Thế rồi nó bắt đầu trở thành giầu;
chủ nghĩa vật chất làm cho bạn giầu. Khi bạn lại trở
nên giầu, một ngày nào đó bạn trở nên mang tính tôn
giáo. Và theo cách này bánh xe cứ quay mãi.
Tôn giáo bao giờ cũng dành cho người giầu. Và
tôn giáo tàn tích là rất nguy hiểm: nó không cho phép
bạn thực sự thiên về vật chất, và bạn lại thiên về vật
chất. Nó không cho bạn tự do để là người duy vật
thực sự. Tôi không chống lại chủ nghĩa duy vật, bởi vì
tôi biết rằng chỉ ở đỉnh cao nhất của chủ nghĩa duy vật
thì tôn giáo mới xảy ra.
Karl Marx đã tiên đoán rằng nước giầu nhất của
thế giới sẽ trở thành cộng sản. Nhưng ông ấy sai; tiên
đoán của ông ấy sai. Nó sai bởi vì ông ấy chưa bao
giờ hiểu biện chứng thực của xã hội, ông ấy chỉ hiểu
cấu trúc kinh tế. Nếu mà ông ấy đúng thì Mĩ phải đã là cộng sản rồi; không phải Trung Quốc, không phải
Nga. Cả hai đều là những nước nghèo, nghèo nhất.
Karl Marx sai.
Điều tôi nói còn đúng hơn: nước giầu không bao
giờ có thể trở thành cộng sản được; chỉ nước nghèo
mới trở thành cộng sản. Nước giầu trở thành tôn giáo,
không cộng sản. Nước nghèo trở thành cộng sản -
nhưng đây là cách nó là vậy. Tôi không nói nó phải
như vậy: tôi không nói gì về cái đáng phải là và cái
không đáng phải là. Tôi đơn giản nói cái đang đó; đây
là cơ chế. Bây giờ nếu Nga thực sự trở nên giầu một
ngày nào đó, nó sẽ mất tiếp xúc với chủ nghĩa cộng
sản của nó. Đó là lí do tại sao lại có xung đột giữa
Trung Quốc và Nga: Nga giầu hơn Trung Quốc.
Trung Quốc thực sự là nước của người nghèo, và chỉ
người nghèo mới có thể là người duy vật. Bây giờ,
với Trung Quốc, Nga dường như là tư sản. Họ không
muốn có liên quan gì với Nga cả; nó đã là nước tư sản
rồi. Chẳng chóng thì chầy khi Nga trở nên giầu hơn...
Điều đó nhất định xảy ra: khi bạn trở thành duy vật,
công nghệ, khoa học, bạn trở nên giầu. Khi bạn trở
nên giầu, bỗng nhiên tôn giáo bắt đầu nở hoa.
Ở Nga, bạn sẽ ngạc nhiên mà biết rằng có những
tầng lớp thượng lưu bí mật bây giờ đang tụ tập đâu đó
ở chỗ riêng tư, cầu nguyện, thiền - bởi vì bây giờ điều
đó là bất hợp pháp. Bạn không thể cầu nguyện ở chỗ
công cộng được, bạn không thể nói về thiền ở chỗ
công cộng được. Nhưng có những tầng lớp thượng
lưu, và mọi người liều mạng chỉ để ở cùng nhau và
nói về Jesus và Phật. Nhưng họ tất cả đều là các tầng
lớp thượng lưu bí mật.
Câu hỏi cuối cùng: Nó là từ Yatri.
Với việc ghi âm.... Osho ơi, hai ngày trước, với
những lí do rõ ràng tâm linh, thầy đã nhận nói chỉ
năm nghìn lời vừa phải mỗi ngày. Theo quan
điểm khoa học thuần tuý, phát biểu này dường
như chứa sự không chính xác nào đó. Con số thực
tế - và điều này thì bất kì người chép lại, người
biên tập hay người ghi băng sẽ kiểm chứng độc
lập - là xấp xỉ ba lần số đó, tính cả bài nói buổi
sáng và tâm tình buổi tối. Điều này nghĩa là một
trăm lẻ năm nghìn từ được nói ra mỗi tuần, và
tổng số rộng rãi quãng năm triệu năm trăm nghìn
từ được trao cho chúng tôi trong một năm. Trong
ba năm ngắn ngủi một chuỗi các lời như vậy quả
thực đã ôm trọn quả đất. Đây có phải là bản ghi
âm lời của người đã chứng ngộ không? Chúng tôi
chắc chắn thầy cần cơ hội để kiểm chứng hay bác
bẻ những tuyên bố ngông cuồng.
Chúng không ngông cuồng đâu, và tôi tuyệt đối
đồng ý với bạn, Yatri. Nhưng, thầy bao giờ cũng có
cách của mình để trốn thoát; bạn không thể bắt được
thầy dễ dàng thế đâu. Và thầy bao giờ cũng có thể
mang cái bí truyền nào đó vào trong nó.
Vâng, mười lăm nghìn lời được nói ra: nhớ, tôi
không nói tôi đang nói... Mười lăm nghìn lời mỗi ngày được nói ra: năm nghìn từ thân thể, năm nghìn
từ tâm trí, năm nghìn từ tôi!
Để tôi kể cho bạn một giai thoại:
Báo gấm thuyết phục mèo dạy cho nó cách vồ
mồi. Sau vài thực nghiệm thành công với rệp và sâu
bọ, báo gấm, muốn lấy miếng ăn khai vị của nó, quyết
định thử kĩ thuật mới với bản thân mèo. Tuy nhiên
mèo đã nhảy tót khỏi mối nguy hiểm như tia chớp, và
báo gấm rơi thành một đống. "Điều đó là không công
bằng!" báo gấm rên rỉ. "Thầy đã không dạy tôi thủ
đoạn đó."
"Thầy khôn," mèo nhắc nhở nó, "không bao giờ
dạy cho trò mọi thủ đoạn của mình đâu nhé."
Nhớ điều đó.
Và Yatri là phải: toán học của tôi kém đấy. Nó
bao giờ cũng là vậy. Cho nên bất kì khi nào dẫn tới
toán học là tôi bao giờ cũng đồng ý với bạn. Nhưng
siêu hình lại có cách riêng của nó để thoát khỏi mọi
vướng mắc. Đó là lí do tại sao tôi có thể dễ dàng tự
mâu thuẫn với mình.
Tôi nói chỉ năm nghìn lời một ngày.
Câu hỏi thứ nhất
Tôi có những thoáng nhìn về cách thức đau tâm
lí, mang tính tồn tại được tạo ra bởi bản ngã. Nó
là nhân tạo, và nó có thể được hoàn tác. Nhưng
về đau vật lí thì sao: Sao nó lại có đó? Đó có phải
là một phần của việc chết không? Tôi cảm thấy
tôi không sợ cái chết nhiều như tôi sợ đau vật lí,
lão suy, tuổi già.
Tôi có những thoáng nhìn về cách thức đau tâm
lí, mang tính tồn tại được tạo ra bởi bản ngã. Nó
là nhân tạo, và nó có thể được hoàn tác. Nhưng
về đau vật lí thì sao: Sao nó lại có đó? Đó có phải
là một phần của việc chết không? Tôi cảm thấy
tôi không sợ cái chết nhiều như tôi sợ đau vật lí,
lão suy, tuổi già.
Đau tâm lí có thể được làm tan biến; và chỉ đau
tâm lí mới có thể được làm tan biến. Các đau đớn
khác, đau vật lí, là một phần của sống và chết; không
có cách khác để làm tan biến nó. Nhưng nó không bao
giờ tạo ra vấn đề. Bạn đã bao giờ để ý chưa? - vấn đề
chỉ là khi bạn nghĩ về nó. Nếu bạn nghĩ về tuổi già
bạn trở nên sợ hãi, nhưng người già lại không run rẩy.
Nếu bạn nghĩ về bệnh tật bạn trở nên sợ hãi, nhưng
khi bệnh tật đã xảy ra rồi, thì không có sợ hãi, không
có vấn đề. Người ta chấp nhận nó như một sự kiện.
Vấn đề thực bao giờ cũng mang tính tâm lí. Đau vật lí
là một phần của cuộc sống. Khi bạn bắt đầu nghĩ về
nó, nó không còn là đau vật lí chút nào; nó đã trở
thành tâm lí. Bạn nghĩ về cái chết; có nỗi sợ. Nhưng
khi cái chết thực tế xảy ra thì không có sợ. Sợ bao giờ
cũng là về cái gì đó trong tương lai. Sợ hãi chưa bao
giờ tồn tại trong khoảnh khắc hiện tại.
Nếu bạn đi ra mặt trận trong chiến tranh, bạn sẽ
sợ hãi, bạn sẽ rất e sợ. Bạn sẽ run rẩy, bạn sẽ không
thể ngủ được: nhiều ác mộng sẽ ám ảnh bạn. Nhưng
một khi bạn ở mặt trận rồi - hỏi người lính - một khi
bạn ở mặt trận rồi, bạn quên mất tất cả về nó. Đạn có
thể bay qua bạn và bạn có thể tận hưởng bữa trưa của
mình; và bom có thể rơi và bạn có thể chơi bài.
Bạn có thể hỏi Gurudayal. Anh ấy đã trong chiến
tranh, anh ấy đã ở mặt trận, anh ấy đã là người lính;
anh ấy biết: nỗi sợ là về tương lai. Thế thì vấn đề
không mang tính vật lí - bởi vì nỗi sợ tồn tại trong
tâm lí của bạn. Khi đau là vật lí, thực tế, thì không có
vấn đề về nó.
Thực tại chưa bao giờ tới như vấn đề; chính là ý
tưởng về thực tại mới tạo ra vấn đề.
Cho nên điều đầu tiên cần được hiểu là: nếu bạn
có thể làm tan biến nỗi đau tâm lí, thì không vấn đề nào còn lại. Thế thì bạn bắt đầu sống trong khoảnh
khắc. 'Tâm lí' nghĩa là: về quá khứ, về tương lai, chưa
bao giờ về hiện tại. Tâm trí chưa bao giờ tồn tại trong
hiện tại. Trong hiện tại thực tại tồn tại, không phải là
tâm trí. Tâm trí tồn tại trong quá khứ và tương lai, và
trong quá khứ và tương lai thực tại không tồn tại.
Thực tế, tâm trí và thực tại chưa bao giờ bắt gặp nhau.
Chúng chưa bao giờ thấy mặt nhau. Thực tại vẫn còn
không được biết tới cho tâm trí, và tâm trí vẫn còn
không được biết cho thực tại.
Có một chuyện ngụ ngôn cổ...
Nữ thần bóng tối tới Thượng đế và nói, "Thôi đủ
rồi! Mặt trời của ngài cứ ám ảnh tôi mãi, cứ săn đuổi
tôi hoài. Tôi không bao giờ có thể nghỉ ngơi được; bất
kì khi nào tôi đi nghỉ thì ông ta lại có đấy, và tôi lại
phải chạy trốn đi. Và tôi đã chẳng làm gì sai trái với
ông ấy cả. Điều này là bất công. Và tôi phải tới ngài
để đòi công bằng."
Điều đó hoàn toàn đúng; lời phàn nàn là đúng.
Và Thượng đế triệu mặt trời tới và hỏi mặt trời,
"Sao ông cứ săn đuổi nữ thần đáng thương này, nữ
thần bóng tối? Cô ấy đã làm gì với ông?"
Mặt trời nói, "Tôi đâu có biết cô ấy chút nào. Tôi
chưa bao giờ gặp cô ấy. Ngài cứ gọi cô ấy ra trước tôi
mà xem; chỉ thế thì tôi mới có thể nói được cái gì đó.
Tôi không nhớ đã làm gì sai với cô ấy, bởi vì tôi
không biết cô ấy. Chúng tôi không quen nhau. Chẳng
ai đã bao giờ giới thiệu chúng tôi cho nhau, chúng tôi
thậm chí còn chưa quen biết. Đây là lần đầu tiên từ
ngài mà tôi mới biết tới người đàn bà này, nữ thần
bóng tối này. Xin ngài hãy triệu cô ấy tới!"
Việc này vẫn còn treo đấy - bởi vì Thượng đế
không thể nào triệu được nữ thần bóng tối tới trước
thần mặt trời. Họ không thể cùng tồn tại với nhau
được, họ không thể đương đầu với nhau được. Khi
bóng tối có đó, mặt trời không thể có được; khi mặt
trời có đó, bóng tối không thể có được.
Đích xác cùng điều đó là mối quan hệ giữa tâm trí
và thực tại: tâm lí là vấn đề, thực tại chưa bao giờ là
vấn đề. Bạn chỉ làm tan biến vấn đề tâm lí của mình
thôi - và chúng được tan biến bằng cách làm tan biến
trung tâm của tất cả chúng: bản ngã. Một khi bạn
không coi bản thân mình tách rời khỏi sự tồn tại, thì
vấn đề đơn giản bay hơi đi, như giọt sương biến mất
vào buổi sáng khi mặt trời lên, thậm chí không để lại
dấu vết nào đằng sau. Chúng đơn giản biến mất.
Đau vật lí sẽ vẫn còn, nhưng lần nữa tôi sẽ nhấn
mạnh rằng nó chưa bao giờ là vấn đề cho bất kì ai cả.
Nếu chân bạn bị gẫy, thì nó bị gẫy. Đấy không phải là
vấn đề. Vấn đề chỉ là trong tưởng tượng của bạn:
"Nếu chân tôi bị gẫy, thế thì tôi sẽ làm gì đây? Và làm
sao tôi tránh được, hay làm sao tôi hành động và làm
việc theo cách của mình để chân tôi không bao giờ bị
gẫy?" Bây giờ, nếu bạn trở nên sợ hãi về những điều
như vậy thì bạn không thể sống được, bởi vì chân bạn
có thể bị gẫy chứ, cổ bạn có thể bị gẫy chứ, mắt bạn
có thể bị mù chứ. Bất kì cái gì cũng đều có thể cả;
hàng triệu điều là có thể. Nếu bạn trở nên bị ám ảnh
với tất cả những vấn đề này, mà đều có thể cả... tôi không nói chúng là không thể có. Chúng tất cả đều có
thể. Bất kì điều gì đã từng xảy ra cho bất kì người
nào, đều có thể xảy ra cho bạn. Ung thư có thể xảy ra,
lao có thể xảy ra, chết có thể xảy ra; mọi thứ đều có
thể. Con người là mong manh. Bạn có thể đi ra ngoài
đường và bạn có thể bị xe tông phải.
Tôi không nói đừng đi ra ngoài đường. Bạn có thể
ngồi trong phòng và mái có thể sụp xuống. Chẳng có
cách nào cứu bạn toàn bộ và hoàn hảo. Bạn có thể
nằm dài trên giường, nhưng bạn có biết rằng chín
mươi bẩy phần trăm mọi người đều chết trên giường
không? Đó là chỗ nguy hiểm nhất đấy! Tránh nó
nhiều nhất có thể được; đừng bao giờ lên giường.
Chín mươi bẩy phần trăm mọi người đều chết trên
giường. Ngay cả đi bằng máy bay cũng không nguy
hiểm như vậy; ở trên giường còn nguy hiểm hơn. Và
nhớ, nhiều người chết ban đêm hơn... cho nên, có run
rẩy. Thế thì vấn đề là tuỳ ở bạn. Thế thì bạn sẽ không
có khả năng sống chút nào.
Các vấn đề tâm lí là những vấn đề duy nhất. Bạn
có thể trở nên hoang tưởng, bạn có thể trở nên chia
chẻ, bạn có thể trở nên bị tê liệt bởi vì sợ hãi - nhưng
điều này chẳng có liên quan gì tới thực tại cả.
Bạn thấy người mù bước đi trên phố một cách
hoàn hảo; mù trong bản thân nó không phải là vấn đề.
Bạn có thể thấy người ăn xin - chân họ bị gẫy, tay họ
mất rồi, và dẫu vậy vẫn cười, vẫn buôn chuyện với
nhau, vẫn nói về đàn bà, đưa ra nhận xét, hát lên giai
điệu. Quan sát cuộc sống: cuộc sống chưa bao giờ là
vấn đề. Con người có khả năng vô cùng để điều chỉnh
theo sự kiện, nhưng con người không có khả năng
điều chỉnh theo tương lai. Một khi bạn cố gắng tự bảo
vệ mình và làm an toàn mình trong tương lai, thế thì
bạn sẽ trong rối loạn, trong hỗn loạn. Bạn sẽ bắt đầu
rời ra. Và thế rồi có cả triệu vấn đề - vấn đề và vấn đề
và vấn đề. Bạn thậm chí không thể tự tử nổi, bởi vì
chất độc có thể không phải là chất độc thật. Ở Ấn Độ
bạn không thể tin cậy vào bất kì cái gì! họ có thể đã
trộn cái gì đó vào trong nó; nó có thể không độc chút
nào. Bạn có thể uống nó và bạn sẽ nằm ra... và bạn sẽ
chờ đợi và chờ đợi và chờ đợi - và cái chết lại không
tới.
Thế thì mọi thứ đều tạo ra vấn đề.
Mulla Nasruddin định tự tử. Anh ta bắt gặp một
nhà chiêm tinh trên phố, và nhà chiêm tinh nói,
"Mulla, đợi đã. Để tôi xem tay anh đã."
Anh ta nói, "Tôi phải làm gì với chiêm tinh đây?
Tôi định tự tử! Cho nên phỏng có ích gì; bây giờ
không có tương lai."
Nhà chiêm tinh nói, "Đợi đã. Để tôi xem xem liệu
anh có thể thành công hay không."
Tương lai vẫn còn đấy. Bạn có thể không thành
công, bạn có thể bị cảnh sát bắt, bạn có thể bị đạn
thối. Không có cách nào để chắc chắn về tương lai -
thậm chí chẳng chắc gì về cái chết, thậm chí chẳng
chắc về tự tử. Nói gì về cuộc sống? Cuộc sống là hiện
tượng phức tạp thế; làm sao bạn có thể chắc chắn
được? Mọi thứ đều có thể và chẳng cái gì chắc chắn cả. Nếu bạn trở nên sợ hãi, đây chính là tâm lí của
bạn. Cái gì đó phải được làm cho tâm trí bạn.
Và nếu bạn hiểu tôi đúng, thiền không là gì ngoài
nỗ lực để nhìn vào thực tại mà không có tâm trí - bởi
vì đó là cách duy nhất để nhìn vào thực tại. Nếu tâm
trí có đó, nó bóp méo, nó làm biến chất. Vứt bỏ tâm
trí và nhìn thực tại - nhìn thẳng, tức khắc, mặt đối
mặt. Và không có vấn đề gì. Thực tại chưa bao giờ tạo
ra vấn đề gì cho bất kì ai. Tôi đang ở đây, bạn cũng ở
đây - tôi không thấy vấn đề nào cả. Nếu tôi ốm, thì tôi
ốm. Cái gì có đó để mà lo lắng? Tại sao làm nhặng sị
lên về nó? Nếu tôi chết, thì tôi chết.
Vấn đề cần không gian: trong khoảnh khắc hiện
tại không có không gian. Mọi sự chỉ xảy ra, không có
thời gian để nghĩ về nó. Bạn có thể nghĩ về quá khứ
bởi vì có khoảng cách; bạn có thể nghĩ về tương lai,
có khoảng cách. Thực tế, tương lai và quá khứ được
tạo ra chỉ để cho chúng ta không gian sao cho chúng
ta có thể lo nghĩ. Và bạn càng có nhiều không gian,
càng nhiều lo nghĩ.
Bây giờ ở Ấn Độ họ còn nhiều lo nghĩ hơn bởi vì
họ nghĩ, "Kiếp sau... và... và" - tới vô hạn - "cái gì sẽ
xảy ra trong kiếp sau?" Một người đang làm điều gì
đó và người đó không chỉ nghĩ về hậu quả sắp xảy ra
ở đây bây giờ; người đó nghĩ, "Mình sẽ tạo nghiệp
nào cho kiếp tương lai của mình?" Bây giờ người đó
sẽ trở nên thậm chí còn lo nghĩ nhiều hơn; người đó
có nhiều không gian hơn. Và làm sao người đó sẽ lấp
đầy không gian đó? - người đó sẽ lấp đầy nó với ngày
một nhiều vấn đề hơn. Lo nghĩ là cách để trút đầy
không gian trống rỗng của tương lai.
Người hỏi này nói, "Tôi có những thoáng nhìn về
cách thức đau tâm lí, mang tính tồn tại, được tạo ra
bởi bản ngã. Nó là nhân tạo, và nó có thể được hoàn
tác."
Chỉ hiểu nó về mặt trí tuệ thì cũng chẳng ích gì;
bạn phải làm nó. Làm nó, và thế rồi câu hỏi tiếp sẽ tan
biến. Làm nó, và thế rồi bạn sẽ thấy chẳng có vấn đề
nào còn lại.
"Nhưng về đau vật lí thì sao?"
Bây giờ đây là cách vấn đề nảy sinh. Về mặt trí
tuệ bạn đã hiểu một điều, nhưng điều đó không tạo
nên ý nghĩa gì. Câu hỏi tiếp lập tức đem thực tại của
bạn lên bề mặt: bạn đã không hiểu.
Cứ dường như là người mù dò dẫm với chiếc gậy
của mình; người đó tìm đường bằng nó. Và thế rồi
chúng ta nói, "Mắt bạn có thể được chữa trị, nhưng
thế rồi bạn sẽ phải vứt bỏ chiếc gậy dò đường của
mình. Nó là không cần thiết." Người mù sẽ nói, "Tôi
có thể hiểu rằng mắt tôi có thể được chữa trị, nhưng
làm sao tôi có thể bước đi được mà không có chiếc
gậy?"
Bây giờ, về mặt trí tuệ người đó đã hiểu rằng mắt
có thể được chữa trị, nhưng về mặt tồn tại, về mặt
kinh nghiệm, người đó đã không hiểu nó - bằng
không thì câu hỏi tiếp đã không nảy sinh.
Đôi khi mọi người tới tôi và họ hỏi một câu hỏi,
và tôi nói, "Bạn cứ hỏi tiếp đi; bạn hỏi câu hỏi thứ hai
tiếp đi." Bởi vì một câu hỏi có thể không chỉ ra được
thực tại; chúng chỉ có thể chỉ ra việc hiểu biết trí tuệ
của họ. Nhưng với câu hỏi tiếp họ nhất định bị bắt giữ. Họ nhất định phải vậy, bởi vì với câu hỏi tiếp, lập
tức họ sẽ bỏ lỡ.
Phần thứ nhất của câu hỏi này là hoàn hảo, nhưng
bạn đã hiểu vấn đề chỉ qua tâm trí. Nó vẫn chưa được
nghiền ngẫm kĩ lưỡng, nó vẫn chưa được tiêu hoá. Nó
đã không trở thành máu, xương, tuỷ. Nó chưa phải là
một phần của sự tồn tại của bạn. Bằng không thì bạn
sẽ chẳng bao giờ có thể hỏi, "Về đau vật lí thì sao?" -
bởi vì chính câu hỏi này mang tính tâm lí. Đau vật lí
không phải là vấn đề - khi nó có đó, thì nó có đó; khi
nó không có đó, thì nó không có đó. Vấn đề nảy sinh
khi cái gì đó không có đó mà bạn lại muốn nó có đó,
hay khi cái gì đó có đó mà bạn lại không muốn nó có
đó. Vấn đề bao giờ cũng mang tính tâm lí: "Sao nó lại
có đó?" Bây giờ tất cả điều này đều mang tính tâm lí.
Ai đang định nói tại sao nó có đó? Chẳng có ai để trả
lời cả. Chỉ những lời giải thích mới có thể được nêu
ra, nhưng những giải thích đó không thực sự là câu trả
lời. Lời giải thích là đơn giản.
Nó rất đơn giản: đau có đó bởi vì vui có đó. Vui
thích không thể cùng tồn tại với đau đớn được. Nếu
bạn muốn cuộc sống tuyệt đối không đau đớn, thế thì
bạn sẽ phải sống cuộc sống tuyệt đối không vui thích.
Chúng tới cùng nhau trong cùng một gói. Chúng
không phải là hai thứ thực sự; chúng là một thứ -
không khác biệt, không tách rời, và không thể bị tách
rời. Đó là điều con người đã từng làm qua nhiều thế
kỉ: tách rời ra, bằng cách nào đó để có mọi vui thích
của thế giới và không có đau đớn nào; nhưng điều này
là không thể được. Bạn càng có nhiều vui thích, bạn
cũng có nhiều đau đớn. Đỉnh cao càng lớn, thung lũng
sẽ càng sâu ngay bên cạnh. Thế thì đỉnh cao không
thể tồn tại một mình được; chúng chỉ có thể tồn tại
cùng với thung lũng thôi. Thung lũng không là gì
ngoài tình huống mà đỉnh cao trở thành có thể. Đỉnh
cao và thung lũng được nối cùng với nhau.
Bạn muốn vui thích và bạn không muốn đau đớn.
Chẳng hạn: bạn yêu người đàn bà hay bạn yêu
người đàn ông, và khi người đàn bà ở cùng bạn thì
bạn hạnh phúc. Bây giờ, bạn muốn hạnh phúc bất kì
khi nào cô ấy ở cùng bạn, nhưng khi cô ấy đi xa bạn
không muốn đau đớn. Nếu bạn thực sự hạnh phúc với
người đàn bà khi cô ấy ở cùng bạn, làm sao bạn có thể
tránh được nỗi đau chia li khi cô ấy mất đi và cô ấy
không còn đó nữa? Bạn sẽ lỡ cô ấy, bạn sẽ cảm thấy
thiếu vắng. Thiếu vắng nhất định trở thành nỗi đau.
Nếu bạn thực sự muốn rằng bạn không có nỗi đau
nào, thế thì bạn nên bắt đầu tránh mọi vui thích. Thế
thì khi người đàn bà có đó đừng cảm thấy hạnh phúc;
vẫn còn buồn bã, vẫn còn bất hạnh - để cho khi cô ấy
đi, thì không có vấn đề gì.
Nếu ai đó đón chào bạn và bạn cảm thấy hạnh
phúc, thế thì khi ai đó xúc phạm bạn, bạn sẽ cảm thấy
bất hạnh. Thủ đoạn này đã từng được thử rồi. Đây đã
là một trong những thủ đoạn cơ bản nhất mà tất cả
những cái gọi là người tôn giáo đều đã thử: nếu bạn
muốn tránh đau đớn, tránh vui thích đi. Nhưng thế thì
còn có vấn đề gì nữa? Nếu bạn muốn tránh cái chết,
tránh cuộc sống - nhưng thế thì tất cả còn là vấn đề gì
nữa? Bạn sẽ chết. Trước cái chết, bạn sẽ chết. Nếu
bạn muốn được an ninh hoàn toàn, đi vào trong nấm
mồ và nằm ra ở đó. Bạn sẽ được an ninh hoàn hảo.
Đừng thở, bởi vì nếu bạn thở thì có nguy hiểm... bởi vì có đủ mọi loại nhiễm khuẩn, đặc biệt là ở Pune.
Đừng bao giờ thở ở Pune; bạn thở bị lây nhiễm đấy.
Cả triệu bệnh tồn tại quanh bạn; làm sao bạn có thể
thở được? không khí bị ô nhiễm. Có nguy hiểm, cho
nên đừng thở, đừng di chuyển... mà cũng đừng sống
luôn. Tự tử quách đi cho rồi; thế thì sẽ không có đau
đớn. Nhưng thế thì sao bạn tìm kiếm nó? Bạn muốn
không đau đớn và mọi vui thích. Bạn đòi hỏi cái gì đó
không thể được: bạn muốn rằng hai cộng với hai
không nên là bốn. Bạn muốn chúng trở thành năm,
hay ba, hay bất kì cái gì, nhưng không bao giờ là bốn.
Nhưng chúng là bốn đấy. Dù bạn làm bất kì cái gì, dù
bạn có tự lừa dối mìnhvà người khác bằng cách nào,
chúng sẽ vẫn còn là bốn.
Đau đớn và vui thích đi cùng nhau như đêm và
ngày, như sinh và tử, như yêu và ghét. Trong một thế
giới tốt hơn, với ngôn ngữ phát triển hơn, chúng ta sẽ
không dùng các từ như 'ghét' và 'yêu', 'giận dữ', 'từ bi',
'ngày', 'đêm'. Chúng ta sẽ làm các từ nào đó mang cả
hai nghĩa cùng nhau: 'yêu ghét' - một từ thôi; 'ngày
đêm' - một từ thôi, không hai từ; 'sinh tử' - một từ,
không hai từ; 'đau vui' - một từ, không hai từ. Ngôn
ngữ tạo ra ảo tưởng.
Trong ngôn ngữ đau là tách rời, vui là tách rời.
Nếu bạn muốn tìm trong từ điển về 'đau', bạn phải tìm
từ 'đau'; 'vui' sẽ tách rời. Bạn muốn tìm 'vui', thế thì
bạn phải tìm từ 'vui'. Nhưng trong thực tế đau và vui
là cùng nhau, cũng như hai cánh của con chim là cùng
nhau. Từ điển tạo ra ảo tưởng lớn; ngôn ngữ là nguồn
ảo tưởng rất lớn. Nó nói 'yêu', và khi nó nói 'yêu' bạn
không bao giờ nghĩ về ghét cả. Bạn hoàn toàn quên
mất ghét, nhưng yêu không thể tồn tại mà không có
ghét. Đó là lí do tại sao bạn yêu cùng một người và
bạn ghét cùng một người.
Nhiều đệ tử tới tôi rất bối rối, bởi vì họ nói, "Osho
ơi, chúng tôi yêu thầy, nhưng chúng tôi cũng ghét
thầy." Và điều này tạo ra không thoải mái lớn trong
họ. Đừng bao giờ không thoải mái về điều đó. Nếu
bạn yêu tôi, bạn sẽ ghét tôi nữa. Sẽ có những khoảnh
khắc mà phần ghét sẽ ở trên đỉnh của bạn; sẽ có
những khoảnh khắc mà phần yêu sẽ ở trên đỉnh của
bạn. Đừng khó chịu về điều đó; điều đó là tự nhiên và
con người.
Bạn thích một thế giới nơi lạnh tồn tại mà không
có cái gì như nóng, hay nóng tồn tại mà không có cái
gì như lạnh. Nghĩ về điều đó đi; điều đó là ngớ ngẩn -
bởi vì nóng và lạnh là cùng nhau. Và điều đó phụ
thuộc vào cái bạn gọi chúng.
Bạn có thể cho nước vào hai thùng: trong thùng
này, nước nóng, nước sôi, và trong thùng kia, nước
lạnh, nước đá. Rồi cho cả hai tay bạn vào hai thùng
đó, và rồi cảm xem sao. Có hai cảm giác không? hay
chỉ một phổ? - một cực đoan là lạnh, cực đoan kia là
nóng. Thế rồi để cho nước bình thường lại. Dần dần
bạn sẽ thấy rằng bạn đang lại ngày một gần hơn; nóng
trở thành bớt nóng đi, và lạnh trở nên bớt lạnh đi. Sau
vài giờ bạn sẽ nói, "Chúng bây giờ cả hai là như
nhau." Hay bạn có thể thử trong một thùng nước: đặt
một tay gần nhiệt và một tay gần băng. Làm cho một
tay lạnh và một tay nóng, rồi nhúng cả hai tay vào
cùng một thùng nước và cảm xem nó là gì. Tay này sẽ
nói nước lạnh, tay kia sẽ nói nước nóng, nhưng vẫn
cùng nước đấy thôi. Nó là tương đối. Cái gì đó có thể giống như vui thích với bạn, và cùng cái đó có thể
giống như đau đớn với ai đó khác.
Chẳng hạn: bạn đang làm tình với người đàn bà;
bạn nghĩ nó rất vui thích. Hỏi vị phật; ông ấy sẽ đơn
giản khiếp hãi: "Anh đang làm gì vậy? Anh có phát
điên không đấy?" Có thể đó là lí do tại sao mọi người
lại làm tình ở chỗ riêng tư - bằng không thì người
khác sẽ cười và chế nhạo. Toàn thể chuyển động của
làm tình sẽ trông rất ngớ ngẩn. Chúng sẽ có vẻ lố
bịch. Trong trạng thái đam mê của tâm trí, bạn gần
như bị say.
Khi bạn giận dữ bạn làm cái gì đó; trong khoảnh
khắc đó nó cho bạn vui thích, bằng không thì bạn sẽ
không làm nó. Giận dữ cho vui thích vô cùng, sức
mạnh, cảm giác về sức mạnh. Nhưng khi giận dữ qua
rồi bạn bắt đầu cảm thấy ăn năn, hối hận. Bạn bắt đầu
cảm thấy rằng điều đó là không tốt, bây giờ nó là đau
đớn. Khi nó có đó bạn đã cảm thấy mạnh mẽ và bạn
cảm thấy vui thích. Bây giờ nhìn lại trong trạng thái
bớt điên khùng; trong trạng thái bớt nóng nảy bạn
nhìn lại. Bây giờ bạn bình thản hơn và bình tĩnh hơn;
bây giờ nó có vẻ đau đớn. Cùng điều đó có thể là vui
thích, cùng điều đó có thể là đau đớn - điều đó là tuỳ.
Và cùng điều có thể là vui thích cho bạn và với ai đó
khác lại có thể là đau đớn - điều đó nữa cũng tuỳ. Vui
thích và đau đớn đi cùng nhau.
Điều tôi đang nói, điều gợi ý của tôi để cho bạn
làm, là: có hai cách, và hai cách để thoát ra khỏi nó.
Một là, bắt đầu trở nên ngày một không nhạy cảm. Đó
là điều các tôn giáo cổ đã từng thuyết giảng - trở
thành không nhạy cảm. Khi bạn đần độn, không nhạy
cảm, không thông minh, thì lớp vỏ, lớp vỏ cứng bao
quanh bản thể bạn. Bạn sẽ không cảm thấy đau cũng
không cảm thấy vui. Đó là điều đang xảy ra cho các
sư Jaina và các sư khác - họ cố gắng trở nên không
nhảy cảm. Dần dần, bạn có thể trở nên không nhạy
cảm. Thế thì chẳng cái gì cho cảm giác vui thích,
chẳng cái gì cho cảm giác đau đớn. Bạn đi tới một
trạng thái ngẩn ngơ, ngu xuẩn, nơi bạn trở thành rất
xa cách. Bạn gần như chết. Mắt bạn mất đi ngọn lửa,
con người bạn mất đi mọi năng lượng. Bạn chỉ còn là
chất liệu chết, một thứ tù đọng, và bạn sẽ bắt đầu bốc
mùi của cái chết. Đây là một cách - đơn giản, dễ dàng,
rẻ mạt. Tôi không gợi ý nó. Nó là phủ định cuộc sống.
Nó là bạo hành; nó là bạo hành chống lại bản thân
bạn. Nó là tự tra tấn. Thử nómà xem, điều đó đơn
giản.
Bạn có thể đi tới Benares và bạn có thể thấy mọi
người, các sannyasin, đang nằm trên giường gai - và
bạn sẽ ngạc nhiên! Nhưng họ đã học được cái gì? Họ
đã không học được cái gì cả - chỉ mỗi việc nếu bạn cứ
nằm trên đồ cứng thì thân thể bạn trở thành chết, nó
không cảm nữa. Nhưng chỉ để tránh đau đớn họ đang
né tránh bản thân cuộc sống. Cứ dường như là bạn
muốn mạnh khoẻ và bạn muốn vứt bỏ bệnh tật; chỉ để
vứt bỏ bệnh tật bạn tự giết mình, bởi vì bệnh tật là quá
đau đớn. Nhưng bây giờ bạn không tồn tại chút nào.
Điều tôi gợi ý là cách thức rất khẳng định cuộc
sống, yêu cuộc sống. Gợi ý của tôi là: khi có đau đớn,
đi sâu vào trong nó, đừng né tránh nó. Để nó là vậy,
cởi mở với nó, trở nên nhạy cảm nhất có thể được. Để
cho đau đớn và mũi tên của nó xuyên thấu vào bạn tới
tận cốt lõi bạn. Chịu đựng nó. Và khi vui thích tới, để điều đó nữa đi vào cốt lõi bên trong nhất của bạn.
Nhảy múa nó. Khi có đau đớn sống cùng đau đớn, và
khi có vui thích sống cùng vui thích. Trở thành nhạy
cảm toàn bộ tới mức từng khoảnh khắc của đau đớn
và vui thích đều là cuộc phiêu lưu lớn.
Và tôi muốn bảo bạn một điều: rằng nếu bạn có
thể làm được điều này, bạn sẽ hiểu rằng đau cũng đẹp.
Nó cũng đẹp như vui thích. Nó cũng đem tới sự sắc
bén cho bản thể bạn; nó cũng đem tới nhận biết cho
bản thể bạn - đôi khi thậm chí còn hơn cả vui thích.
Vui thích làm đần độn. Đó là lí do tại sao những
người sống chỉ trong si mê sẽ bị người khác thấy là
nông cạn. Bạn sẽ không thấy chiều sâu nào trong họ.
Họ đã không biết tới đau đớn chút nào; họ đã sống chỉ
trên bề mặt, đi từ vui thích này sang vui thích khác.
Sách khiêu dâm... họ không biết đau đớn là gì.
Đau đớn làm cho bạn rất tỉnh táo, và đau đớn làm
cho bạn rất từ bi, và đau đớn làm cho bạn nhạy cảm
với nỗi đau của người khác nữa. Đau đớn làm cho bạn
thành mênh mông, khổng lồ, vĩ đại. Trái tim trưởng
thành bởi vì đau đớn. Và điều đó là đẹp, điều đó có
cái đẹp riêng của nó. Tôi không nói tìm kiếm đau đớn;
tôi chỉ nói bất kì khi nào nó có đó, tận hưởng điều đó
nữa. Nó là món quà của Thượng đế và phải có kho
báu ẩn kín trong nó. Tận hưởng cả điều đó nữa; đừng
bác bỏ. Chấp nhận nó, đón chào nó, sống cùng nó.
Lúc ban đầu điều đó sẽ khó khăn, gian nan. Nhưng
dần bạn sẽ học việc nếm trải nó. Nếm cũng phải được
học; nó cũng giống như các nếm trải khác. Nếu bạn
bắt đầu uống rượu, lúc ban đầu việc nếm tệ lắm và
đắng nữa.
Mulla Nasruddin là người say. Một hôm vợ anh ta
đi tới quán rượu, và anh ta đang uống ở đó cùng với
bạn bè. Và cô vợ lại đang trong tâm trạng tồi tệ thực;
cô ấy đã cố gắng đủ mọi cách mà anh ta chẳng chịu
nghe lời. Hôm nay cô ấy muốn gây sốc cho anh ta. Và
tất nhiên anh ta có chút ít phân vân; cô ấy chưa bao
giờ tới quán rượu: "Cô ấy có định tạo ra cãi cọ ở đây
không? Ở nhà thì được. Nhà là nơi cãi cọ được tạo ra
và được diễn ra, nhưng ở quán rượu sao?"
Và cô ấy tới và ngồi bên cạnh anh ta và nói, "Anh
Mulla ơi, em cũng đã quyết định uống rượu, từ hôm
nay." Anh ta có chút ít phân vân hơn. Nhưng thế rồi
anh ta rót một cốc cho cô ấy. Cô ấy nếm và nó đắng
thế, và cô ấy không thể nào tin nổi điều đó.
Cô ấy nói, "Nó đắng thế, anh Mulla."
Mulla nói, "Em xem đấy! Và em bao giờ cũng
cho rằng anh hưởng thú. Nó là bài tập luyện lớn lao;
không dễ đâu!"
Khi bạn bắt đầu bất kì cái gì mới, bạn đều phải
học nếm. Và tất nhiên nếm đau đớn thì đắng rồi.
Nhưng một khi bạn đã học được nó, nó đem sắc bén
và chói sáng thế tới cho bạn. Nó rũ mọi bụi bặm, mọi
ngẩn ngơ và buồn ngủ khỏi bạn. Nó làm cho bạn lưu
tâm đầy đủ tới mức không cái gì khác có thể làm cho
bạn lưu tâm được như vậy. Trong đau đớn bạn có thể
mang tính thiền nhiều hơn trong vui thích. Vui thích
làm cho phân tán hơn. Vui thích nhấn chìm bạn.
Trong vui thích bạn bỏ quên ý thức. Vui thích có khuynh hướng làm cho bạn thành vô thức; vui thích là
một loại quên lãng, quên khuấy. Đau đớn có tính hồi
tưởng: bạn không thể quên được nỗi đau.
Bạn đã không quan sát sao? - bất kì khi nào bạn
đang đau bạn đều nhớ tới Thượng đế, khi bạn hạnh
phúc và trong vui thích bạn chẳng bao giờ nhớ. Ai
bận tâm? Thực tế, khi bạn đang trong vui thích bạn
quên bản thân mình, bạn quên Thượng đế, bạn quên
mọi thứ. Mọi sự diễn ra tốt đẹp thế...
Nhưng trong đau đớn, bạn nhớ tới Thượng đế.
Cho nên đau đớn có thể trở thành năng lượng rất
sáng tạo; nó có thể trở thành việc hồi tưởng về
Thượng đế. Nó có thể trở thành lời cầu nguyện, nó có
thể trở thành việc thiền, nó có thể trở thành nhận biết.
Tôi dạy cái gì? Tôi dạy: khi đau có đó, dùng nó
như nhận biết, như thiền, như việc làm sắc bén linh
hồn. Và khi vui thích có đó, thế thì dùng nó như việc
nhận chìm, như việc quên lãng. Cả hai cách đều đạt
tới Thượng đế. Một cách là nhớ tới bản thân mình
một cách toàn bộ, và một cách là quên bản thân mình
toàn bộ. Và đau đớn và vui thích cả hai đều có thể
được dùng, nhưng để dùng chúng bạn phải rất, rất
thông minh. Điều tôi đang dạy không phải là cách
thức của người ngu; điều tôi đang dạy là cách thức
của người thông minh, trí tuệ. Bất kì cái gì Thượng đế
cho bạn, cố tìm ra cách sử dụng nó, theo cách nó trở
thành tình huống trưởng thành sáng tạo cho bạn.
Câu hỏi thứ hai
Sau bài nói hôm nay, tôi cảm thấy cứ dường như
lâng lâng và bay bổng. Tôi bước đi dọc con
đường phía trước cổng đạo tràng, tiến tới bụi hoa
nở, và nhìn vào nó, bỗng nhiên có cảm giác là
một với tự nhiên và nổi tựa như mẩu gỗ trôi giạt
trên sông. Từ tất cả những điều đột nhiên đó tôi
nhận ra rằng mẩu gỗ trôi giạt đã đi vào trong
đống cứt chó. Thầy có ngẫu nhiên thấy ý nghĩa
biểu tượng nào đó của điều này không?
Ý nghĩa có đó, nhưng không mang tính biểu
tượng đâu; nó rất thực. Bạn không cần đi vào chủ
nghĩa tượng trưng, bởi vì nó không phải là giấc mơ,
nó đã xảy ra khi bạn hoàn toàn tỉnh thức. Thực tại
đang nói cái gì đó với bạn...
Nghe tôi bạn có thể cảm thấy rằng bạn đang lâng
lâng, nhưng bạn không thể khinh công được. Cảm
giác này không phải là một vật, không phải là vật
thực. Nghe tôi bạn có thể cảm thấy rất sung sướng,
nhưng sung sướng đó lại giống như sự phản chiếu. Nó
là sung sướng của tôi được phản chiếu trong tấm
gương của bạn, nó không phải là sung sướng của bạn.
Bạn nhất định tiếp đất đâu đó trong đống cứt chó.
Người ta không nên phụ thuộc vào bất kì ai khác.
Bạn cần hạnh phúc của mình. Nghe tôi nói, bạn có thể
trở nên được nhận chìm, bạn có thể được tràn ngập,
nhưng bạn càng đi xa khỏi tôi, âm nhạc đó sẽ bắt đầu biến mất khỏi bạn. Nó không phải là của bạn ngay
chỗ đầu tiên.
Cứ dường như là tôi đang đứng đây: trong ánh
sáng của tôi bóng tối của bạn tan biến đi. Thế rồi bạn
đi xa; bạn càng đi xa, bóng tối lại bắt đầu vây bọc
quanh bạn lần nữa.
Nó cũng giống như người Sufi nói:
Hai lữ khách đi vào rừng. Một người có đèn, ngọn
đèn của riêng người đó, người kia không có. Nhưng
người kia thậm chí còn không nhận biết về sự kiện
này. Họ cả hai đều bước đi trong ánh sáng bởi vì một
người có đèn, cho nên người kia cũng có ánh sáng
trên đường. Thế rồi tới một khoảnh khắc nơi họ phải
chia tay; con đường của họ đi tách ra. Và khi người có
đèn đi theo đường của mình, bỗng nhiên lữ khách kia
nhận ra, hiểu ra rằng có bóng tối mênh mông khắp cả
xung quanh.
Bạn có thể bước đi cùng tôi tới mức độ nào đó.
Đệ tử có thể bước đi cùng thầy tới mức độ nào đó,
nhưng thế rồi các con đường tách ra. Thế thì bạn phải
đi trên con đường riêng của mình. Bỗng nhiên bạn sẽ
thấy mình trong bóng tối.
Cho nên trong khi bạn đang ở cùng thầy, đừng chỉ
tận hưởng phúc lạc của thầy. Tận hưởng, nhưng học
cả cách tạo ra phúc lạc riêng của mình và ánh sáng
riêng của mình. Những khoảnh khắc đó cùng thầy
phải đã được tận hưởng vô cùng - tốt. Nhưng tận
hưởng là không đủ. Bạn phải học bí mật về cách tạo
ra ánh sáng riêng của mình - để cho khi thầy ra đi, hay
bạn phải đi trên con đường riêng của mình và tách
biệt, bạn không bị lạc trong bóng tối. Bằng không
điều này sẽ cứ xảy đi xảy lại mãi.
Tôi nghe nói một hôm Mulla Nasruddin bị cảnh
sát bắt, thế là tôi tới gặp anh ta trong tù. Tôi hỏi anh
ta, "Mulla, sao tình cờ mà anh lại ở đây? Có chuyện gì
xảy ra vậy?"
Anh ta nói, "Ăn trộm, và lỗi của tôi nữa."
Tôi hỏi, "Vậy cái đó là thế nào?"
Anh ta nói, "Tôi đã để ra ba tháng để làm quen
với chó, và thế rồi tôi tới và dẫm phải con mèo."
Bạn phải hoàn toàn nhận biết. Trong Thiền họ
nói: Nghệ thuật thiền gần như là nghệ thuật làm kẻ
trộm. Bạn phải nhận biết tới mức bạn có thể bước vào
nhà ai đó khác nơi bạn có thể chưa bao giờ đã từng ở
đó trước đây; không chỉ bạn có thể bước, bạn có thể
lấy đi nhiều thứ mà không gây tiếng động nào; không
chỉ như thế, mà không có ánh sáng nào trong bóng tối.
Bạn phải giống như tên trộm: rất nhận biết, rất ý thức.
Điều gì đã xảy ra cho người hỏi này? - người đó
nổi, người đó không còn trong thế giới này, người đó
đã đi vào trong thế giới khác. Một tầm nhìn đã bắt đầu
loé lên trong người đó; người đó đang trong mơ, người đó không nhận biết, người đó say. Do đó người
đó đã dẫm vào cứt chó.
Điều này rất, rất có nghĩa; nhớ điều đó. Bằng
không thì có nhiều cách tiếp đất sai chỗ. Chừng nào
bạn còn chưa cực kì nhận biết, nhiều lần lặp đi lặp lại
bạn sẽ tới gần nhà hơn mà bạn sẽ bỏ lỡ cửa.
Câu hỏi thứ ba
Osho ơi, thầy cũng là thầy của người nghèo chứ?
Chắc chắn rồi! Bất kì khi nào bạn cho tôi cơ hội
để tự mâu thuẫn mình tôi không bao giờ để mất nó
đâu. Tôi chứa các mâu thuẫn. Tôi bao la mà. Tôi chưa
bao giờ cảm thấy không thoải mái về các mâu thuẫn;
tôi yêu chúng.
Vâng, tôi là thầy của người nghèo đấy. Nhưng
nếu bạn hiểu tôi thì không có mâu thuẫn. Định nghĩa
của tôi về người giầu và định nghĩa của tôi về người
nghèo phải được hiểu cho rõ.
Jesus nói, "Được ân huệ là những người nghèo
bởi vì ân huệ của họ là vương quốc của Thượng đế."
Và hãy lưu tâm, ông ấy không nói ân huệ của họ sẽ là
vương quốc của Thượng đế; ông ấy nói ân huệ của họ
là vương quốc của Thượng đế. Để tôi nhắc lại điều
đó: ông ấy nói, "Được ân huệ là những người nghèo
bởi vì ân huệ của họ là vương quốc của Thượng đế."
Nhưng ai là người nghèo theo định nghĩa của Jesus? -
cùng những người đó tôi gọi là giầu đó.
Tôi gọi người giầu là người đã trở nên tuyệt đối
thất vọng với thế giới này, người đã biết tất cả mọi cái
mà nó có thể cho, và đã đi tới biết tất cả mọi điều về
nó đều là ảo tưởng. Và người đã trở nên nhận biết về
cái nghèo bên trong của mình. "Không giầu có nào
của thế giới này có thể đáp ứng được cho trái tim đói
của tôi; không cái gì tôi có thể sở hữu mà đã bao giờ
làm mãn nguyện tôi. Cái nghèo của tôi vẫn còn không
được động tới bởi cái giầu của tôi." Tôi gọi người này
là người giầu bởi vì người đó đã đi tới thấy cái vô tích
sự của mọi giầu có; nhưng người đó cũng là người
nghèo, thực sự nghèo, bởi vì người đó đã hiểu được
cái nghèo bên trong của mình. Người đó là 'nghèo
trong tâm linh'.
Bây giờ để tôi làm bạn lẫn lộn thêm chút nữa.
Có hai kiểu người giầu: một, kiểu thứ nhất, người
có của cải; và kiểu kia, người không có của cải nhưng
vẫn là người giầu - bởi vì người đó có ham muốn
được giầu. Kiểu thứ nhất có của cải, kiểu thứ hai
không có của cải, nhưng cả hai đều là người giầu - bởi
vì cả hai đều đi để có nhiều hơn và nhiều hơn và
nhiều hơn nữa. Bạn có thể có mười đồng ru pi và bạn
muốn một trăm đồng ru pi. Ai đó có mười triệu ru pi
và người đó ham muốn một trăm triệu ru pi. Khác biệt
là gì? - tỉ lệ là như nhau. Cả hai đều đi tới của cải.
Cho nên có người giầu với của cải và có người
giầu không của cải chút nào. Người ăn xin cũng có
thể giầu nếu người đó vẫn đi vào ham muốn.
Thế rồi có hai kiểu người nghèo: người nghèo
không có của cải, và người nghèo có mọi của cải trên
thế giới. Nếu người nghèo đã hiểu rằng không có
nghĩa gì trong của cải, và người có mọi của cải cũng
đã hiểu rằng không có nghĩa gì trong của cải, thế thì
cả hai đều là nghèo trong tâm linh. Điều cơ sở cần
nhận ra là ở chỗ bất kì cái gì ở bên ngoài cũng đều sẽ
không hoàn thành bạn. Dù bạn giầu hay nghèo cũng
chẳng thành vấn đề. Nhưng, điều đó dễ hơn...
Đó là lí do tại sao tôi nói rằng nếu người nghèo
muốn mang tính tôn giáo, người đó sẽ phải có nhiều
thông minh hơn người giầu - bởi vì người đó sẽ phải
thế thông minh của mình vào cái thiếu trong của cải.
Người đó sẽ phải có tầm nhìn lớn lao, quyền năng
quán tưởng. Nếu bạn có người đàn bà đẹp, rất dễ hiểu
điều đó chỉ bằng việc có người đàn bà đẹp bên cạnh
bạn, chẳng mãn nguyện nào tới cả. Rất dễ hiểu điều
đó; chả cần tới nhiều thông minh. Nhưng nếu bạn
không có đàn bà và bạn sống một mình trong sa mạc,
và mơ - và mơ tới, và bạn mơ về đàn bà - bây giờ,
hiểu rằng dù có được người đàn bà, bạn vẫn không thể
được thoả mãn là điều khó, rất khó. Khi bạn có của
cải bên cạnh mình, hiểu điều đó rất đơn giản. Không
mấy thông minh là cần để thấy rằng chẳng cái gì đã
xảy ra cho thế giới bên trong bạn. Nhưng khi bạn
không có gì cả, thậm chí không có cái gì đó để ăn,
không có nhà để trú ngụ, thì rất khó thấy rằng nhà
cửa, thức ăn, tiền bạc, tất cả đều vô nghĩa. Rất khó
cho người nghèo hiểu rằng tiền là vô nghĩa. Với
người giầu, điều đó rất đơn giản.
Đó là lí do tại sao tôi nói nếu người giầu không
trở nên mang tính tôn giáo thì người đó phải cực ngu,
và nếu người nghèo trở nên mang tính tôn giáo thì
người đó phải cực thông minh. Bởi vì khi bạn có, rất
đơn giản thấy phép toán số học rằng chẳng cái gì đã
xảy ra; nhưng khi bạn không có, thế thì chỉ quán
tưởng và chỉ nghĩ trong tưởng tượng rằng ngay cả với
việc có nó chẳng cái gì sẽ xảy ra, là rất khó. Một hoài
nghi ẩn giấu sẽ vẫn còn ở bên trong... có thể có cái gì
đó trong nó thì sao; toàn thế giới đang theo đuổi nó:
"Họ tất cả có phải là lũ ngốc không? Một mình mình
là người khôn chắc? Thế thì sao toàn thế giới lại chạy
theo của cải, tiền bạc, quyền lực, danh vọng?" Điều
đó là rất khó. Khi bạn sống trong cung điện bạn biết
rằng cuộc sống không xảy ra chỉ bởi việc sống trong
cung điện. Nhưng khi bạn sống trên đường phố, bạn
sống trong khu nhà ổ chuột, thì rất khó hiểu rằng chỉ
bởi việc sống trong cung điện chẳng cái gì xảy ra cả.
Đó là lí do tại sao tôi lại bảo bạn tôi là thầy của người
giầu. Nhưng chỉ cho những người giầu đã hiểu được
rằng mình không giầu thì mới có khả năng mở vào
chiều hướng tôn giáo. Khi người đó đã hiểu cái nghèo
bên trong của mình, chỉ thế thôi. Cho nên bất kì ai
hiểu rằng mình là nghèo, và người đó chẳng có gì, và
thế giới này không thể cho bạn được cái gì cả, thì mới
có khả năng tạo ra tiếp xúc với thầy. Không có cách
khác.
Đôi khi điều đó dường như rất gian nan. Nghe tôi,
đôi khi bạn trở nên rất bối rối. Khoảnh khắc tôi nói
rằng tôi chỉ là thầy của người giầu, tất nhiên bạn trở
nên bối rối. Bạn không giầu; thế thì tôi không phải là
thầy của bạn sao? Nhưng bạn đã hiểu lầm tôi. Bạn
không thể nắm được vấn đề về nó.
không có của cải, và người nghèo có mọi của cải trên
thế giới. Nếu người nghèo đã hiểu rằng không có
nghĩa gì trong của cải, và người có mọi của cải cũng
đã hiểu rằng không có nghĩa gì trong của cải, thế thì
cả hai đều là nghèo trong tâm linh. Điều cơ sở cần
nhận ra là ở chỗ bất kì cái gì ở bên ngoài cũng đều sẽ
không hoàn thành bạn. Dù bạn giầu hay nghèo cũng
chẳng thành vấn đề. Nhưng, điều đó dễ hơn...
Đó là lí do tại sao tôi nói rằng nếu người nghèo
muốn mang tính tôn giáo, người đó sẽ phải có nhiều
thông minh hơn người giầu - bởi vì người đó sẽ phải
thế thông minh của mình vào cái thiếu trong của cải.
Người đó sẽ phải có tầm nhìn lớn lao, quyền năng
quán tưởng. Nếu bạn có người đàn bà đẹp, rất dễ hiểu
điều đó chỉ bằng việc có người đàn bà đẹp bên cạnh
bạn, chẳng mãn nguyện nào tới cả. Rất dễ hiểu điều
đó; chả cần tới nhiều thông minh. Nhưng nếu bạn
không có đàn bà và bạn sống một mình trong sa mạc,
và mơ - và mơ tới, và bạn mơ về đàn bà - bây giờ,
hiểu rằng dù có được người đàn bà, bạn vẫn không thể
được thoả mãn là điều khó, rất khó. Khi bạn có của
cải bên cạnh mình, hiểu điều đó rất đơn giản. Không
mấy thông minh là cần để thấy rằng chẳng cái gì đã
xảy ra cho thế giới bên trong bạn. Nhưng khi bạn
không có gì cả, thậm chí không có cái gì đó để ăn,
không có nhà để trú ngụ, thì rất khó thấy rằng nhà
cửa, thức ăn, tiền bạc, tất cả đều vô nghĩa. Rất khó
cho người nghèo hiểu rằng tiền là vô nghĩa. Với
người giầu, điều đó rất đơn giản.
Đó là lí do tại sao tôi nói nếu người giầu không
trở nên mang tính tôn giáo thì người đó phải cực ngu,
và nếu người nghèo trở nên mang tính tôn giáo thì
người đó phải cực thông minh. Bởi vì khi bạn có, rất
đơn giản thấy phép toán số học rằng chẳng cái gì đã
xảy ra; nhưng khi bạn không có, thế thì chỉ quán
tưởng và chỉ nghĩ trong tưởng tượng rằng ngay cả với
việc có nó chẳng cái gì sẽ xảy ra, là rất khó. Một hoài
nghi ẩn giấu sẽ vẫn còn ở bên trong... có thể có cái gì
đó trong nó thì sao; toàn thế giới đang theo đuổi nó:
"Họ tất cả có phải là lũ ngốc không? Một mình mình
là người khôn chắc? Thế thì sao toàn thế giới lại chạy
theo của cải, tiền bạc, quyền lực, danh vọng?" Điều
đó là rất khó. Khi bạn sống trong cung điện bạn biết
rằng cuộc sống không xảy ra chỉ bởi việc sống trong
cung điện. Nhưng khi bạn sống trên đường phố, bạn
sống trong khu nhà ổ chuột, thì rất khó hiểu rằng chỉ
bởi việc sống trong cung điện chẳng cái gì xảy ra cả.
Đó là lí do tại sao tôi lại bảo bạn tôi là thầy của người
giầu. Nhưng chỉ cho những người giầu đã hiểu được
rằng mình không giầu thì mới có khả năng mở vào
chiều hướng tôn giáo. Khi người đó đã hiểu cái nghèo
bên trong của mình, chỉ thế thôi. Cho nên bất kì ai
hiểu rằng mình là nghèo, và người đó chẳng có gì, và
thế giới này không thể cho bạn được cái gì cả, thì mới
có khả năng tạo ra tiếp xúc với thầy. Không có cách
khác.
Đôi khi điều đó dường như rất gian nan. Nghe tôi,
đôi khi bạn trở nên rất bối rối. Khoảnh khắc tôi nói
rằng tôi chỉ là thầy của người giầu, tất nhiên bạn trở
nên bối rối. Bạn không giầu; thế thì tôi không phải là
thầy của bạn sao? Nhưng bạn đã hiểu lầm tôi. Bạn
không thể nắm được vấn đề về nó.
Nhiều lần điều đó xảy ra rồi: tôi nói điều gì đó,
bạn nghe điều gì đó khác.
Ba bà già nhỏ bé, đáng yêu nhưng điếc, gặp nhau
ở siêu thị.
"Một ngày đẹp," một bà nói.
"Không, đây là ngày thứ ba," bà khác nói.
"Tôi khát nữa," bà thứ ba nói. "Chúng ta đi uống
trà đi."
Đây là cách mọi sự truyền đạt giữa tôi và bạn. Tôi
nói điều gì đó, bạn nghe điều gì đó, và thế rồi bạn cứ
hỏi và tôi cứ trả lời...
Hai anh chàng nói chuyện: Một người nói, "Tớ
lấy vợ bởi vì tớ mệt mỏi phải đi tới hiệu giặt tự động,
đi ăn tại tiệm ăn, và đi tất thủng." Anh chàng kia nói,
"Thế thì buồn cười thật. Tớ li dị bởi cùng lí do đó."
Khi tôi nói người nghèo không thể mang tính tôn
giáo được, điều đó gây tổn thương - và đặc biệt là ở
một nước như Ấn Độ, nước nghèo. Nó làm tổn
thương nhiều lắm, mà còn hơn nữa vì Ấn Độ vẫn nghĩ
rằng nó là nước tôn giáo, còn tôi lại nói người nghèo
không thể mang tính tôn giáo. Đất nước này nghèo và
lại giả vờ là giầu. Điều đó gây tổn thương sâu lắm; nó
làm đau bản ngã. Nhưng cố hiểu đi.
Có cấp bậc, và chừng nào bạn còn chưa hoàn
thành các nhu cầu mức thấp trước, thì nhu cầu mức
cao không nảy sinh. Trong cuộc sống bạn tuân theo
qui tắc này một cách rất số học: đứa trẻ phải đi tới
trường phổ thông cơ sở, rồi tới trường trung học, rồi
tới trường phân ban, rồi tới cao đẳng, rồi tới đại học.
Có cấp bậc. Nếu ai đó nói, "Tôi muốn vào thẳng đại
học," bạn sẽ không cho phép. Bạn sẽ nói, "Trước hết
anh phải hoàn thành vài yêu cầu đã."
Thượng đế là chân lí tối thượng, và bây giờ mọi
người đều nghĩ mình phải có khả năng tiếp cận thẳng
và rằng phải không có yêu cầu nào. Điều này tuyệt
đối vô nghĩa. Với tôi, nhu cầu vật lí của bạn cần phải
được đáp ứng trước. Thân thể bạn phải ở trong mãn
nguyện sâu sắc, trong lành mạnh. Khi thân thể hoàn
toàn khoẻ, mạnh khoẻ, có vui vẻ thích của riêng nó,
giống như chiếc xe hơi rù rù ngon lành - không rối
loạn, không ồn ào... Tôi không nói về xe hơi Ấn Độ
đâu.
Họ nói rằng khi nhà chế tạo xe Ambassador chết,
khi Birla chết, người tiếp đón ông ấy ở cổng trời đã
rất giận dữ. Ông này nói, "Chúng tôi đã nhận nhiều
lời phàn nàn về xe của ông, xe Ambassador này: rằng
ngoại trừ còi xe, toàn thể cỗ máy gây tiếng động ghê
lắm!"
Khi chiếc xe thực sự chạy rù rù ngon lành và cỗ
máy có nhịp điệu cho nó, thì có lành mạnh. Khi thân
thể bạn đang rù rù theo cách hài hoà, âm nhạc, khi
mọi thứ khớp với nhau, khi không có gì sai và bạn
đơn giản hạnh phúc với thân thể, bỗng nhiên có sự
bùng phát năng lượng. Bạn bắt đầu tìm kiếm các đối tượng thẩm mĩ: nghệ thuật, âm nhạc, thơ ca, hội hoạ.
Bỗng nhiên bạn trở nên quan tâm tới Picasso,
Michaelangelo, Mozart. Bỗng nhiên khiếu thẩm mĩ
của bạn bắt đầu phát triển về cái gì đó đẹp.
Khi tâm trí bạn cũng rù rù, khi tâm trí bạn cũng
trong lành mạnh - âm nhạc có đó, thơ ca có đó, cái
đẹp có đó, và bạn được thoả mãn - lại một cú nhảy
nữa, cú nhảy lượng tử khác, và bạn bắt đầu hỏi về
chân lí, bạn hỏi về Thượng đế. Bạn hỏi câu hỏi tối
thượng chỉ trong trạng thái tối thượng của mạnh khoẻ,
không trước nó. Và thế thì việc tìm kiếm bắt đầu. Bây
giờ điều đó là rất khó; nó khó như trong câu chuyện
này:
Myron Cohen nói về một quí bà, người được hỏi,
"Thưa bà Sadie, nếu bà bắt được một triệu đô la trên
phố, bà sẽ làm gì với nó?"
"Điều đó còn tuỳ," bà Sadie trả lời. "Nếu tôi thấy
nó thuộc vào ai đó rất nghèo, tôi sẽ trả lại nó."
Bây giờ, một triệu đô la cơ đấy! Và quí bà này
nói, "Nếu tôi thấy nó thuộc vào ai đó rất nghèo, tôi sẽ
trả lại nó. Điều đó còn tuỳ; bằng không thì tôi sẽ giữ
lấy nó. Nếu nó thuộc vào người giầu thì phỏng có ích
gì mà trả nó lại?"
Nhưng một triệu đô la thuộc về ai đó rất nghèo
sao? - nhìn vào cái ngớ ngẩn của điều đó.
Tôi chưa hề bắt gặp một người có nhu cầu thấp
hơn chưa được đáp ứng mà lại thực sự truy tìm chân lí
về Thượng đế; không thể được. Tôi cảm thấy tiếc phải
nói vậy, nhưng... chân lí là chân lí, và nó phải được
nói ra cho dù nó làm đau. Tôi không thể làm được gì
cả; nó là vậy. Thế thì ham muốn của người đó vẫn
còn treo quanh - tầng còn chưa được đáp ứng của
người đó. Người đó có thể nói về lời cầu nguyện,
người đó có thể nói về tình yêu, nhưng người đó sẽ
ngụ ý dục. Nếu dục của người đó còn chưa được đáp
ứng, việc nói về tình yêu của người đó sẽ không là về
tình yêu đâu; nó sẽ là về dục còn chưa được đáp ứng.
Người đó có thể dùng từ ‘yêu'; điều đó không liên
quan. Điều đó chẳng tạo ra sự khác biệt nào. Nhưng
nếu bạn đi sâu hơn vào tình yêu của người đó và việc
nói của người đó về tình yêu, bạn sẽ thấy hành động
dục ẩn ở đó.
Không thể nào nhảy lên nhu cầu cao hơn khi cái
thấp hơn còn chưa được đáp ứng. Một thời nào đó
trong quá khứ, Ấn Độ đã là nước tôn giáo - vào thời
của Phật và Mahavira. Nó đã mang tính tôn giáo bởi
vì nó đã là nước giầu nhất trên thế giới. Nó đã được
coi như con chim vàng - thần thoại nhất, giầu có nhất,
xa hoa. Nó đã biết tới thời của nó; nó còn trẻ, đầy sinh
khí và cường tránh. Nó đã ở đỉnh của nó. Không ai có
thể vẫn còn trên đỉnh mãi mãi được. Nó cứ thay đổi
hoài. Vào những ngày đó Ấn Độ đã mang tính tôn
giáo bởi vì nó giầu có. Thế rồi sự giầu có mất đi; Ấn
Độ trở nên ngày một nghèo hơn. Và có logic trong
điều đó.
Bất kì khi nào một nước rất giầu có, nó bắt đầu
trở nên mang tính tôn giáo; khi nó bắt đầu trở nên
mang tính tôn giáo, nó lại trở nên nghèo. Khi nó trở nên nghèo lại khó mà mang tính tôn giáo. Đây là cơ
chế, đây là biện chứng. Sao điều đó lại xảy ra?
Bây giờ nhìn nước Mĩ: Mĩ bây giờ là nước giầu
có nhất trên thế giới, nhưng thế hệ trẻ đang chống lại
công nghệ. Thế hệ trẻ nói về tình yêu, cầu nguyện,
thiền. Nhưng nếu bạn chống lại công nghệ, và nếu
bạn đốt xe Cadillac, Rolls Royce, và bạn bắt đầu sống
như kẻ hành khất, thì bạn trở thành hippies và yippies
và bạn vứt bỏ xã hội, bây giờ điều gì sẽ xảy ra? Nếu
nó xảy ra trên qui mô lớn, Mĩ sẽ trở thành nước nghèo
nhất trên thế giới. Bây giờ nhìn vào biện chứng của
nó: Mĩ đang quan tâm tới tôn giáo, Mĩ đang quan tâm
tới thiền, Mĩ đang quan tâm tới Thượng đế - bởi vì nó
giầu. Bây giờ, một khi bạn trở nên quan tâm tới
Thượng đế bạn nói, "Có cái gì trong của cải? Chẳng
có gì cả. Cuộc sống của người nghèo là đẹp; tôi muốn
là kẻ không nhà như Phật, tôi muốn là người lang
thang. Tôi không muốn tiếp tục với xã hội máy móc
này. Tôi không muốn là một phần của xã hội tiêu thụ
thêm nữa." Thế rồi bạn vứt bỏ; thế rồi phần lớn hơn
của xã hội bị vứt bỏ.
Và bạn là tương lai - bởi vì thế hệ trẻ sẽ phải
quyết định. Thế hệ già chẳng mấy chốc sẽ biến mất.
Và khi thế hệ mới phải quyết định, nó chẳng biết gì về
công nghệ. Bạn sẽ tụt xuống từ giầu có của mình; bạn
sẽ trở thành nghèo. Khi bạn trở thành nghèo, thế thì
bạn sẽ cứ mang tôn giáo, cái đã xảy ra khi bạn còn
giầu, như tàn tích. Thấy điều đó đi: khi bạn còn giầu
thì tôn giáo là đúng bởi vì bạn đã cố gắng để đạt tới
đỉnh cao nhất. Bây giờ bạn đã tụt khỏi sự giầu có, và
bạn đã tụt xuống bởi vì tôn giáo. Bây giờ bạn sẽ mang
tàn tích của tôn giáo hàng thế kỉ. Bạn sẽ cứ nói về
thiền nhưng nó sẽ không ngụ ý gì cả.
Đó là lí do tại sao ở Ấn Độ tàn tích vẫn tiếp diễn.
Ấn Độ đã biết tới đỉnh vàng son. Khi nó biết đỉnh
vàng son này, Phật và Mahavira và Neminatha và tất
cả những người thông minh đều bị đẩy ra khỏi xã hội.
Họ trở thành kẻ hành khất, người lang thang, khất sĩ;
họ bắt đầu ăn xin. Và họ nói, "Điều này tất cả đều là
vô nghĩa. Nhưng cung điện vĩ đại và những giầu có
lớn lao này tất cả đều vô dụng." Và họ cũng đúng: Tôi
không nói họ sai; tôi đơn giản nói cho bạn về cách cơ
chế này vận hành, cách bánh xe vận chuyển. Họ đúng
đấy; họ phải nói điều này, không có cách nào né tránh
nó. Nhưng khi họ nói điều đó thì hàng triệu người bị
thuyết phục. Phật có hàng nghìn đệ tử, và họ tất cả
đều xuất thân từ gia đình giầu có. Họ hoặc là từ gia
đình hoàng gia, hoặc họ từ gia đình rất giầu có. Tất
nhiên, vài người nghèo cũng tới. Nhưng thực tế, vào
thời đó, không ai nghèo cả.
Bây giờ ở Mĩ có người nghèo, nhưng nếu bạn
nhìn vào họ theo chuẩn Ấn Độ, họ lại rất giầu. Ngay
cả người nghèo cũng có thể có xe hơi ở Mĩ. Ngay cả
tài xế của bạn cũng có thể tới trong chiếc xe của anh
ta. Bây giờ, ở Ấn Độ, nghĩ xem người lái xe có xe
riêng của mình! Chẳng ai sẽ tin điều đó: "Thế thì sao
anh ta lại đi lái xe cho ai đó khác? Điều đó là không
thể được!"
Tôi thường trọ ở Indore tại một gia đình người
giầu. Ông ta lần đầu tiên tới Thuỵ Sĩ, và người hướng
dẫn đi cùng ông ấy để chỉ cho ông ấy vài chỗ đã mời
ông ấy về nhà mình. Ông này có ngôi nhà đẹp trên đồi. Người giầu này kể cho tôi - ông ấy tới phương
Tây lần đầu tiên - ông ấy kể lại cho tôi, "Tôi không
thể nào tin nổi, tôi bị sững sờ - bởi vì ông ta có chín
phòng - mà có mỗi vợ và chồng thôi! Và từng phòng
đều có nhà tắm liền kề!" Trong nhà ông ta mà tôi hay
lưu lại, ông ta chỉ có hai phòng có nhà tắm liền kề, và
ông ta là một trong những người giầu nhất ở Indore.
Một phòng cho tôi và một phòng cho ông ấy. Nhà tắm
liền kề là thứ xa xỉ. Ông ấy không thể tin được vào
điều đó; và ông ấy không thể hiểu nổi tại sao người
này lại làm nghề hướng dẫn du lịch. Anh ta có xe
riêng, anh ta có nhà riêng, anh ta có khu vườn đẹp -
thế sao anh ta phải làm việc như người hướng dẫn du
lịch? Người giầu này cảm thấy thương hại và từ bi
cho người nghèo đó.
Ấn Độ đã giầu có; ngay cả người nghèo cũng
giầu. Hàng triệu người đã được Phật và Mahavira
chuyển đạo, và họ tất cả đều ra đi. Nghĩ điều này: nếu
hàng triệu người bỗng nhiên biến thành kẻ ăn xin, chỉ
xã hội rất giầu mới có thể chu cấp được cho họ. Bằng
không, làm sao bạn có thể đảm đương được việc đó?
Ai sẽ cho họ thức ăn? Ai sẽ cho họ chỗ trú ngụ? Họ
tất cả đều được cung cấp chỗ trú ngụ, họ tất cả đều
được chu cấp thức ăn ngon, họ được cho quần áo ấm.
Thực tế Phật phải làm ra qui tắc là họ không nên nhận
nhiều hơn thế này, bằng không mọi người cho quá
nhiều đồ tới mức sẽ khó cho người ăn xin mang tất cả
những tải trọng đó. Cho nên người ta không nên nhận
nhiều hơn thế này - một lượng giới hạn thôi. Và nếu
bạn nhận nhiều hơn, thế thì lập tức bạn phải cho cái gì
đó đi. Nhưng đồ sở hữu của bạn nên ở con số giới
hạn. Có hàng triệu khất sĩ, và Phật đã làm ra qui tắc
cho họ không sở hữu nhiều. Ấn Độ đã là một nước
giầu có, tôn giáo đã nở hoa. Khi tôn giáo nở hoa, bởi
vì chính việc nở hoa của nó mà đất nước này đã trở
thành nghèo. Khi đất nước trở thành nghèo, tôn giáo
tiếp tục như một tàn tích. Bây giờ Ấn Độ không chỉ là
đất nước tôn giáo; tôn giáo chỉ là tàn tích của quá khứ.
Nếu bạn nhìn vào quá khứ, bạn có thể nghĩ rằng
"Vâng, thời nào đó nó đã từng là đất nước tôn giáo."
Nhưng nếu bạn nhìn vào tương lai, nó sẽ là nước cộng
sản, chẳng chóng thì chầy. Nó là một trong các nước
thiên về vật nhất trên thế giới bây giờ.
Bây giờ để tôi nói cho bạn điều khác: khi một
nước trở thành nghèo thì nó trở thành thiên về vật
chất; khi nó trở thành thiên về vật chất thì nó không
bận tâm về tôn giáo chút nào - hay, nhiều nhất, chỉ
chú ý đãi bôi thôi. Thế rồi nó bắt đầu trở thành giầu;
chủ nghĩa vật chất làm cho bạn giầu. Khi bạn lại trở
nên giầu, một ngày nào đó bạn trở nên mang tính tôn
giáo. Và theo cách này bánh xe cứ quay mãi.
Tôn giáo bao giờ cũng dành cho người giầu. Và
tôn giáo tàn tích là rất nguy hiểm: nó không cho phép
bạn thực sự thiên về vật chất, và bạn lại thiên về vật
chất. Nó không cho bạn tự do để là người duy vật
thực sự. Tôi không chống lại chủ nghĩa duy vật, bởi vì
tôi biết rằng chỉ ở đỉnh cao nhất của chủ nghĩa duy vật
thì tôn giáo mới xảy ra.
Karl Marx đã tiên đoán rằng nước giầu nhất của
thế giới sẽ trở thành cộng sản. Nhưng ông ấy sai; tiên
đoán của ông ấy sai. Nó sai bởi vì ông ấy chưa bao
giờ hiểu biện chứng thực của xã hội, ông ấy chỉ hiểu
cấu trúc kinh tế. Nếu mà ông ấy đúng thì Mĩ phải đã là cộng sản rồi; không phải Trung Quốc, không phải
Nga. Cả hai đều là những nước nghèo, nghèo nhất.
Karl Marx sai.
Điều tôi nói còn đúng hơn: nước giầu không bao
giờ có thể trở thành cộng sản được; chỉ nước nghèo
mới trở thành cộng sản. Nước giầu trở thành tôn giáo,
không cộng sản. Nước nghèo trở thành cộng sản -
nhưng đây là cách nó là vậy. Tôi không nói nó phải
như vậy: tôi không nói gì về cái đáng phải là và cái
không đáng phải là. Tôi đơn giản nói cái đang đó; đây
là cơ chế. Bây giờ nếu Nga thực sự trở nên giầu một
ngày nào đó, nó sẽ mất tiếp xúc với chủ nghĩa cộng
sản của nó. Đó là lí do tại sao lại có xung đột giữa
Trung Quốc và Nga: Nga giầu hơn Trung Quốc.
Trung Quốc thực sự là nước của người nghèo, và chỉ
người nghèo mới có thể là người duy vật. Bây giờ,
với Trung Quốc, Nga dường như là tư sản. Họ không
muốn có liên quan gì với Nga cả; nó đã là nước tư sản
rồi. Chẳng chóng thì chầy khi Nga trở nên giầu hơn...
Điều đó nhất định xảy ra: khi bạn trở thành duy vật,
công nghệ, khoa học, bạn trở nên giầu. Khi bạn trở
nên giầu, bỗng nhiên tôn giáo bắt đầu nở hoa.
Ở Nga, bạn sẽ ngạc nhiên mà biết rằng có những
tầng lớp thượng lưu bí mật bây giờ đang tụ tập đâu đó
ở chỗ riêng tư, cầu nguyện, thiền - bởi vì bây giờ điều
đó là bất hợp pháp. Bạn không thể cầu nguyện ở chỗ
công cộng được, bạn không thể nói về thiền ở chỗ
công cộng được. Nhưng có những tầng lớp thượng
lưu, và mọi người liều mạng chỉ để ở cùng nhau và
nói về Jesus và Phật. Nhưng họ tất cả đều là các tầng
lớp thượng lưu bí mật.
Câu hỏi cuối cùng: Nó là từ Yatri.
Với việc ghi âm.... Osho ơi, hai ngày trước, với
những lí do rõ ràng tâm linh, thầy đã nhận nói chỉ
năm nghìn lời vừa phải mỗi ngày. Theo quan
điểm khoa học thuần tuý, phát biểu này dường
như chứa sự không chính xác nào đó. Con số thực
tế - và điều này thì bất kì người chép lại, người
biên tập hay người ghi băng sẽ kiểm chứng độc
lập - là xấp xỉ ba lần số đó, tính cả bài nói buổi
sáng và tâm tình buổi tối. Điều này nghĩa là một
trăm lẻ năm nghìn từ được nói ra mỗi tuần, và
tổng số rộng rãi quãng năm triệu năm trăm nghìn
từ được trao cho chúng tôi trong một năm. Trong
ba năm ngắn ngủi một chuỗi các lời như vậy quả
thực đã ôm trọn quả đất. Đây có phải là bản ghi
âm lời của người đã chứng ngộ không? Chúng tôi
chắc chắn thầy cần cơ hội để kiểm chứng hay bác
bẻ những tuyên bố ngông cuồng.
Chúng không ngông cuồng đâu, và tôi tuyệt đối
đồng ý với bạn, Yatri. Nhưng, thầy bao giờ cũng có
cách của mình để trốn thoát; bạn không thể bắt được
thầy dễ dàng thế đâu. Và thầy bao giờ cũng có thể
mang cái bí truyền nào đó vào trong nó.
Vâng, mười lăm nghìn lời được nói ra: nhớ, tôi
không nói tôi đang nói... Mười lăm nghìn lời mỗi ngày được nói ra: năm nghìn từ thân thể, năm nghìn
từ tâm trí, năm nghìn từ tôi!
Để tôi kể cho bạn một giai thoại:
Báo gấm thuyết phục mèo dạy cho nó cách vồ
mồi. Sau vài thực nghiệm thành công với rệp và sâu
bọ, báo gấm, muốn lấy miếng ăn khai vị của nó, quyết
định thử kĩ thuật mới với bản thân mèo. Tuy nhiên
mèo đã nhảy tót khỏi mối nguy hiểm như tia chớp, và
báo gấm rơi thành một đống. "Điều đó là không công
bằng!" báo gấm rên rỉ. "Thầy đã không dạy tôi thủ
đoạn đó."
"Thầy khôn," mèo nhắc nhở nó, "không bao giờ
dạy cho trò mọi thủ đoạn của mình đâu nhé."
Nhớ điều đó.
Và Yatri là phải: toán học của tôi kém đấy. Nó
bao giờ cũng là vậy. Cho nên bất kì khi nào dẫn tới
toán học là tôi bao giờ cũng đồng ý với bạn. Nhưng
siêu hình lại có cách riêng của nó để thoát khỏi mọi
vướng mắc. Đó là lí do tại sao tôi có thể dễ dàng tự
mâu thuẫn với mình.
Tôi nói chỉ năm nghìn lời một ngày.
bạn nghe điều gì đó khác.
Ba bà già nhỏ bé, đáng yêu nhưng điếc, gặp nhau
ở siêu thị.
"Một ngày đẹp," một bà nói.
"Không, đây là ngày thứ ba," bà khác nói.
"Tôi khát nữa," bà thứ ba nói. "Chúng ta đi uống
trà đi."
Đây là cách mọi sự truyền đạt giữa tôi và bạn. Tôi
nói điều gì đó, bạn nghe điều gì đó, và thế rồi bạn cứ
hỏi và tôi cứ trả lời...
Hai anh chàng nói chuyện: Một người nói, "Tớ
lấy vợ bởi vì tớ mệt mỏi phải đi tới hiệu giặt tự động,
đi ăn tại tiệm ăn, và đi tất thủng." Anh chàng kia nói,
"Thế thì buồn cười thật. Tớ li dị bởi cùng lí do đó."
Khi tôi nói người nghèo không thể mang tính tôn
giáo được, điều đó gây tổn thương - và đặc biệt là ở
một nước như Ấn Độ, nước nghèo. Nó làm tổn
thương nhiều lắm, mà còn hơn nữa vì Ấn Độ vẫn nghĩ
rằng nó là nước tôn giáo, còn tôi lại nói người nghèo
không thể mang tính tôn giáo. Đất nước này nghèo và
lại giả vờ là giầu. Điều đó gây tổn thương sâu lắm; nó
làm đau bản ngã. Nhưng cố hiểu đi.
Có cấp bậc, và chừng nào bạn còn chưa hoàn
thành các nhu cầu mức thấp trước, thì nhu cầu mức
cao không nảy sinh. Trong cuộc sống bạn tuân theo
qui tắc này một cách rất số học: đứa trẻ phải đi tới
trường phổ thông cơ sở, rồi tới trường trung học, rồi
tới trường phân ban, rồi tới cao đẳng, rồi tới đại học.
Có cấp bậc. Nếu ai đó nói, "Tôi muốn vào thẳng đại
học," bạn sẽ không cho phép. Bạn sẽ nói, "Trước hết
anh phải hoàn thành vài yêu cầu đã."
Thượng đế là chân lí tối thượng, và bây giờ mọi
người đều nghĩ mình phải có khả năng tiếp cận thẳng
và rằng phải không có yêu cầu nào. Điều này tuyệt
đối vô nghĩa. Với tôi, nhu cầu vật lí của bạn cần phải
được đáp ứng trước. Thân thể bạn phải ở trong mãn
nguyện sâu sắc, trong lành mạnh. Khi thân thể hoàn
toàn khoẻ, mạnh khoẻ, có vui vẻ thích của riêng nó,
giống như chiếc xe hơi rù rù ngon lành - không rối
loạn, không ồn ào... Tôi không nói về xe hơi Ấn Độ
đâu.
Họ nói rằng khi nhà chế tạo xe Ambassador chết,
khi Birla chết, người tiếp đón ông ấy ở cổng trời đã
rất giận dữ. Ông này nói, "Chúng tôi đã nhận nhiều
lời phàn nàn về xe của ông, xe Ambassador này: rằng
ngoại trừ còi xe, toàn thể cỗ máy gây tiếng động ghê
lắm!"
Khi chiếc xe thực sự chạy rù rù ngon lành và cỗ
máy có nhịp điệu cho nó, thì có lành mạnh. Khi thân
thể bạn đang rù rù theo cách hài hoà, âm nhạc, khi
mọi thứ khớp với nhau, khi không có gì sai và bạn
đơn giản hạnh phúc với thân thể, bỗng nhiên có sự
bùng phát năng lượng. Bạn bắt đầu tìm kiếm các đối tượng thẩm mĩ: nghệ thuật, âm nhạc, thơ ca, hội hoạ.
Bỗng nhiên bạn trở nên quan tâm tới Picasso,
Michaelangelo, Mozart. Bỗng nhiên khiếu thẩm mĩ
của bạn bắt đầu phát triển về cái gì đó đẹp.
Khi tâm trí bạn cũng rù rù, khi tâm trí bạn cũng
trong lành mạnh - âm nhạc có đó, thơ ca có đó, cái
đẹp có đó, và bạn được thoả mãn - lại một cú nhảy
nữa, cú nhảy lượng tử khác, và bạn bắt đầu hỏi về
chân lí, bạn hỏi về Thượng đế. Bạn hỏi câu hỏi tối
thượng chỉ trong trạng thái tối thượng của mạnh khoẻ,
không trước nó. Và thế thì việc tìm kiếm bắt đầu. Bây
giờ điều đó là rất khó; nó khó như trong câu chuyện
này:
Myron Cohen nói về một quí bà, người được hỏi,
"Thưa bà Sadie, nếu bà bắt được một triệu đô la trên
phố, bà sẽ làm gì với nó?"
"Điều đó còn tuỳ," bà Sadie trả lời. "Nếu tôi thấy
nó thuộc vào ai đó rất nghèo, tôi sẽ trả lại nó."
Bây giờ, một triệu đô la cơ đấy! Và quí bà này
nói, "Nếu tôi thấy nó thuộc vào ai đó rất nghèo, tôi sẽ
trả lại nó. Điều đó còn tuỳ; bằng không thì tôi sẽ giữ
lấy nó. Nếu nó thuộc vào người giầu thì phỏng có ích
gì mà trả nó lại?"
Nhưng một triệu đô la thuộc về ai đó rất nghèo
sao? - nhìn vào cái ngớ ngẩn của điều đó.
Tôi chưa hề bắt gặp một người có nhu cầu thấp
hơn chưa được đáp ứng mà lại thực sự truy tìm chân lí
về Thượng đế; không thể được. Tôi cảm thấy tiếc phải
nói vậy, nhưng... chân lí là chân lí, và nó phải được
nói ra cho dù nó làm đau. Tôi không thể làm được gì
cả; nó là vậy. Thế thì ham muốn của người đó vẫn
còn treo quanh - tầng còn chưa được đáp ứng của
người đó. Người đó có thể nói về lời cầu nguyện,
người đó có thể nói về tình yêu, nhưng người đó sẽ
ngụ ý dục. Nếu dục của người đó còn chưa được đáp
ứng, việc nói về tình yêu của người đó sẽ không là về
tình yêu đâu; nó sẽ là về dục còn chưa được đáp ứng.
Người đó có thể dùng từ ‘yêu'; điều đó không liên
quan. Điều đó chẳng tạo ra sự khác biệt nào. Nhưng
nếu bạn đi sâu hơn vào tình yêu của người đó và việc
nói của người đó về tình yêu, bạn sẽ thấy hành động
dục ẩn ở đó.
Không thể nào nhảy lên nhu cầu cao hơn khi cái
thấp hơn còn chưa được đáp ứng. Một thời nào đó
trong quá khứ, Ấn Độ đã là nước tôn giáo - vào thời
của Phật và Mahavira. Nó đã mang tính tôn giáo bởi
vì nó đã là nước giầu nhất trên thế giới. Nó đã được
coi như con chim vàng - thần thoại nhất, giầu có nhất,
xa hoa. Nó đã biết tới thời của nó; nó còn trẻ, đầy sinh
khí và cường tránh. Nó đã ở đỉnh của nó. Không ai có
thể vẫn còn trên đỉnh mãi mãi được. Nó cứ thay đổi
hoài. Vào những ngày đó Ấn Độ đã mang tính tôn
giáo bởi vì nó giầu có. Thế rồi sự giầu có mất đi; Ấn
Độ trở nên ngày một nghèo hơn. Và có logic trong
điều đó.
Bất kì khi nào một nước rất giầu có, nó bắt đầu
trở nên mang tính tôn giáo; khi nó bắt đầu trở nên
mang tính tôn giáo, nó lại trở nên nghèo. Khi nó trở nên nghèo lại khó mà mang tính tôn giáo. Đây là cơ
chế, đây là biện chứng. Sao điều đó lại xảy ra?
Bây giờ nhìn nước Mĩ: Mĩ bây giờ là nước giầu
có nhất trên thế giới, nhưng thế hệ trẻ đang chống lại
công nghệ. Thế hệ trẻ nói về tình yêu, cầu nguyện,
thiền. Nhưng nếu bạn chống lại công nghệ, và nếu
bạn đốt xe Cadillac, Rolls Royce, và bạn bắt đầu sống
như kẻ hành khất, thì bạn trở thành hippies và yippies
và bạn vứt bỏ xã hội, bây giờ điều gì sẽ xảy ra? Nếu
nó xảy ra trên qui mô lớn, Mĩ sẽ trở thành nước nghèo
nhất trên thế giới. Bây giờ nhìn vào biện chứng của
nó: Mĩ đang quan tâm tới tôn giáo, Mĩ đang quan tâm
tới thiền, Mĩ đang quan tâm tới Thượng đế - bởi vì nó
giầu. Bây giờ, một khi bạn trở nên quan tâm tới
Thượng đế bạn nói, "Có cái gì trong của cải? Chẳng
có gì cả. Cuộc sống của người nghèo là đẹp; tôi muốn
là kẻ không nhà như Phật, tôi muốn là người lang
thang. Tôi không muốn tiếp tục với xã hội máy móc
này. Tôi không muốn là một phần của xã hội tiêu thụ
thêm nữa." Thế rồi bạn vứt bỏ; thế rồi phần lớn hơn
của xã hội bị vứt bỏ.
Và bạn là tương lai - bởi vì thế hệ trẻ sẽ phải
quyết định. Thế hệ già chẳng mấy chốc sẽ biến mất.
Và khi thế hệ mới phải quyết định, nó chẳng biết gì về
công nghệ. Bạn sẽ tụt xuống từ giầu có của mình; bạn
sẽ trở thành nghèo. Khi bạn trở thành nghèo, thế thì
bạn sẽ cứ mang tôn giáo, cái đã xảy ra khi bạn còn
giầu, như tàn tích. Thấy điều đó đi: khi bạn còn giầu
thì tôn giáo là đúng bởi vì bạn đã cố gắng để đạt tới
đỉnh cao nhất. Bây giờ bạn đã tụt khỏi sự giầu có, và
bạn đã tụt xuống bởi vì tôn giáo. Bây giờ bạn sẽ mang
tàn tích của tôn giáo hàng thế kỉ. Bạn sẽ cứ nói về
thiền nhưng nó sẽ không ngụ ý gì cả.
Đó là lí do tại sao ở Ấn Độ tàn tích vẫn tiếp diễn.
Ấn Độ đã biết tới đỉnh vàng son. Khi nó biết đỉnh
vàng son này, Phật và Mahavira và Neminatha và tất
cả những người thông minh đều bị đẩy ra khỏi xã hội.
Họ trở thành kẻ hành khất, người lang thang, khất sĩ;
họ bắt đầu ăn xin. Và họ nói, "Điều này tất cả đều là
vô nghĩa. Nhưng cung điện vĩ đại và những giầu có
lớn lao này tất cả đều vô dụng." Và họ cũng đúng: Tôi
không nói họ sai; tôi đơn giản nói cho bạn về cách cơ
chế này vận hành, cách bánh xe vận chuyển. Họ đúng
đấy; họ phải nói điều này, không có cách nào né tránh
nó. Nhưng khi họ nói điều đó thì hàng triệu người bị
thuyết phục. Phật có hàng nghìn đệ tử, và họ tất cả
đều xuất thân từ gia đình giầu có. Họ hoặc là từ gia
đình hoàng gia, hoặc họ từ gia đình rất giầu có. Tất
nhiên, vài người nghèo cũng tới. Nhưng thực tế, vào
thời đó, không ai nghèo cả.
Bây giờ ở Mĩ có người nghèo, nhưng nếu bạn
nhìn vào họ theo chuẩn Ấn Độ, họ lại rất giầu. Ngay
cả người nghèo cũng có thể có xe hơi ở Mĩ. Ngay cả
tài xế của bạn cũng có thể tới trong chiếc xe của anh
ta. Bây giờ, ở Ấn Độ, nghĩ xem người lái xe có xe
riêng của mình! Chẳng ai sẽ tin điều đó: "Thế thì sao
anh ta lại đi lái xe cho ai đó khác? Điều đó là không
thể được!"
Tôi thường trọ ở Indore tại một gia đình người
giầu. Ông ta lần đầu tiên tới Thuỵ Sĩ, và người hướng
dẫn đi cùng ông ấy để chỉ cho ông ấy vài chỗ đã mời
ông ấy về nhà mình. Ông này có ngôi nhà đẹp trên đồi. Người giầu này kể cho tôi - ông ấy tới phương
Tây lần đầu tiên - ông ấy kể lại cho tôi, "Tôi không
thể nào tin nổi, tôi bị sững sờ - bởi vì ông ta có chín
phòng - mà có mỗi vợ và chồng thôi! Và từng phòng
đều có nhà tắm liền kề!" Trong nhà ông ta mà tôi hay
lưu lại, ông ta chỉ có hai phòng có nhà tắm liền kề, và
ông ta là một trong những người giầu nhất ở Indore.
Một phòng cho tôi và một phòng cho ông ấy. Nhà tắm
liền kề là thứ xa xỉ. Ông ấy không thể tin được vào
điều đó; và ông ấy không thể hiểu nổi tại sao người
này lại làm nghề hướng dẫn du lịch. Anh ta có xe
riêng, anh ta có nhà riêng, anh ta có khu vườn đẹp -
thế sao anh ta phải làm việc như người hướng dẫn du
lịch? Người giầu này cảm thấy thương hại và từ bi
cho người nghèo đó.
Ấn Độ đã giầu có; ngay cả người nghèo cũng
giầu. Hàng triệu người đã được Phật và Mahavira
chuyển đạo, và họ tất cả đều ra đi. Nghĩ điều này: nếu
hàng triệu người bỗng nhiên biến thành kẻ ăn xin, chỉ
xã hội rất giầu mới có thể chu cấp được cho họ. Bằng
không, làm sao bạn có thể đảm đương được việc đó?
Ai sẽ cho họ thức ăn? Ai sẽ cho họ chỗ trú ngụ? Họ
tất cả đều được cung cấp chỗ trú ngụ, họ tất cả đều
được chu cấp thức ăn ngon, họ được cho quần áo ấm.
Thực tế Phật phải làm ra qui tắc là họ không nên nhận
nhiều hơn thế này, bằng không mọi người cho quá
nhiều đồ tới mức sẽ khó cho người ăn xin mang tất cả
những tải trọng đó. Cho nên người ta không nên nhận
nhiều hơn thế này - một lượng giới hạn thôi. Và nếu
bạn nhận nhiều hơn, thế thì lập tức bạn phải cho cái gì
đó đi. Nhưng đồ sở hữu của bạn nên ở con số giới
hạn. Có hàng triệu khất sĩ, và Phật đã làm ra qui tắc
cho họ không sở hữu nhiều. Ấn Độ đã là một nước
giầu có, tôn giáo đã nở hoa. Khi tôn giáo nở hoa, bởi
vì chính việc nở hoa của nó mà đất nước này đã trở
thành nghèo. Khi đất nước trở thành nghèo, tôn giáo
tiếp tục như một tàn tích. Bây giờ Ấn Độ không chỉ là
đất nước tôn giáo; tôn giáo chỉ là tàn tích của quá khứ.
Nếu bạn nhìn vào quá khứ, bạn có thể nghĩ rằng
"Vâng, thời nào đó nó đã từng là đất nước tôn giáo."
Nhưng nếu bạn nhìn vào tương lai, nó sẽ là nước cộng
sản, chẳng chóng thì chầy. Nó là một trong các nước
thiên về vật nhất trên thế giới bây giờ.
Bây giờ để tôi nói cho bạn điều khác: khi một
nước trở thành nghèo thì nó trở thành thiên về vật
chất; khi nó trở thành thiên về vật chất thì nó không
bận tâm về tôn giáo chút nào - hay, nhiều nhất, chỉ
chú ý đãi bôi thôi. Thế rồi nó bắt đầu trở thành giầu;
chủ nghĩa vật chất làm cho bạn giầu. Khi bạn lại trở
nên giầu, một ngày nào đó bạn trở nên mang tính tôn
giáo. Và theo cách này bánh xe cứ quay mãi.
Tôn giáo bao giờ cũng dành cho người giầu. Và
tôn giáo tàn tích là rất nguy hiểm: nó không cho phép
bạn thực sự thiên về vật chất, và bạn lại thiên về vật
chất. Nó không cho bạn tự do để là người duy vật
thực sự. Tôi không chống lại chủ nghĩa duy vật, bởi vì
tôi biết rằng chỉ ở đỉnh cao nhất của chủ nghĩa duy vật
thì tôn giáo mới xảy ra.
Karl Marx đã tiên đoán rằng nước giầu nhất của
thế giới sẽ trở thành cộng sản. Nhưng ông ấy sai; tiên
đoán của ông ấy sai. Nó sai bởi vì ông ấy chưa bao
giờ hiểu biện chứng thực của xã hội, ông ấy chỉ hiểu
cấu trúc kinh tế. Nếu mà ông ấy đúng thì Mĩ phải đã là cộng sản rồi; không phải Trung Quốc, không phải
Nga. Cả hai đều là những nước nghèo, nghèo nhất.
Karl Marx sai.
Điều tôi nói còn đúng hơn: nước giầu không bao
giờ có thể trở thành cộng sản được; chỉ nước nghèo
mới trở thành cộng sản. Nước giầu trở thành tôn giáo,
không cộng sản. Nước nghèo trở thành cộng sản -
nhưng đây là cách nó là vậy. Tôi không nói nó phải
như vậy: tôi không nói gì về cái đáng phải là và cái
không đáng phải là. Tôi đơn giản nói cái đang đó; đây
là cơ chế. Bây giờ nếu Nga thực sự trở nên giầu một
ngày nào đó, nó sẽ mất tiếp xúc với chủ nghĩa cộng
sản của nó. Đó là lí do tại sao lại có xung đột giữa
Trung Quốc và Nga: Nga giầu hơn Trung Quốc.
Trung Quốc thực sự là nước của người nghèo, và chỉ
người nghèo mới có thể là người duy vật. Bây giờ,
với Trung Quốc, Nga dường như là tư sản. Họ không
muốn có liên quan gì với Nga cả; nó đã là nước tư sản
rồi. Chẳng chóng thì chầy khi Nga trở nên giầu hơn...
Điều đó nhất định xảy ra: khi bạn trở thành duy vật,
công nghệ, khoa học, bạn trở nên giầu. Khi bạn trở
nên giầu, bỗng nhiên tôn giáo bắt đầu nở hoa.
Ở Nga, bạn sẽ ngạc nhiên mà biết rằng có những
tầng lớp thượng lưu bí mật bây giờ đang tụ tập đâu đó
ở chỗ riêng tư, cầu nguyện, thiền - bởi vì bây giờ điều
đó là bất hợp pháp. Bạn không thể cầu nguyện ở chỗ
công cộng được, bạn không thể nói về thiền ở chỗ
công cộng được. Nhưng có những tầng lớp thượng
lưu, và mọi người liều mạng chỉ để ở cùng nhau và
nói về Jesus và Phật. Nhưng họ tất cả đều là các tầng
lớp thượng lưu bí mật.
Câu hỏi cuối cùng: Nó là từ Yatri.
Với việc ghi âm.... Osho ơi, hai ngày trước, với
những lí do rõ ràng tâm linh, thầy đã nhận nói chỉ
năm nghìn lời vừa phải mỗi ngày. Theo quan
điểm khoa học thuần tuý, phát biểu này dường
như chứa sự không chính xác nào đó. Con số thực
tế - và điều này thì bất kì người chép lại, người
biên tập hay người ghi băng sẽ kiểm chứng độc
lập - là xấp xỉ ba lần số đó, tính cả bài nói buổi
sáng và tâm tình buổi tối. Điều này nghĩa là một
trăm lẻ năm nghìn từ được nói ra mỗi tuần, và
tổng số rộng rãi quãng năm triệu năm trăm nghìn
từ được trao cho chúng tôi trong một năm. Trong
ba năm ngắn ngủi một chuỗi các lời như vậy quả
thực đã ôm trọn quả đất. Đây có phải là bản ghi
âm lời của người đã chứng ngộ không? Chúng tôi
chắc chắn thầy cần cơ hội để kiểm chứng hay bác
bẻ những tuyên bố ngông cuồng.
Chúng không ngông cuồng đâu, và tôi tuyệt đối
đồng ý với bạn, Yatri. Nhưng, thầy bao giờ cũng có
cách của mình để trốn thoát; bạn không thể bắt được
thầy dễ dàng thế đâu. Và thầy bao giờ cũng có thể
mang cái bí truyền nào đó vào trong nó.
Vâng, mười lăm nghìn lời được nói ra: nhớ, tôi
không nói tôi đang nói... Mười lăm nghìn lời mỗi ngày được nói ra: năm nghìn từ thân thể, năm nghìn
từ tâm trí, năm nghìn từ tôi!
Để tôi kể cho bạn một giai thoại:
Báo gấm thuyết phục mèo dạy cho nó cách vồ
mồi. Sau vài thực nghiệm thành công với rệp và sâu
bọ, báo gấm, muốn lấy miếng ăn khai vị của nó, quyết
định thử kĩ thuật mới với bản thân mèo. Tuy nhiên
mèo đã nhảy tót khỏi mối nguy hiểm như tia chớp, và
báo gấm rơi thành một đống. "Điều đó là không công
bằng!" báo gấm rên rỉ. "Thầy đã không dạy tôi thủ
đoạn đó."
"Thầy khôn," mèo nhắc nhở nó, "không bao giờ
dạy cho trò mọi thủ đoạn của mình đâu nhé."
Nhớ điều đó.
Và Yatri là phải: toán học của tôi kém đấy. Nó
bao giờ cũng là vậy. Cho nên bất kì khi nào dẫn tới
toán học là tôi bao giờ cũng đồng ý với bạn. Nhưng
siêu hình lại có cách riêng của nó để thoát khỏi mọi
vướng mắc. Đó là lí do tại sao tôi có thể dễ dàng tự
mâu thuẫn với mình.
Tôi nói chỉ năm nghìn lời một ngày.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét