Với ruồi thích mùi hôi của thịt ôi,
Thì hương thơm của gỗ đàn hương là hôi hám.
Những người vứt bỏ niết bàn
Thèm muốn cõi giới của luân hồi thô thiển.
Dấu chân bò ngập nước sẽ sớm khô đi;
Cũng như vậy với tâm trí vững chắc
Nhưng đầy phẩm chất, không hoàn hảo,
Thì những bất toàn này sẽ khô đi theo thời gian
Giống như nước biển mặn biến thành ngọt
khi được mây hút lên,
Cũng vậy một tâm trí vững chắc,
làm việc vì người khác,
Sẽ biến chất độc của đối tượng giác quan
Thành nước cam lồ.
Nếu không thể nói ra được,
Đừng bao giờ là người không được thoả mãn,
Nếu không thể tưởng tượng được,
Điều đó phải là bản thân phúc lạc.
Mặc dầu từ đám mây người ta sợ tiếng sấm nổ.
Mùa màng vẫn chín rộ
Khi từ đó mưa rơi xuống.
Con người là điều huyền thoại, và là điều huyền thoại
nguy hiểm nhất, bởi vì nếu bạn tin rằng con người tồn tại thế
thì bạn không cố gắng để làm tiến hoá con người chút nào,
không có nhu cầu. Nếu bạn tin rằng mình đã là người rồi, thế
thì tất cả mọi trưởng thành đều chấm dứt.
Bạn vẫn chưa là con người, bạn mới chỉ có tiềm năng
cho điều đó thôi. Bạn có thể là con người, bạn có thể không,
bạn có thể bỏ lỡ. Nhớ lấy, điều đó có thể bị bỏ lỡ.
Con người còn chưa được sinh ra; là con người không
phải là sự kiện được cho sẵn, bạn không thể có được điều đó
bằng việc cho không. Đấy chỉ là một khả năng. Con người
tồn tại như hạt mầm, không như cây - còn chưa thành cây.
Con người còn chưa là thực tại, và khác biệt giữa tiềm năng
và thực tại là lớn lao.
Con người như người đó đang tồn tại chỉ là cái máy, vậy
mà con người vẫn làm việc, vậy mà con người vẫn thành
công trong thế giới này, vậy mà con người vẫn sống cái gọi
là cuộc sống và chết. Nhưng nhớ lấy, con người không tồn
tại. Chức năng của người đó là ở chức năng của cái máy,
người đó là người máy.
Con người là cái máy. Vâng, cái máy này có thể trưởng
thành trong nó mà nó có thể vượt ra ngoài cái máy. Cái máy này không phải là cái máy thường; nó có tiềm năng vô cùng
để vượt ra ngoài bản thân nó. Nó có thể tạo ra cái gì đó siêu
việt lên trên cấu trúc riêng của nó. Đôi khi nó đã tạo ra... một
Phật, một Christ, một Gurdjieff - đôi khi nó đã tạo ra con
người. Nhưng bạn đừng tin rằng mình đã là con người. Nếu
bạn tin, niềm tin của bạn sẽ mang tính tự sát - bởi vì một khi
chúng ta tin rằng điều gì đó đã có đó thế thì chúng ta chấm
dứt tìm kiếm nó, thế thì chúng ta chấm dứt tạo ra nó, thế thì
chúng ta chấm dứt phát hiện nó, thế thì chúng ta chấm dứt
tiến hoá nó.
Nghĩ xem: một người ốm, một người ốm nặng, nghĩ
mình mạnh khoẻ. Sao người đó phải tới bác sĩ? Sao người đó
phải uống thuốc? Sao người đó phải đi trị liệu? Sao người đó
sẵn lòng đi bệnh viện? Người đó tin mình mạnh khoẻ, người
đó có sức khoẻ hoàn hảo... và người đó đang chết! Niềm tin
của người đó sẽ giết chết người đó.
Đó là lí do tại sao tôi nói huyền thoại này là nguy hiểm,
huyền thoại nguy hiểm nhất mà các tu sĩ và chính khách đã
hư cấu ra: rằng con người đã có trên trái đất. Hàng triệu
người này trên trái đất chỉ là những khả năng, và không may
là đại đa số họ lại chưa bao giờ sẽ trở thành thực tại; không
may, nhiều người trong số họ sẽ chết như cái máy.
Tôi ngụ ý gì khi tôi nói con người là cái máy? Tôi ngụ ý
rằng con người sống từ quá khứ. Con người sống từ một cấu
trúc chết, con người sống từ thói quen, con người sống cuộc
sống thường lệ. Con người cứ đi cùng vòng tròn ấy, theo
cùng con đường mòn ấy, đi đi, đi lại. Bạn không thể thấy
được cái vòng luẩn quẩn trong cuộc sống của mình sao?
Cùng những điều ấy bạn đã làm mọi ngày: hi vọng, giận dữ,
ham muốn, tham vọng, nhục dục, tình dục, thất vọng, lại hi
vọng... cứ cái vòng tròn ấy chuyển động... Mỗi hi vọng lại
dẫn tới thất vọng, chưa bao giờ nó khác đi; và sau mỗi thất
vọng, một hi vọng mới, và cái vòng ấy lại bắt đầu chuyển
động.
Tại phương Đông chúng ta gọi nó là cái bánh xe của
luân hồi samsara. Nó là cái bánh xe, các nan hoa là như
nhau. Và bạn bị nó lừa đi lừa lại, bạn lại cứ hi vọng. Và bạn
biết mình đã hi vọng trước đây, bạn đã hi vọng cả triệu lần
rồi, mà chẳng cái gì xảy ra từ hi vọng đó. Chỉ bánh xe là cứ
chuyển, và cứ giết chết bạn, cứ phá huỷ cuộc sống của bạn.
Thời gian chạy khỏi tay bạn. Mỗi khoảnh khắc mất đi là mất
đi mãi mãi, và bạn cứ lặp lại cái cũ.
Đây là điều tôi muốn nói khi tôi nói con người là cái
máy. Tôi đồng ý với George Gurdjieff tuyệt đối; ông ấy hay
nói rằng bạn còn chưa có linh hồn. Ông ấy là người đầu tiên
nói điều đó một cách quyết liệt thế, rằng bạn còn chưa có
linh hồn. Vâng, linh hồn có thể được sinh ra trong bạn,
nhưng bạn sẽ phải trao việc sinh thành cho nó; bạn sẽ phải
trở nên có khả năng trao việc sinh cho nó.
Suốt hàng thế kỉ các tu sĩ đã bảo bạn rằng bạn đã có linh
hồn rồi, rằng bạn đã có con người đó. Điều đó không phải
như vậy; bạn chỉ mới có tiềm năng như vậy thôi. Thực tế bạn
có thể trở thành, nhưng huyền thoại này phải bị phá bỏ. Thấy
sự kiện của nó: bạn còn chưa là sinh linh có ý thức; và nếu
bạn không là sinh linh có ý thức, làm sao bạn có thể là con
người được?
Đâu là khác biệt giữa tảng đá và bạn? Đâu là khác biệt
giữa con vật và bạn? Đâu là khác biệt giữa cây và bạn? Khác
biệt là khác về ý thức. Nhưng bạn có bao nhiêu ý thức?... chỉ
mong manh đây đó. Chỉ đôi khi, trong những khoảnh khắc
hiếm hoi, bạn mới trở nên có ý thức; và điều đó chỉ trong vài giây rồi bạn lại rơi trở lại vào trong vô ý thức. Vâng, đôi khi
điều đó xảy ra, bởi vì nó là tiềm năng của bạn.
Đôi khi điều đó xảy ra mặc bạn... một hôm mặt trời lên
và bạn rơi vào hài hoà với sự tồn tại - rồi bỗng nhiên nó có
đó: cái đẹp của nó, phúc lành của nó, hương thơm của nó,
ánh sáng của nó. Bỗng nhiên nó có đó và bạn có hương vị
của cái đang có đó, cái có thể hiện hữu, cái hiện hữu. Nhưng
khoảnh khắc bạn trở nên tỉnh táo rằng nó có đó, nó đã trôi
qua rồi. Chỉ kí ức là còn lại. Chỉ hiếm khoảnh khắc: đôi khi
trong tình yêu, đôi khi ngắm trăng tròn, đôi khi mặt trời lên,
đôi khi ngồi trong hang núi im lặng, đôi khi nhìn vào đứa trẻ
đang chơi đùa, khúc khích; vâng, đôi khi trong âm nhạc...
Nhưng những khoảnh khắc này là hiếm hoi.
Nếu một người bình thường, cái gọi là con người, mà đạt
tới bẩy khoảnh khắc nhận biết trong toàn bộ cuộc sống của
mình, điều đó sẽ là quá nhiều. Hiếm lắm, rất hiếm hoi, chỉ
một tia sáng đi vào, và thế rồi nó lại đi mất. Còn bạn quay lại
với cuộc sống tầm thường của mình, đờ đẫn và chết. Và điều
này không chỉ vậy với người bình thường, nó là vậy với
những người được gọi là phi thường của bạn.
Mới hôm nọ tôi đã đọc về Carl Jung, một trong những
nhà tâm lí vĩ đại nhất của thời đại này... nhưng đôi khi người
ta tự hỏi liệu có nên gọi những người này là các nhà tâm lí
hay không. Ông ấy là con người rất bất an, hoàn toàn bất an.
Ông ấy không thể nào ngồi im lặng một khoảnh khắc; ông ấy
sẽ quay người, trở mình, ông ấy sẽ làm điều này điều khác.
Nếu không có gì để làm, ông ấy sẽ hút tẩu thuốc, và ông ấy
là người hút hết điếu nọ tới điếu kia. Thế rồi ông ấy bị đau
tim và các bác sĩ nói phải dừng việc hút thuốc, dừng hoàn
toàn. Bây giờ điều đó là rất khó. Ông ấy bắt đầu cảm thấy sự
bất an của mình quá nhiều, ông ấy bắt đầu cảm thấy phát
điên. Ông ấy sẽ đi lại trong trong phòng, ông ấy sẽ đi ra
ngoài, chẳng có lí do gì; ông ấy sẽ ngồi trong chiếc ghế này
ghế nọ. Và thế rồi ông ấy nhận ra sự kiện rằng cái tẩu đã rất,
rất có ích. Đấy là giải thoát, một loại giải thoát khỏi cái bất
an của mình. Cho nên ông ấy hỏi bác sĩ, "Tôi có thể ngậm
chiếc tẩu rỗng trong mồm được không? Điều đó có được
phép không?" - chiếc tẩu rỗng! "Điều đó sẽ có ích cho tôi."
Ông ấy được phép, và thế rồi trong hàng năm ông ấy
quen ngậm chiếc tẩu rỗng trong mồm, chỉ giả vờ rằng ông ấy
hút thuốc. Và thế rồi ông ấy nhìn vào cái tẩu, cầm cái tẩu
trong tay, chơi với cái tẩu. Và đây là về một nhà tâm lí vĩ đại
của thời đại này! Vô ý thức làm sao! Quá nhiều trong việc
ôm giữ thói quen đó, quá nhiều trong việc ôm giữ điều vô ý
thức! - điều đó có vẻ trẻ con. Và thế rồi chúng ta cứ tìm cách
hợp lí hoá; thế rồi chúng ta cứ giả vờ với chính mình, thế rồi
chúng ta cứ bảo vệ và phòng thủ cho mình nhưng tại sao
chúng ta làm điều này.
Vào độ tuổi bốn mươi lăm Carl Jung yêu một phụ nữ.
Ông ấy là một đàn ông đã có gia đình với bà vợ rất đáng yêu.
Chẳng có gì sai cả, nhưng điều đó phải đã là bất an. Chuyện
gần như bao giờ cũng xảy ra là gần độ tuổi bốn mươi lăm,
người ta bắt đầu cảm thấy rằng cả cuộc sống đã trôi qua. Cái
chết đang tới gần hơn, và bởi vì cái chết đang tới gần hơn,
nên hoặc bạn trở thành mang tính tâm linh hoặc bạn trở
thành mang tính dục nhiều hơn.
Đây là hai cách phòng thủ duy nhất: hoặc bạn quay sang
tìm kiếm chân lí, tìm kiếm cái vĩnh hằng không có cái chết,
hoặc bạn bắt đầu nhấn chìm mình vào trong những chuyện
tình ái tưởng tượng. Và đặc biệt là những người trí thức -
những người đã sống cả đời qua cái đầu - là nạn nhân nhiều
hơn vào độ tuổi bốn mươi lăm. Thế thì bản năng dục báo thù.
Nó đã bị chối bỏ; bây giờ cái chết đang tới gần hơn và thế rồi
người ta chẳng bao giờ biết được liệu mình sẽ có lại ở đây
nữa hay không, liệu cuộc sống sẽ có đó hay không. Cái chết
đang tới đây còn bạn đã sống cuộc sống của cái đầu. Bản
năng dục bùng phát với sự báo thù.
Carl Gustav Jung yêu một phụ nữ trẻ. Bây giờ điều đó rất
phản lại danh tiếng của ông ấy. Bà vợ bị khuấy động, và bà
vợ đã yêu ông ấy cực kì và đã tin cậy vào ông ấy. Ông ấy
hợp lí hoá điều đó thật hay. Nhìn vào việc hợp lí hoá của ông
ấy - đó là cách con người vô ý thức cứ sống. Ông ấy sẽ làm
điều gì đó vô ý thức, thế rồi sẽ cố gắng hợp lí hoá nó và sẽ cố
gắng chứng minh rằng điều đó là không vô ý thức: "Tôi đang
làm điều đó rất có ý thức - trong thực tế, điều đó phải được
làm."
Ông ấy đã làm gì? Ông ấy bỗng nhiên phát triển một lí
thuyết rằng có hai kiểu phụ nữ trên thế giới: một là kiểu
người mẹ, kiểu chăm sóc, kiểu vợ; và kiểu kia, kiểu tình
nhân, người yêu, người trở thành nguồn hứng khởi. Và đàn
ông cần cả hai - và đàn ông kiểu như Carl Gustav Jung chắc
chắn cần cả hai. Ông ấy cần hứng khởi nữa. Ông ấy cần một
phụ nữ chăm sóc; điều đó vợ ông ấy đang thực hiện - bà ấy
đáng yêu, thuộc kiểu người mẹ. Nhưng điều đó không đáp
ứng cho nhu cầu của ông ấy - ông ấy cần hứng khởi nữa, ông
ấy cần một phụ nữ lãng mạn nữa, một tình nhân người có thể
đưa ông ấy vào những giấc mơ sâu; đó là điều phải có với
ông ấy. Jung đã phát triển lí thuyết này... đây là hợp lí hoá.
Bây giờ ông ấy chẳng bao giờ phát triển phần kia của nó,
rằng đàn ông có hai kiểu. Đó là nơi bạn có thể tìm thấy rằng
đó là hợp lí hoá. Nếu đó là sáng suốt thực sự thế thì phần kia,
rằng đàn ông có hai kiểu, kiểu người bố và kiểu người yêu...
thế thì vợ của Jung cũng cần đến hai kiểu! Nếu Jung nghĩ
rằng ông ấy là kiểu người yêu, thế thì bà ấy cần kiểu người
bố; nếu Jung nghĩ ông ấy là kiểu người bố, thế thì bà ấy cần
kiểu người yêu. Nhưng điều đó ông ấy chưa bao giờ phát
triển cả. Đấy là cách bạn có thể thấy nó không phải là sáng
suốt; nó chỉ là một tâm trí thủ đoạn, hợp lí hoá.
Chúng ta cứ hợp lí hoá. Chúng là mọi việc một cách vô ý
thức, chúng ta làm chúng mà không biết tại sao chúng ta
đang làm chúng. Nhưng chúng ta không thể nào chấp nhận
sự kiện này: rất xấu hổ để chấp nhận rằng, "Tôi đã làm điều
gì đó mà tôi lại không nhận biết về điều đó và tôi không biết
tại sao." Nhận biết về việc hợp lí hoá này.
Và làm sao những người như vậy có thể làm lợi được
cho người khác? Chính sự kiện rất nổi tiếng là nhiều bệnh
nhân của Carl Jung đã tự tử. Tại sao? Họ đã tới để được giúp
đỡ, tại sao họ tự tử? Cái gì đó về cơ bản đã phải sai rồi. Việc
phân tích của ông ấy chỉ là điều tệ hại. Ông ấy là con người
rất kiêu ngạo, rất bản ngã, liên tục chỉ chực đánh nhau. Có
thể toàn bộ việc phân tâm của ông ấy đã được phát triển chỉ
vì kiêu ngạo của ông ấy chống lại Sigmund Freud. Có thể
đấy lại chỉ là hợp lí hoá, bởi vì bản thân ông ấy dường như
đang chịu cùng những vấn đề mà ông ấy nghĩ để giúp cho
người khác.
Jung bao giờ cũng rất sợ ma; ngay cả trong tuổi già của
mình ông ấy cũng sợ ma. Ông ấy đã không xuất bản cuốn
sách quan trọng nhất của mình trong khi còn sống bởi vì ông
ấy sợ rằng mọi người sẽ đi tới biết các sự kiện. Cho nên các
truyện kí của ông ấy được xuất bản, nhưng ông ấy đã phải
chắc chắn rằng chúng được xuất bản chỉ khi ông ấy chết. Bây
giờ đây là cái kiểu chân lí và đích thực gì? Ông ấy sợ bị phát
hiện ra là sai, hay trong cái sai, đến mức ông ấy chưa bao giờ cho phép bất kì sự kiện nào được tiết lộ về cuộc sống của
mình trong khi ông ấy còn sống.
Tôi đã đọc một giai thoại...
Một người tới một nhà tâm thần và bắt đầu bộc bạch
trước bác sĩ về lịch sử cuộc sống mình, bao quát các kinh
nghiệm thời niên thiếu của mình, cuộc sống tình cảm, thói
quen ăn uống, vấn đề nghề nghiệp, và đủ mọi thứ người đó
có thể nghĩ tới. "Được," bác sĩ nói, "với tôi dường như chẳng
có gì sai với ông cả. Ông dường như cũng lành mạnh như tôi
vậy."
"Nhưng bác sĩ này," bệnh nhân phản đối, một dấu hiệu
khiếp hãi len vào giọng người đó, "đấy là những con bướm
này. Tôi không thể nào chống lại được chúng. Chúng ở khắp
trên tôi."
"Lạy chúa," bác sĩ kêu lên, nhảy lùi lại, "Chớ có phẩy
chúng lên tôi đấy!"
Bệnh nhân và bác sĩ, tất cả đều trên cùng một thuyền.
Nhà phân tâm và người được phân tích không phải xa xôi gì.
Đấy là trò chơi. Có thể nhà phân tâm còn láu cá hơn, nhưng
không phải là ông ta biết thực tại, bởi vì để biết thực tại thì
bạn sẽ phải trở nên cực kì ý thức; không có cách khác. Vấn
đề không phải là suy nghĩ trí tuệ, điều đó chẳng liên can gì
tới việc triết lí của bạn cả. Để biết thực tại thì người ta phải
trưởng thành trong nhận biết.
Gurdjieff hay nói về tâm lí học tương lai. Ông ấy hay nói
rằng tâm lí học vẫn không tồn tại, bởi vì làm sao nó có thể
tồn tại được? Ngay cả con người cũng không tồn tại! Khi con
người không có đó, làm sao khoa học về con người có thể
tồn tại được? Ngay bây giờ bất kì cái gì tồn tại thì cũng
không phải là tâm lí học. Có thể nó là cái gì đó về cái máy là
con người.
Tâm lí học chỉ có thể tồn tại quanh vị phật. Với tâm thức,
Phật sống. Bạn có thể thấy tâm lí của ông ấy là gì, linh hồn
của ông ấy là gì. Người thường sống không có linh hồn.
Vâng, bạn có thể tìm thấy cái gì đó sai sót trong cái máy của
người đó, và cái sai đó có thể được chữa thành đúng. Điều
chúng ta biết như tâm lí học ngày nay chẳng là gì ngoài chủ
nghĩa hành vi. Và theo nghĩa đó thì Pavlov và Skinner còn
đúng hơn Freud và Jung, bởi vì họ nghĩ con người là máy.
Họ đúng về con người đang tồn tại, mặc dầu họ hoàn toàn
không đúng bởi vì họ nghĩ đây là mục đích, con người không
thể khác được. Đó là giới hạn của họ: họ nghĩ con người chỉ
là máy thôi. Họ là đúng khi có liên quan tới con người hiện
tại ngày nay - con người là máy - nhưng họ nghĩ rằng con
người không thể khác được. Tại đó họ sai. Nhưng Freud và
Jung và Adler còn sai hơn bởi vì họ nghĩ con người đã có
trên trái đất này; tất cả mọi điều bạn cần là nghiên cứu con
người và bạn sẽ biết. Nhưng con người không có đó. Đấy là
một hiện tượng rất vô ý thức.
Con người là huyền thoại. Bạn để điều đó là một trong
những sáng suốt cơ bản nhất. Nó sẽ giúp bạn thoát ra khỏi
dối trá, thoát ra khỏi lừa dối.
Mật tông là nỗ lực để làm cho bạn ý thức hơn. Chính từ
Mật tông (Tantra) có nghĩa là mở rộng của nhận biết. Nó bắt
nguồn từ gốc tiếng Phạn tan: tan có nghĩa là mở rộng. Mật
tông có nghĩa là sự mở rộng của tâm thức - và sự kiện cơ sở
và sự kiện nền tảng nhất cần được hiểu là ở chỗ bạn đang
ngủ say. Bạn phải được đánh thức dậy.
Mật tông tin vào các phương pháp trường phái: điều đó
cũng phải được hiểu. Theo nghĩa đó Gurdjieff là một trong những người mật tông vĩ đại nhất của thời đại này. Chẳng
hạn, nếu một người đang ngủ, có rất ít khả năng người đó có
thể trở nên thức tỉnh một mình. Nhìn vào điều đó theo cách
này: vào ngày đầu năm bạn nghĩ như bạn bao giờ cũng
nghĩ... và nhiều ngày đầu năm đã trôi qua, và bao giờ bạn
cũng đưa ra lời nguyện rằng bạn sẽ không bao giờ hút thuốc
lại nữa; và lần nữa năm mới lại tới và bạn bắt đầu nghĩ lần
này điều đó sắp xảy ra. Bạn đưa ra lời nguyện rằng bạn sẽ
không bao giờ hút thuốc, nhưng bạn không đi nói điều đó
cho người khác, bạn sợ việc nói. Nói điều đó cho người khác
là nguy hiểm bởi vì bạn biết mình, nhiều lần bạn đã phá bỏ
lời nguyện rồi; thế thì điều đó rất xấu hổ. Cho nên bạn giữ
điều đó cho mình. Bây giờ chỉ có một khả năng trong một
trăm khả năng là lời nguyện sẽ được giữ; chín mươi chín khả
năng là nó sẽ bị phá bỏ chẳng chóng thì chầy.
Bạn là người vô ý thức; lời nguyện của bạn chẳng có
nghĩa gì nhiều. Nhưng nếu bạn đi và bạn nói cho mọi người
trong thành phố - bạn bè, đồng nghiệp, con cái, vợ... bạn đi
và bảo với mọi người, "Tôi đã nguyện là tôi sẽ không hút
thuốc nữa," có nhiều khả năng, ít nhất là mười phần trăm,
rằng bạn sẽ không hút thuốc. Lần đầu chỉ có một phần trăm,
bây giờ có mười khả năng. Chín mươi phần trăm khả năng là
bạn sẽ hút thuốc, nhưng việc không hút thuốc có nền tảng
hơn, vững chắc hơn; từ một phần trăm nó đã lên tới mười
phần trăm. Nhưng nếu bạn tham gia vào một nhóm người
không hút thuốc, nếu bạn tham gia vào một đoàn thể những
người không hút thuốc, thế thì khả năng thậm chí còn nhiều
hơn: chín mươi chín phần trăm là khả năng bạn sẽ không hút
thuốc. Điều gì xảy ra?
Khi bạn một mình, bạn không có hỗ trợ nào từ bên ngoài
- bạn một mình, bạn có thể rơi vào giấc ngủ dễ dàng. Và
chẳng ai biết cả, cho nên bạn cũng không lo nghĩ. Khi tất cả
đều biết, việc biết của họ sẽ vận hành để giữ cho bạn tỉnh táo
hơn. Bây giờ bản ngã của bạn đang lâm nguy, kính trọng và
tôn trọng với bạn đang lâm nguy. Nhưng nếu bạn gia nhập
một đoàn thể những người không hút thuốc, thế thì khả năng
còn nhiều hơn, bởi vì bạn sống qua thói quen. Ai đó rút bao
thuốc lá ra khỏi túi, và bỗng nhiên bạn bắt đầu nhìn vào túi
mình. Bạn chỉ như cái máy: ai đó hút thuốc và bạn bắt đầu
nghĩ hút thuốc cũng hay làm sao. Không ai hút thuốc, và bạn
trong đoàn thể những người không hút thuốc, thế thì không
ai nhắc nhở bạn cả; và thói quen này dần dần sẽ biến mất, vì
không dùng tới. Nếu một thói quen không được dùng tới,
dần dần nó biến mất; nó có khuynh hướng trở nên chết, nó
mất níu bám vào bạn.
Mật tông nói: con người có thể trở nên thức tỉnh chỉ qua
phương pháp nhóm, qua trường phái. Đó là lí do tại sao tôi
nhấn mạnh nhiều vào tính chất sannyas. Một mình, bạn
không chống lại được cơ hội. Cùng nhau, có nhiều khả năng
hơn. Cũng dường như là có mười người bị lạc trong sa mạc
và rất nguy hiểm trong đêm: kẻ thù có thể giết họ, thú hoang
có thể giết họ, cướp có thể tới, kẻ giết người có thể thấy - rất
khó khăn. Bây giờ họ quyết định theo phương pháp nhóm,
họ nói: "Mỗi người sẽ thức trong một tiếng." Cho rằng từng
người sẽ vẫn còn thức tỉnh cả tám tiếng trong đêm là đòi hỏi
quá nhiều với người vô ý thức, nhưng từng người sẽ vẫn còn
thức tỉnh trong một tiếng. Và trước khi người đó bắt đầu rơi
vào giấc ngủ, người đó nên làm cho ai đó khác thức dậy, thế
thì có nhiều khả năng là ít nhất một người trong nhóm sẽ có
khả năng thức cả đêm.
Hay như Gurdjieff hay nói: Bạn đang trong tù và bạn
muốn thoát ra khỏi nhà tù. Một mình không mấy cơ may;
nhưng nếu tất cả các tù nhân trở thành một nhóm, thế thì có
nhiều cơ may hơn - họ có thể ném vào lính gác, họ có thể giết lính gác, họ có thể phá vỡ tường. Nếu tất cả các tù nhân
đều cùng nhau, thế thì có nhiều cơ may là họ có thể thoát tù,
được tự do.
Nhưng cơ may sẽ tăng lên thậm chí còn nhiều hơn nữa
nếu họ có tiếp xúc với vài người ở ngoài nhà tù, người đã tự
do. Đó là toàn bộ ý nghĩa của việc tìm ra thầy: tìm ra một ai
đó đã ở ngoài nhà tù. Người đó có thể là sự giúp đỡ vô biên,
bởi nhiều lí do. Người đó có thể cung cấp những điều cần
thiết, những điều sẽ cần cho bạn để thoát ra khỏi nhà tù;
người đó có thể gửi các dụng cụ, giũa, để cho bạn có thể phá
vỡ nhà tù. Người đó có thể quan sát từ bên ngoài và người đó
có thể thông báo cho bạn khi nào đổi gác; trong khoảng giữa
đó có khả năng để thoát ra. Người đó có thể thông báo cho
bạn khi nào lính gác ngủ say trong đêm. Người đó có thể thu
xếp để cho lính gác uống rượu say vào một đêm đặc biệt,
người đó có thể mời cai tù tới nhà mình dự tiệc; người đó có
thể làm cả nghìn lẻ một điều mà bạn không thể làm được từ
bên trong. Người đó có thể tìm ra sự hỗ trợ cho bạn từ bên
ngoài. Người đó có thể tạo ra bầu không khí để cho khi bạn
được thoát ra khỏi tù thì bạn sẽ được mọi người chấp nhận,
bạn sẽ có chỗ ở, được đón vào nhà. Nếu xã hội không sẵn
sàng chấp nhận bạn từ bên ngoài, có thể thoát khỏi giam cầm
nhưng xã hội sẽ tống bạn trở lại vào tay giới coi giữ nhà tù.
Tiếp xúc với ai đó đã thức tỉnh là một điều cần thiết. Và
ở cùng với những người mà tất cả họ đều nghĩ tới việc trở
nên thức tỉnh cũng là điều cần thiết. Đây là ý nghĩa của
phương pháp trường phái, phương pháp nhóm. Mật tông là
phương pháp nhóm. Nó nói: Ở cùng nhau, tìm ra tất cả các
khả năng. Cho nên nhiều người có thể ở cùng và họ có thể
chung năng lượng. Ai đó rất thông minh và ai đó rất đáng
yêu - cả hai đều một nửa, nhưng ở cùng nhau thì họ trở nên
thống nhất hơn, toàn thể hơn.
Đàn ông là một nửa, đàn bà là một nửa. Ngoại trừ Mật
tông, tất cả những người tìm kiếm đều cố gắng tìm kiếm mà
không có người khác. Đàn ông đã cố gắng một mình, đàn bà
đã cố gắng một mình. Mật tông nói: Sao không ở cùng nhau,
tay nắm tay nhau? đàn bà là một nửa, đàn ông là một nửa -
cùng nhau họ là một năng lượng lớn hơn, một năng lượng
toàn thể hơn, năng lượng lành mạnh hơn. Gắn lại với nhau!
Để âm và dương vận hành cùng nhau. Sẽ có nhiều khả năng
hơn để thoát ra khỏi nó.
Các phương pháp khác dùng tranh đấu và xung đột. Đàn
ông bắt đầu đánh nhau với đàn bà, bắt đầu trốn thoát khỏi
đàn bà; thay vì dùng khả năng của giúp đỡ thì người đó bắt
đầu nghĩ đàn bà như kẻ thù. Mật tông nói đây là điều cực kì
ngu xuẩn, bạn đang phí hoài năng lượng của mình một cách
không cần thiết để đánh nhau với đàn bà, bởi vì có những
điều lớn lao hơn cần phải được tranh đấu với! Tốt hơn cả là
cùng đi với đàn bà; để cho cô ấy giúp bạn, và bạn giúp cô ấy.
Đi cùng nhau như một đơn vị và các bạn có nhiều cơ may
hơn để chống lại bản tính vô ý thức.
Dùng mọi khả năng; chỉ thế thì mới có cơ may nào đó là
mà bạn có thể tiến hoá thành sinh linh có ý thức, bạn có thể
trở thành vị phật.
Bây giờ lời kinh... đây là lời kinh rất có ý nghĩa. Lời kinh
thứ nhất:
Với ruồi thích mùi hôi của thịt ôi,
Thì hương thơm của gỗ đàn hương là hôi hám.
Những người vứt bỏ niết bàn
Thèm muốn cõi giới của luân hồi thô thiển.
Điều đầu tiên: như tôi đã nói, con người là cái máy. Con
người sống theo thói quen, theo quá khứ, theo kí ức; con người sống từ tri thức mà mình đã biết, đã thu nhận từ trước.
Cho nên người đó cứ bỏ lỡ cái mới, còn chân lí thì bao giờ
cũng là cái mới. Người đó giống như ruồi thích mùi thịt ôi,
mùi hôi hám và hôi thối; hương thơm của gỗ đàn là hôi hám
với con ruồi. Ruồi có sắc thái kí ức nào đó, quá khứ nào đó;
nó bao giờ cũng nghĩ rằng mùi thối rữa của thịt là mùi thơm.
Đó là tri thức của nó, đó là thói quen của nó, đó là lệ thường
của nó - đó là quá khứ chết của nó. Bây giờ bỗng nhiên nó
bắt gặp gỗ đàn hương: hương thơm của gỗ đàn hương với
con ruồi cứ dường như là mùi rất hôi và thối.
Bạn đừng ngạc nhiên... đó là điều xảy ra cho bạn. Nếu
bạn đã sống quá nhiều trong thân thể, thế thì thậm chí có tới
gần hơn với người sống trong linh hồn, bạn vẫn cứ cảm thấy
cái gì đó sai. Tới với vị phật, bạn sẽ không cảm thấy hương
thơm; bạn thậm chí có thể bắt đầu cảm thấy mùi hôi. Cách
diễn giải của bạn... bằng không thì tại sao mọi người giết
chết Jesus? Jesus là gỗ đàn hương! và mọi người đơn giản đã
giết chết ông ấy. Tại sao mọi người lại đầu độc Socrates?
Socrates là gỗ đàn hương! Nhưng ruồi - chúng hiểu quá khứ
riêng của mình, chúng diễn giải theo quá khứ của chúng.
Một hôm tôi đọc thấy...
Một gái mãi dâm, gái mãi dâm nổi tiếng nhất của thành
Athens, có lần tới gặp Socrates. Và vài người đang ngồi đó,
chỉ vài người, cũng như ở đây có vài người ngồi, còn
Socrates đang nói với họ. Gái mãi dâm này nhìn quanh và
nói với Socrates, "Sao vậy? - một người vĩ đại như ông, và
lại chỉ ít người nghe ông thế? Tôi cứ nghĩ cả thành Athens
này phải ở đây cơ đấy! Mà tôi chẳng thấy người đáng kính
nhất, người đáng trọng nhất ở đây - các chính khách, các tu
sĩ, các nhà trí thức - tôi không thấy họ ở đây. Có vấn đề gì
vậy? Một ngày nào đó, Socrates, ông tới nhà tôi; ông sẽ thấy
họ đứng xếp hàng ở đó!"
Socrates nói, "Cô phải đấy - bởi vì cô có thể mua vui cho
đòi hỏi đại chúng. Tôi thì không. Tôi chỉ hấp dẫn có vài
người, vài người được chọn lọc. Những người khác không
thể cảm thấy hương thơm của tôi được, họ lẩn tránh! Cho dù
họ có tới với tôi, họ cũng chuồn thôi, họ sợ. Nó là một hương
thơm hoàn toàn khác," Socrates nói.
Gái mãi dâm này phải cực kì thông minh. Cô ta nhìn vào
trong mắt của Socrates, cúi mình xuống và nói, "Socrates,
xin hãy chấp nhận tôi làm một trong những người bạn của
ông," và chẳng bao giờ rời đi, trở thành một phần của nhóm
nhỏ đó.
Phải là một phụ nữ của nhận biết lớn lao... cho nên bỗng
nhiên có sự thay đổi, cô ấy đã hiểu điều đó ngay lập tức!
Nhưng Athens đã giết chết Socrates, họ đã không thích con
người này. Con người này có vẻ rất nguy hiểm. Có nhiều lời
buộc tội chống lại ông ấy. Một lời buộc tội là ông ấy phá huỷ
niềm tin của mọi người, ông ấy phá huỷ tâm trí thanh niên,
rằng ông ấy là vô chính phủ, rằng nếu ông ấy được phép
sống lâu thêm nữa thì xã hội sẽ bị mất gốc. Ông ấy là kẻ thù
nguy hiểm.
Ông ấy đã làm gì? Ông ấy đã làm điều gì đó hoàn toàn
khác: ông ấy đã cố gắng tạo ra trạng thái vô trí. Nhưng mọi
người nghĩ, "Ông ta phá huỷ tâm trí mọi người." Họ cũng
phải, những con ruồi ấy. Vâng, thanh niên cực kì bị hấp dẫn
tới Socrates - bởi vì chỉ thanh niên mới có thể bị hấp dẫn tới
những điều như vậy. Chỉ thanh niên mới có dũng cảm đó.
Ngay cả người già tới tôi hay tới Socrates, họ cũng chỉ là
thanh niên; đó là lí do tại sao họ lại tới, bằng không thì họ
không thể tới được. Tâm trí già cỗi, mục nát không thể tới tôi được. Có thể thân thể là già, nhưng nếu một ông già tới tôi
hay một bà già, bà ấy chỉ tới bởi vì bà ấy vẫn có tính thanh
niên của linh hồn mình, bà ấy vẫn còn trẻ ở đâu đó; bà ấy
vẫn có khả năng hiểu cái mới, học cái mới. Họ nói bạn
không thể dạy một con chó già những trò mới... điều đó rất
khó; con chó già biết các trò cũ và nó cứ lặp lại chúng. Rất
khó dạy điều gì cho tâm trí cũ.
Và những điều này mới khác biệt triệt để thế, đối lập qua
đường kính với tất cả những điều mà đã từng được dạy cho
bạn, đến mức chừng nào một người còn chưa thực sự trẻ thì
người đó thậm chí không thể nào lắng nghe được. Cho nên
người trẻ bị hấp dẫn. Đó là dấu hiệu rằng cái gì đó của vĩnh
hằng, cái gì đó của tính trẻ vĩnh hằng của vũ trụ đang trào ra
qua Socrates.
Khi Jesus còn sống bạn sẽ thấy thanh niên theo ông ấy.
Bạn sẽ không thấy thanh niên tới gặp giáo hoàng; người già,
người sắp chết, người chết từ rất lâu, lâu rồi... họ tới gặp giáo
hoàng. Khi Shankaracharya nguyên thuỷ còn sống bạn sẽ tìm
thấy thanh niên tất cả quanh ông ấy. Nhưng với
shankaracharya của Puri thì chỉ các thân thể chết, các xác
chết lắng nghe. Những người sống đâu? - bạn không thể tìm
thấy họ được.
Bạn có thể đi và nhìn vào trong bất kì ngôi đền nào và
bạn sẽ thấy những bà già và ông già; thanh niên không có đó.
Trong thực tế, bất kì khi nào tôn giáo thực sự có đó, thanh
niên bị hấp dẫn; khi chân lí có đó, thanh niên bị hấp dẫn. Khi
chỉ có dối trá còn lại - học thuyết, giáo điều, tín điều - thế thì
người già tới. Khi thanh niên bị hấp dẫn, điều đó có nghĩa là
chân lí là trẻ và thanh niên bị hấp dẫn. Khi chân lí già, gần
chết, thế thì người gần chết bị hấp dẫn.
Người già bị hấp dẫn chỉ bởi vì sợ chết. Trong tuổi già
thậm chí kẻ vô thần cũng trở thành hữu thần... sợ hãi. Khi
thanh niên được hấp dẫn tới cái gì đó, đấy không phải bởi vì
sợ chết bởi vì người đó chưa biết gì về cái chết cả; đấy là vì
tình yêu cực kì với cuộc sống. Và đó là khác biệt giữa tôn
giáo thật và tôn giáo không thật. Tôn giáo không thật là
hướng cái sợ. Tôn giáo thật là hướng tình yêu.
Bạn phải đã nghe... trong mọi ngôn ngữ của thế giới cái
từ xấu xí đó tồn tại: Sợ thượng đế. Từ đó phải đã được đặt ra
bởi những người chết, đờ đẫn, người già. Sợ Thượng đế sao?
Làm sao người ta có thể sợ Thượng đế được? Và nếu bạn sợ
Thượng đế, làm sao bạn có thể yêu ngài được? Từ sợ, bạn có
thể chống lại Thượng đế, bởi vì ngài sẽ là kẻ thù của bạn;
làm sao bạn có thể yêu ngài được? Và nếu bạn yêu ngài, làm
sao bạn có thể sợ ngài được? Bạn có bao giờ sợ người bạn
yêu không? Bạn có bao giờ sợ mẹ mình nếu bạn yêu mẹ
không? Bạn có bao giờ sợ người đàn bà nếu bạn yêu người
đó không? Nếu bạn yêu, không có sợ; tình yêu xoá đi mọi sợ.
Yêu Thượng đế... lãng mạn trong tình yêu với Thượng đế...
cực lạc trong tình yêu với Thượng đế...
Nhưng điều đó là có thể chỉ cho tâm trí trẻ trung. Dù tâm
trí trẻ là ở trong thân thể trẻ hay trong thân thể già, điều đó
không liên quan - nhưng điều đó là có thể chỉ cho tâm trí trẻ
trung. Bây giờ Socrates bị trừng phạt bởi vì ông ấy đã hấp
dẫn thanh niên. Phật bị trừng phạt bởi vì ông ấy đã hấp dẫn
thanh niên. Nhưng bạn bao giờ cũng nhớ: bất kì khi nào một
tôn giáo được sinh ra, thanh niên cũng xô tới từ mọi góc trên
thế giới.
Họ phải là biểu tượng cho cái gì đó đã xảy ra. Khi người
già xô về cái gì đó, bạn có thể chắc chắn chẳng cái gì xảy ra ở đấy cả, đấy không phải là nơi hành động diễn ra! Nơi thanh
niên đi tới, đó là nơi hành động diễn ra. Nhưng:
Với ruồi thích mùi hôi của thịt ôi,
Thì hương thơm của gỗ đàn hương là hôi hám.
Những người vứt bỏ niết bàn
Thèm muốn cõi giới của luân hồi thô thiển.
Chân lí là điều không biết, bí ẩn. Bạn không thể tiếp cận
nó qua thói quen quá khứ của mình. Bạn có thể tiếp cận nó
chỉ khi bạn lột bỏ hết mọi thói quen.
Áo choàng của các linh mục Ki tô giáo được gọi là habit
- nó là việc dùng hay cho từ habit. Vâng, tôi nói, khi bạn trần
trụi với mọi thói quen (habit), trần trụi với mọi loại áo, mọi
trang phục đều bị vứt bỏ, bạn hành động không qua kí ức mà
qua nhận biết... Đây là hai chức năng khác nhau. Bạn hành
động qua kí ức, thế thì bạn không thấy cái đang đó; bạn cứ
thấy cái bạn đã thấy trước đây. Bạn cứ diễn giải hiện tại dưới
dạng của quá khứ, bạn cứ áp đặt điều gì đó không có đó; bạn
cứ thấy những thứ không có, và bạn cứ không thấy những cái
đang có. Kí ức phải bị gạt sang bên. Kí ức là tốt,dùng nó,
nhưng chân lí chưa bao giờ được biết tới qua kí ức cả. Làm
sao bạn có thể biết chân lí qua kí ức được? Bạn chưa bao giờ
biết tới chân lí trong quá khứ.
Chân lí là điều không biết. Chân lí là vị khách lạ. Bạn sẽ
phải gạt tất cả mọi kí ức sang bên; bạn sẽ phải nói với tâm
trí, "Im đi, để cho ta thấy mà không có mi! Để ta nhìn chỉ với
sự sáng tỏ, không với đôi mắt vẩn đục: không ý nghĩ, không
niềm tin, không kinh sách, không triết lí, không tôn giáo. Để
ta nhìn trực tiếp, ngay lập tức! Để ta nhìn ở đây bây giờ, để
ta nhìn vào trong cái đang đương đầu với ta." Chỉ thế thì bạn
mới hài hoà với bí ẩn của chân lí.
Và nhớ: chân lí chưa bao giờ trở thành kí ức cả. Ngay cả
khi bạn đã biết nó, nó cũng chẳng bao giờ trở thành kí ức.
Chân lí bao la thế, nó không thể nào bị hàm chứa bởi kí ức.
Và bất kì khi nào nó có đó, bạn sẽ biết nó, nó sẽ lại là mới.
Nó chưa bao giờ cũ cả, nó bao giờ cũng mới, nó bao giờ
cũng tươi mát. Đó là một trong những phẩm chất của nó,
rằng nó không bao giờ trở nên cũ đi. Nó bao giờ cũng trẻ
trung.
Cho nên nếu bạn muốn biết chân lí, Saraha nói với nhà
vua, "Tâu bệ hạ, nếu bệ hạ thực sự muốn biết chân lí của
điều đang xảy ra cho ta, xin bệ hạ gạt tâm trí mình sang bên.
Ta biết bệ hạ chỉ giống như ruồi; bệ hạ đã sống trong thân
thể và tâm trí, bệ hạ không biết gì bên ngoài chúng. Ta đang
đứng đây; ta ở ngoài cả hai. Và không có cách nào để giải
thích điều đó cho bệ hạ tương ứng theo tâm trí của bệ hạ;
không, điều đó không thể được giải thích. Nếu bệ hạ thực sự
muốn kinh nghiệm nó, bệ hạ có thể kinh nghiệm nó, nhưng
nó không thể nào được giải thích."
Thượng đế không thể nào được định nghĩa. Thượng đế
không thể nào được giải thích. Xin nhớ: chớ bao giờ giải
thích điều đó, bởi vì nếu bạn giải thích nó, bạn sẽ giải thích
nó xa xôi đi. Thượng đế không thể nào bị hàm chứa bởi bất
kì ý nghĩ nào. Nhưng Thượng đế có thể được sống, Thượng
đế có thể được yêu. Bạn có thể trở thành thượng đế! - đó là
điều có thể - nhưng tâm trí không thể nào chứa đựng được
Thượng đế. Tâm trí là cái bình chứa rất nhỏ, nó giống như
chiếc thìa trà vậy - và bạn muốn có Thái bình dương trong
chiếc thìa trà sao? Vâng, bạn có thể có chút ít nước mặn
trong chiếc thìa trà của mình, nhưng điều đó sẽ không cho ý
tưởng về Thái bình dương, về sự bao la. Bão tố sẽ không xảy
ra trong chiếc thìa trà của bạn, sóng lớn sẽ không phát sinh.
Vâng, vị nó thì giống thế, nhưng nó sẽ không là đại dương.
Saraha nói: Nếu bệ hạn muốn thấy ta, bệ hạ sẽ phải gạt
tâm trí mình sang bên. Bệ hạ có tâm trí của ruồi. Bệ hạ có
những thói quen nào đó về suy nghĩ, về cảm giác, bệ hạ có
thói quen sống nào đó. Bệ hạ đã sống một cuộc sống của
thân thể và tâm trí, và nhiều nhất bất kì cái gì bệ hạ đã biết
cho tới giờ đều chỉ do bệ hạ nghe thấy, bệ hạ đã đọc kinh
sách... Bản thân Saraha đã đọc kinh sách cho nhà vua trước
đây, anh ta biết điều đó rõ lắm. Anh ta biết điều nhà vua biết:
tri thức của anh ta chỉ là thông tin. Saraha nói: Điều đó đã
xảy ra cho ta! Nhưng để thấy điều đó bệ hạ sẽ cần phẩm chất
thấy khác.
Tâm trí không bao giờ gặp chân lí cả, không bao giờ
đương đầu với chân lí. Con đường của tâm trí và con đường
của chân lí là hoàn toàn tách rời. Nó là thực tại tách rời. Do
đó nhấn mạnh của mọi nhà huyền môn trên thế giới là đạt tới
trạng thái vô trí. Đó là điều thiền tất cả là gì: trạng thái vô trí,
trạng thái không suy nghĩ - vậy mà đầy nhận biết, chói sáng
với nhận biết. Khi không có một ý nghĩ, bầu trời của bạn
sạch mây, và thế thì mặt trời bừng sáng.
Thông thường chúng ta bị che phủ bởi nhiều ý nghĩ, ham
muốn, tham vọng, mơ mộng đến mức mặt trời không thể
chiếu sáng được. Nó bị che khuất đằng sau những đám mây
đem đó: ham muốn là đám mây, ý nghĩ là đám mây, tưởng
tượng là đám mây, và người ta cần được quang đãng để biết
cái đang đó.
Saraha nói:
Những người vứt bỏ niết bàn
Thèm muốn cõi giới của luân hồi thô thiển.
Luân hồi (samsara) có nghĩa là sống như thân thể, như
tâm trí, như bản ngã. Luân hồi nghĩa là sống hướng ngoại,
luân hồi nghĩa là sống với mọi vật. Luân hồi nghĩa là sống
với ý tưởng rằng tất cả đều là vật chất và chẳng có gì khác.
Luân hồi nghĩa là ba chất độc: sức mạnh, danh vọng, thế lực
- sống trong thế giới với ý tưởng có nhiều sức mạnh hơn,
nhiều danh vọng hơn, nhiều tiền bạc hơn, nhiều thế lực
hơn...thế này và thế nọ; sống trong đồ vật và vì đồ vật. Đó là
ý nghĩa của từ luân hồi - thế giới.
Quan sát bản thân mình: bạn đã bao giờ sống với con
người hay bạn sống chỉ với đồ vật? Vợ bạn là người hay đồ
vật? Chồng bạn là người hay đồ vật? Bạn đối xử với chồng
mình như một con người, như một người có giá trị bản chất,
tuyệt vời, hay chỉ như một thứ tiện dụng, rằng anh ta là
người cung cấp bánh mì và bơ, hay rằng cô ta là người nội
trợ, chăm sóc con cái? Vợ bạn có là mục đích tự thân hay cô
ấy chỉ là một thứ tiện dụng, một món hàng để được dùng?
Đôi khi bạn dùng cô ấy về mặt dục, đôi khi bạn dùng cô ấy
theo cách khác - nhưng việc dùng người đó có nghĩa là người
đó là một vật với bạn, không phải là người.
Người không thể được dùng; chỉ vật mới có thể được
dùng. Người không thể bị mua bán; chỉ vật mới có thể được
mua bán. Người có giá trị vô cùng thế, thiêng liêng thế, nhân
phẩm thế - làm sao bạn có thể dùng một người được? Vâng,
người đó có thể cho tình yêu của mình, nhưng bạn không thể
dùng được. Và bạn phải biết ơn. Bạn đã bao giờ cám ơn vợ
mình chưa? Bạn đã bao giờ cám ơn bố bạn, mẹ bạn chưa?
Bạn đã bao giờ cám ơn bạn bè mình chưa? Đôi khi bạn cám
ơn người lạ nhưng chẳng bao giờ cám ơn những người của
riêng mình, bởi vì bạn coi họ như có sẵn.
Sống với đồ vật là sống trong luân hồi.
Sống với người là sống trong niết bàn.
Và một khi bạn bắt đầu sống với người, mọi đồ vật biến
mất. Thông thường ngay cả người cũng bị thu về đồ vật, còn
khi người bắt đầu trở nên thiền thì ngay cả đồ vật cũng bắt
đầu trở thành người; ngay cả cây cối cũng trở thành người,
tảng đá cũng trở thành người. Mọi thứ dần dần bắt đầu có
nhân tính, bởi vì Thượng đế lan toả khắp mọi sự tồn tại.
Saraha nói: Tâu bệ hạ, bệ hạ đã sống trong luân hồi và bệ
hạ không thể hiểu được con đường của niết bàn. Nếu bệ hạ
thực sự muốn hiểu nó, bệ hạ sẽ phải sống nó, không có cách
khác. Để biết, bệ hạ sẽ phải nếm trải cái gì đó của nó. Và ta ở
đây, đứng trước bệ hạ, còn bệ hạ đang yêu cầu giải thích!
Niết bàn đang đứng trước bệ hạ, còn bệ hạ đang yêu cầu các
lí thuyết. Không chỉ điều đó - bệ hạ phải hoàn toàn mù quáng
- bệ hạ đã tới để thuyết phục ta quay lại với luân hồi của bệ
hạ! Ruồi đang thuyết phục ta rời bỏ rừng đàn hương cùng
hương thơm của nó để lấy mùi ôi thiu của thịt.
"Bệ hạ có điên không đấy?" Saraha nói với nhà vua. "Để
ta thuyết phục bệ hạ tới thế giới của ta thay vì bệ hạ thuyết
phục ta tới thế giới của bệ hạ. Ta đã biết thế giới của bệ hạ
và ta đã biết thực tại mới này nữa; ta có thể so sánh được. Bệ
hạ chỉ biết mỗi thế giới của mình; bệ hạ không biết thực tại
của ta, bệ hạ không thể so sánh được."
Khi vị phật nói thế giới này là ảo tưởng, thiền về điều đó,
bởi vì ông ấy đã biết thế giới này nữa. Khi người vô thần nào
đó, người duy vật, người cộng sản nào đó nói rằng thế giới
của niết bàn chỉ là ảo tưởng, không cần phải bận bâm về điều
đó chút nào, bởi vì người đó vẫn còn chưa biết nó. Người đó
chỉ biết thế giới này; bạn không thể tin cậy vào câu trả lời
của người đó về thế giới khác được. Người đó chưa bao giờ
thiền, người đó chưa bao giờ đi vào trong nó.
Nhìn vào nó đi: nhìn vào tất cả những người đã thiền,
không nhìn vào chỉ một người đã chối bỏ thực tại bên trong.
Không vào chỉ một người! Không một ngoại lệ nào, tất cả
các thiền nhân đều đã trở thành nhà huyền môn. Những
người còn chưa thiền, họ chỉ biết tới thế giới của ruồi và thế
giới của mùi hôi hám và hôi thối của thịt ôi. Họ sống trong
thế giới mục nát của đồ vật, nhưng họ chỉ biết điều đó, và
chắc chắn phát biểu của họ không thể nào tin cậy được. Một
Phật có thể được tin cậy, một Christ có thể được tin cậy, một
Mahavira có thể được tin cậy; họ đã biết cả hai. Họ đã biết
cái thấp hơn và cái cao hơn, và bởi việc biết cái cao hơn mà
họ nói điều gì đó về cái thấp hơn phải được thiền. Bạn đừng
bác bỏ thẳng thừng.
Chẳng hạn: Marx, Engels, Lenin, Stalin, Mao, họ chưa
bao giờ thiền cả, và họ nói không có Thượng đế. Bây giờ
điều đó cũng gần như là một người chưa bao giờ tới phòng
thí nghiệm của nhà khoa học và nói điều gì đó về khoa học.
Một người chưa bao giờ đi vào phòng thí nghiệm và nói rằng
lí thuyết tương đối chỉ là vật thờ mù quáng, điều đó không
thể tin được. Bạn phải tới phòng thí nghiệm, bạn phải đi vào
trong toán học cao cấp, bạn phải chứng minh nó! Chỉ bởi vì
bạn không thể hiểu nó nên bạn không thể được phép chối bỏ
nó.
Có rất ít người hiểu lí thuyết tương đối. Người ta nói
rằng khi Einstein còn sống chỉ có mười hai người đang sống
hiểu lí thuyết của ông ấy, trên khắp thế giới. Và có vài người
nghĩ rằng đấy là điều phóng đại, số đó là không đúng: thậm
chí mười hai người cũng không có đó để mà hiểu đúng lí
thuyết của ông ấy. Nhưng bởi vì điều đó bạn không thể nói
nó là không đúng; bạn không thể bỏ phiếu về nó, bạn không
thể làm thất bại nó qua bầu cử. Bạn sẽ phải đi qua cùng
những quá trình đó.
Bây giờ Marx nói không có Thượng đế chỉ đơn giản là
một phát biểu ngu xuẩn... Chưa bao giờ thiền, chưa bao giờ
suy tư, chưa bao giờ cầu nguyện - phát biểu của ông ấy
chẳng liên can gì. Những người đã thiền, những người đã
đào sâu chút ít vào trong bản thể mình, họ đều đi tới cùng
chân lí.
Những người vứt bỏ niết bàn
Thèm muốn cõi giới của luân hồi thô thiển.
Saraha đang nói: Bệ hạ vứt bỏ niết bàn và bệ hạ cứ chạy
xô theo ảo tưởng. Bệ hạ đã tới thuyết phục ta, thưa bệ hạ?
Xin nhìn ta đây, ta cực lạc làm sao! Nhìn ta đây; ta không
phải là cùng con người đã rời bỏ triều đình của bệ hạ, ta là
một người hoàn toàn khác.
Anh ta đang cố gắng đưa nhận biết của nhà vua về
khoảnh khắc hiện tại, và anh ta đã thành công. Anh ta phải
đã là một con người của sự hiện diện vĩ đại. Anh ta kéo nhà
vua ra khỏi thế giới của ruồi nhặng, ra khỏi thế giới của thịt
ôi. Anh ta kéo nhà vua tới thế giới của gỗ đàn hương và
hương thơm của nó.
Lời kinh thứ hai:
Dấu chân bò ngập nước sẽ sớm khô đi;
Cũng như vậy với tâm trí vững chắc
Nhưng đầy phẩm chất, không hoàn hảo,
Thì những bất toàn này sẽ khô đi theo thời gian
Anh ta nói: Nhìn đây! Một con bò đã bước qua, và còn
dấu chân trên đất, và dấu chân này ngập đầy nước, nước
mưa. Nó sẽ có đó bao lâu? Chẳng chóng thì chầy nước sẽ
bay hơi, và dấu chân bò đầy nước sẽ không còn đó chút nào
nữa. Nhưng đại dương bao giờ cũng hiện hữu. Mặc dầu nước
trong dấu chân bò cũng là từ đại dương, cái gì đó vẫn khác.
Đại dương bao giờ cũng còn lại, không hề tăng, không
hề giảm. Những đám mây lớn nảy sinh ra từ nó, nó chưa bao
giờ giảm. Những dòng sông lớn đổ nước vào nó, nó chưa
bao giờ tăng. Nó bao giờ cũng còn như cũ. Nhưng dấu chân
nhỏ này của con bò thì đầy nước bây giờ đấy; trong vài giờ
hay vài ngày nó sẽ biến mất, nó sẽ khô đi. Bộ óc của tâm trí
con người cũng vậy: nó chỉ là một dấu chân bò, một thứ nhỏ
bé thế. Chỉ chút ít nước có đó - đừng tin cậy vào nó nhiều, nó
đang khô di rồi, nó sẽ biến mất. Bộ óc là thứ rất nhỏ bé...
đừng nghĩ rằng bạn có thể chứa vũ trụ này trong bộ óc. Và
nó chỉ có thể là tạm thời, nó chẳng thể nào là vĩnh hằng
được.
Dấu chân bò ngập nước sẽ sớm khô đi;
Cũng như vậy với tâm trí vững chắc
Nhưng đầy phẩm chất, không hoàn hảo,
Thì những bất toàn này sẽ khô đi theo thời gian
Bạn đang giữ cái gì trong bộ óc nhỏ bé của mình? Nội
dung của nó là gì? Ham muốn, mơ mộng, tham vọng, ý nghĩ,
tưởng tượng, ý chí, xúc động - đây là những vật bạn đang giữ
như nội dung. Chúng tất cả sẽ khô đi, mọi nội dung sẽ khô
đi. Cho nên thay đổi nhấn mạnh từ những nội dung đó và
đừng nhìn vào nội dung đó. Bầu trời đầy mây, đừng nhìn vào
mây, nhìn vào bầu trời. Đừng nhìn vào cái có trong đầu bạn,
cái có trong tâm trí bạn; chỉ nhìn vào tâm thức bạn. Xúc
động có đó, giận dữ có đó, tình yêu có đó, tham lam có đó,
sợ có đó, ghen có đó - đây là nội dung. Chỉ ngay sau chúng
là bầu trời vô hạn của tâm thức.
Người sống qua nội dung thì sống cuộc sống của cái
máy. Còn người bắt đầu thay đổi nhấn mạnh của mình từ nội
dung sang bình chứa thì bắt đầu sống cuộc sống của nhận
biết, của phật tính.
Và Saraha nói: Tâu bệ hạ, những nội dung này mà bệ hạ
có trong tâm trí sẽ sớm khô di. Bệ hạ nhìn vào dấu chân bò
kia! Đầu bệ hạ không lớn hơn cái đó, bộ óc không lớn hơn
cái đó. Nhưng tâm thức bệ hạ là vô hạn.
Bây giờ điều này phải được hiểu: xúc động là trong đầu
bạn, nhưng tâm thức không trong đầu bạn. Trong thực tế đầu
bạn là trong tâm thức bạn! Tâm thức là bao la, vô hạn. Xúc
động, ham muốn, tham vọng là trong đầu bạn; chúng sẽ khô
đi. Nhưng ngay cả khi đầu bạn đã hoàn toàn bị vứt bỏ và
biến mất vào trong đất, tâm thức bạn sẽ không biến mất. Bạn
không chứa tâm thức trong mình; tâm thức chứa bạn, nó lớn
hơn bạn.
Có những người hỏi... đôi khi ai đó tới tôi và hỏi: "Linh
hồn ở đâu trong thân thể con người? Trong tim? trong rốn?
Trong đầu? Linh hồn ở đâu?" Họ nghĩ họ đang hỏi một câu
hỏi rất thích đáng. Nó chẳng ở đâu trong thân thể cả: thân thể
bạn là ở trong linh hồn. Linh hồn là hiện tượng lớn hơn thân
thể bạn, linh hồn bao quanh bạn.
Và linh hồn bạn và linh hồn tôi là không khác nhau!
Chúng ta sống trong sự tồn tại, chúng ta sống trong một đại
dương linh hồn. Một linh hồn bao quanh chúng ta, bên trong
và bên ngoài. Nó tất cả là một năng lượng; tôi không có linh
hồn khác và bạn không có linh hồn khác. Chúng ta có các
thân thể khác nhau. Điều đó gần giống như điện chạy trong
bóng đèn và chạy trong radio và chạy trong ti vi và làm quạt
quay, và làm cả nghìn lẻ một thứ. Quạt là khác với bóng đèn,
nhưng điện làm chúng chạy là như nhau.
Chúng ta là một năng lượng. Cách diễn đạt của chúng ta
là khác nhau, nhưng thực tại của chúng ta là một. Nếu bạn
nhìn vào nội dung, nếu tôi nhìn vào nội dung, thế thì giấc mơ
của tôi chắc chắn là khác với giấc mơ của bạn. Chúng ta
không thể có chung giấc mơ. Tôi có tham vọng của tôi, bạn
có tham vọng của bạn. Và không chỉ chúng ta không thể có
chung giấc mơ: giấc mơ của chúng ta còn xung đột nhau.
Tham vọng của tôi là ngược lại tham vọng của bạn; tham
vọng của bạn chống lại tham vọng của tôi. Nhưng nếu chúng
ta quên đi nội dung và chỉ nhìn vào tâm thức, tâm thức thuần
khiết, bầu trời không mây, thế thì 'bạn' ở đâu và 'tôi' ở đâu?
Chúng ta là một.
Trong khoảnh khắc đó có sự thống nhất. Và trong
khoảnh khắc đó có tâm thức vũ trụ.
Mọi tâm thức đều là vũ trụ. Vô thức là riêng tư, tâm thức
là vũ trụ. Cái ngày bạn thực sự trở thành một con người, bạn
là con người vũ trụ. Đó là ý nghĩa của 'christ': con người vũ
trụ, con của Thượng đế. Đó là ý nghĩa của 'phật': con người
vũ trụ đi tới nhận biết toàn bộ và tuyệt đối.
Con người như cái máy lại khác... điều này cần được
hiểu. Nếu bạn có vấn đề ở thận, tôi không có; nếu tôi bị đau
đầu, bạn không đau đầu; cho dù bạn yêu tôi thì bạn cũng
không thể chia sẻ đau đầu được. Cho dù tôi yêu bạn nhưng
tôi vẫn không thể có cái đau của bạn được. Nhưng nếu hai
chúng ta ngồi cùng nhau và thiền và một khoảnh khắc tới khi
tôi không có nội dung trong tâm trí mình và bạn cũng không
có nội dung nào trong tâm trí bạn, chúng ta sẽ không là hai.
Các thiền nhân bắt đầu như sự tách biệt, nhưng cuối cùng
như một.
Nếu các bạn tất cả ngồi trong thiền ở đây, lắng nghe tôi,
thế thì các bạn không là nhiều, thế thì các bạn là một. Thế thì các bạn không chỉ là một: người nói và người nghe không
tách biệt, thế thì chúng ta được bắc cầu với nhau. Hai mươi
thiền nhân trong một phòng thiền, khi họ đi tới việc thiền
thực, không còn là hai mươi nữa: chỉ có một phẩm chất thiền
trong phòng.
Có một câu chuyện...
Vài người tới gặp Phật. Ananda đang ngồi canh ở ngoài
phòng, nhưng những người này lấy quá nhiều thời gian đến
mức Ananda trở nên lo nghĩ. Nhiều lần ông ấy nhìn vào,
nhưng họ vẫn tiếp tục và cứ tiếp tục, tiếp tục... Thế rồi ông
ấy đi vào trong phòng để xem điều gì xảy ra. Và tại đó ông
ấy chẳng thấy ai cả, chỉ Phật ngồi. Cho nên ông ấy hỏi Phật,
"Những anh chàng kia đi đâu cả rồi?" Và không có cửa
khác... mà tôi lại đang ngồi ngay cái cửa duy nhất, cho nên
họ đã đi đâu rồi?"
Và Phật nói, "Họ đang thiền."
Đấy là một câu chuyện hay. Tất cả họ đều rơi vào trong
thiền, còn Ananda đã không thể nào thấy được họ bởi vì ông
ấy vẫn không phải là thiền nhân. Ông ấy không thể nào thấy
được hiện tượng mới này, sự dịch chuyển hoàn toàn của
năng lượng. Họ đã không có đó, bởi vì họ đã không như thân
thể họ ở đó, họ đã không như tâm trí họ ở đó. Những bản ngã
này đã tan biến. Ananda chỉ có thể thấy điều ông ấy có thể
thấy. Một thực tại đã xảy ra.
Một vị vua lớn có lần tới gặp Phật. Tể tướng của ông ấy
khuyên ông ấy tới, nhưng ông ấy là con người rất đa nghi,
như các chính khách và vua thì thường vậy, rất đa nghi. Ông
ấy đã không muốn tới ngay chỗ đầu tiên... Chỉ bởi lí do
chính trị mà ông ấy tới để gặp Phật bởi vì trong thủ đô tin
đồn đang lan truyền rằng ông ấy chống lại Phật; còn mọi
người lại ủng hộ Phật, cho nên ông ấy trở nên sợ hãi, điều đó
không ngoại giao. Cho nên ông ấy tới cùng tể tướng của
mình.
Khi ông ấy tới khu rừng nhỏ nơi Phật đang ngồi cùng với
mười nghìn sư của mình, ông ấy bắt đầu trở nên rất sợ hãi.
Ông ấy tuốt kiếm ra và ông ấy nói với tể tướng, "Có chuyện
gì vậy? - bởi vì khanh nói mười nghìn người đang ở đó, và
chúng ta tới gần thế mà chẳng có tiếng động nào cả! Liệu có
mưu đồ gì không?"
Tể tướng cười và nói, "Bệ hạ không biết người của Phật.
Cất kiếm đi! Bệ hạ cứ tới đi - không có mưu đồ hay cái gì cả.
Bệ hạ không cần phải sợ, họ không định giết bệ hạ. Bệ hạ
không biết người của Phật."
Nhưng rất đa nghi, vẫn lăm lăm cây kiếm trong tay, nhà
vua đi vào trong khu rừng. Ông ta sửng sốt. Ông ta không
thể nào tin được có mười nghìn người đang ngồi dưới gốc
cây một cách im lặng, dường như không có ai cả. Ông ta hỏi
Phật, "Đây là phép màu! - mười nghìn người... ngay cả mười
người cùng nhau cũng tạo ra nhiều ồn ào thế! Những người
này làm gì vậy? Điều gì đã xảy ra cho những người này, cái
gì đã đi sai sao? Họ vẫn còn sống chứ? - họ trông như tượng
cả! Và họ đang ngồi đây làm gì vậy? Họ phải làm cái gì
chứ!"
Còn Phật nói, "Họ đang làm cái gì đó, nhưng điều đó
chẳng liên quan gì tới bên ngoài cả. Họ đang làm điều gì đó
trong thế giới bên trong của mình. Họ không trong thân thể
mình, họ trong bản thể mình, tại chính cốt lõi. Và đây không
phải là mười nghìn người ngay lúc này, họ tất cả đều là một
phần của một tâm thức."
Lời kinh thứ ba:
Giống như nước biển mặn biến thành ngọt
Khi được mây hút lên,
Cũng vậy một tâm trí vững chắc,
làm việc vì người khác,
Sẽ biến chất độc của đối tượng giác quan
Thành nước cam lồ.
Thái độ Mật tông cơ bản là: Bản năng dục có thể được
biến đổi thành cái siêu phàm, vật chất có thể được biến đổi
thành tâm trí, vô thức có thể được biến đổi thành tâm thức.
Vật lí hiện đại nói vật chất có thể được biến đổi thành
năng lượng, năng lượng có thể được biến đổi thành vật chất.
Trong thực tế chúng không phải là hai mà là cùng một năng
lượng vận hành như hai dạng. Mật tông nói dục có thể được
biến đổi thành samadhi - cùng cách tiếp cận ấy, rất cơ bản và
cơ sở. Cái thấp hơn có thể được biến đổi thành cái cao hơn,
bởi vì cái thấp hơn và cao hơn được nối với nhau; nó là chiếc
thang. Chúng không bao giờ tách rời, không ở đâu tách rời,
không có lỗ hổng giữa chúng. Bạn có thể đi từ thấp lên cao,
bạn có thể đi từ cao xuống thấp.
Và cái thang đó là điều con người là gì. Con người có thể
tồn tại ở bậc thang thấp nhất; đó là quyết định của người đó.
Con người có thể đi lên, người đó có thể tồn tại ở bậc thang
cao nhất. Người đó có thể tồn tại như con vật hoặc người đó
có thể tồn tại như vị phật: cả hai đều là các bậc thang của
người đó, bậc thấp nhất và cao nhất. Và con người là chiếc
thang: người đó có thể rơi vào trong vô thức sâu và trở thành
tảng đá, và người đó có thể vươn lên tâm thức tuyệt đối, và
có thể trở thành thượng đế. Nhưng chúng không tách biệt, đó
là cái đẹp của Mật tông.
Mật tông không mang tính phân chia, Mật tông là tôn
giáo duy nhất không tinh thần phân liệt. Mật tông là tôn giáo
duy nhất thực sự lành mạnh, tôn giáo lành mạnh nhất, bởi vì
nó không phân chia. Nếu bạn phân chia, bạn tạo ra chia chẻ.
Nếu bạn bảo mọi người rằng thân thể là xấu, rằng thân thể là
kẻ thù, rằng thân thể phải bị lên án, rằng thân thể đang phục
vụ quỉ, thế thì bạn đang tạo ra chia chẻ trong con người, thế
thì con người trở nên sợ thân thể. Và thế thì dần dần sẽ tạo ra
cái hố sâu không thể bắc cầu qua được và con người bị kéo
vào hai phần, con người bị giằng xé theo hai hướng đối lập.
Thân thể kéo thân thể thành hai, tâm trí cố gắng kéo tâm trí
thành hai; có xung đột và lẫn lộn.
Mật tông nói bạn là một, không cần phải có bất kì lẫn lộn
gì. Bạn có thể được hợp nhất lại trong một thực tại. Không
cần phải có bất kì xung đột nào, không cần phải bị xé ra,
không cần phải mất trí. Bạn có thể yêu tất cả những cái đang
có sẵn, và bạn có thể làm tiến hoá nó - với tình yêu sâu sắc,
sự chăm nom, tính sáng tạo, nó có thể được tiến hoá. Thân
thể không phải là kẻ thù của linh hồn bạn, thân thể chỉ là bao
gươm của thanh gươm của bạn. Thân thể chỉ là ngôi đền, nó
là chỗ trú ngụ của bạn. Nó không phải là kẻ thù, nó là bạn
của bạn.
Mật tông vứt bỏ mọi loại bạo hành, không chỉ bạo hành
với người khác mà bạo hành với chính mình. Mật tông nói:
Yêu thực tại trong tính toàn bộ của nó. Vâng, nhiều điều có
thể được tiến hoá, nhưng mọi tiến hoá đều là thông qua tình
yêu. Và không cần đánh nhau.
Giống như nước biển mặn biến thành ngọt
Khi được mây hút lên…
Bạn không thể uống nước biển mặn đựơc, nó mặn thế;
nó toàn là muối. Bạn sẽ chết nếu bạn uống nước biển. Nhưng
khi một đám mây tới và rút nước từ biển, nó biến thành ngọt,
và thế thì bạn có thể uống được nó.
Saraha nói: Samadhi giống như đám mây, năng lượng
thiền giống như đám mây, cái biến bản năng dục của bạn
thành những thực tại cao hơn, cái biến sự tồn tại vật lí của
bạn thành sự tôn tại phi vật lí, cái biến vị mặn chát, kinh
nghiệm đắng cay về thế giới thành đường ngọt, kinh nghiệm
tựa nước cam lồ về niết bàn. Bản thân luân hồi trở thành niết
bàn nếu bạn có thể tạo ra đám mây làm biến đổi nó. Đám
mây đó Phật thực tế đã gọi là dharmamegha samadhi,
samadhi của đám mây của luật nền tảng – dharmamegha
samadhi.
Bạn có thể tạo ra được đám mây đó. Đám mây đó được
tạo ra bằng thiền. Bạn thiền mãnh liệt, vứt bỏ các ý nghĩ, vứt
bỏ các ham muốn, tham vọng… dần dần tâm thức bạn là
ngọn lửa bùng cháy - đám mây đó có đó. Bây giờ bạn có thể
biến đổi bất kì cái gì qua ngọn lửa đó; ngọn lửa đó làm
chuyển hoá, ngọn lửa đó là giả kim thuật. Qua thiền cái thấp
hơn trở thành cái cao hơn, sắt cơ sở hơn biến thành vàng.
Giống như nước biển mặn biến thành ngọt
Khi được mây hút lên,
Cũng vậy một tâm trí vững chắc,
làm việc vì người khác,
Sẽ biến chất độc của đối tượng giác quan
Thành nước cam lồ.
Hai điều: thứ nhất, người ta phải tạo ra đám mây thiền
trong bản thể của mình; và điều thứ hai là từ bi - người làm
việc vì người khác. Phật nhấn mạnh vào hai điều: thiền và từ
bi, pragyan và karuna. Ông ấy nói rằng đôi khi chuyện xảy
ra là một thiền nhân có thể trở thành ích kỉ quá nhiều; thế
nữa điều gì đó sẽ thành chua ra. Thiền, vui sướng, nhưng
chia sẻ vui sướng đó, chia sẻ nó đi. Đừng tích trữ nó, bởi vì
một khi bạn bắt đầu tích trữ, bản ngã bắt đầu nảy sinh. Đừng
bao giờ tích trữ cái gì. Khoảnh khắc bạn được nó, đem cho
nó đi, và bạn sẽ được ngày càng nhiều hơn. Bạn càng cho đi
nhiều, bạn lại càng nhận được nhiều. Thế thì mọi thứ trở
thành cam lồ. Mọi thứ là cam lồ; chúng ta chỉ phải biết cách
biến đổi nó, chúng ta phải biết thuật giả kim.
Câu kinh cuối:
Nếu không thể nói ra được,
Đừng bao giờ là người không được thoả mãn,
Nếu không thể tưởng tượng được,
Điều đó phải là bản thân phúc lạc.
Mặc dầu từ đám mây người ta sợ tiếng sấm nổ.
Mùa màng vẫn chín rộ
Khi từ đó mưa rơi xuống.
Không thể tả được... Saraha nói: Đừng hỏi ta nó là gì -
điều đó là không thể tả được, điều đó không thể nói ra được.
Điều đó không thể được diễn tả, không ngôn ngữ nào hiện có
mà có thể diễn tả được nó. Nhưng nó có thể được kinh
nghiệm. Nhìn mãn nguyện của ta đây! Nhìn xem ta đã trở
nên được thoả mãn thế nào! Bệ hạ đã biết ta từ trước nữa, ta
đã bất an làm sao, không thoả mãn với mọi thứ làm sao. Và
tất cả đều có sẵn; ta là ái khanh của bệ hạ, tất cả mọi thứ đều
sẵn cho ta, vậy mà ta vẫn không thoả mãn. Bây giờ, bệ hạ
nhìn xem! Ta đang đứng trong bãi hoả thiêu, thậm chí không
có một mái lều trên đầu! Và ta không sống với vua và hoàng
hậu, ta đang sống với người đàn bà rèn tên này. Nhưng nhìn vào mắt ta… ta mãn nguyện làm sao. Bệ hạ không thể thấy
được cái gì đó không diễn tả nổi đã xảy ra đó sao? Bệ hạ
không thể cảm thấy rung động của ta sao? Bệ hạ đờ đẫn và
chết đến mức bệ hạ phải cần lời giải thích sao?
Nếu mà không thể tả được, chẳng bao giờ người ta lại
không được thoả mãn cả...
Nếu không thể nói ra được,
Đừng bao giờ là người không được thoả mãn,
Đó là tiêu chuẩn duy nhất cho liệu một người đã đạt tới
chân lí hay chưa: người đó sẽ không bao giờ không thoả
mãn, mãn nguyện của người đó là tuyệt đối. Bạn không thể
lôi người đó ra khỏi mãn nguyện của mình được, bạn không
thể làm cho người đó không bằng lòng; bất kì điều gì xảy ra,
người đó vẫn vậy, hài lòng. Thành công hay thất bại, sống
hay chết, bạn hay không bạn, người yêu hay không người
yêu, không có khác biệt. Yên bình của người đó, tĩnh lặng
của người đó là hoàn toàn tuyệt đối. Người đó được định
tâm… Nếu không thể nói ra được, đừng bao giờ là người
không thoả mãn.
Nếu điều không thể nào được nói ra lại xảy ra, thế thì chỉ
có một cách để biết nó, và cách đó là thấy mãn nguyện.
Nếu không thể tưởng tượng được,
Điều đó phải là bản thân phúc lạc.
Và ta biết, anh ta nói: Bệ hạ không thể hình dung ra được
điều đã xảy ra cho ta. Làm sao bệ hạ có thể hình dung ra
được? Bởi vì bệ hạ chưa từng biết tới điều đó. Tưởng tượng
bao giờ cũng lặp lại cùng điều bệ hạ đã biết.
Bạn có thể tưởng tượng hạnh phúc; bạn đã biết từng chút
và từng mẩu của nó. Bạn có thể tưởng tượng bất hạnh; bạn
đã biết nó, nhiều về nó. Bạn có thể tưởng tượng hạnh phúc
cho dù bạn đang không biết hạnh phúc. Bạn có thể tưởng
tượng nó như cái ngược lại với bất hạnh. Nhưng làm sao bạn
có thể tưởng tượng được phúc lạc? Bạn không biết nó. Và
chẳng có gì mâu thuẫn nó cả, nó là không nhị nguyên. Điều
đó là không thể tưởng tượng nổi.
Cho nên Saraha nói: Ta có thể hiểu được... bệ hạ không
thể tưởng tượng ra điều đó được, nhưng ta không nói tưởng
tượng nó. Nhìn đây! Nó đang hiện diện ở đây và bây giờ. Và
nếu bệ hạ không thể tưởng tượng ra nó, điều đó nữa cũng là
một trong những tiêu chuẩn của chân lí: chân lí không thể
nào được tưởng tượng ra. Nó có thể được thấy, nhưng không
được tưởng tượng. Bệ hạ có thể có linh ảnh về nó, nhưng bệ
hạ không thể mơ về nó được. Và đó là khác biệt giữa giấc
mơ và linh ảnh.
Giấc mơ là của bạn. Linh ảnh không phải là của bạn.
Christ thấy Thượng đế, và kinh sách nói ông ấy thấy linh
ảnh. Bây giờ nhà phân tâm sẽ nói đấy chỉ là giấc mơ; ông ấy
không biết khác biệt giữa giấc mơ và linh ảnh. Giấc mơ là
của bạn: bạn đã tưởng tượng, bạn đã tạo ra nó, nó bao giờ
cũng là phóng tác của bạn. Linh ảnh là cái gì đó xuất phát từ
trời xanh mà bạn chưa bao giờ nghĩ tới, thậm chí bạn cũng
chưa bao giờ nghĩ tới một phần của nó. Nó hoàn toàn mới
thế… thế thì nó là linh ảnh. Nếu không thể nào tưởng tượng
ra nổi, nó phải là bản thân phúc lạc...
Nhìn vào tôi - bạn không thể hình dung ra được điều đã
xảy ra. Bạn không thể thấy được nó sao? Bạn có mắt để thấy
- nhìn, quan sát, cầm tay tôi! Lại gần tôi hơn, mong manh
với tôi, để cho rung động của tôi có thể làm rung động bản thể bạn, và điều không thể tưởng tượng nổi và không thể nói
được có thể được kinh nghiệm.
Mặc dầu từ đám mây người ta sợ tiếng sấm nổ…
Và Saraha nói: Ta biết.... Anh ta phải đã thấy nhà vua có
chút ít sợ hãi. Tôi thấy điều đó hàng ngày. Mọi người tới tôi
và tôi thấy họ run rẩy, sợ hãi, hoảng hốt, kinh hoàng, và họ
nói, "Chúng tôi sợ lắm, Osho." Tôi biết! Saraha phải đã thấy
nhà vua đang run rẩy sâu bên trong… có thể không ở bên
ngoài. Ông ta là một vị vua lớn, ông ta phải là người rất kỉ
luật, ông ta phải đã đứng thẳng - nhưng sâu bên dưới ông ta
phải đã sợ hãi.
Điều đó bao giờ cũng xảy ra khi bạn ở gần một người
như Saraha, hay người như Phật, bạn nhất định sợ. Mới đêm
hôm nọ một thanh niên tới và anh ta nói, "Nhưng sao tôi sợ
thầy? Thầy đã chẳng làm điều gì sai với tôi cả - sao tôi sợ
thầy? Chắc chắn tôi yêu thầy, nhưng sao tôi lại sợ thầy?"
Điều đó là tự nhiên. Khi bạn tới gần vực thẳm, bạn trông
đợi điều gì? - bạn sẽ sợ. Có mọi khả năng bạn có thể rơi vào
trong nó và sẽ không thể nào khôi phục lại mình nữa; điều đó
sẽ là không thể khôi phục lại được, không thể phục hồi được.
Bạn sẽ mất đi hoàn toàn, toàn bộ vào trong nó. Bạn sẽ không
có khả năng kéo lại. Sợ là tự nhiên.
Saraha nói: Mặc dầu từ đám mây người ta sợ tiếng sấm
nổ… Anh ta nói: ta giống như đám mây và bệ hạ sợ hãi bởi
vì tiếng sấm, vì sét. Nhưng nhớ lấy. Mùa màng chín rộ khi từ
đám mây đó đổ mưa xuống. Nếu bệ hạ cho phép ta mưa lên
bệ hạ, hạt mầm sẽ mọc, tâu bệ hạ, và con người vẫn ẩn kín
đằng sau bệ hạ, vẫn còn chưa được sinh ra, sẽ được sinh ra.
Bệ hạ sẽ có khả năng chín, chín muồi, bệ hạ sẽ có khả năng
nở hoa. Ta mời bệ hạ, Saraha nói, với một mùa màng bội
thu… mùa màng của tâm thức, mùa màng của nhận biết.
Với ruồi thích mùi hôi của thịt ôi,
Thì hương thơm của gỗ đàn hương là hôi hám.
Những người vứt bỏ niết bàn
Thèm muốn cõi giới của luân hồi thô thiển.
Dấu chân bò ngập nước sẽ sớm khô đi;
Cũng như vậy với tâm trí vững chắc
Nhưng đầy phẩm chất, không hoàn hảo,
Thì những bất toàn này sẽ khô đi theo thời gian
Giống như nước biển mặn biến thành ngọt
khi được mây hút lên,
Cũng vậy một tâm trí vững chắc,
làm việc vì người khác,
Sẽ biến chất độc của đối tượng giác quan
Thành nước cam lồ.
Nếu không thể nói ra được,
Đừng bao giờ là người không được thoả mãn,
Nếu không thể tưởng tượng được,
Điều đó phải là bản thân phúc lạc.
Mặc dầu từ đám mây người ta sợ tiếng sấm nổ.
Mùa màng vẫn chín rộ
Khi từ đó mưa rơi xuống.
Con người là điều huyền thoại, và là điều huyền thoại
nguy hiểm nhất, bởi vì nếu bạn tin rằng con người tồn tại thế
thì bạn không cố gắng để làm tiến hoá con người chút nào,
không có nhu cầu. Nếu bạn tin rằng mình đã là người rồi, thế
thì tất cả mọi trưởng thành đều chấm dứt.
Bạn vẫn chưa là con người, bạn mới chỉ có tiềm năng
cho điều đó thôi. Bạn có thể là con người, bạn có thể không,
bạn có thể bỏ lỡ. Nhớ lấy, điều đó có thể bị bỏ lỡ.
Con người còn chưa được sinh ra; là con người không
phải là sự kiện được cho sẵn, bạn không thể có được điều đó
bằng việc cho không. Đấy chỉ là một khả năng. Con người
tồn tại như hạt mầm, không như cây - còn chưa thành cây.
Con người còn chưa là thực tại, và khác biệt giữa tiềm năng
và thực tại là lớn lao.
Con người như người đó đang tồn tại chỉ là cái máy, vậy
mà con người vẫn làm việc, vậy mà con người vẫn thành
công trong thế giới này, vậy mà con người vẫn sống cái gọi
là cuộc sống và chết. Nhưng nhớ lấy, con người không tồn
tại. Chức năng của người đó là ở chức năng của cái máy,
người đó là người máy.
Con người là cái máy. Vâng, cái máy này có thể trưởng
thành trong nó mà nó có thể vượt ra ngoài cái máy. Cái máy này không phải là cái máy thường; nó có tiềm năng vô cùng
để vượt ra ngoài bản thân nó. Nó có thể tạo ra cái gì đó siêu
việt lên trên cấu trúc riêng của nó. Đôi khi nó đã tạo ra... một
Phật, một Christ, một Gurdjieff - đôi khi nó đã tạo ra con
người. Nhưng bạn đừng tin rằng mình đã là con người. Nếu
bạn tin, niềm tin của bạn sẽ mang tính tự sát - bởi vì một khi
chúng ta tin rằng điều gì đó đã có đó thế thì chúng ta chấm
dứt tìm kiếm nó, thế thì chúng ta chấm dứt tạo ra nó, thế thì
chúng ta chấm dứt phát hiện nó, thế thì chúng ta chấm dứt
tiến hoá nó.
Nghĩ xem: một người ốm, một người ốm nặng, nghĩ
mình mạnh khoẻ. Sao người đó phải tới bác sĩ? Sao người đó
phải uống thuốc? Sao người đó phải đi trị liệu? Sao người đó
sẵn lòng đi bệnh viện? Người đó tin mình mạnh khoẻ, người
đó có sức khoẻ hoàn hảo... và người đó đang chết! Niềm tin
của người đó sẽ giết chết người đó.
Đó là lí do tại sao tôi nói huyền thoại này là nguy hiểm,
huyền thoại nguy hiểm nhất mà các tu sĩ và chính khách đã
hư cấu ra: rằng con người đã có trên trái đất. Hàng triệu
người này trên trái đất chỉ là những khả năng, và không may
là đại đa số họ lại chưa bao giờ sẽ trở thành thực tại; không
may, nhiều người trong số họ sẽ chết như cái máy.
Tôi ngụ ý gì khi tôi nói con người là cái máy? Tôi ngụ ý
rằng con người sống từ quá khứ. Con người sống từ một cấu
trúc chết, con người sống từ thói quen, con người sống cuộc
sống thường lệ. Con người cứ đi cùng vòng tròn ấy, theo
cùng con đường mòn ấy, đi đi, đi lại. Bạn không thể thấy
được cái vòng luẩn quẩn trong cuộc sống của mình sao?
Cùng những điều ấy bạn đã làm mọi ngày: hi vọng, giận dữ,
ham muốn, tham vọng, nhục dục, tình dục, thất vọng, lại hi
vọng... cứ cái vòng tròn ấy chuyển động... Mỗi hi vọng lại
dẫn tới thất vọng, chưa bao giờ nó khác đi; và sau mỗi thất
vọng, một hi vọng mới, và cái vòng ấy lại bắt đầu chuyển
động.
Tại phương Đông chúng ta gọi nó là cái bánh xe của
luân hồi samsara. Nó là cái bánh xe, các nan hoa là như
nhau. Và bạn bị nó lừa đi lừa lại, bạn lại cứ hi vọng. Và bạn
biết mình đã hi vọng trước đây, bạn đã hi vọng cả triệu lần
rồi, mà chẳng cái gì xảy ra từ hi vọng đó. Chỉ bánh xe là cứ
chuyển, và cứ giết chết bạn, cứ phá huỷ cuộc sống của bạn.
Thời gian chạy khỏi tay bạn. Mỗi khoảnh khắc mất đi là mất
đi mãi mãi, và bạn cứ lặp lại cái cũ.
Đây là điều tôi muốn nói khi tôi nói con người là cái
máy. Tôi đồng ý với George Gurdjieff tuyệt đối; ông ấy hay
nói rằng bạn còn chưa có linh hồn. Ông ấy là người đầu tiên
nói điều đó một cách quyết liệt thế, rằng bạn còn chưa có
linh hồn. Vâng, linh hồn có thể được sinh ra trong bạn,
nhưng bạn sẽ phải trao việc sinh thành cho nó; bạn sẽ phải
trở nên có khả năng trao việc sinh cho nó.
Suốt hàng thế kỉ các tu sĩ đã bảo bạn rằng bạn đã có linh
hồn rồi, rằng bạn đã có con người đó. Điều đó không phải
như vậy; bạn chỉ mới có tiềm năng như vậy thôi. Thực tế bạn
có thể trở thành, nhưng huyền thoại này phải bị phá bỏ. Thấy
sự kiện của nó: bạn còn chưa là sinh linh có ý thức; và nếu
bạn không là sinh linh có ý thức, làm sao bạn có thể là con
người được?
Đâu là khác biệt giữa tảng đá và bạn? Đâu là khác biệt
giữa con vật và bạn? Đâu là khác biệt giữa cây và bạn? Khác
biệt là khác về ý thức. Nhưng bạn có bao nhiêu ý thức?... chỉ
mong manh đây đó. Chỉ đôi khi, trong những khoảnh khắc
hiếm hoi, bạn mới trở nên có ý thức; và điều đó chỉ trong vài giây rồi bạn lại rơi trở lại vào trong vô ý thức. Vâng, đôi khi
điều đó xảy ra, bởi vì nó là tiềm năng của bạn.
Đôi khi điều đó xảy ra mặc bạn... một hôm mặt trời lên
và bạn rơi vào hài hoà với sự tồn tại - rồi bỗng nhiên nó có
đó: cái đẹp của nó, phúc lành của nó, hương thơm của nó,
ánh sáng của nó. Bỗng nhiên nó có đó và bạn có hương vị
của cái đang có đó, cái có thể hiện hữu, cái hiện hữu. Nhưng
khoảnh khắc bạn trở nên tỉnh táo rằng nó có đó, nó đã trôi
qua rồi. Chỉ kí ức là còn lại. Chỉ hiếm khoảnh khắc: đôi khi
trong tình yêu, đôi khi ngắm trăng tròn, đôi khi mặt trời lên,
đôi khi ngồi trong hang núi im lặng, đôi khi nhìn vào đứa trẻ
đang chơi đùa, khúc khích; vâng, đôi khi trong âm nhạc...
Nhưng những khoảnh khắc này là hiếm hoi.
Nếu một người bình thường, cái gọi là con người, mà đạt
tới bẩy khoảnh khắc nhận biết trong toàn bộ cuộc sống của
mình, điều đó sẽ là quá nhiều. Hiếm lắm, rất hiếm hoi, chỉ
một tia sáng đi vào, và thế rồi nó lại đi mất. Còn bạn quay lại
với cuộc sống tầm thường của mình, đờ đẫn và chết. Và điều
này không chỉ vậy với người bình thường, nó là vậy với
những người được gọi là phi thường của bạn.
Mới hôm nọ tôi đã đọc về Carl Jung, một trong những
nhà tâm lí vĩ đại nhất của thời đại này... nhưng đôi khi người
ta tự hỏi liệu có nên gọi những người này là các nhà tâm lí
hay không. Ông ấy là con người rất bất an, hoàn toàn bất an.
Ông ấy không thể nào ngồi im lặng một khoảnh khắc; ông ấy
sẽ quay người, trở mình, ông ấy sẽ làm điều này điều khác.
Nếu không có gì để làm, ông ấy sẽ hút tẩu thuốc, và ông ấy
là người hút hết điếu nọ tới điếu kia. Thế rồi ông ấy bị đau
tim và các bác sĩ nói phải dừng việc hút thuốc, dừng hoàn
toàn. Bây giờ điều đó là rất khó. Ông ấy bắt đầu cảm thấy sự
bất an của mình quá nhiều, ông ấy bắt đầu cảm thấy phát
điên. Ông ấy sẽ đi lại trong trong phòng, ông ấy sẽ đi ra
ngoài, chẳng có lí do gì; ông ấy sẽ ngồi trong chiếc ghế này
ghế nọ. Và thế rồi ông ấy nhận ra sự kiện rằng cái tẩu đã rất,
rất có ích. Đấy là giải thoát, một loại giải thoát khỏi cái bất
an của mình. Cho nên ông ấy hỏi bác sĩ, "Tôi có thể ngậm
chiếc tẩu rỗng trong mồm được không? Điều đó có được
phép không?" - chiếc tẩu rỗng! "Điều đó sẽ có ích cho tôi."
Ông ấy được phép, và thế rồi trong hàng năm ông ấy
quen ngậm chiếc tẩu rỗng trong mồm, chỉ giả vờ rằng ông ấy
hút thuốc. Và thế rồi ông ấy nhìn vào cái tẩu, cầm cái tẩu
trong tay, chơi với cái tẩu. Và đây là về một nhà tâm lí vĩ đại
của thời đại này! Vô ý thức làm sao! Quá nhiều trong việc
ôm giữ thói quen đó, quá nhiều trong việc ôm giữ điều vô ý
thức! - điều đó có vẻ trẻ con. Và thế rồi chúng ta cứ tìm cách
hợp lí hoá; thế rồi chúng ta cứ giả vờ với chính mình, thế rồi
chúng ta cứ bảo vệ và phòng thủ cho mình nhưng tại sao
chúng ta làm điều này.
Vào độ tuổi bốn mươi lăm Carl Jung yêu một phụ nữ.
Ông ấy là một đàn ông đã có gia đình với bà vợ rất đáng yêu.
Chẳng có gì sai cả, nhưng điều đó phải đã là bất an. Chuyện
gần như bao giờ cũng xảy ra là gần độ tuổi bốn mươi lăm,
người ta bắt đầu cảm thấy rằng cả cuộc sống đã trôi qua. Cái
chết đang tới gần hơn, và bởi vì cái chết đang tới gần hơn,
nên hoặc bạn trở thành mang tính tâm linh hoặc bạn trở
thành mang tính dục nhiều hơn.
Đây là hai cách phòng thủ duy nhất: hoặc bạn quay sang
tìm kiếm chân lí, tìm kiếm cái vĩnh hằng không có cái chết,
hoặc bạn bắt đầu nhấn chìm mình vào trong những chuyện
tình ái tưởng tượng. Và đặc biệt là những người trí thức -
những người đã sống cả đời qua cái đầu - là nạn nhân nhiều
hơn vào độ tuổi bốn mươi lăm. Thế thì bản năng dục báo thù.
Nó đã bị chối bỏ; bây giờ cái chết đang tới gần hơn và thế rồi
người ta chẳng bao giờ biết được liệu mình sẽ có lại ở đây
nữa hay không, liệu cuộc sống sẽ có đó hay không. Cái chết
đang tới đây còn bạn đã sống cuộc sống của cái đầu. Bản
năng dục bùng phát với sự báo thù.
Carl Gustav Jung yêu một phụ nữ trẻ. Bây giờ điều đó rất
phản lại danh tiếng của ông ấy. Bà vợ bị khuấy động, và bà
vợ đã yêu ông ấy cực kì và đã tin cậy vào ông ấy. Ông ấy
hợp lí hoá điều đó thật hay. Nhìn vào việc hợp lí hoá của ông
ấy - đó là cách con người vô ý thức cứ sống. Ông ấy sẽ làm
điều gì đó vô ý thức, thế rồi sẽ cố gắng hợp lí hoá nó và sẽ cố
gắng chứng minh rằng điều đó là không vô ý thức: "Tôi đang
làm điều đó rất có ý thức - trong thực tế, điều đó phải được
làm."
Ông ấy đã làm gì? Ông ấy bỗng nhiên phát triển một lí
thuyết rằng có hai kiểu phụ nữ trên thế giới: một là kiểu
người mẹ, kiểu chăm sóc, kiểu vợ; và kiểu kia, kiểu tình
nhân, người yêu, người trở thành nguồn hứng khởi. Và đàn
ông cần cả hai - và đàn ông kiểu như Carl Gustav Jung chắc
chắn cần cả hai. Ông ấy cần hứng khởi nữa. Ông ấy cần một
phụ nữ chăm sóc; điều đó vợ ông ấy đang thực hiện - bà ấy
đáng yêu, thuộc kiểu người mẹ. Nhưng điều đó không đáp
ứng cho nhu cầu của ông ấy - ông ấy cần hứng khởi nữa, ông
ấy cần một phụ nữ lãng mạn nữa, một tình nhân người có thể
đưa ông ấy vào những giấc mơ sâu; đó là điều phải có với
ông ấy. Jung đã phát triển lí thuyết này... đây là hợp lí hoá.
Bây giờ ông ấy chẳng bao giờ phát triển phần kia của nó,
rằng đàn ông có hai kiểu. Đó là nơi bạn có thể tìm thấy rằng
đó là hợp lí hoá. Nếu đó là sáng suốt thực sự thế thì phần kia,
rằng đàn ông có hai kiểu, kiểu người bố và kiểu người yêu...
thế thì vợ của Jung cũng cần đến hai kiểu! Nếu Jung nghĩ
rằng ông ấy là kiểu người yêu, thế thì bà ấy cần kiểu người
bố; nếu Jung nghĩ ông ấy là kiểu người bố, thế thì bà ấy cần
kiểu người yêu. Nhưng điều đó ông ấy chưa bao giờ phát
triển cả. Đấy là cách bạn có thể thấy nó không phải là sáng
suốt; nó chỉ là một tâm trí thủ đoạn, hợp lí hoá.
Chúng ta cứ hợp lí hoá. Chúng là mọi việc một cách vô ý
thức, chúng ta làm chúng mà không biết tại sao chúng ta
đang làm chúng. Nhưng chúng ta không thể nào chấp nhận
sự kiện này: rất xấu hổ để chấp nhận rằng, "Tôi đã làm điều
gì đó mà tôi lại không nhận biết về điều đó và tôi không biết
tại sao." Nhận biết về việc hợp lí hoá này.
Và làm sao những người như vậy có thể làm lợi được
cho người khác? Chính sự kiện rất nổi tiếng là nhiều bệnh
nhân của Carl Jung đã tự tử. Tại sao? Họ đã tới để được giúp
đỡ, tại sao họ tự tử? Cái gì đó về cơ bản đã phải sai rồi. Việc
phân tích của ông ấy chỉ là điều tệ hại. Ông ấy là con người
rất kiêu ngạo, rất bản ngã, liên tục chỉ chực đánh nhau. Có
thể toàn bộ việc phân tâm của ông ấy đã được phát triển chỉ
vì kiêu ngạo của ông ấy chống lại Sigmund Freud. Có thể
đấy lại chỉ là hợp lí hoá, bởi vì bản thân ông ấy dường như
đang chịu cùng những vấn đề mà ông ấy nghĩ để giúp cho
người khác.
Jung bao giờ cũng rất sợ ma; ngay cả trong tuổi già của
mình ông ấy cũng sợ ma. Ông ấy đã không xuất bản cuốn
sách quan trọng nhất của mình trong khi còn sống bởi vì ông
ấy sợ rằng mọi người sẽ đi tới biết các sự kiện. Cho nên các
truyện kí của ông ấy được xuất bản, nhưng ông ấy đã phải
chắc chắn rằng chúng được xuất bản chỉ khi ông ấy chết. Bây
giờ đây là cái kiểu chân lí và đích thực gì? Ông ấy sợ bị phát
hiện ra là sai, hay trong cái sai, đến mức ông ấy chưa bao giờ cho phép bất kì sự kiện nào được tiết lộ về cuộc sống của
mình trong khi ông ấy còn sống.
Tôi đã đọc một giai thoại...
Một người tới một nhà tâm thần và bắt đầu bộc bạch
trước bác sĩ về lịch sử cuộc sống mình, bao quát các kinh
nghiệm thời niên thiếu của mình, cuộc sống tình cảm, thói
quen ăn uống, vấn đề nghề nghiệp, và đủ mọi thứ người đó
có thể nghĩ tới. "Được," bác sĩ nói, "với tôi dường như chẳng
có gì sai với ông cả. Ông dường như cũng lành mạnh như tôi
vậy."
"Nhưng bác sĩ này," bệnh nhân phản đối, một dấu hiệu
khiếp hãi len vào giọng người đó, "đấy là những con bướm
này. Tôi không thể nào chống lại được chúng. Chúng ở khắp
trên tôi."
"Lạy chúa," bác sĩ kêu lên, nhảy lùi lại, "Chớ có phẩy
chúng lên tôi đấy!"
Bệnh nhân và bác sĩ, tất cả đều trên cùng một thuyền.
Nhà phân tâm và người được phân tích không phải xa xôi gì.
Đấy là trò chơi. Có thể nhà phân tâm còn láu cá hơn, nhưng
không phải là ông ta biết thực tại, bởi vì để biết thực tại thì
bạn sẽ phải trở nên cực kì ý thức; không có cách khác. Vấn
đề không phải là suy nghĩ trí tuệ, điều đó chẳng liên can gì
tới việc triết lí của bạn cả. Để biết thực tại thì người ta phải
trưởng thành trong nhận biết.
Gurdjieff hay nói về tâm lí học tương lai. Ông ấy hay nói
rằng tâm lí học vẫn không tồn tại, bởi vì làm sao nó có thể
tồn tại được? Ngay cả con người cũng không tồn tại! Khi con
người không có đó, làm sao khoa học về con người có thể
tồn tại được? Ngay bây giờ bất kì cái gì tồn tại thì cũng
không phải là tâm lí học. Có thể nó là cái gì đó về cái máy là
con người.
Tâm lí học chỉ có thể tồn tại quanh vị phật. Với tâm thức,
Phật sống. Bạn có thể thấy tâm lí của ông ấy là gì, linh hồn
của ông ấy là gì. Người thường sống không có linh hồn.
Vâng, bạn có thể tìm thấy cái gì đó sai sót trong cái máy của
người đó, và cái sai đó có thể được chữa thành đúng. Điều
chúng ta biết như tâm lí học ngày nay chẳng là gì ngoài chủ
nghĩa hành vi. Và theo nghĩa đó thì Pavlov và Skinner còn
đúng hơn Freud và Jung, bởi vì họ nghĩ con người là máy.
Họ đúng về con người đang tồn tại, mặc dầu họ hoàn toàn
không đúng bởi vì họ nghĩ đây là mục đích, con người không
thể khác được. Đó là giới hạn của họ: họ nghĩ con người chỉ
là máy thôi. Họ là đúng khi có liên quan tới con người hiện
tại ngày nay - con người là máy - nhưng họ nghĩ rằng con
người không thể khác được. Tại đó họ sai. Nhưng Freud và
Jung và Adler còn sai hơn bởi vì họ nghĩ con người đã có
trên trái đất này; tất cả mọi điều bạn cần là nghiên cứu con
người và bạn sẽ biết. Nhưng con người không có đó. Đấy là
một hiện tượng rất vô ý thức.
Con người là huyền thoại. Bạn để điều đó là một trong
những sáng suốt cơ bản nhất. Nó sẽ giúp bạn thoát ra khỏi
dối trá, thoát ra khỏi lừa dối.
Mật tông là nỗ lực để làm cho bạn ý thức hơn. Chính từ
Mật tông (Tantra) có nghĩa là mở rộng của nhận biết. Nó bắt
nguồn từ gốc tiếng Phạn tan: tan có nghĩa là mở rộng. Mật
tông có nghĩa là sự mở rộng của tâm thức - và sự kiện cơ sở
và sự kiện nền tảng nhất cần được hiểu là ở chỗ bạn đang
ngủ say. Bạn phải được đánh thức dậy.
Mật tông tin vào các phương pháp trường phái: điều đó
cũng phải được hiểu. Theo nghĩa đó Gurdjieff là một trong những người mật tông vĩ đại nhất của thời đại này. Chẳng
hạn, nếu một người đang ngủ, có rất ít khả năng người đó có
thể trở nên thức tỉnh một mình. Nhìn vào điều đó theo cách
này: vào ngày đầu năm bạn nghĩ như bạn bao giờ cũng
nghĩ... và nhiều ngày đầu năm đã trôi qua, và bao giờ bạn
cũng đưa ra lời nguyện rằng bạn sẽ không bao giờ hút thuốc
lại nữa; và lần nữa năm mới lại tới và bạn bắt đầu nghĩ lần
này điều đó sắp xảy ra. Bạn đưa ra lời nguyện rằng bạn sẽ
không bao giờ hút thuốc, nhưng bạn không đi nói điều đó
cho người khác, bạn sợ việc nói. Nói điều đó cho người khác
là nguy hiểm bởi vì bạn biết mình, nhiều lần bạn đã phá bỏ
lời nguyện rồi; thế thì điều đó rất xấu hổ. Cho nên bạn giữ
điều đó cho mình. Bây giờ chỉ có một khả năng trong một
trăm khả năng là lời nguyện sẽ được giữ; chín mươi chín khả
năng là nó sẽ bị phá bỏ chẳng chóng thì chầy.
Bạn là người vô ý thức; lời nguyện của bạn chẳng có
nghĩa gì nhiều. Nhưng nếu bạn đi và bạn nói cho mọi người
trong thành phố - bạn bè, đồng nghiệp, con cái, vợ... bạn đi
và bảo với mọi người, "Tôi đã nguyện là tôi sẽ không hút
thuốc nữa," có nhiều khả năng, ít nhất là mười phần trăm,
rằng bạn sẽ không hút thuốc. Lần đầu chỉ có một phần trăm,
bây giờ có mười khả năng. Chín mươi phần trăm khả năng là
bạn sẽ hút thuốc, nhưng việc không hút thuốc có nền tảng
hơn, vững chắc hơn; từ một phần trăm nó đã lên tới mười
phần trăm. Nhưng nếu bạn tham gia vào một nhóm người
không hút thuốc, nếu bạn tham gia vào một đoàn thể những
người không hút thuốc, thế thì khả năng thậm chí còn nhiều
hơn: chín mươi chín phần trăm là khả năng bạn sẽ không hút
thuốc. Điều gì xảy ra?
Khi bạn một mình, bạn không có hỗ trợ nào từ bên ngoài
- bạn một mình, bạn có thể rơi vào giấc ngủ dễ dàng. Và
chẳng ai biết cả, cho nên bạn cũng không lo nghĩ. Khi tất cả
đều biết, việc biết của họ sẽ vận hành để giữ cho bạn tỉnh táo
hơn. Bây giờ bản ngã của bạn đang lâm nguy, kính trọng và
tôn trọng với bạn đang lâm nguy. Nhưng nếu bạn gia nhập
một đoàn thể những người không hút thuốc, thế thì khả năng
còn nhiều hơn, bởi vì bạn sống qua thói quen. Ai đó rút bao
thuốc lá ra khỏi túi, và bỗng nhiên bạn bắt đầu nhìn vào túi
mình. Bạn chỉ như cái máy: ai đó hút thuốc và bạn bắt đầu
nghĩ hút thuốc cũng hay làm sao. Không ai hút thuốc, và bạn
trong đoàn thể những người không hút thuốc, thế thì không
ai nhắc nhở bạn cả; và thói quen này dần dần sẽ biến mất, vì
không dùng tới. Nếu một thói quen không được dùng tới,
dần dần nó biến mất; nó có khuynh hướng trở nên chết, nó
mất níu bám vào bạn.
Mật tông nói: con người có thể trở nên thức tỉnh chỉ qua
phương pháp nhóm, qua trường phái. Đó là lí do tại sao tôi
nhấn mạnh nhiều vào tính chất sannyas. Một mình, bạn
không chống lại được cơ hội. Cùng nhau, có nhiều khả năng
hơn. Cũng dường như là có mười người bị lạc trong sa mạc
và rất nguy hiểm trong đêm: kẻ thù có thể giết họ, thú hoang
có thể giết họ, cướp có thể tới, kẻ giết người có thể thấy - rất
khó khăn. Bây giờ họ quyết định theo phương pháp nhóm,
họ nói: "Mỗi người sẽ thức trong một tiếng." Cho rằng từng
người sẽ vẫn còn thức tỉnh cả tám tiếng trong đêm là đòi hỏi
quá nhiều với người vô ý thức, nhưng từng người sẽ vẫn còn
thức tỉnh trong một tiếng. Và trước khi người đó bắt đầu rơi
vào giấc ngủ, người đó nên làm cho ai đó khác thức dậy, thế
thì có nhiều khả năng là ít nhất một người trong nhóm sẽ có
khả năng thức cả đêm.
Hay như Gurdjieff hay nói: Bạn đang trong tù và bạn
muốn thoát ra khỏi nhà tù. Một mình không mấy cơ may;
nhưng nếu tất cả các tù nhân trở thành một nhóm, thế thì có
nhiều cơ may hơn - họ có thể ném vào lính gác, họ có thể giết lính gác, họ có thể phá vỡ tường. Nếu tất cả các tù nhân
đều cùng nhau, thế thì có nhiều cơ may là họ có thể thoát tù,
được tự do.
Nhưng cơ may sẽ tăng lên thậm chí còn nhiều hơn nữa
nếu họ có tiếp xúc với vài người ở ngoài nhà tù, người đã tự
do. Đó là toàn bộ ý nghĩa của việc tìm ra thầy: tìm ra một ai
đó đã ở ngoài nhà tù. Người đó có thể là sự giúp đỡ vô biên,
bởi nhiều lí do. Người đó có thể cung cấp những điều cần
thiết, những điều sẽ cần cho bạn để thoát ra khỏi nhà tù;
người đó có thể gửi các dụng cụ, giũa, để cho bạn có thể phá
vỡ nhà tù. Người đó có thể quan sát từ bên ngoài và người đó
có thể thông báo cho bạn khi nào đổi gác; trong khoảng giữa
đó có khả năng để thoát ra. Người đó có thể thông báo cho
bạn khi nào lính gác ngủ say trong đêm. Người đó có thể thu
xếp để cho lính gác uống rượu say vào một đêm đặc biệt,
người đó có thể mời cai tù tới nhà mình dự tiệc; người đó có
thể làm cả nghìn lẻ một điều mà bạn không thể làm được từ
bên trong. Người đó có thể tìm ra sự hỗ trợ cho bạn từ bên
ngoài. Người đó có thể tạo ra bầu không khí để cho khi bạn
được thoát ra khỏi tù thì bạn sẽ được mọi người chấp nhận,
bạn sẽ có chỗ ở, được đón vào nhà. Nếu xã hội không sẵn
sàng chấp nhận bạn từ bên ngoài, có thể thoát khỏi giam cầm
nhưng xã hội sẽ tống bạn trở lại vào tay giới coi giữ nhà tù.
Tiếp xúc với ai đó đã thức tỉnh là một điều cần thiết. Và
ở cùng với những người mà tất cả họ đều nghĩ tới việc trở
nên thức tỉnh cũng là điều cần thiết. Đây là ý nghĩa của
phương pháp trường phái, phương pháp nhóm. Mật tông là
phương pháp nhóm. Nó nói: Ở cùng nhau, tìm ra tất cả các
khả năng. Cho nên nhiều người có thể ở cùng và họ có thể
chung năng lượng. Ai đó rất thông minh và ai đó rất đáng
yêu - cả hai đều một nửa, nhưng ở cùng nhau thì họ trở nên
thống nhất hơn, toàn thể hơn.
Đàn ông là một nửa, đàn bà là một nửa. Ngoại trừ Mật
tông, tất cả những người tìm kiếm đều cố gắng tìm kiếm mà
không có người khác. Đàn ông đã cố gắng một mình, đàn bà
đã cố gắng một mình. Mật tông nói: Sao không ở cùng nhau,
tay nắm tay nhau? đàn bà là một nửa, đàn ông là một nửa -
cùng nhau họ là một năng lượng lớn hơn, một năng lượng
toàn thể hơn, năng lượng lành mạnh hơn. Gắn lại với nhau!
Để âm và dương vận hành cùng nhau. Sẽ có nhiều khả năng
hơn để thoát ra khỏi nó.
Các phương pháp khác dùng tranh đấu và xung đột. Đàn
ông bắt đầu đánh nhau với đàn bà, bắt đầu trốn thoát khỏi
đàn bà; thay vì dùng khả năng của giúp đỡ thì người đó bắt
đầu nghĩ đàn bà như kẻ thù. Mật tông nói đây là điều cực kì
ngu xuẩn, bạn đang phí hoài năng lượng của mình một cách
không cần thiết để đánh nhau với đàn bà, bởi vì có những
điều lớn lao hơn cần phải được tranh đấu với! Tốt hơn cả là
cùng đi với đàn bà; để cho cô ấy giúp bạn, và bạn giúp cô ấy.
Đi cùng nhau như một đơn vị và các bạn có nhiều cơ may
hơn để chống lại bản tính vô ý thức.
Dùng mọi khả năng; chỉ thế thì mới có cơ may nào đó là
mà bạn có thể tiến hoá thành sinh linh có ý thức, bạn có thể
trở thành vị phật.
Bây giờ lời kinh... đây là lời kinh rất có ý nghĩa. Lời kinh
thứ nhất:
Với ruồi thích mùi hôi của thịt ôi,
Thì hương thơm của gỗ đàn hương là hôi hám.
Những người vứt bỏ niết bàn
Thèm muốn cõi giới của luân hồi thô thiển.
Điều đầu tiên: như tôi đã nói, con người là cái máy. Con
người sống theo thói quen, theo quá khứ, theo kí ức; con người sống từ tri thức mà mình đã biết, đã thu nhận từ trước.
Cho nên người đó cứ bỏ lỡ cái mới, còn chân lí thì bao giờ
cũng là cái mới. Người đó giống như ruồi thích mùi thịt ôi,
mùi hôi hám và hôi thối; hương thơm của gỗ đàn là hôi hám
với con ruồi. Ruồi có sắc thái kí ức nào đó, quá khứ nào đó;
nó bao giờ cũng nghĩ rằng mùi thối rữa của thịt là mùi thơm.
Đó là tri thức của nó, đó là thói quen của nó, đó là lệ thường
của nó - đó là quá khứ chết của nó. Bây giờ bỗng nhiên nó
bắt gặp gỗ đàn hương: hương thơm của gỗ đàn hương với
con ruồi cứ dường như là mùi rất hôi và thối.
Bạn đừng ngạc nhiên... đó là điều xảy ra cho bạn. Nếu
bạn đã sống quá nhiều trong thân thể, thế thì thậm chí có tới
gần hơn với người sống trong linh hồn, bạn vẫn cứ cảm thấy
cái gì đó sai. Tới với vị phật, bạn sẽ không cảm thấy hương
thơm; bạn thậm chí có thể bắt đầu cảm thấy mùi hôi. Cách
diễn giải của bạn... bằng không thì tại sao mọi người giết
chết Jesus? Jesus là gỗ đàn hương! và mọi người đơn giản đã
giết chết ông ấy. Tại sao mọi người lại đầu độc Socrates?
Socrates là gỗ đàn hương! Nhưng ruồi - chúng hiểu quá khứ
riêng của mình, chúng diễn giải theo quá khứ của chúng.
Một hôm tôi đọc thấy...
Một gái mãi dâm, gái mãi dâm nổi tiếng nhất của thành
Athens, có lần tới gặp Socrates. Và vài người đang ngồi đó,
chỉ vài người, cũng như ở đây có vài người ngồi, còn
Socrates đang nói với họ. Gái mãi dâm này nhìn quanh và
nói với Socrates, "Sao vậy? - một người vĩ đại như ông, và
lại chỉ ít người nghe ông thế? Tôi cứ nghĩ cả thành Athens
này phải ở đây cơ đấy! Mà tôi chẳng thấy người đáng kính
nhất, người đáng trọng nhất ở đây - các chính khách, các tu
sĩ, các nhà trí thức - tôi không thấy họ ở đây. Có vấn đề gì
vậy? Một ngày nào đó, Socrates, ông tới nhà tôi; ông sẽ thấy
họ đứng xếp hàng ở đó!"
Socrates nói, "Cô phải đấy - bởi vì cô có thể mua vui cho
đòi hỏi đại chúng. Tôi thì không. Tôi chỉ hấp dẫn có vài
người, vài người được chọn lọc. Những người khác không
thể cảm thấy hương thơm của tôi được, họ lẩn tránh! Cho dù
họ có tới với tôi, họ cũng chuồn thôi, họ sợ. Nó là một hương
thơm hoàn toàn khác," Socrates nói.
Gái mãi dâm này phải cực kì thông minh. Cô ta nhìn vào
trong mắt của Socrates, cúi mình xuống và nói, "Socrates,
xin hãy chấp nhận tôi làm một trong những người bạn của
ông," và chẳng bao giờ rời đi, trở thành một phần của nhóm
nhỏ đó.
Phải là một phụ nữ của nhận biết lớn lao... cho nên bỗng
nhiên có sự thay đổi, cô ấy đã hiểu điều đó ngay lập tức!
Nhưng Athens đã giết chết Socrates, họ đã không thích con
người này. Con người này có vẻ rất nguy hiểm. Có nhiều lời
buộc tội chống lại ông ấy. Một lời buộc tội là ông ấy phá huỷ
niềm tin của mọi người, ông ấy phá huỷ tâm trí thanh niên,
rằng ông ấy là vô chính phủ, rằng nếu ông ấy được phép
sống lâu thêm nữa thì xã hội sẽ bị mất gốc. Ông ấy là kẻ thù
nguy hiểm.
Ông ấy đã làm gì? Ông ấy đã làm điều gì đó hoàn toàn
khác: ông ấy đã cố gắng tạo ra trạng thái vô trí. Nhưng mọi
người nghĩ, "Ông ta phá huỷ tâm trí mọi người." Họ cũng
phải, những con ruồi ấy. Vâng, thanh niên cực kì bị hấp dẫn
tới Socrates - bởi vì chỉ thanh niên mới có thể bị hấp dẫn tới
những điều như vậy. Chỉ thanh niên mới có dũng cảm đó.
Ngay cả người già tới tôi hay tới Socrates, họ cũng chỉ là
thanh niên; đó là lí do tại sao họ lại tới, bằng không thì họ
không thể tới được. Tâm trí già cỗi, mục nát không thể tới tôi được. Có thể thân thể là già, nhưng nếu một ông già tới tôi
hay một bà già, bà ấy chỉ tới bởi vì bà ấy vẫn có tính thanh
niên của linh hồn mình, bà ấy vẫn còn trẻ ở đâu đó; bà ấy
vẫn có khả năng hiểu cái mới, học cái mới. Họ nói bạn
không thể dạy một con chó già những trò mới... điều đó rất
khó; con chó già biết các trò cũ và nó cứ lặp lại chúng. Rất
khó dạy điều gì cho tâm trí cũ.
Và những điều này mới khác biệt triệt để thế, đối lập qua
đường kính với tất cả những điều mà đã từng được dạy cho
bạn, đến mức chừng nào một người còn chưa thực sự trẻ thì
người đó thậm chí không thể nào lắng nghe được. Cho nên
người trẻ bị hấp dẫn. Đó là dấu hiệu rằng cái gì đó của vĩnh
hằng, cái gì đó của tính trẻ vĩnh hằng của vũ trụ đang trào ra
qua Socrates.
Khi Jesus còn sống bạn sẽ thấy thanh niên theo ông ấy.
Bạn sẽ không thấy thanh niên tới gặp giáo hoàng; người già,
người sắp chết, người chết từ rất lâu, lâu rồi... họ tới gặp giáo
hoàng. Khi Shankaracharya nguyên thuỷ còn sống bạn sẽ tìm
thấy thanh niên tất cả quanh ông ấy. Nhưng với
shankaracharya của Puri thì chỉ các thân thể chết, các xác
chết lắng nghe. Những người sống đâu? - bạn không thể tìm
thấy họ được.
Bạn có thể đi và nhìn vào trong bất kì ngôi đền nào và
bạn sẽ thấy những bà già và ông già; thanh niên không có đó.
Trong thực tế, bất kì khi nào tôn giáo thực sự có đó, thanh
niên bị hấp dẫn; khi chân lí có đó, thanh niên bị hấp dẫn. Khi
chỉ có dối trá còn lại - học thuyết, giáo điều, tín điều - thế thì
người già tới. Khi thanh niên bị hấp dẫn, điều đó có nghĩa là
chân lí là trẻ và thanh niên bị hấp dẫn. Khi chân lí già, gần
chết, thế thì người gần chết bị hấp dẫn.
Người già bị hấp dẫn chỉ bởi vì sợ chết. Trong tuổi già
thậm chí kẻ vô thần cũng trở thành hữu thần... sợ hãi. Khi
thanh niên được hấp dẫn tới cái gì đó, đấy không phải bởi vì
sợ chết bởi vì người đó chưa biết gì về cái chết cả; đấy là vì
tình yêu cực kì với cuộc sống. Và đó là khác biệt giữa tôn
giáo thật và tôn giáo không thật. Tôn giáo không thật là
hướng cái sợ. Tôn giáo thật là hướng tình yêu.
Bạn phải đã nghe... trong mọi ngôn ngữ của thế giới cái
từ xấu xí đó tồn tại: Sợ thượng đế. Từ đó phải đã được đặt ra
bởi những người chết, đờ đẫn, người già. Sợ Thượng đế sao?
Làm sao người ta có thể sợ Thượng đế được? Và nếu bạn sợ
Thượng đế, làm sao bạn có thể yêu ngài được? Từ sợ, bạn có
thể chống lại Thượng đế, bởi vì ngài sẽ là kẻ thù của bạn;
làm sao bạn có thể yêu ngài được? Và nếu bạn yêu ngài, làm
sao bạn có thể sợ ngài được? Bạn có bao giờ sợ người bạn
yêu không? Bạn có bao giờ sợ mẹ mình nếu bạn yêu mẹ
không? Bạn có bao giờ sợ người đàn bà nếu bạn yêu người
đó không? Nếu bạn yêu, không có sợ; tình yêu xoá đi mọi sợ.
Yêu Thượng đế... lãng mạn trong tình yêu với Thượng đế...
cực lạc trong tình yêu với Thượng đế...
Nhưng điều đó là có thể chỉ cho tâm trí trẻ trung. Dù tâm
trí trẻ là ở trong thân thể trẻ hay trong thân thể già, điều đó
không liên quan - nhưng điều đó là có thể chỉ cho tâm trí trẻ
trung. Bây giờ Socrates bị trừng phạt bởi vì ông ấy đã hấp
dẫn thanh niên. Phật bị trừng phạt bởi vì ông ấy đã hấp dẫn
thanh niên. Nhưng bạn bao giờ cũng nhớ: bất kì khi nào một
tôn giáo được sinh ra, thanh niên cũng xô tới từ mọi góc trên
thế giới.
Họ phải là biểu tượng cho cái gì đó đã xảy ra. Khi người
già xô về cái gì đó, bạn có thể chắc chắn chẳng cái gì xảy ra ở đấy cả, đấy không phải là nơi hành động diễn ra! Nơi thanh
niên đi tới, đó là nơi hành động diễn ra. Nhưng:
Với ruồi thích mùi hôi của thịt ôi,
Thì hương thơm của gỗ đàn hương là hôi hám.
Những người vứt bỏ niết bàn
Thèm muốn cõi giới của luân hồi thô thiển.
Chân lí là điều không biết, bí ẩn. Bạn không thể tiếp cận
nó qua thói quen quá khứ của mình. Bạn có thể tiếp cận nó
chỉ khi bạn lột bỏ hết mọi thói quen.
Áo choàng của các linh mục Ki tô giáo được gọi là habit
- nó là việc dùng hay cho từ habit. Vâng, tôi nói, khi bạn trần
trụi với mọi thói quen (habit), trần trụi với mọi loại áo, mọi
trang phục đều bị vứt bỏ, bạn hành động không qua kí ức mà
qua nhận biết... Đây là hai chức năng khác nhau. Bạn hành
động qua kí ức, thế thì bạn không thấy cái đang đó; bạn cứ
thấy cái bạn đã thấy trước đây. Bạn cứ diễn giải hiện tại dưới
dạng của quá khứ, bạn cứ áp đặt điều gì đó không có đó; bạn
cứ thấy những thứ không có, và bạn cứ không thấy những cái
đang có. Kí ức phải bị gạt sang bên. Kí ức là tốt,dùng nó,
nhưng chân lí chưa bao giờ được biết tới qua kí ức cả. Làm
sao bạn có thể biết chân lí qua kí ức được? Bạn chưa bao giờ
biết tới chân lí trong quá khứ.
Chân lí là điều không biết. Chân lí là vị khách lạ. Bạn sẽ
phải gạt tất cả mọi kí ức sang bên; bạn sẽ phải nói với tâm
trí, "Im đi, để cho ta thấy mà không có mi! Để ta nhìn chỉ với
sự sáng tỏ, không với đôi mắt vẩn đục: không ý nghĩ, không
niềm tin, không kinh sách, không triết lí, không tôn giáo. Để
ta nhìn trực tiếp, ngay lập tức! Để ta nhìn ở đây bây giờ, để
ta nhìn vào trong cái đang đương đầu với ta." Chỉ thế thì bạn
mới hài hoà với bí ẩn của chân lí.
Và nhớ: chân lí chưa bao giờ trở thành kí ức cả. Ngay cả
khi bạn đã biết nó, nó cũng chẳng bao giờ trở thành kí ức.
Chân lí bao la thế, nó không thể nào bị hàm chứa bởi kí ức.
Và bất kì khi nào nó có đó, bạn sẽ biết nó, nó sẽ lại là mới.
Nó chưa bao giờ cũ cả, nó bao giờ cũng mới, nó bao giờ
cũng tươi mát. Đó là một trong những phẩm chất của nó,
rằng nó không bao giờ trở nên cũ đi. Nó bao giờ cũng trẻ
trung.
Cho nên nếu bạn muốn biết chân lí, Saraha nói với nhà
vua, "Tâu bệ hạ, nếu bệ hạ thực sự muốn biết chân lí của
điều đang xảy ra cho ta, xin bệ hạ gạt tâm trí mình sang bên.
Ta biết bệ hạ chỉ giống như ruồi; bệ hạ đã sống trong thân
thể và tâm trí, bệ hạ không biết gì bên ngoài chúng. Ta đang
đứng đây; ta ở ngoài cả hai. Và không có cách nào để giải
thích điều đó cho bệ hạ tương ứng theo tâm trí của bệ hạ;
không, điều đó không thể được giải thích. Nếu bệ hạ thực sự
muốn kinh nghiệm nó, bệ hạ có thể kinh nghiệm nó, nhưng
nó không thể nào được giải thích."
Thượng đế không thể nào được định nghĩa. Thượng đế
không thể nào được giải thích. Xin nhớ: chớ bao giờ giải
thích điều đó, bởi vì nếu bạn giải thích nó, bạn sẽ giải thích
nó xa xôi đi. Thượng đế không thể nào bị hàm chứa bởi bất
kì ý nghĩ nào. Nhưng Thượng đế có thể được sống, Thượng
đế có thể được yêu. Bạn có thể trở thành thượng đế! - đó là
điều có thể - nhưng tâm trí không thể nào chứa đựng được
Thượng đế. Tâm trí là cái bình chứa rất nhỏ, nó giống như
chiếc thìa trà vậy - và bạn muốn có Thái bình dương trong
chiếc thìa trà sao? Vâng, bạn có thể có chút ít nước mặn
trong chiếc thìa trà của mình, nhưng điều đó sẽ không cho ý
tưởng về Thái bình dương, về sự bao la. Bão tố sẽ không xảy
ra trong chiếc thìa trà của bạn, sóng lớn sẽ không phát sinh.
Vâng, vị nó thì giống thế, nhưng nó sẽ không là đại dương.
Saraha nói: Nếu bệ hạn muốn thấy ta, bệ hạ sẽ phải gạt
tâm trí mình sang bên. Bệ hạ có tâm trí của ruồi. Bệ hạ có
những thói quen nào đó về suy nghĩ, về cảm giác, bệ hạ có
thói quen sống nào đó. Bệ hạ đã sống một cuộc sống của
thân thể và tâm trí, và nhiều nhất bất kì cái gì bệ hạ đã biết
cho tới giờ đều chỉ do bệ hạ nghe thấy, bệ hạ đã đọc kinh
sách... Bản thân Saraha đã đọc kinh sách cho nhà vua trước
đây, anh ta biết điều đó rõ lắm. Anh ta biết điều nhà vua biết:
tri thức của anh ta chỉ là thông tin. Saraha nói: Điều đó đã
xảy ra cho ta! Nhưng để thấy điều đó bệ hạ sẽ cần phẩm chất
thấy khác.
Tâm trí không bao giờ gặp chân lí cả, không bao giờ
đương đầu với chân lí. Con đường của tâm trí và con đường
của chân lí là hoàn toàn tách rời. Nó là thực tại tách rời. Do
đó nhấn mạnh của mọi nhà huyền môn trên thế giới là đạt tới
trạng thái vô trí. Đó là điều thiền tất cả là gì: trạng thái vô trí,
trạng thái không suy nghĩ - vậy mà đầy nhận biết, chói sáng
với nhận biết. Khi không có một ý nghĩ, bầu trời của bạn
sạch mây, và thế thì mặt trời bừng sáng.
Thông thường chúng ta bị che phủ bởi nhiều ý nghĩ, ham
muốn, tham vọng, mơ mộng đến mức mặt trời không thể
chiếu sáng được. Nó bị che khuất đằng sau những đám mây
đem đó: ham muốn là đám mây, ý nghĩ là đám mây, tưởng
tượng là đám mây, và người ta cần được quang đãng để biết
cái đang đó.
Saraha nói:
Những người vứt bỏ niết bàn
Thèm muốn cõi giới của luân hồi thô thiển.
Luân hồi (samsara) có nghĩa là sống như thân thể, như
tâm trí, như bản ngã. Luân hồi nghĩa là sống hướng ngoại,
luân hồi nghĩa là sống với mọi vật. Luân hồi nghĩa là sống
với ý tưởng rằng tất cả đều là vật chất và chẳng có gì khác.
Luân hồi nghĩa là ba chất độc: sức mạnh, danh vọng, thế lực
- sống trong thế giới với ý tưởng có nhiều sức mạnh hơn,
nhiều danh vọng hơn, nhiều tiền bạc hơn, nhiều thế lực
hơn...thế này và thế nọ; sống trong đồ vật và vì đồ vật. Đó là
ý nghĩa của từ luân hồi - thế giới.
Quan sát bản thân mình: bạn đã bao giờ sống với con
người hay bạn sống chỉ với đồ vật? Vợ bạn là người hay đồ
vật? Chồng bạn là người hay đồ vật? Bạn đối xử với chồng
mình như một con người, như một người có giá trị bản chất,
tuyệt vời, hay chỉ như một thứ tiện dụng, rằng anh ta là
người cung cấp bánh mì và bơ, hay rằng cô ta là người nội
trợ, chăm sóc con cái? Vợ bạn có là mục đích tự thân hay cô
ấy chỉ là một thứ tiện dụng, một món hàng để được dùng?
Đôi khi bạn dùng cô ấy về mặt dục, đôi khi bạn dùng cô ấy
theo cách khác - nhưng việc dùng người đó có nghĩa là người
đó là một vật với bạn, không phải là người.
Người không thể được dùng; chỉ vật mới có thể được
dùng. Người không thể bị mua bán; chỉ vật mới có thể được
mua bán. Người có giá trị vô cùng thế, thiêng liêng thế, nhân
phẩm thế - làm sao bạn có thể dùng một người được? Vâng,
người đó có thể cho tình yêu của mình, nhưng bạn không thể
dùng được. Và bạn phải biết ơn. Bạn đã bao giờ cám ơn vợ
mình chưa? Bạn đã bao giờ cám ơn bố bạn, mẹ bạn chưa?
Bạn đã bao giờ cám ơn bạn bè mình chưa? Đôi khi bạn cám
ơn người lạ nhưng chẳng bao giờ cám ơn những người của
riêng mình, bởi vì bạn coi họ như có sẵn.
Sống với đồ vật là sống trong luân hồi.
Sống với người là sống trong niết bàn.
Và một khi bạn bắt đầu sống với người, mọi đồ vật biến
mất. Thông thường ngay cả người cũng bị thu về đồ vật, còn
khi người bắt đầu trở nên thiền thì ngay cả đồ vật cũng bắt
đầu trở thành người; ngay cả cây cối cũng trở thành người,
tảng đá cũng trở thành người. Mọi thứ dần dần bắt đầu có
nhân tính, bởi vì Thượng đế lan toả khắp mọi sự tồn tại.
Saraha nói: Tâu bệ hạ, bệ hạ đã sống trong luân hồi và bệ
hạ không thể hiểu được con đường của niết bàn. Nếu bệ hạ
thực sự muốn hiểu nó, bệ hạ sẽ phải sống nó, không có cách
khác. Để biết, bệ hạ sẽ phải nếm trải cái gì đó của nó. Và ta ở
đây, đứng trước bệ hạ, còn bệ hạ đang yêu cầu giải thích!
Niết bàn đang đứng trước bệ hạ, còn bệ hạ đang yêu cầu các
lí thuyết. Không chỉ điều đó - bệ hạ phải hoàn toàn mù quáng
- bệ hạ đã tới để thuyết phục ta quay lại với luân hồi của bệ
hạ! Ruồi đang thuyết phục ta rời bỏ rừng đàn hương cùng
hương thơm của nó để lấy mùi ôi thiu của thịt.
"Bệ hạ có điên không đấy?" Saraha nói với nhà vua. "Để
ta thuyết phục bệ hạ tới thế giới của ta thay vì bệ hạ thuyết
phục ta tới thế giới của bệ hạ. Ta đã biết thế giới của bệ hạ
và ta đã biết thực tại mới này nữa; ta có thể so sánh được. Bệ
hạ chỉ biết mỗi thế giới của mình; bệ hạ không biết thực tại
của ta, bệ hạ không thể so sánh được."
Khi vị phật nói thế giới này là ảo tưởng, thiền về điều đó,
bởi vì ông ấy đã biết thế giới này nữa. Khi người vô thần nào
đó, người duy vật, người cộng sản nào đó nói rằng thế giới
của niết bàn chỉ là ảo tưởng, không cần phải bận bâm về điều
đó chút nào, bởi vì người đó vẫn còn chưa biết nó. Người đó
chỉ biết thế giới này; bạn không thể tin cậy vào câu trả lời
của người đó về thế giới khác được. Người đó chưa bao giờ
thiền, người đó chưa bao giờ đi vào trong nó.
Nhìn vào nó đi: nhìn vào tất cả những người đã thiền,
không nhìn vào chỉ một người đã chối bỏ thực tại bên trong.
Không vào chỉ một người! Không một ngoại lệ nào, tất cả
các thiền nhân đều đã trở thành nhà huyền môn. Những
người còn chưa thiền, họ chỉ biết tới thế giới của ruồi và thế
giới của mùi hôi hám và hôi thối của thịt ôi. Họ sống trong
thế giới mục nát của đồ vật, nhưng họ chỉ biết điều đó, và
chắc chắn phát biểu của họ không thể nào tin cậy được. Một
Phật có thể được tin cậy, một Christ có thể được tin cậy, một
Mahavira có thể được tin cậy; họ đã biết cả hai. Họ đã biết
cái thấp hơn và cái cao hơn, và bởi việc biết cái cao hơn mà
họ nói điều gì đó về cái thấp hơn phải được thiền. Bạn đừng
bác bỏ thẳng thừng.
Chẳng hạn: Marx, Engels, Lenin, Stalin, Mao, họ chưa
bao giờ thiền cả, và họ nói không có Thượng đế. Bây giờ
điều đó cũng gần như là một người chưa bao giờ tới phòng
thí nghiệm của nhà khoa học và nói điều gì đó về khoa học.
Một người chưa bao giờ đi vào phòng thí nghiệm và nói rằng
lí thuyết tương đối chỉ là vật thờ mù quáng, điều đó không
thể tin được. Bạn phải tới phòng thí nghiệm, bạn phải đi vào
trong toán học cao cấp, bạn phải chứng minh nó! Chỉ bởi vì
bạn không thể hiểu nó nên bạn không thể được phép chối bỏ
nó.
Có rất ít người hiểu lí thuyết tương đối. Người ta nói
rằng khi Einstein còn sống chỉ có mười hai người đang sống
hiểu lí thuyết của ông ấy, trên khắp thế giới. Và có vài người
nghĩ rằng đấy là điều phóng đại, số đó là không đúng: thậm
chí mười hai người cũng không có đó để mà hiểu đúng lí
thuyết của ông ấy. Nhưng bởi vì điều đó bạn không thể nói
nó là không đúng; bạn không thể bỏ phiếu về nó, bạn không
thể làm thất bại nó qua bầu cử. Bạn sẽ phải đi qua cùng
những quá trình đó.
Bây giờ Marx nói không có Thượng đế chỉ đơn giản là
một phát biểu ngu xuẩn... Chưa bao giờ thiền, chưa bao giờ
suy tư, chưa bao giờ cầu nguyện - phát biểu của ông ấy
chẳng liên can gì. Những người đã thiền, những người đã
đào sâu chút ít vào trong bản thể mình, họ đều đi tới cùng
chân lí.
Những người vứt bỏ niết bàn
Thèm muốn cõi giới của luân hồi thô thiển.
Saraha đang nói: Bệ hạ vứt bỏ niết bàn và bệ hạ cứ chạy
xô theo ảo tưởng. Bệ hạ đã tới thuyết phục ta, thưa bệ hạ?
Xin nhìn ta đây, ta cực lạc làm sao! Nhìn ta đây; ta không
phải là cùng con người đã rời bỏ triều đình của bệ hạ, ta là
một người hoàn toàn khác.
Anh ta đang cố gắng đưa nhận biết của nhà vua về
khoảnh khắc hiện tại, và anh ta đã thành công. Anh ta phải
đã là một con người của sự hiện diện vĩ đại. Anh ta kéo nhà
vua ra khỏi thế giới của ruồi nhặng, ra khỏi thế giới của thịt
ôi. Anh ta kéo nhà vua tới thế giới của gỗ đàn hương và
hương thơm của nó.
Lời kinh thứ hai:
Dấu chân bò ngập nước sẽ sớm khô đi;
Cũng như vậy với tâm trí vững chắc
Nhưng đầy phẩm chất, không hoàn hảo,
Thì những bất toàn này sẽ khô đi theo thời gian
Anh ta nói: Nhìn đây! Một con bò đã bước qua, và còn
dấu chân trên đất, và dấu chân này ngập đầy nước, nước
mưa. Nó sẽ có đó bao lâu? Chẳng chóng thì chầy nước sẽ
bay hơi, và dấu chân bò đầy nước sẽ không còn đó chút nào
nữa. Nhưng đại dương bao giờ cũng hiện hữu. Mặc dầu nước
trong dấu chân bò cũng là từ đại dương, cái gì đó vẫn khác.
Đại dương bao giờ cũng còn lại, không hề tăng, không
hề giảm. Những đám mây lớn nảy sinh ra từ nó, nó chưa bao
giờ giảm. Những dòng sông lớn đổ nước vào nó, nó chưa
bao giờ tăng. Nó bao giờ cũng còn như cũ. Nhưng dấu chân
nhỏ này của con bò thì đầy nước bây giờ đấy; trong vài giờ
hay vài ngày nó sẽ biến mất, nó sẽ khô đi. Bộ óc của tâm trí
con người cũng vậy: nó chỉ là một dấu chân bò, một thứ nhỏ
bé thế. Chỉ chút ít nước có đó - đừng tin cậy vào nó nhiều, nó
đang khô di rồi, nó sẽ biến mất. Bộ óc là thứ rất nhỏ bé...
đừng nghĩ rằng bạn có thể chứa vũ trụ này trong bộ óc. Và
nó chỉ có thể là tạm thời, nó chẳng thể nào là vĩnh hằng
được.
Dấu chân bò ngập nước sẽ sớm khô đi;
Cũng như vậy với tâm trí vững chắc
Nhưng đầy phẩm chất, không hoàn hảo,
Thì những bất toàn này sẽ khô đi theo thời gian
Bạn đang giữ cái gì trong bộ óc nhỏ bé của mình? Nội
dung của nó là gì? Ham muốn, mơ mộng, tham vọng, ý nghĩ,
tưởng tượng, ý chí, xúc động - đây là những vật bạn đang giữ
như nội dung. Chúng tất cả sẽ khô đi, mọi nội dung sẽ khô
đi. Cho nên thay đổi nhấn mạnh từ những nội dung đó và
đừng nhìn vào nội dung đó. Bầu trời đầy mây, đừng nhìn vào
mây, nhìn vào bầu trời. Đừng nhìn vào cái có trong đầu bạn,
cái có trong tâm trí bạn; chỉ nhìn vào tâm thức bạn. Xúc
động có đó, giận dữ có đó, tình yêu có đó, tham lam có đó,
sợ có đó, ghen có đó - đây là nội dung. Chỉ ngay sau chúng
là bầu trời vô hạn của tâm thức.
Người sống qua nội dung thì sống cuộc sống của cái
máy. Còn người bắt đầu thay đổi nhấn mạnh của mình từ nội
dung sang bình chứa thì bắt đầu sống cuộc sống của nhận
biết, của phật tính.
Và Saraha nói: Tâu bệ hạ, những nội dung này mà bệ hạ
có trong tâm trí sẽ sớm khô di. Bệ hạ nhìn vào dấu chân bò
kia! Đầu bệ hạ không lớn hơn cái đó, bộ óc không lớn hơn
cái đó. Nhưng tâm thức bệ hạ là vô hạn.
Bây giờ điều này phải được hiểu: xúc động là trong đầu
bạn, nhưng tâm thức không trong đầu bạn. Trong thực tế đầu
bạn là trong tâm thức bạn! Tâm thức là bao la, vô hạn. Xúc
động, ham muốn, tham vọng là trong đầu bạn; chúng sẽ khô
đi. Nhưng ngay cả khi đầu bạn đã hoàn toàn bị vứt bỏ và
biến mất vào trong đất, tâm thức bạn sẽ không biến mất. Bạn
không chứa tâm thức trong mình; tâm thức chứa bạn, nó lớn
hơn bạn.
Có những người hỏi... đôi khi ai đó tới tôi và hỏi: "Linh
hồn ở đâu trong thân thể con người? Trong tim? trong rốn?
Trong đầu? Linh hồn ở đâu?" Họ nghĩ họ đang hỏi một câu
hỏi rất thích đáng. Nó chẳng ở đâu trong thân thể cả: thân thể
bạn là ở trong linh hồn. Linh hồn là hiện tượng lớn hơn thân
thể bạn, linh hồn bao quanh bạn.
Và linh hồn bạn và linh hồn tôi là không khác nhau!
Chúng ta sống trong sự tồn tại, chúng ta sống trong một đại
dương linh hồn. Một linh hồn bao quanh chúng ta, bên trong
và bên ngoài. Nó tất cả là một năng lượng; tôi không có linh
hồn khác và bạn không có linh hồn khác. Chúng ta có các
thân thể khác nhau. Điều đó gần giống như điện chạy trong
bóng đèn và chạy trong radio và chạy trong ti vi và làm quạt
quay, và làm cả nghìn lẻ một thứ. Quạt là khác với bóng đèn,
nhưng điện làm chúng chạy là như nhau.
Chúng ta là một năng lượng. Cách diễn đạt của chúng ta
là khác nhau, nhưng thực tại của chúng ta là một. Nếu bạn
nhìn vào nội dung, nếu tôi nhìn vào nội dung, thế thì giấc mơ
của tôi chắc chắn là khác với giấc mơ của bạn. Chúng ta
không thể có chung giấc mơ. Tôi có tham vọng của tôi, bạn
có tham vọng của bạn. Và không chỉ chúng ta không thể có
chung giấc mơ: giấc mơ của chúng ta còn xung đột nhau.
Tham vọng của tôi là ngược lại tham vọng của bạn; tham
vọng của bạn chống lại tham vọng của tôi. Nhưng nếu chúng
ta quên đi nội dung và chỉ nhìn vào tâm thức, tâm thức thuần
khiết, bầu trời không mây, thế thì 'bạn' ở đâu và 'tôi' ở đâu?
Chúng ta là một.
Trong khoảnh khắc đó có sự thống nhất. Và trong
khoảnh khắc đó có tâm thức vũ trụ.
Mọi tâm thức đều là vũ trụ. Vô thức là riêng tư, tâm thức
là vũ trụ. Cái ngày bạn thực sự trở thành một con người, bạn
là con người vũ trụ. Đó là ý nghĩa của 'christ': con người vũ
trụ, con của Thượng đế. Đó là ý nghĩa của 'phật': con người
vũ trụ đi tới nhận biết toàn bộ và tuyệt đối.
Con người như cái máy lại khác... điều này cần được
hiểu. Nếu bạn có vấn đề ở thận, tôi không có; nếu tôi bị đau
đầu, bạn không đau đầu; cho dù bạn yêu tôi thì bạn cũng
không thể chia sẻ đau đầu được. Cho dù tôi yêu bạn nhưng
tôi vẫn không thể có cái đau của bạn được. Nhưng nếu hai
chúng ta ngồi cùng nhau và thiền và một khoảnh khắc tới khi
tôi không có nội dung trong tâm trí mình và bạn cũng không
có nội dung nào trong tâm trí bạn, chúng ta sẽ không là hai.
Các thiền nhân bắt đầu như sự tách biệt, nhưng cuối cùng
như một.
Nếu các bạn tất cả ngồi trong thiền ở đây, lắng nghe tôi,
thế thì các bạn không là nhiều, thế thì các bạn là một. Thế thì các bạn không chỉ là một: người nói và người nghe không
tách biệt, thế thì chúng ta được bắc cầu với nhau. Hai mươi
thiền nhân trong một phòng thiền, khi họ đi tới việc thiền
thực, không còn là hai mươi nữa: chỉ có một phẩm chất thiền
trong phòng.
Có một câu chuyện...
Vài người tới gặp Phật. Ananda đang ngồi canh ở ngoài
phòng, nhưng những người này lấy quá nhiều thời gian đến
mức Ananda trở nên lo nghĩ. Nhiều lần ông ấy nhìn vào,
nhưng họ vẫn tiếp tục và cứ tiếp tục, tiếp tục... Thế rồi ông
ấy đi vào trong phòng để xem điều gì xảy ra. Và tại đó ông
ấy chẳng thấy ai cả, chỉ Phật ngồi. Cho nên ông ấy hỏi Phật,
"Những anh chàng kia đi đâu cả rồi?" Và không có cửa
khác... mà tôi lại đang ngồi ngay cái cửa duy nhất, cho nên
họ đã đi đâu rồi?"
Và Phật nói, "Họ đang thiền."
Đấy là một câu chuyện hay. Tất cả họ đều rơi vào trong
thiền, còn Ananda đã không thể nào thấy được họ bởi vì ông
ấy vẫn không phải là thiền nhân. Ông ấy không thể nào thấy
được hiện tượng mới này, sự dịch chuyển hoàn toàn của
năng lượng. Họ đã không có đó, bởi vì họ đã không như thân
thể họ ở đó, họ đã không như tâm trí họ ở đó. Những bản ngã
này đã tan biến. Ananda chỉ có thể thấy điều ông ấy có thể
thấy. Một thực tại đã xảy ra.
Một vị vua lớn có lần tới gặp Phật. Tể tướng của ông ấy
khuyên ông ấy tới, nhưng ông ấy là con người rất đa nghi,
như các chính khách và vua thì thường vậy, rất đa nghi. Ông
ấy đã không muốn tới ngay chỗ đầu tiên... Chỉ bởi lí do
chính trị mà ông ấy tới để gặp Phật bởi vì trong thủ đô tin
đồn đang lan truyền rằng ông ấy chống lại Phật; còn mọi
người lại ủng hộ Phật, cho nên ông ấy trở nên sợ hãi, điều đó
không ngoại giao. Cho nên ông ấy tới cùng tể tướng của
mình.
Khi ông ấy tới khu rừng nhỏ nơi Phật đang ngồi cùng với
mười nghìn sư của mình, ông ấy bắt đầu trở nên rất sợ hãi.
Ông ấy tuốt kiếm ra và ông ấy nói với tể tướng, "Có chuyện
gì vậy? - bởi vì khanh nói mười nghìn người đang ở đó, và
chúng ta tới gần thế mà chẳng có tiếng động nào cả! Liệu có
mưu đồ gì không?"
Tể tướng cười và nói, "Bệ hạ không biết người của Phật.
Cất kiếm đi! Bệ hạ cứ tới đi - không có mưu đồ hay cái gì cả.
Bệ hạ không cần phải sợ, họ không định giết bệ hạ. Bệ hạ
không biết người của Phật."
Nhưng rất đa nghi, vẫn lăm lăm cây kiếm trong tay, nhà
vua đi vào trong khu rừng. Ông ta sửng sốt. Ông ta không
thể nào tin được có mười nghìn người đang ngồi dưới gốc
cây một cách im lặng, dường như không có ai cả. Ông ta hỏi
Phật, "Đây là phép màu! - mười nghìn người... ngay cả mười
người cùng nhau cũng tạo ra nhiều ồn ào thế! Những người
này làm gì vậy? Điều gì đã xảy ra cho những người này, cái
gì đã đi sai sao? Họ vẫn còn sống chứ? - họ trông như tượng
cả! Và họ đang ngồi đây làm gì vậy? Họ phải làm cái gì
chứ!"
Còn Phật nói, "Họ đang làm cái gì đó, nhưng điều đó
chẳng liên quan gì tới bên ngoài cả. Họ đang làm điều gì đó
trong thế giới bên trong của mình. Họ không trong thân thể
mình, họ trong bản thể mình, tại chính cốt lõi. Và đây không
phải là mười nghìn người ngay lúc này, họ tất cả đều là một
phần của một tâm thức."
Lời kinh thứ ba:
Giống như nước biển mặn biến thành ngọt
Khi được mây hút lên,
Cũng vậy một tâm trí vững chắc,
làm việc vì người khác,
Sẽ biến chất độc của đối tượng giác quan
Thành nước cam lồ.
Thái độ Mật tông cơ bản là: Bản năng dục có thể được
biến đổi thành cái siêu phàm, vật chất có thể được biến đổi
thành tâm trí, vô thức có thể được biến đổi thành tâm thức.
Vật lí hiện đại nói vật chất có thể được biến đổi thành
năng lượng, năng lượng có thể được biến đổi thành vật chất.
Trong thực tế chúng không phải là hai mà là cùng một năng
lượng vận hành như hai dạng. Mật tông nói dục có thể được
biến đổi thành samadhi - cùng cách tiếp cận ấy, rất cơ bản và
cơ sở. Cái thấp hơn có thể được biến đổi thành cái cao hơn,
bởi vì cái thấp hơn và cao hơn được nối với nhau; nó là chiếc
thang. Chúng không bao giờ tách rời, không ở đâu tách rời,
không có lỗ hổng giữa chúng. Bạn có thể đi từ thấp lên cao,
bạn có thể đi từ cao xuống thấp.
Và cái thang đó là điều con người là gì. Con người có thể
tồn tại ở bậc thang thấp nhất; đó là quyết định của người đó.
Con người có thể đi lên, người đó có thể tồn tại ở bậc thang
cao nhất. Người đó có thể tồn tại như con vật hoặc người đó
có thể tồn tại như vị phật: cả hai đều là các bậc thang của
người đó, bậc thấp nhất và cao nhất. Và con người là chiếc
thang: người đó có thể rơi vào trong vô thức sâu và trở thành
tảng đá, và người đó có thể vươn lên tâm thức tuyệt đối, và
có thể trở thành thượng đế. Nhưng chúng không tách biệt, đó
là cái đẹp của Mật tông.
Mật tông không mang tính phân chia, Mật tông là tôn
giáo duy nhất không tinh thần phân liệt. Mật tông là tôn giáo
duy nhất thực sự lành mạnh, tôn giáo lành mạnh nhất, bởi vì
nó không phân chia. Nếu bạn phân chia, bạn tạo ra chia chẻ.
Nếu bạn bảo mọi người rằng thân thể là xấu, rằng thân thể là
kẻ thù, rằng thân thể phải bị lên án, rằng thân thể đang phục
vụ quỉ, thế thì bạn đang tạo ra chia chẻ trong con người, thế
thì con người trở nên sợ thân thể. Và thế thì dần dần sẽ tạo ra
cái hố sâu không thể bắc cầu qua được và con người bị kéo
vào hai phần, con người bị giằng xé theo hai hướng đối lập.
Thân thể kéo thân thể thành hai, tâm trí cố gắng kéo tâm trí
thành hai; có xung đột và lẫn lộn.
Mật tông nói bạn là một, không cần phải có bất kì lẫn lộn
gì. Bạn có thể được hợp nhất lại trong một thực tại. Không
cần phải có bất kì xung đột nào, không cần phải bị xé ra,
không cần phải mất trí. Bạn có thể yêu tất cả những cái đang
có sẵn, và bạn có thể làm tiến hoá nó - với tình yêu sâu sắc,
sự chăm nom, tính sáng tạo, nó có thể được tiến hoá. Thân
thể không phải là kẻ thù của linh hồn bạn, thân thể chỉ là bao
gươm của thanh gươm của bạn. Thân thể chỉ là ngôi đền, nó
là chỗ trú ngụ của bạn. Nó không phải là kẻ thù, nó là bạn
của bạn.
Mật tông vứt bỏ mọi loại bạo hành, không chỉ bạo hành
với người khác mà bạo hành với chính mình. Mật tông nói:
Yêu thực tại trong tính toàn bộ của nó. Vâng, nhiều điều có
thể được tiến hoá, nhưng mọi tiến hoá đều là thông qua tình
yêu. Và không cần đánh nhau.
Giống như nước biển mặn biến thành ngọt
Khi được mây hút lên…
Bạn không thể uống nước biển mặn đựơc, nó mặn thế;
nó toàn là muối. Bạn sẽ chết nếu bạn uống nước biển. Nhưng
khi một đám mây tới và rút nước từ biển, nó biến thành ngọt,
và thế thì bạn có thể uống được nó.
Saraha nói: Samadhi giống như đám mây, năng lượng
thiền giống như đám mây, cái biến bản năng dục của bạn
thành những thực tại cao hơn, cái biến sự tồn tại vật lí của
bạn thành sự tôn tại phi vật lí, cái biến vị mặn chát, kinh
nghiệm đắng cay về thế giới thành đường ngọt, kinh nghiệm
tựa nước cam lồ về niết bàn. Bản thân luân hồi trở thành niết
bàn nếu bạn có thể tạo ra đám mây làm biến đổi nó. Đám
mây đó Phật thực tế đã gọi là dharmamegha samadhi,
samadhi của đám mây của luật nền tảng – dharmamegha
samadhi.
Bạn có thể tạo ra được đám mây đó. Đám mây đó được
tạo ra bằng thiền. Bạn thiền mãnh liệt, vứt bỏ các ý nghĩ, vứt
bỏ các ham muốn, tham vọng… dần dần tâm thức bạn là
ngọn lửa bùng cháy - đám mây đó có đó. Bây giờ bạn có thể
biến đổi bất kì cái gì qua ngọn lửa đó; ngọn lửa đó làm
chuyển hoá, ngọn lửa đó là giả kim thuật. Qua thiền cái thấp
hơn trở thành cái cao hơn, sắt cơ sở hơn biến thành vàng.
Giống như nước biển mặn biến thành ngọt
Khi được mây hút lên,
Cũng vậy một tâm trí vững chắc,
làm việc vì người khác,
Sẽ biến chất độc của đối tượng giác quan
Thành nước cam lồ.
Hai điều: thứ nhất, người ta phải tạo ra đám mây thiền
trong bản thể của mình; và điều thứ hai là từ bi - người làm
việc vì người khác. Phật nhấn mạnh vào hai điều: thiền và từ
bi, pragyan và karuna. Ông ấy nói rằng đôi khi chuyện xảy
ra là một thiền nhân có thể trở thành ích kỉ quá nhiều; thế
nữa điều gì đó sẽ thành chua ra. Thiền, vui sướng, nhưng
chia sẻ vui sướng đó, chia sẻ nó đi. Đừng tích trữ nó, bởi vì
một khi bạn bắt đầu tích trữ, bản ngã bắt đầu nảy sinh. Đừng
bao giờ tích trữ cái gì. Khoảnh khắc bạn được nó, đem cho
nó đi, và bạn sẽ được ngày càng nhiều hơn. Bạn càng cho đi
nhiều, bạn lại càng nhận được nhiều. Thế thì mọi thứ trở
thành cam lồ. Mọi thứ là cam lồ; chúng ta chỉ phải biết cách
biến đổi nó, chúng ta phải biết thuật giả kim.
Câu kinh cuối:
Nếu không thể nói ra được,
Đừng bao giờ là người không được thoả mãn,
Nếu không thể tưởng tượng được,
Điều đó phải là bản thân phúc lạc.
Mặc dầu từ đám mây người ta sợ tiếng sấm nổ.
Mùa màng vẫn chín rộ
Khi từ đó mưa rơi xuống.
Không thể tả được... Saraha nói: Đừng hỏi ta nó là gì -
điều đó là không thể tả được, điều đó không thể nói ra được.
Điều đó không thể được diễn tả, không ngôn ngữ nào hiện có
mà có thể diễn tả được nó. Nhưng nó có thể được kinh
nghiệm. Nhìn mãn nguyện của ta đây! Nhìn xem ta đã trở
nên được thoả mãn thế nào! Bệ hạ đã biết ta từ trước nữa, ta
đã bất an làm sao, không thoả mãn với mọi thứ làm sao. Và
tất cả đều có sẵn; ta là ái khanh của bệ hạ, tất cả mọi thứ đều
sẵn cho ta, vậy mà ta vẫn không thoả mãn. Bây giờ, bệ hạ
nhìn xem! Ta đang đứng trong bãi hoả thiêu, thậm chí không
có một mái lều trên đầu! Và ta không sống với vua và hoàng
hậu, ta đang sống với người đàn bà rèn tên này. Nhưng nhìn vào mắt ta… ta mãn nguyện làm sao. Bệ hạ không thể thấy
được cái gì đó không diễn tả nổi đã xảy ra đó sao? Bệ hạ
không thể cảm thấy rung động của ta sao? Bệ hạ đờ đẫn và
chết đến mức bệ hạ phải cần lời giải thích sao?
Nếu mà không thể tả được, chẳng bao giờ người ta lại
không được thoả mãn cả...
Nếu không thể nói ra được,
Đừng bao giờ là người không được thoả mãn,
Đó là tiêu chuẩn duy nhất cho liệu một người đã đạt tới
chân lí hay chưa: người đó sẽ không bao giờ không thoả
mãn, mãn nguyện của người đó là tuyệt đối. Bạn không thể
lôi người đó ra khỏi mãn nguyện của mình được, bạn không
thể làm cho người đó không bằng lòng; bất kì điều gì xảy ra,
người đó vẫn vậy, hài lòng. Thành công hay thất bại, sống
hay chết, bạn hay không bạn, người yêu hay không người
yêu, không có khác biệt. Yên bình của người đó, tĩnh lặng
của người đó là hoàn toàn tuyệt đối. Người đó được định
tâm… Nếu không thể nói ra được, đừng bao giờ là người
không thoả mãn.
Nếu điều không thể nào được nói ra lại xảy ra, thế thì chỉ
có một cách để biết nó, và cách đó là thấy mãn nguyện.
Nếu không thể tưởng tượng được,
Điều đó phải là bản thân phúc lạc.
Và ta biết, anh ta nói: Bệ hạ không thể hình dung ra được
điều đã xảy ra cho ta. Làm sao bệ hạ có thể hình dung ra
được? Bởi vì bệ hạ chưa từng biết tới điều đó. Tưởng tượng
bao giờ cũng lặp lại cùng điều bệ hạ đã biết.
Bạn có thể tưởng tượng hạnh phúc; bạn đã biết từng chút
và từng mẩu của nó. Bạn có thể tưởng tượng bất hạnh; bạn
đã biết nó, nhiều về nó. Bạn có thể tưởng tượng hạnh phúc
cho dù bạn đang không biết hạnh phúc. Bạn có thể tưởng
tượng nó như cái ngược lại với bất hạnh. Nhưng làm sao bạn
có thể tưởng tượng được phúc lạc? Bạn không biết nó. Và
chẳng có gì mâu thuẫn nó cả, nó là không nhị nguyên. Điều
đó là không thể tưởng tượng nổi.
Cho nên Saraha nói: Ta có thể hiểu được... bệ hạ không
thể tưởng tượng ra điều đó được, nhưng ta không nói tưởng
tượng nó. Nhìn đây! Nó đang hiện diện ở đây và bây giờ. Và
nếu bệ hạ không thể tưởng tượng ra nó, điều đó nữa cũng là
một trong những tiêu chuẩn của chân lí: chân lí không thể
nào được tưởng tượng ra. Nó có thể được thấy, nhưng không
được tưởng tượng. Bệ hạ có thể có linh ảnh về nó, nhưng bệ
hạ không thể mơ về nó được. Và đó là khác biệt giữa giấc
mơ và linh ảnh.
Giấc mơ là của bạn. Linh ảnh không phải là của bạn.
Christ thấy Thượng đế, và kinh sách nói ông ấy thấy linh
ảnh. Bây giờ nhà phân tâm sẽ nói đấy chỉ là giấc mơ; ông ấy
không biết khác biệt giữa giấc mơ và linh ảnh. Giấc mơ là
của bạn: bạn đã tưởng tượng, bạn đã tạo ra nó, nó bao giờ
cũng là phóng tác của bạn. Linh ảnh là cái gì đó xuất phát từ
trời xanh mà bạn chưa bao giờ nghĩ tới, thậm chí bạn cũng
chưa bao giờ nghĩ tới một phần của nó. Nó hoàn toàn mới
thế… thế thì nó là linh ảnh. Nếu không thể nào tưởng tượng
ra nổi, nó phải là bản thân phúc lạc...
Nhìn vào tôi - bạn không thể hình dung ra được điều đã
xảy ra. Bạn không thể thấy được nó sao? Bạn có mắt để thấy
- nhìn, quan sát, cầm tay tôi! Lại gần tôi hơn, mong manh
với tôi, để cho rung động của tôi có thể làm rung động bản thể bạn, và điều không thể tưởng tượng nổi và không thể nói
được có thể được kinh nghiệm.
Mặc dầu từ đám mây người ta sợ tiếng sấm nổ…
Và Saraha nói: Ta biết.... Anh ta phải đã thấy nhà vua có
chút ít sợ hãi. Tôi thấy điều đó hàng ngày. Mọi người tới tôi
và tôi thấy họ run rẩy, sợ hãi, hoảng hốt, kinh hoàng, và họ
nói, "Chúng tôi sợ lắm, Osho." Tôi biết! Saraha phải đã thấy
nhà vua đang run rẩy sâu bên trong… có thể không ở bên
ngoài. Ông ta là một vị vua lớn, ông ta phải là người rất kỉ
luật, ông ta phải đã đứng thẳng - nhưng sâu bên dưới ông ta
phải đã sợ hãi.
Điều đó bao giờ cũng xảy ra khi bạn ở gần một người
như Saraha, hay người như Phật, bạn nhất định sợ. Mới đêm
hôm nọ một thanh niên tới và anh ta nói, "Nhưng sao tôi sợ
thầy? Thầy đã chẳng làm điều gì sai với tôi cả - sao tôi sợ
thầy? Chắc chắn tôi yêu thầy, nhưng sao tôi lại sợ thầy?"
Điều đó là tự nhiên. Khi bạn tới gần vực thẳm, bạn trông
đợi điều gì? - bạn sẽ sợ. Có mọi khả năng bạn có thể rơi vào
trong nó và sẽ không thể nào khôi phục lại mình nữa; điều đó
sẽ là không thể khôi phục lại được, không thể phục hồi được.
Bạn sẽ mất đi hoàn toàn, toàn bộ vào trong nó. Bạn sẽ không
có khả năng kéo lại. Sợ là tự nhiên.
Saraha nói: Mặc dầu từ đám mây người ta sợ tiếng sấm
nổ… Anh ta nói: ta giống như đám mây và bệ hạ sợ hãi bởi
vì tiếng sấm, vì sét. Nhưng nhớ lấy. Mùa màng chín rộ khi từ
đám mây đó đổ mưa xuống. Nếu bệ hạ cho phép ta mưa lên
bệ hạ, hạt mầm sẽ mọc, tâu bệ hạ, và con người vẫn ẩn kín
đằng sau bệ hạ, vẫn còn chưa được sinh ra, sẽ được sinh ra.
Bệ hạ sẽ có khả năng chín, chín muồi, bệ hạ sẽ có khả năng
nở hoa. Ta mời bệ hạ, Saraha nói, với một mùa màng bội
thu… mùa màng của tâm thức, mùa màng của nhận biết.
